
Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 1 năm 2018
113
VAI TRÒ CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA
DOANH NGHIỆP
THE ROLE OF E-COMMERCE IN BUSINESS ACTIVITIES OF ENTERPRISES
ThS. Đặng Thị Nga
Phân hiệu Đại học Giao thông Vận tại TP HCM
Email: dtnga@utc2.edu.vn
Tóm tắt
Với sự phát triển của công nghệ thông tin, Thương mại điện tử (TMDT) đã trở thành một công cụ quan
trọng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Dựa trên cơ sở nghiên cứu những cơ sở lý luận của
TMDT. Nghiên cứu những tác động của việc ứng dụng TMDD đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghệp.
Nghiên cứu điều kiện cần thiết để doanh nghiệp có thể ứng dụng và sử dựng hiệu quả TMDD. Nghiên cứu
những mặt đạt được, những điểm còn hạn chế của ứng dụng TMDD của các doanh nghiệp ở Việt Nam và những
nguyên nhân của những hạn chế đó. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm ứng dụng TMDT trong hoạt động kinh
doanh, giúp tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Một số giải pháp dự kiến: Giải pháp
xây dựng hệ thống TMDT trong doanh nghiệp; Giải pháp triển khai dự án TMDT trong doanh nghiệp. Giải
pháp xây dựng và quản lý webside TMDT và bán hàng trực tuyến; Giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào
trong các hoạt động quản trị của doanh nghiệp.
Từ khóa: Thương mại điện tử, Vai trò của thương mại điện tử, Giải pháp ứng dụng thương mại điện tử.
Abstract
With the Information technology (IT) development, E-commerce has played an important role in
business activities of enterprises. Based on researches and theoretical basis of E-commerce. Researches into
impacts of E-commerce applications on business activities of enterprises. Researches into necessary conditions
for enterprises to effectively apply and use E-commerce. Researches into benefits and drawbacks of E-
commerce application of Vietnamese enterprises and causes of such drawbacks. Thereby, solutions are
suggested to apply E-commerce in business activities, hence to enhance the competitiveness of enterprises in the
market. Some proposed solutions: E-commerce construction in enterprises; E-commerce project implementation
in enterprises; E-commerce and online sales Website development and management; IT application in business
administration.
Key words: E-commerce, role of E-commerce, E-commerce application solutions
1. Giới thiệu
Thương mại điện tử đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao
đời sống người dân, đặc biệt ở các nước đang phát triển như Việt Nam. Những tiến bộ nhanh chóng về
công nghệ và sự gia tăng về số lượng người sử dụng Internet đang thay đổi truyền thống kinh doanh và
phương thức tiến hành thương mại của doanh nghiệp. Bằng cách giảm chi phí thương mại kết hợp với
khoảng cách vật lý, thương mại điện tử cho phép các doanh nghiệp khả năng tiếp cận thị trường toàn
cầu, đạt được một mạng lưới rộng lớn khách hàng và tham gia vào thương mại quốc tế.
Đã có rất nhiều bài báo nghiên cứu về tầm quan trọng của thương mại điện tử trong hoạt động
kinh doanh của doanh nghiệp như việc tăng doanh thu, giảm chi phí, mở rộng quy mô. Tuy nhiên,
trước sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 như hiện nay thì vai trò của thương mại điện
tử càng đóng một vị trí quan trọng sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiêp. Để
thực hiện đề tài tác giả đã thực hiện thu thập số liệu và tiến hành khảo sát tại một số doanh nghiệp tỉnh
thành khu vực HCM, Hà nội và lân cận. Đề tài sẽ tập chung nghiên cứu những lợi ích mà doanh nghiệp
đạt được khi ứng dụng thương mại điện tử vào các lĩnh vực kinh doanh trong thời kỳ công nghiệp 4.0.

Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 1 năm 2018
114
2. Thực trạng ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động kinh của doanh nghiệp
2.1. Thương mại điểm tử
Thương mại điện tử (TMĐT) được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau, như “thương mại điện
tử” (Electronic commerce), “thương mại trực tuyến” (online trade) hoặc “kinh doanh điện tử” (e-
business). Tuy nhiên, “thương mại điện tử” vẫn là tên gọi phổ biến và được dùng thống nhất trong Các
văn bản hay công trình nghiên cứu của các tổ chức hay các nhà nghiên cứu. Thương mại điện tử bắt
đầu bằng việc mua bán hàng hóa và dịch vụ thông qua các phương tiện điện tử và mạng viễn thông,
các doanh nghiệp tiến tới ứng dụng công nghệ thông tin vào mọi hoạt động của mình, từ bán hàng,
marketing, thanh toán, đến mua sắm, sản xuất, đào tạo, phối hợp hoạt động với nhà cung cấp, đối tác,
khách hàng…[3 ].
Theo Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), “Thương mại điện tử bao gồm việc sản xuất, quảng
cáo, bán hàng và phân phối sản phẩm được mua bán và thanh toán trên mạng Internet, nhưng được
giao nhận một cách hữu hình, cả các sản phẩm giao nhận cũng như những thông tin số hoá thông qua
mạng Internet” [3].
2.2. Thực trạng sử dụng thương mại điện tử ở Việt Nam và Thế giới
Các nghiên cứu mới đây cho thấy người tiêu dùng trên toàn cầu đang thay đổi thói quen mua
sắm với việc dành nhiều thời gian và tiền bạc cho hoạt động mua hàng trực tuyến. Theo thống kê, năm
2016, có 1,61 tỷ người trên toàn cầu mua hàng trực tuyến. Dự kiến, doanh thu bán lẻ trực tuyến trên
toàn thế giới sẽ tăng từ 1.900 tỷ USD năm 2016, lên 4.060 tỷ USD năm 2020 [5].
Trong bảng số liệu thống kê cho thấy thị phần thương mại điện tử của các nước trên thế giới
đang có xu hướng tăng so với năm 2016. Trong đó tốc độ tăng lớn là Trung Quốc đai lục, Hàn quốc và
Việt nam.
Bảng 1: Bảng thị phần của ngành hàng tiêu dùng nhanh thông qua thương mại điện tử ở một số quốc gia
trên thế giới (không bao gồm ngành hàng tươi sống)
Thị phần thương mại điện
tử (%)
12 tháng tính đến tháng 03
năm 2016
12 tháng tính đến tháng 03
năm 2017
Hàn Quốc 14,1 19,7
Anh 7,0 7,5
Trung Hoa Đại Lục 4,1 6,2
Đài Loan 4,8 5,8
Pháp 5,2 5,6
Tây Ba Nha 1,4 1,8
Bồ Đào Nha 0,9 0,9
Malaysia 0,4 0,8
Argentina 0,9 0,8
Thái Lan 0,4 0,7
Việt Nam 0,3 0,5
Brazil 0,1 0,1
Nguồn: Kantar Worldpanel Vietnam

Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 1 năm 2018
115
Hình 1: Thị phần của ngành hàng tiêu dùng nhanh thông qua thương mại điện tử ở một số quốc gia trên
thế giới (không bao gồm ngành hàng tươi sống)
Bảng 2: Bảng sử dụng thương mại điện tử ngành hàng tiêu dùng nhanh không bao gồm thực phẩm tươi
sống tại Thành phố: Hồ Chí Minh, Hà Nộ, Đà Nẵng, Cần Thơ
Ngành hàng tiêu dùng nhanh không bao gồm thực
phẩm tươi sống
1 năm kết thúc vào quý 1
năm 2016
1 năm kết thúc vào quý 1
năm 2017
Thị phần thương mại điện tử (%) 0,3 0,5
Tỷ lệ người mua thông qua thương mại điện tử (%) 5,4 8,8
Số lần mua hàng thông qua thương mại điện
tử/người/năm 2,4 2,5
Chi tiêu cho thương mại điện tử/người/lần (USD) 15,5 14,9
Nguồn: Kantar Worldpanel Vietnam
Năm 2017 thị phần thương mại điện tử và tỷ lệ người mua thông qua thương mại điện tử ở Việt
Nam tăng mạnh nhờ vào sự phát triển của Internet và sự gia tăng lượng người sở hữu điện thoại thông
minh cùng với đó là sự đầu tư mạnh tay của các nhà bán lẻ. Tuy nhiên số lần mua hàng thông qua
thương mại điện tử và chi tiêu cho thương mại điện tử lại không tăng, điều này chứng tở người tiêu
dùng Việt Nam vẫn chưa thực sự tin tưởng và hài lòng khi mua hàng thông qua thương mại điện tử.
