TUY N CH N 70 Đ THI H C SINH GI I NG VĂN 9Ể Ọ Ề Ọ Ỏ Ữ
CÓ ĐÁP ÁN
Ví d : đ bài là: “thiên h ng c a ng i ngh sĩ là đa áng sáng đn trái tim con ng i” (G.ụ ề ướ ủ ườ ệ ư ế ườ
welles). Em hãy ch ng mình b ng m t tác ph m đã h c thì HS ch làm dàn ý siêu ng n g n nhứ ằ ộ ẩ ọ ỉ ắ ọ ư
sau:
+ Gi i thíchả
+ Ch ng minh b ng tác ph m lão H cứ ằ ẩ ạ
+ Ánh sáng c a lòng c m thông, chia sủ ả ẻ
+ Ánh sáng c a tình th ng yêuủ ươ
+ Ánh sáng c a lòng t tr ngủ ự ọ
+ Đc s c v ngh thu tặ ắ ề ệ ậ
-> Đây là dàn ý siêu ng n g nắ ọ
4. Cho h c sinh thi thọ ử, làm bài nhi u l n. N u ch d y và làm đ ch a ch c các em đã nh .ề ầ ế ỉ ạ ề ư ắ ớ
GV ph i cho HS thi th nhi u l n, thi trên gi y nh thi th t, ch m kĩ, s a ch a ki đ rút kinhả ử ề ầ ấ ư ậ ấ ử ữ ể
nghi m, đc bi t là căn th i gian sao cho h p lí. Th c t HS chúng ta r t tham lam ki n th cệ ặ ệ ờ ợ ự ế ấ ế ứ
ho c là vi t lan man, tràn làn d n đn không đ th i gian. Th i gian là "cái b y" c a ng i raặ ế ẫ ế ủ ờ ờ ẩ ủ ườ
đ, không cân đi th i gian cho c bài thi hay cho t ng câu coi nh th t b i. Ví d câu đc hi uề ố ờ ả ừ ư ấ ạ ụ ọ ể
ch chi m 4 đi m nên th i gian dành cho câu này ch t i đã là 15 đn 20 phút. Câu ngh lu n XHỉ ế ể ờ ỉ ố ế ị ậ
6 đi m th i gian t i đa là 45 đn 50 phút còn câu ngh lu n VH là 60 đn 65 phút.ể ờ ố ế ị ậ ế
5. Các bài ki m tra đnh kì trên l pể ị ớ GV cho HS gi i làm đ riêng, tùy th i gian c th . Ví dỏ ề ờ ụ ể ụ
bài vi t 90 phút thì cho HS làm câu ngh lu n văn h c, bài 45 phút thì cho làm câu ngh lu n xhế ị ậ ọ ị ậ
đ ti t ki m và t n d ng t i đa th i gianể ế ệ ậ ụ ố ờ
6. u tiên đi mƯ ể : Đng kh t khe đi m v i HS nói chung và đi tuy n nói riêng. Đng viên cácừ ắ ể ớ ộ ể ộ
em v đi m 9,10 đi m. Chúng ta đi d y l y l ng thì HS đi h c l y đi m thôi.ề ể ể ạ ấ ươ ọ ấ ể
7. H i bài cũ:ỏ Bài cũ đi v i HS gi i cũng ph i khác v i HS binh th ng. Ví d : GV có th h iố ớ ỏ ả ớ ườ ụ ể ỏ
câu “ l p dàn ý ng n g n cho 1 đ nào đó” hay lên vi t c u trúc c a đ ngh lu n XH…ậ ắ ọ ề ế ấ ủ ề ị ậ
8. Tóm l i:ạ B i d ng HSG là m t v n đ nan gi i, kinh nghi m m i ng i m i khác, tùy vàoồ ưỡ ộ ấ ề ả ệ ỗ ườ ỗ
