K yếu Hi tho quc tế “Thương mi và phân phi” ln 1 năm 2018
113
VAI TRÒ CA THƯƠNG MI ĐIN T TRONG HOT ĐỘNG KINH DOANH CA
DOANH NGHIP
THE ROLE OF E-COMMERCE IN BUSINESS ACTIVITIES OF ENTERPRISES
ThS. Đặng Th Nga
Phân hiu Đại hc Giao thông Vn ti TP HCM
Email: dtnga@utc2.edu.vn
Tóm tt
Vi s phát trin ca công ngh thông tin, Thương mi đin t (TMDT) đã tr thành mt công c quan
trng trong hot động kinh doanh ca doanh nghip. Da trên cơ s nghiên cu nhng cơ s lý lun ca
TMDT. Nghiên cu nhng tác động ca vic ng dng TMDD đối vi hot động kinh doanh ca doanh nghp.
Nghiên cu điu kin cn thiết để doanh nghip có th ng dng và s dng hiu qu TMDD. Nghiên cu
nhng mt đạt được, nhng đim còn hn chế ca ng dng TMDD ca các doanh nghip Vit Nam và nhng
nguyên nhân ca nhng hn chế đó. T đó đưa ra các gii pháp nhm ng dng TMDT trong hot động kinh
doanh, giúp tăng kh năng cnh tranh ca doanh nghip trên th trường. Mt s gii pháp d kiến: Gii pháp
xây dng h thng TMDT trong doanh nghip; Gii pháp trin khai d án TMDT trong doanh nghip. Gii
pháp xây dng và qun lý webside TMDT và bán hàng trc tuyến; Gii pháp ng dng công ngh thông tin vào
trong các hot động qun tr ca doanh nghip.
T khóa: Thương mi đin t, Vai trò ca thương mi đin t, Gii pháp ng dng thương mi đin t.
Abstract
With the Information technology (IT) development, E-commerce has played an important role in
business activities of enterprises. Based on researches and theoretical basis of E-commerce. Researches into
impacts of E-commerce applications on business activities of enterprises. Researches into necessary conditions
for enterprises to effectively apply and use E-commerce. Researches into benefits and drawbacks of E-
commerce application of Vietnamese enterprises and causes of such drawbacks. Thereby, solutions are
suggested to apply E-commerce in business activities, hence to enhance the competitiveness of enterprises in the
market. Some proposed solutions: E-commerce construction in enterprises; E-commerce project implementation
in enterprises; E-commerce and online sales Website development and management; IT application in business
administration.
Key words: E-commerce, role of E-commerce, E-commerce application solutions
1. Gii thiu
Thương mi đin t đóng mt vai trò quan trng trong vic thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao
đời sng người dân, đặc bit các nước đang phát trin như Vit Nam. Nhng tiến b nhanh chóng v
công ngh và s gia tăng v s lượng người s dng Internet đang thay đổi truyn thng kinh doanh và
phương thc tiến hành thương mi ca doanh nghip. Bng cách gim chi phí thương mi kết hp vi
khong cách vt lý, thương mi đin t cho phép các doanh nghip kh năng tiếp cn th trường toàn
cu, đạt được mt mng lưới rng ln khách hàng và tham gia vào thương mi quc tế.
Đã có rt nhiu bài báo nghiên cu v tm quan trng ca thương mi đin t trong hot động
kinh doanh ca doanh nghip như vic tăng doanh thu, gim chi phí, m rng quy mô. Tuy nhiên,
trước s phát trin ca cuc cách mng công nghip 4.0 như hin nay thì vai trò ca thương mi đin
t càng đóng mt v trí quan trng sng còn đối vi s tn ti và phát trin ca các doanh nghiêp. Để
thc hin đề tài tác gi đã thc hin thu thp s liu và tiến hành kho sát ti mt s doanh nghip tnh
thành khu vc HCM, Hà ni và lân cn. Đề tài s tp chung nghiên cu nhng li ích mà doanh nghip
đạt được khi ng dng thương mi đin t vào các lĩnh vc kinh doanh trong thi k công nghip 4.0.