Bảng 3: Tình hình mua sắm trực tuyến tại Việt Nam năm 2014 – 2016
2014 2015 2016
Ước tính người dùng internet tham gia mua sắm trực tuyến 58% 62% 65%
Ước tính giá trị mua sắm trực tuyến của một người (USD) 145 160 170
Nguồn: Báo cáo tình hình phát triển thương mại của bộ công thương 2016
2.3. Một số mô hình thương mại điện tử phổ biến nhất hiện nay
Thương mại điện tử giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng (B2C)
Doanh nghiệp sử dụng các phương tiện điện tử để bán hàng hóa và dịch vụ tới tay người tiêu
dùng. Người tiêu dùng thông qua các phương tiện điện tử để lựa chọn, mặc cả, đặt hàng, thanh toán và
nhận hàng. Mô hình B2C chủ yếu là mô hình bán lẻ qua mạng như: www.Amazon.com,
www.lazada.vn,...Số lượng giao dịch theo mô hình thương mại điện tử B2C khá lớn, tuy nhiên giá trị
giao dịch lai chưa cao.
Hiện nay, thế giới đang phát triển mạnh mô hình thương mại điện tử, nhất là mô hình thương
mại điện tử doanh nghiệp đến người tiêu dùng (B2C) sẽ phát triển mạnh với mức tăng trưởng
0
5
10
15
20
25
ChartTitle
12 tháng tính đến tháng 03 năm 2016
12 tháng tính đến tháng 03 năm 2017

11
2
0
k
h
n
h
đế
n
tụ
c
d
o
th
ô
đă
n
k
ý
d
o
q
u
va
t
n
h
n
g
w
e
q
u
đ
ộ
3
0
v
ừ
củ
d
ụ
6
%/năm, đạ
t
h
oảng 1.000
Thươ
n
h
anh nhất ở
k
n
2017 là 3
2
c
tăng trưở
n
anh số
b
án
Thương
m
B2B (
ô
ng đặc bi
ệ
n
g kí trên
c
ý
k
ết hợp đ
ồ
anh nghiệp
u
ảng cáo, t
i
t
gia.co
m
,...
Trong
h
ận đơn hà
n
g
hiệp nhận
đ
e
bsite là 41
%
Tỷ lệ
c
u
a các công
ng là 22%;
Giao dịc
h
Tỷ lệ
d
%, tỷ lệ th
ư
ừ
a và nhỏ.
Việc
s
a các doan
h
ụ
ng nhiều n
h
Đối v
ớ
tới 52
%
Kỷ
y
t
khoảng 3
.
tỷ USD).
n
g
m
ại điệ
n
k
hu vực Đ
ô
2
.3%, với
k
n
g
m
ạnh v
ớ
lẻ (Dammi
o
m
ại điện tử
Business t
o
ệ
t là Intern
e
c
ác sàn gia
o
ồ
ng, thanh t
o
, đặc biệt
g
i
ếp thị, đà
m
năm 2017
n
g quan em
a
đ
ặt hàng t
h
%
; sàn thư
ơ
c
ác doanh
n
cụ trực tu
y
website 35
%
h
giữa chín
h
d
oanh nghi
ệ
ư
ờng xuyê
n
s
ử dụng dịc
h
h
nghiệp n
ă
h
ất.
ớ
i lợi ịch c
ủ
%
năm 201
7
y
ếu Hội thảo
.
400 tỷ US
D
n
tử B2C
ở
ô
ng Nam Á
,
k
hối lượng
k
ớ
i CARG k
h
o
,2018).
giữa doanh
o
Business)
e
t giữa các
o
d
ịch B2B,
o
án qua hệ
t
g
iúp các do
a
m
phán và
tỷ lệ doan
h
a
il là 79%;
h
ông qua c
á
ơ
ng
m
ại điệ
n
n
ghiệp đán
h
y
ến năm 2
0
%
; quan
m
ạ
h
phủ với d
o
ệ
p thường
x
n
tra cứu th
ô
h
vụ công
t
ă
m 2017 là
ủ
a dịch vụ
c
7
.