th c t . Kinh nghi m thì không bi t bi t m y là đ, ch nói vài ba dòng th t khó mà h t. N u áiự ế ệ ế ế ấ ủ ỉ ậ ế ế
có kinh nghi m nào hay thì chia s đ m i ng i h c h i.ệ ẻ ể ọ ườ ọ ỏ
9. Chúc các b n thành công.ạ
B tài li u, đ SHG c a chia s đ ph c v nâng cao ch t l ng cho h c sinh c a b n. Vìộ ệ ề ủ ẻ ể ụ ụ ấ ượ ọ ủ ạ
th mình không phân quy n cho m c đích th ng m i d i m i hình th c. Khi mình chia sế ề ụ ươ ạ ướ ọ ứ ẻ
tài li u dĩ nhiên là mình có nhi u cách b o v tài li u c a mình, dù ai đó có ch n h t face nàyệ ề ả ệ ệ ủ ặ ế
đn face khác. Đ tránh m i phi n ph c, khi u n i r t mong các b n tôn tr ng.ế ể ọ ề ứ ế ạ ấ ạ ọ
Chúng ta hãy là nh ng ng i b n đ chia s và k t n i thay vì nh ng cu c chi n tranh trênữ ườ ạ ể ẻ ế ố ữ ộ ế
m ng đ r i ai cũng s tr thành ng i n i ti ng b n nhé.ạ ể ồ ẽ ở ườ ổ ế ạ
Trân tr ng c m n b n đã tin yêu và Chúc b n thành côngọ ả ơ ạ ạ
PH N LÍ THUY TẦ Ế
PH N II: TUY N T P CÁC Đ THI H C SINH GI I (T trang 36)Ầ Ể Ậ Ề Ọ Ỏ ừ
ĐI CHI U C U TRÚC CÁC KI U BÀI NGH LU N XÃ H IỐ Ế Ấ Ể Ị Ậ Ộ
M t câu chuy nộ ệ M t câu nóiộM t b c tranhộ ứ M t đo n thộ ạ ơ
I. M bài:ở D n th +ẫ ơ
Nêu v n đ c n b n ấ ề ầ ạ
b c, ngh lu nạ ị ậ
I. M bài:ở D n th + ẫ ơ
Nêu v n đ c n b n ấ ề ầ ạ
b c, ngh lu nạ ị ậ
I. M bài:ở D n th +ẫ ơ
Nêu v n đ c n b n ấ ề ầ ạ
b c, ngh lu nạ ị ậ
I. M bài:ở D n th +ẫ ơ
Nêu v n đ c n b n ấ ề ầ ạ
b c, ngh lu nạ ị ậ
II. Thân bài:
1. Tóm t t và rút ra ắ
ch đủ ề
II. Thân bài:
1. Gi i thích t ng ả ừ ữ
và rút ra ch đ c a ủ ề ủ
c câu nóiả
II. Thân bài:
1. Gi i thích b c tranhả ứ
và rút ra ch đ c a ủ ề ủ
b c tranhứ
II. Thân bài:
1. Gi i thích đo n thả ạ ơ
và rút ra ch đ c a ủ ề ủ
đo n th .ạ ơ
2. Nêu lí l , d n ẽ ẫ
ch ng và phân tích ứ
d n ch ng ẫ ứ (phân tích
câu chuy n)+ ệ
d/ch ng ngoàiứ
2. Nêu lí l , d n ẽ ẫ
ch ng và phân tích ứ
d n ch ng ẫ ứ (l y trong ấ
đi s ng)ờ ố
2. Nêu lí l , d n ẽ ẫ
ch ng và phân tích ứ
d n ch ng ẫ ứ (l y trong ấ
đi s ng)ờ ố
2. Nêu lí l , d n ẽ ẫ
ch ng và phân tích ứ
d n ch ng ẫ ứ (l y trong ấ
đi s ng)ờ ố
3. Bàn b c (đúng/sai/ ạ
t t/x u/ nên/ không ố ấ
nên/ khen/chê…)
3. Bàn b c (đúng/sai/ ạ
t t/x u/ nên/ không ố ấ