K yếu Hi tho quc tế “Thương mi và phân phi” ln 1 năm 2018
114
2. Thc trng ng dng thương mi đin t trong hot động kinh ca doanh nghip
2.1. Thương mi đim t
Thương mi đin t (TMĐT) được biết đến vi nhiu tên gi khác nhau, như “thương mi đin
t” (Electronic commerce), “thương mi trc tuyến” (online trade) hoc “kinh doanh đin t” (e-
business). Tuy nhiên, “thương mi đin t” vn là tên gi ph biến và được dùng thng nht trong Các
văn bn hay công trình nghiên cu ca các t chc hay các nhà nghiên cu. Thương mi đin t bt
đầu bng vic mua bán hàng hóa và dch v thông qua các phương tin đin t và mng vin thông,
các doanh nghip tiến ti ng dng công ngh thông tin vào mi hot động ca mình, t bán hàng,
marketing, thanh toán, đến mua sm, sn xut, đào to, phi hp hot động vi nhà cung cp, đối tác,
khách hàng…[3 ].
Theo T chc Thương mi thế gii (WTO), “Thương mi đin t bao gm vic sn xut, qung
cáo, bán hàng và phân phi sn phm được mua bán và thanh toán trên mng Internet, nhưng được
giao nhn mt cách hu hình, c các sn phm giao nhn cũng như nhng thông tin s hoá thông qua
mng Internet” [3].
2.2. Thc trng s dng thương mi đin t Vit Nam và Thế gii
Các nghiên cu mi đây cho thy người tiêu dùng trên toàn cu đang thay đổi thói quen mua
sm vi vic dành nhiu thi gian và tin bc cho hot động mua hàng trc tuyến. Theo thng kê, năm
2016, có 1,61 t người trên toàn cu mua hàng trc tuyến. D kiến, doanh thu bán l trc tuyến trên
toàn thế gii s tăng t 1.900 t USD năm 2016, lên 4.060 t USD năm 2020 [5].
Trong bng s liu thng kê cho thy th phn thương mi đin t ca các nước trên thế gii
đang có xu hướng tăng so vi năm 2016. Trong đó tc độ tăng ln là Trung Quc đai lc, Hàn quc và
Vit nam.
Bng 1: Bng th phn ca ngành hàng tiêu dùng nhanh thông qua thương mi đin t mt s quc gia
trên thế gii (không bao gm ngành hàng tươi sng)
Th phn thương mi đin
t (%)
12 tháng tính đến tháng 03
năm 2016
12 tháng tính đến tháng 03
năm 2017
Hàn Quc 14,1 19,7
Anh 7,0 7,5
Trung Hoa Đại Lc 4,1 6,2
Đài Loan 4,8 5,8
Pháp 5,2 5,6
Tây Ba Nha 1,4 1,8
B Đào Nha 0,9 0,9
Malaysia 0,4 0,8
Argentina 0,9 0,8
Thái Lan 0,4 0,7
Vit Nam 0,3 0,5
Brazil 0,1 0,1
Ngun: Kantar Worldpanel Vietnam
K yếu Hi tho quc tế “Thương mi và phân phi” ln 1 năm 2018
115
Hình 1: Th phn ca ngành hàng tiêu dùng nhanh thông qua thương mi đin t mt s quc gia trên
thế gii (không bao gm ngành hàng tươi sng)
Bng 2: Bng s dng thương mi đin t ngành hàng tiêu dùng nhanh không bao gm thc phm tươi
sng ti Thành ph: H Chí Minh, Hà N, Đà Nng, Cn Thơ
Ngành hàng tiêu dùng nhanh không bao gm thc
phm tươi sng
1 năm kết thúc vào quý 1
năm 2016
1 năm kết thúc vào quý 1
năm 2017
Th phn thương mi đin t (%) 0,3 0,5
T l người mua thông qua thương mi đin t (%) 5,4 8,8
S ln mua hàng thông qua thương mi đin
t/người/năm 2,4 2,5
Chi tiêu cho thương mi đin t/người/ln (USD) 15,5 14,9
Ngun: Kantar Worldpanel Vietnam
Năm 2017 th phn thương mi đin t và t l người mua thông qua thương mi đin t Vit
Nam tăng mnh nh vào s phát trin ca Internet và s gia tăng lượng người s hu đin thoi thông
minh cùng vi đó là s đầu tư mnh tay ca các nhà bán l. Tuy nhiên s ln mua hàng thông qua
thương mi đin t và chi tiêu cho thương mi đin t li không tăng, điu này chng t người tiêu
dùng Vit Nam vn chưa thc s tin tưởng và hài lòng khi mua hàng thông qua thương mi đin t.