Hình 2:
Đá
quốc tế “Th
ư
D
, trong đ
ó
ở
Việt Nam
,
với chỉ số
k
hoảng 5.5
t
h
oảng 14%
v
nghiệp với
là loại hìn
h
doanh ngh
i
các doanh
t
hống này.
T
a
nh nghiệp
tăng cườ
n
h
nghiệp nh
ậ
website là
á
c công cụ
n
tử là 29%
h
giá hiệu q
u
0
17 như sa
u
ạ
ng xã hội l
à
o
anh nghiệ
p
x
uyên tra c
ứ
ô
ng tin của
tr
ực tuyến
l
73%. Tro
n
c
ông t
r
ực tu
y
á
nh giá lợi
í
ư
ơn
g
mại và p
ó
thương
m
là một tro
n
CAGR (tố
c
t
ỉ EUR vào
v
ào giai đo
ạ
doanh ngh
i
h
giao dịch
i
ệp với do
a
nghiệp có
t
T
hương
m
ạ
giảm chi p
h
g cơ hội
k
ậ
n đơn hàn
g
39%; sàn t
h
t
r
ực tuyến
.
u
ả của việc
u
: Qua sàn
à
39%.
p
(G2B)
ứ
u thông ti
n
các doanh
n
iên quan đ
ế
n
g đó khai
b
y
ến được c
á
í
ch của dịch
hân phối” lầ
n
m
ại điện tử
x
n
g những t
h
c
độ tăng tr
ư
năm 2017.
ạ
n 2017 đế
n
i
ệp (B2B)
qua các p
h
a
nh nghiệp,
t
hể chào hà
n
i điện tử B
2
h
í về thu t
h
k
inh doanh.
g
thông qu
a
h
ương
m
ại
năm 2017
l
bán hàng t
h
giao
d
ịch
T
n
trên các w
n
ghiệp lớn
c
ế
n các thủ
t
b
áo thuế đi
ệ
á
c doanh n
g
v
ụ công tr
ự
Nguồn:
B
n
1 năm 201
8
x
uyên biên
h
ị trường
c
ư
ởng hàng
n
Thị trường
n
2020, chi
ế
h
ương tiện
hơn là với
n
g, tìm kiế
m
2
B đem lại
l
h
ập thông ti
.
Ví dụ nh
a
các công
c
điện tử là
3
là: đặt hàn
g
h
ông qua t
h
T
MĐT là 1
w
ebsite nhà
n
cao hơn so
t
ục thông b
á
ệ
n tử vẫn
đ
g
hiệp điều t
r
ự
c tuyến
Báo cáo TM
Đ
8
giới chiế
m
c
ó tốc độ t
ă
n
ăm kép) t
ừ
Việt Nam
d
ếm khoảng
điện tử và
i
khách hà
n
m
bạn hàn
g
lợi ích thự
c
i
n tìm hiểu
h
ư: www.al
i
c
ụ trực tuy
ế
3
2%. Còn
t
g
quan em
a
h
ương
m
ại
đ
8%; qua ứ
n
n
ươc năm
2
với các do
a
á
o, đăng k
ý
đ
ược doanh
t
ra đánh giá
Đ
T 2017 - Bộ
m
30% (đạt
ă
ng trưởng
ừ
năm 2013
d
ự báo tiếp
5.2% tổng
m
ạng viễn
n
g. Sau khi
, đặt hàng,
tế cho các
t
hị trường,
i
baba.co
m
,
ế
n như sau:
ỷ
lệ doanh
a
il là 79%;
đ
iện tử cao
n
g
d
ụng di
017 chiếm
a
nh nghiệp
ý
, cấp phép
nghiệp sử
cao chiếm
công thương

2.