nên/ khen/chê…)
3. Bàn b c (đúng/sai/ ạ
t t/x u/ nên/ không ố ấ
nên/ khen/chê…)
3. Bàn b c (đúng/sai/ ạ
t t/x u/ nên/ không ố ấ
nên/ khen/chê…)
4. Bài h c nh n th c, ọ ậ ứ
hành đng và m ộ ở
r ngộ
4. Bài h c nh n th c, ọ ậ ứ
hành đng và m r ngộ ở ộ 4. Bài h c nh n th c, ọ ậ ứ
hành đng và m ộ ở
r ngộ
4. Bài h c nh n th c, ọ ậ ứ
hành đng và m ộ ở
r ngộ
III. K t bài:ế
- Kh ng đnh v n đ ẳ ị ấ ề
c n bànầ
- L i khuyên nhờ ủ
- Liên h b n thânệ ả
III. K t bài:ế
- Kh ng đnh v n đ ẳ ị ấ ề
c n bànầ
- L i khuyên nhờ ủ
- Liên h b n thânệ ả
III. K t bài:ế
- Kh ng đnh v n đ ẳ ị ấ ề
c n bànầ
- L i khuyên nhờ ủ
- Liên h b n thânệ ả
III. K t bài:ế
- Kh ng đnh v n đ ẳ ị ấ ề
c n bànầ
- L i khuyên nhờ ủ
- Liên h b n thânệ ả
L u ý: a) Ph n 2 và 3 có th k t h p; b) M i ý c n tách thành đo n văn; c) ý 2,3 là quanư ầ ể ế ợ ỗ ầ ạ
tr ng nh t c n bàn b c sâu ọ ấ ầ ạ
2
2. Bàn b c v ch đ ạ ề ủ ề
đc rút ra đó b ng ượ ằ
cách nêu lí l , d n ẽ ẫ
ch ng và phân tích ứ
(phân tích câu
chuy n, có th l y ệ ể ấ
thêm d n ch ng ngoàiẫ ứ
nh ng tiêu bi u)ư ể
2. Bàn b c v ch đ ạ ề ủ ề
đc rút ra đó b ng ượ ằ
cách nêu lí l , d n ẽ ẫ
ch ng và phân tích ứ
(l y trong đi s ng)ấ ờ ố
2. Bàn b c v ch đ ạ ề ủ ề
đc rút ra đó b ng ượ ằ
cách nêu lí l , d n ẽ ẫ
ch ng ứ(l y trong đi ấ ờ
s ng)ố
2. Bàn b c v ch đ ạ ề ủ ề
đc rút ra đó b ng ượ ằ
cách nêu lí l , d n ẽ ẫ
ch ng ứ(l y trong đi ấ ờ
s ng)ố
NGHI LUÂN XA HÔI
I. NGH LU N XÃ H I LÀ GÌ?Ị Ậ Ộ
- “Ngh lu n là m t th lo i văn h c đc bi t, dùng lí l , phán đoán, ch ng c đ bànị ậ ộ ể ạ ọ ặ ệ ẽ ứ ứ ể
lu n v m t v n đ nào đó (chính tr , xã h i, văn h c ngh thu t, tri t h c, đo đc). V n đậ ề ộ ấ ề ị ộ ọ ệ ậ ế ọ ạ ứ ấ ề
đc nêu ra nh m t câu h i c n gi i đáp, làm sáng t . Lu n là bàn v đúng, sai, ph i, trái,ượ ư ộ ỏ ầ ả ỏ ậ ề ả
kh ng đnh đi u này, bác b đi u kia, đ ng i ta nh n ra chân lí, đng tình v i mình, chia sẳ ị ề ỏ ề ể ườ ậ ồ ớ ẻ
quan đi m và ni m tin c a mình. S c m nh c a văn ngh lu n là s sâu s c c a t t ng, tìnhể ề ủ ứ ạ ủ ị ậ ở ự ắ ủ ư ưở
c m, tính m ch l c, ch t ch c a suy nghĩ và trình bày, s thuy t ph c c a l p lu n. V n d ngả ạ ạ ặ ẽ ủ ự ế ụ ủ ậ ậ ậ ụ