Bng 3: Tình hình mua sm trc tuyến ti Vit Nam năm 2014 – 2016
2014 2015 2016
Ước tính người dùng internet tham gia mua sm trc tuyến 58% 62% 65%
Ước tính giá tr mua sm trc tuyến ca mt người (USD) 145 160 170
Ngun: Báo cáo tình hình phát trin thương mi ca b công thương 2016
2.3. Mt s mô hình thương mi đin t ph biến nht hin nay
Thương mi đin t gia doanh nghip và người tiêu dùng (B2C)
Doanh nghip s dng các phương tin đin t để bán hàng hóa và dch v ti tay người tiêu
dùng. Người tiêu dùng thông qua các phương tin đin t để la chn, mc c, đặt hàng, thanh toán và
nhn hàng. Mô hình B2C ch yếu là mô hình bán l qua mng như: www.Amazon.com,
www.lazada.vn,...S lượng giao dch theo mô hình thương mi đin t B2C khá ln, tuy nhiên giá tr
giao dch lai chưa cao.
Hin nay, thế gii đang phát trin mnh mô hình thương mi đin t, nht là mô hình thương
mi đin t doanh nghip đến người tiêu dùng (B2C) s phát trin mnh vi mc tăng trưởng
0
5
10
15
20
25
ChartTitle
12 tháng tính đến tháng 03 năm 2016
12 tháng tính đến tháng 03 năm 2017
11
2
0
k
h
n
h
đế
n
t
c
d
o
th
ô
đă
n
k
ý
d
o
q
u
va
t
n
h
n
g
w
e
q
u
đ
3
0
v
c
d
6
%/năm, đạ
t
h
ong 1.000
Thươ
n
anh nht
k
n
2017 là 3
2
c
tăng trưở
n
anh s
b
án
Thương
m
B2B (
ô
ng đặc bi
n
g kí trên
c
ý
k
ết hp đ
anh nghip
u
ng cáo, t
i
t
gia.co
m
,...
Trong
h
n đơn hà
n
g
hip nhn
đ
e
bsite là 41
%
T l
c
u
a các công
ng là 22%;
Giao dc
h
T l
d
%, t l th
ư
a và nh.
Vic
s
a các doan
h
ng nhiu n
h
Đối v
ti 52
%
K
y
t
khong 3
.
t USD).
n
g
m
i đi
n
k
hu vc Đ
ô
2
.3%, vi
k
n
g
m
nh v
l (Dammi
o
m
i đin t
Business t
o
t là Intern
e
c
ác sàn gia
o
ng, thanh t
o
, đặc bit
g
i
ếp th, đà
m
năm 2017
n
g quan em
a
đ
t hàng t
h
%
; sàn thư
ơ
c
ác doanh
n
c trc tu
y
website 35
%
h
gia chín
d
oanh nghi
ư
ng xuyê
n
s
dng dc
h
h
nghip n
ă
h
t.
i li ch c
%
năm 201
7
y
ếu Hi tho
.
400 t US
D
n
t B2C
ô
ng Nam Á
,
k
hi lượng
k
i CARG k
h
o
,2018).
gia doanh
o
Business)
e
t gia các
o
d
ch B2B,
o
án qua h
t
g
iúp các do
a
m
phán và
t l doan
h
a
il là 79%;
h
ông qua c
á
ơ
ng
m
i đi
n
n
ghip đán
h
y
ến năm 2
0
%
; quan
m
h
ph vi d
o
p thường
x
n
tra cu th
ô
h
v công
t
ă
m 2017 là
a dch v
c
7
.
Hình 2:
Đá
quc tế “Th
ư
D
, trong đ
ó
Vit Nam
,
vi ch s
k
hong 5.5
t
h
ong 14%
v
nghip vi
là loi hìn
h
doanh ngh
i
các doanh
t
hng này.
T
a
nh nghip
tăng cườ
n
h
nghip nh
website là
á
c công c
n
t là 29%
h
giá hiu q
u
0
17 như sa
u
ng xã hi l
à
o
anh nghi
p
x
uyên tra c
ô
ng tin ca
tr
c tuyến
l
73%. Tro
n
c
ông t
r
c tu
y
á
nh giá li
í
ư
ơn
g
mi và p
ó
thương
m
là mt tro
n
CAGR (t
c
t
EUR vào
v
ào giai đo
doanh ngh
i
h
giao dch
i
p vi do
a
nghip có
t
T
hương
m
gim chi p
h
g cơ hi
k
n đơn hàn
g
39%; sàn t
h
t
r
c tuyến
.
u
ca vic
u
: Qua sàn
à
39%.
p
(G2B)
u thông ti
n
các doanh
n
iên quan đ
ế
n
g đó khai
b
y
ến được c
á
í
ch ca dch
hân phi” l
n
m
i đin t
x
n
g nhng t
h
c
độ tăng tr
ư
năm 2017.