4
c
h
m
n
g
n
g
n
h
v
ò
m
v
à
t
h
t
o
l
à
x
u
t
h
tr
o
G
p
h
h
o
n
g
T
r
tr
ê
H
ki
n
n
g
3.
k
h
tử
ti
ệ
4
. Ảnh hư
ở
- Tác độ
n
h
iến lược
m
m
arketing “
k
g
hiệp có th
ể
g
hiệp sẽ
b
i
ê
h
ững sản p
h
ò
ng đời sả
n
m
ại điện tử
g
à
o hoạt độn
g
- Làm th
a
h
ương
m
ại
đ
o
àn
m
ới đư
ợ
à
doanh ngh
i
- Tác độ
n
u
ất đúng l
ú
h
ống tài chí
n
- Tác độ
n
o
ng lĩnh v
ự
G
iải pháp th
a
h
í và thời g
i
- Tác độ
n
o
ạt động n
g
g
hiệp giảm
r
iển khai t
h
ê
n toàn cầu
H
ình 3:
Đ
án
h
Qua k
ế
n
h doanh c
ủ
g
hiệp đang
đ
Vai trò c
ủ
- Tăn
g
h
ách hàng ti
ề
còn giúp c
h
ệ
n lợi, từ đó
Kỷ
y
ở
n
g
của th
ươ
n
g đến hoạt
m
arketing “
đ
k
éo”. Hàng
ể
giao tiếp
t
ê
t được thị
h
ẩm tốt nh
ấ
n
phẩm sẽ r
ú
g
iảm chi p
h
g
marketin
g
a
y đổi mô
h
đ
iện tử phải
ợ
c hình thà
n
i
ệp thương
n
g đến hoạt
ú
c và theo
n
n
h, hoạt độ
n
n
g đến hoạ
t
ự
c thương
m
a
nh toán t
r
ự
i
án đồng th
ờ
n
g đến hoạt
g
oại thươn
g
được rất n
h
h
ương
m
ại
đ
với chi phí
h
giá của cá
c
ế
t quả nghi
ê
ủ
a doanh
n
đ
ánh giá ca
o
ủ
a thươn
g
m
g
doanh th
u
ề
m năng tr
ê
h
o doanh n
g
đẩy nhanh
y
ếu Hội thảo
ư
ơn
g
mại đi
ệ
động mark
e
đ
ẩy” thì tro
n
hóa thươn
g
tr
ực tiếp v
ớ
hiếu cũng
ấ
t, đáp ứng
r
út ngắn lại
.
h
í phân phố
i
g
.
h
ình kinh d
o
thay đổi,
m
n
h. Ví dụ v
à
m
ại điện t
ử
động sản
x
n
hu cầu. T
r
n
g marketi
n
t
động tài c
h
m
ại điện tử
ự
c tuyến đã
ờ
i đẩy nha
n
động ngoạ
i
g
ngày càn
g
h
iều thời gi
a
đ
iện tử giú
p
thấp nhất
m
c
doanh ng
h
ê
n cứu sự đ
n
ghiệp nă
m
o
nhất việc
ứ
m
ại điện t
ử
u
cho doan
h
ê
n phạm vi
t
g
hiệp chủ đ
ộ
việc bán h
à
quốc tế “Th
ư
ệ
n tử đối v
ớ
e
ting: Tron
g
n
g hoạt độ
n
g
m
ại điện
t
ớ
i một lượn
g
như nhữn
g
cao nhất n
h
.
Ngoài ra
t
i
, chi phí b
á
o
anh: Một
m
m
ặt khác cũ
n
à
o năm 19
9
ử
đầu tiên tr
ê
x
uất: Thay
v
r
ong thươn
g
n
g và các h
ệ
h
ính
k
ế toá
n
so với tru
y
giúp cho k
h
n
h tốc độ gi
a
i
thương:
N
g
t
r
ở lên d
ễ
a
n bao gồ
m
p
doanh ng
m
à không p
h
hi
ệp về hiệu
2
0
ánh giá về
t
m
2016 có
x
ứ
ng dụng
w
ử
đối với d
o
h
nghiệp:
T
t
hị trường
r
ộ
ng tìm kiế
à
ng và tăng
ư
ơn
g
mại và p
ớ
i doanh n
g
g
hoạt độn
g
n
g thương
m
t
ử có tính
c
g
khách hà
n
g
thay đổi
v
h
u cầu ng
ư
t
hương
m
ại
á
n hàng do
m
ặt các mô
n
g có các
m
6 DELL b
ắ
ê
n thế giới.