các thao tác nh gi i thích, phân tích, ch ng minh, bác b , so sánh…” (Sách giáo khoa Ng Vănư ả ứ ỏ ữ
11, t p 2).ậ
- Ngh lu n xã h i là nh ng bài văn bàn v nh ng v n đ di n ra xung quanh đi s ng,ị ậ ộ ữ ề ữ ấ ề ễ ờ ố
xã h i. Đ tài c a d ng bài ngh lu n xã h i cũng h t s c r ng m . Nó g m t t c nh ng v nộ ề ủ ạ ị ậ ộ ế ứ ộ ở ồ ấ ả ữ ấ
đ v t t ng, đo lí, m t l i s ng đp, m t hi n t ng tích c c ho c tiêu c c trong cu cề ề ư ưở ạ ộ ố ố ẹ ộ ệ ượ ự ặ ự ộ
s ng hàng ngày, v n đ thiên nhiên môi tr ng, v n đ h i nh p, toàn c u hoá…Nghĩa là, ngoàiố ấ ề ườ ấ ề ộ ậ ầ
nh ng tác ph m ngh lu n văn h c (l y tác ph m văn h c, nhà văn làm đi t ng), t t c cácữ ẩ ị ậ ọ ấ ẩ ọ ố ượ ấ ả
d ng văn b n vi t khác đu có kh năng đc x p vào d ng ngh lu n xã h i, chính tr .ạ ả ế ề ả ượ ế ạ ị ậ ộ ị
II. NH NG YÊU C U KHI LÀM VĂN NLXHỮ Ầ
- Ph i đc kĩ đ, phân bi t đc đ thu c ki u (d ng) nào?ả ọ ề ệ ượ ề ộ ể ạ
- N m đc c u trúc t ng lo i, t ng d ng đ bám vào vi t cho đúng.ắ ượ ấ ừ ạ ừ ạ ể ế
- N i dung tr ng tâm, l i văn, câu văn, đo n văn vi t ph i cô đúc, ng n g n. L p lu n ph i ch tộ ọ ờ ạ ế ả ắ ọ ậ ậ ả ặ
ch , c m xúc ph i trong sáng, lành m nh.ẽ ả ả ạ
- Không l y d n ch ng chung chung mà ph i có tính th c t và thuy t ph c.ấ ẫ ứ ả ự ế ế ụ
- Ph i đc kĩ đ, g ch chân d i nh ng t , c m t quan tr ng đ gi i thích và l p lu n choả ọ ề ạ ướ ữ ừ ụ ừ ọ ể ả ậ ậ
đúng. Nh ng t , c m t này ph i th ng xuyên đc nh c l i trong các lu n đi m.ữ ừ ụ ừ ả ườ ượ ắ ạ ậ ể
- Có năng l c thâu tóm, n m b t các v n đ xã h i x y ra ngoài cu c s ng…ự ắ ắ ấ ề ộ ả ộ ố
- M nh d n đ xu t quan đi m, cách nghĩ c a b n thân, l p lu n sao cho thuy t ph c đcạ ạ ề ấ ể ủ ả ậ ậ ế ụ ượ
ng i đc.ườ ọ
- Bi t l t ng c v n đ, soi chi u v n đ nhi u khía c nh đ lu n bàn – yêu c u đòi h i b nế ậ ượ ấ ề ế ấ ề ở ề ạ ể ậ ầ ỏ ả
lĩnh c a ng i vi t.ủ ườ ế
III. PHÂN LO I Đ VĂN NGH LU N XÃ H IẠ Ề Ị Ậ Ộ
Ngh lu n xã h i trong nhà tr ng ph thông th ng có ba d ng đ chính. Tuy nhiên đị ậ ộ ườ ổ ườ ạ ề ể
c th h n trong vi c nh n di n, t đó có cách làm t ng ng phù h p, d a vào đ thi c a cácụ ể ơ ệ ậ ệ ừ ươ ứ ợ ự ề ủ