n 2017 đế
n
i
p (B2B)
qua các p
h
a
nh nghip,
t
h chào hà
n
i đin t B
2
h
í v thu t
h
k
inh doanh.
g
thông qu
a
h
ương
m
i
năm 2017
l
bán hàng t
h
giao
d
ch
T
n
trên các w
n
ghip ln
c
ế
n các th
t
b
áo thuế đi
á
c doanh n
g
v
công tr
Ngun:
B
n
1 năm 201
8
x
uyên biên
h
trường
c
ư
ng hàng
n
Th trường
n
2020, chi
ế
h
ương tin
hơn là vi
n
g, tìm kiế
m
2
B đem li
l
h
p thông ti
.
Ví d nh
a
các công
c
đin t
3
là: đặt hàn
g
h
ông qua t
h
T
MĐT là 1
w
ebsite nhà
n
cao hơn so
t
c thông b
á
n t vn
đ
g
hip điu t
r
c tuyến
Báo cáo TM
Đ
8
gii chiế
m
c
ó tc độ t
ă
n
ăm kép) t
Vit Nam
d
ếm khong
đin t
i
khách hà
n
m
bn hàn
g
li ích th
c
i
n tìm hiu
h
ư: www.al
i
c
trc tuy
ế
3
2%. Còn
t
g
quan em
a
h
ương
m
i
đ
8%; qua
n
n
ươc năm
2
vi các do
a
á
o, đăng k
ý
đ
ược doanh
t
ra đánh giá
Đ
T 2017 - B
m
30% (đạt
ă
ng trưởng
năm 2013
d
báo tiếp
5.2% tng
m
ng vin
n
g. Sau khi
, đặt hàng,
tế cho các
t
h trường,
i
baba.co
m
,
ế
n như sau:
l doanh
a
il là 79%;
đ
in t cao
n
g
d
ng di
017 chiếm
a
nh nghip
ý
, cp phép
nghip s
cao chiếm
công thương
2.
4
c
h
m
n
g
n
g
n
h
v
ò
m
v
à
t
h
t
o
l
à
x
u
t
h
tr
o
G
p
h
h
o
n
g
T
r
tr
ê
H
ki
n
n
g
3.
k
h
t
ti
4
. nh hư
- Tác độ
n
h
iến lược
m
m
arketing “
k
g
hip có th
g
hip s
b
i
ê
h
ng sn p
h
ò
ng đời s
n
m
i đin t
g
à
o hot độn
g
- Làm th
a
h
ương
m
i
đ
o
àn
m
i đư
à
doanh ngh
i
- Tác độ
n
u
t đúng l
ú
h
ng tài chí
n
- Tác độ
n
o
ng lĩnh v
G
ii pháp th
a
h
í và thi g
i
- Tác độ
n
o
t động n
g
g
hip gim
r
in khai t
h
ê
n toàn cu
H
ình 3:
Đ
án
h
Qua k
ế
n
h doanh c
g
hip đang
đ
Vai trò c
- Tăn
g
h
ách hàng ti
còn giúp c
h
n li, t đó
K
y
n
g
ca th
ươ
n
g đến hot
m
arketing “
đ
k
éo”. Hàng
giao tiếp
t
ê
t được th
h
m tt nh
n
phm s r
ú
g
im chi p
h
g
marketin
g
a
y đổi mô
h
đ
in t phi
c hình thà
n
i
p thương
n
g đến hot
ú
c và theo
n
n
h, hot độ
n
n
g đến ho
t
c thương
m
a
nh toán t
r
i
án đồng th
n
g đến hot
g
oi thươn
g
được rt n
h
h
ương
m
i
đ
vi chi phí
h
giá ca cá
c
ế
t qu nghi
ê
a doanh
n
đ
ánh giá ca
o
a thươn
g
m
g
doanh th
u
m năng tr
ê
h
o doanh n
g
đẩy nhanh
y
ếu Hi tho
ư
ơn
g
mi đi
động mark
e
đ
y” thì tro
n
hóa thươn
g
tr
c tiếp v
hiếu cũng
t, đáp ng
r
út ngn li
.
h
í phân ph
i
g
.
h
ình kinh d
o
thay đổi,
m
n
h. Ví d v
à
m
i đin t
động sn
x
n
hu cu. T
r
n
g marketi
n
t
động tài c
h
m
i đin t
c tuyến đã
i đẩy nha
n
động ngo
i
g
ngày càn
g
h
iu thi gi
a
đ
in t giú
p
thp nht
m
c
doanh ng
h
ê
n cu s đ
n
ghip nă
m
o
nht vic
m
i đin t
u
cho doan
h
ê
n phm vi
t
g
hip ch đ
vic bán h
à
quc tế “Th
ư
n t đối v
e
ting: Tron
g
n
g hot độ
n
g
m
i đin
t
i mt lượn
g
như nhn
g
cao nht n
h
.