v
ì sản xuất
g
m
ại điện
thống chứ
c
n
: Khác bi
ệ
y
ền thống
c
h
ách hàng
v
a
o
d
ịch tro
n
N
hờ ứng dụ
n
ễ
dàng hơ
n
chi phí đi
l
h
iệp có th
ể
h
ải qua bất
q
uả của các
0
15 - 2016
t
ính hiệu q
u
x
u hướng t
ă
w
ebsite của
d
o
anh n
g
hiệ
p
T
hương mạ
i
r
ộng lớn tro
n
m
và tiếp c
ậ
doanh thu
c
hân phối” lầ
n
g
h
i
ệp
g
thương
m
ạ
m
ại điện t
ử
c
á biệt hóa
n
g lớn ở cù
n
v
ề thị hiếu
ư
ời tiêu dùn
điện tử cò
n
loại bớt cá
c
hình kinh
d
m
ô hình kin
h
ắ
t đầu bán
m
hàng loạt
n
tử hệ thốn
g
c
năng khác
ệ
t lớn nhất
g
c
hủ yếu nằ
m
v
à doanh n
g
n
g hoạt độn
g
n
g thương
m
n
. Ngoài ra
l
ại, chi phí
g
ể
tiếp cận n
h
k
ỳ trung gi
a
hính thức
ứ
Nguồn: Bá
o
u
ả của việc
ứ
ă
ng
r
ất nhi
ề
d
oanh nghi
ệ
p
i
điện tử gi
n
g và ngoà
i
ậ
n với khá
c
c
ho doanh
n
n
1 năm 201
8
ạ
i truyền th
ố
ử
chủ yếu l
à
cao do thô
n
n
g một thời
người tiêu
n
g. Điều nà
y
n giúp các
c
thành ph
ầ
d
oanh truy
ê
h
doanh th
ư
m
áy tính qu
a
n
hư trước k
i
g
sản xuất
c
trong và n
g
g
iữa hoạt đ
ộ
m
ở hệ thố
n
g
hiệp tiết ki
g
tài chính,
k
m
ại điện tử
thương
m
ạ
g
iao
d
ịch,
c
h
anh chón
g
a
n nào.
ứ
ng dụng th
ư
o
cáo thương
m
ứ
ng dụng T
ề
u so với
n
ệ
p và qua
m
i
úp doanh
n
i
nước. Ng
o
c
h hàng
m
ộ
t
n
ghiệp.
8
ố
ng chủ yế
u
à
triển khai
n
g qua we
b
điểm, như
dung để t
ừ
y
đồng ngh
ĩ
doanh ngh
i
ầ
n trung gi
a
ê
n thống bị
ư
ơng
m
ại đ
i
a
m
ạng; A
m
i
a thì chuy
ể
được tích
h
g
oài tổ chứ
c
ộng tài chí
n
n
g thanh to
á
ệm được r
ấ
k
ế toán.
mà việc tiế
n
ạ
i điện tử
g
c
hi phí cho
t
g
với tất cả
ư
ơng mại đi
m
ại điện tử V
i
MĐT tron
g
n
ăm 2015.
C
m
ạng xã hội
.
n
ghiệp tiếp
o
ài ra thươ
n
t
cách nhan
h
117
u
triển khai
hoạt động
b
site doanh
vậy doanh
ừ
đó tạo ra
ĩ
a với việc
i
ệp thương
n
tham gia
áp lực của
ện tử hoàn
m
azon.com
n sang sản
h
ợp với hệ
c
.
n
h,
k
ế toán
á
n điện tử.
t
nhiều chi
n
hành các
g
iúp doanh
t
rung gian.
thị trường
ệ
n tử năm
i
ệt Nam 2017
g
hoạt động
C
ác doanh
cận tối đa
n
g
m
ại điện
h
chóng và