năm, chuyên đ s c th hóa thành các d ng sau:ề ẽ ụ ể ạ
1. Ngh lu n v m t t t ng, đo líị ậ ề ộ ư ưở ạ
2. Ngh lu n v m t hi n t ng đi s ngị ậ ề ộ ệ ượ ờ ố
3. Ngh lu n v m t v n đ xã h i đc đt ra trong tác ph m văn h c ho c trong m t câuị ậ ề ộ ấ ề ộ ượ ặ ẩ ọ ặ ộ
chuy n.ệ
4. D ng đ ngh lu n k t h p hai m t t t - x u trong m t v n đạ ề ị ậ ế ợ ặ ố ấ ộ ấ ề
5. D ng đ ngh lu n mang tính ch t đi tho i - b c l suy nghĩ, quan đi m b n thân (mang tínhạ ề ị ậ ấ ố ạ ộ ộ ể ả
đi tho i) v v n đ đc đt ra.ố ạ ề ấ ề ượ ặ
6. Ngh lu n v m t v n đ đc g i ra t m t hình nh/b c tranh. Vi c phân chia ch mangị ậ ề ộ ấ ề ượ ợ ừ ộ ả ứ ệ ỉ
tính t ng đi, vì trong th c t có nh ng đ không r ch ròi, mang tính đánh l a ng i vi t. Doươ ố ự ế ữ ề ạ ừ ườ ế
đó, c n linh ho t, t nh táo đ nh n di n chính xác t ng d ng, t đó đ xu t cho mình cách vi tầ ạ ỉ ể ậ ệ ừ ạ ừ ề ấ ế
phù h p.ợ
IV. C U TRÚC/DÀN Ý G I ÝẤ Ợ
Dang 1 : NGH LU N V M T T T NG, ĐO LÝỊ Ậ Ề Ộ Ư ƯỞ Ạ
1. Khái ni m:ệ
Ngh lu n v m t t t ng, đo lý là bàn v m t v n đ thu c lĩnh v c t t ng, đo đc,ị ậ ề ộ ư ưở ạ ề ộ ấ ề ộ ự ư ưở ạ ứ
quan đi m nhân sinh (nh các v n đ v nh n th c, v tâm h n nhân cách, v các quan h giaể ư ấ ề ề ậ ứ ề ồ ề ệ
đình, xã h i, cách ng x , l i s ng c a con ng i trong xã h i…).ộ ứ ử ố ố ủ ườ ộ
Đi v i h c sinh trong nhà tr ng ph thông, do đc đi m tâm lý, l a tu i, t m nh nố ớ ọ ườ ổ ặ ể ứ ổ ầ ậ
th c nên nh ng v n đ đt ra đ bàn lu n không ph i là nh ng v n đ quá ph c t p, l n lao màứ ữ ấ ề ặ ể ậ ả ữ ấ ề ứ ạ ớ
ch là nh ng v n đ đo đc, t t ng, tình c m g n li n v i cu c s ng hàng ngày nh tìnhỉ ữ ấ ề ạ ứ ư ưở ả ắ ề ớ ộ ố ư
c m quê h ng, b n bè, ý th c trách nhi m, tinh th n h c t p… Nh ng v n đ này có th đcả ươ ạ ứ ệ ầ ọ ậ ữ ấ ề ể ượ
4
đt ra m t cách tr c ti p, nh ng thông th ng là đc g i m qua m t câu danh ngôn, châmặ ộ ự ế ư ườ ượ ợ ở ộ
ngôn, ng n ng , ca dao hay câu nói c a m t nhà văn hóa, nhà khoa h c, ng i n i ti ng…ạ ữ ủ ộ ọ ườ ổ ế
2. Phân lo i:ạ
Ngh lu n v m t t t ng, đo lý th ng t n t i các d ng:ị ậ ề ộ ư ưở ạ ườ ồ ạ ở ạ
- D ng lu n bàn v m t tính cách ho c m t tr ng thái tâm lýạ ậ ề ộ ặ ộ ạ