Ngoài ra
t
i
, chi phí b
á
o
anh: Mt
m
m
t khác cũ
n
à
o năm 19
9
đầu tiên tr
ê
x
ut: Thay
v
r
ong thươn
g
n
g và các h
h
ính
k
ế toá
n
so vi tru
y
giúp cho k
h
n
h tc độ gi
a
i
thương:
N
g
t
r
lên d
a
n bao g
m
p
doanh ng
m
à không p
h
hi
p v hiu
2
0
ánh giá v
t
m
2016 có
x
ng dng
w
đối vi d
o
h
nghip:
T
t
h trường
r
ng tìm kiế
à
ng và tăng
ư
ơn
g
mi và p
i doanh n
g
g
hot độn
g
n
g thương
m
t
có tính
c
g
khách hà
n
g
thay đổi
v
h
u cu ng
ư
t
hương
m
i
á
n hàng do
m
t các mô
n
g có các
m
6 DELL b
ê
n thế gii.
v
ì sn xut
g
m
i đin
thng ch
c
n
: Khác bi
y
n thng
c
h
ách hàng
v
a
o
d
ch tro
n
N
h ng d
n
dàng hơ
n
chi phí đi
l
h
ip có th
h
i qua bt
q
u ca các
0
15 - 2016
t
ính hiu q
u
x
u hướng t
ă
w
ebsite ca
d
o
anh n
g
hi
p
T
hương m
i
r
ng ln tro
n
m
và tiếp c
doanh thu
c
hân phi” l
n
g
h
i
p
g
thương
m
m
i đin t
c
á bit hóa
n
g ln
n
v
th hiếu
ư
i tiêu dùn
đin t
n
loi bt cá
c
hình kinh
d
m
ô hình kin
h
t đầu bán
m
hàng lot
n
t h thn
g
c
năng khác
t ln nht
g
c
h yếu n
m
v
à doanh n
g
n
g hot độn
g
n
g thương
m
n
. Ngoài ra
l
i, chi phí
g
tiếp cn n
h
k
trung gi
a
hính thc
Ngun: Bá
o
u
ca vic
ă
ng
r
t nhi
d
oanh nghi
p
i
đin t gi
n
g và ngoà
i
n vi khá
c
c
ho doanh
n
n
1 năm 201
8
i truyn th
ch yếu l
à
cao do thô
n
n
g mt thi
người tiêu
n
g. Điu nà
y
n giúp các
c
thành ph
d
oanh truy
ê
h
doanh th
ư
m
áy tính qu
a
n
hư trước k
i
g
sn xut
c
trong và n
g
g
ia hot đ
m
h th
n
g
hip tiết ki
g
tài chính,
k
m
i đin t
thương
m
g
iao
d
ch,
c
h
anh chón
g
a
n nào.
ng dng th
ư
o
cáo thương
m
ng dng T
u so vi
n
p và qua
m
i
úp doanh
n
i
nước. Ng
o
c
h hàng
m
t
n
ghip.
8
ng ch yế
u
à
trin khai
n
g qua we
b
đim, như
dung để t
y
đồng ngh
ĩ
doanh ngh
i
n trung gi
a
ê
n thng b
ư
ơng
m
i đ
i
a
m
ng; A
m
i
a thì chuy
được tích
h
g
oài t ch
c
ng tài chí
n
n
g thanh to
á
m được r
k
ế toán.
mà vic tiế
n
i đin t
g
c
hi phí cho
t
g
vi tt c
ư
ơng mi đi
m
i đin t V
i
MĐT tron
g
n
ăm 2015.
C
m
ng xã hi
.
n
ghip tiếp
o
ài ra thươ
n
t
cách nhan
h
117
u
trin khai
hot động
b
site doanh
vy doanh
đó to ra
ĩ
a vi vic
i
p thương
n
tham gia
áp lc ca
n t hoàn
m
azon.com
n sang sn
h
p vi h
c
.
n
h,
k
ế toán
á
n đin t.
t
nhiu chi
n
hành các
g
iúp doanh
t
rung gian.
th trường
n t năm
i
t Nam 2017
g
hot động
C
ác doanh
cn ti đa
n
g
m
i đin
h
chóng và