VD:
+ T tr ng và t kiêuự ọ ự
+ Lu n v s bình yên.ậ ề ự
- D ng đ đa ra m t ho c haiạ ề ư ộ ặ nh n đnhậ ị , nh n đnh y có th xu t hi n qua m t câu nói, m tậ ị ấ ể ấ ệ ộ ộ
câu th / m t l i hát, m t châm ngôn, m t t c ng , ca dao…ơ ộ ờ ộ ộ ụ ữ
VD:+ Anh/ch nghĩ gì v câu nói: “ị ề Ng i chê ta mà chê ph i là th y ta, ng i khen ta mà khenườ ả ầ ườ
ph i là b n ta, nh ng k vu t ve, n nh b ta chính là k thù c a ta v yả ạ ữ ẻ ố ị ợ ẻ ủ ậ ”. (Tuân T )ử
+ C nh c sĩ Tr nh Công S n t ng vi t: “ố ạ ị ơ ừ ế S ng trong đi s ng, c n có m t t m lòng. Đ làm gì,ố ờ ố ầ ộ ấ ể
em bi t không?. Đ gió cu n đi…ế ể ố ”. Suy nghĩ c a anh/ch v l i bài hát.ủ ị ề ờ
+ Anh/ch hãy tr l i câu h i sau c a nhà th T H u: “ị ả ờ ỏ ủ ơ ố ữ Ôi! S ng đp là th nào, h i b n?ố ẹ ế ỡ ạ ”.
+ Có ý ki n cho r ng: “ế ằ N u anh b n súng l c vào quá kh , t ng lai s b n anh b ng đi bácế ắ ụ ứ ươ ẽ ắ ằ ạ ”.
Nh ng T ng Giám đc t p đoàn Coca Cola, Bryan Dion l i kh ng đnh:ư ổ ộ ậ ạ ẳ ị
“B n ch đ cu c s ng trôi qua k tay vì b n c mãi đm chìm trong quá kh hay o t ng vạ ớ ể ộ ố ẽ ạ ứ ắ ứ ả ưở ề
t ng lai. Ch b ng cách s ng cu c đi mình trong t ng kho nh kh c c a nó, b n s s ng tr nươ ỉ ằ ố ộ ờ ừ ả ắ ủ ạ ẽ ố ọ
v n t ng ngày c a đi mìnhẹ ừ ủ ờ ”
Anh/ch suy nghĩ nh th nào tr c nh ng l i khuyên y?ị ư ế ướ ữ ờ ấ
+ Có ng i nói: “Hãy làm theo s mách b o c a con tim”. Suy nhĩ c u anh/ch nh th nào vườ ự ả ủ ả ị ư ế ề
câu nói đó. ( Vũ Lân t ra)ự
Đi v i h c sinh chuyên, thì d ng nh n đnh v hai nh n đnh là d ng th ng đc đ xu t.ố ớ ọ ạ ậ ị ề ậ ị ạ ườ ượ ề ấ
3. Cách làm:
- Tr c h t, ph nướ ế ầ m bàiở ph iả gi i thi u khái quátớ ệ t t ng, đo lý c n ngh lu n. Nêu ýư ưở ạ ầ ị ậ
chính (v n đ) ho c câu nói v t t ng, đo lý mà đ bài đa ra.ấ ề ặ ề ư ưở ạ ề ư
- Ph nầ thân bài, có nhi u lu n đi m. Tuy nhiên c n đm b o:ề ậ ể ầ ả ả
+Lu n đi m 1ậ ể : Gi i thích rõ n i dung t t ng đo lý. Bao g m:ả ộ ư ưở ạ ồ
Gi i thích các t ng , thu t ng , khái ni m, nghĩa đen/nghĩa bóng (n u có)ả ừ ữ ậ ữ ệ ế
Rút ra ý nghĩa chung c a t t ng, đo lýủ ư ưở ạ
Th c ch t là đi tr l i cho câu h iự ấ ả ờ ỏ LÀ GÌ?