Bài 31:
Virut gây bệnh. Ứng dụng
virut trong thực tiễn
Câu 1. Trình bày ứng dụng của virut trong
thực tiễn?
Hướng dẫn trả lời
Câu 2. Thuốc trừ sâu sinh học có chứa
virut dựa trên cơ sở khoa học nào?
Hướng dẫn trả lời
Câu 3. Trình bày phương thức xâm nhập
của virut thực vật, triệu chứng của cây bị
bệnh và cách phòng ngừa?
Hướng dẫn trả lời
Câu 4. Tại sao virut kí sinh trên thực vật
không có khả năng tự nhiễm vào tế bào
thực vật mà phải nhờ côn trùng hoặc qua
các vết xước?
Hướng dẫn trả lời
Câu 1. Hướng dẫn trả lời:
– Trong nghiên cứu, bằng việc loại bỏ
những đoạn gen không quan trọng của
virut, thay vào đó các gen mong muốn và
biến chúng thành vật chuyển gen lý
tưởng. Bằng kĩ thuật này đã tạo ra những
chế phẩm sinh học quý nhưng có giá
thành rẻ, như interfêron, insulin... Cũng
có thể dùng virut để nghiên cứu cách thức
của tế bào vật chủ thải loại virut hay cách
xâm nhập của virus vào trong tế bào vật
chủ, từ đó tìm ra biện pháp để phòng
ngừa virut.
– Nhiều loại virut gây bệnh cho người và
động vật đã được nghiên cứu để sản xuất
vacxin phòng chống có hiệu quả của bệnh
này. Nhờ đó đã hạn chế và ngăn chặn
được hầu hết các đại dịch đã từng là mối
đe doạ trong lịch sử loài người như: đậu
mùa, dịch cúm, dịch sốt… và điều trị một
cách hiệu quả một số bệnh được coi là nan
y như: bệnh dại, viêm gan B, viêm gan
C… Một số virut ở động vật được nghiên
cứu để giảm thiểu sự phát triển của một
số loại động vật hoang dã như virut pox
để hạn chế sự phát triển quá mức những
đàn thỏ tự nhiên.
– Trong nông nghiệp, virus được dùng để
sản xuất thuốc trừ sâu sinh học nhằm
khống chế số lượng của một số loài sâu
bệnh gây hại. Chế phẩm này có ưu điểm
là: có tính đặc hiệu cao nên chỉ gây hại
cho một số sâu bệnh nhất định, không
gây độc cho người, động vật và côn trùng
có ích; dễ sản xuất, hiệu quả diệt sâu
bệnh cao, giá thành hạ...
– Trong nghiên cứu sinh học phân tử,
virut cung cấp một hệ thống đơn giản để
thao tác và phát hiện chức năng của nhiều
loại tế bào.
Câu 2. Hướng dẫn trả lời:
Một số loại virut kí sinh và gây bệnh cho
côn trùng cũng như một số vi sinh vật gây
hại cho cây trồng. Do có tính đặc hiệu cao
nên một số loại virut chỉ gây hại cho một
số sâu bệnh nhất định mà không gây độc
cho người, động vật và côn trùng có ích.
Nhờ tính chất này mà một số loại virut
được sử dụng để sản xuất các chế phẩm
sinh học có tác dụng như những thuốc trừ
sâu để tiêu diệt sâu bệnh, bảo vệ mùa
màng.
Câu 3. Hướng dẫn trả lời:
– Virut tự nó không có khả năng xâm
nhập vào tế bào thực vật. Phần lớn virut
gây nhiễm do côn trùng, cây bị bệnh có
thể truyền cho thế hệ sau qua hạt, số
khác truyền qua các vết xây xát do nông
cụ bị nhiễm gây ra.
– Sau khi nhân lên trong tế bào, virut di
chuyển sang tế bào khác qua cầu sinh
chất nối giữa các tế bào và cứ thế lan rộng
ra.
– Cây bị nhiễm virut thường có hình thái
thay đổi: lá bị đốm vàng, đốm nâu, bị sọc
hay vằn, lá bị xoăn hay héo, bị vàng rồi
rụng, thân bị lùn hay còi cọc.
– Hiện nay không có thuốc chống virut
thực vật, biện pháp tốt nhất là chọn giống
cây sạch bệnh, vệ sinh đồng ruộng và tiêu
diệt vật trung gian truyền bệnh.
Câu 4. Hướng dẫn trả lời:
Virut kí sinh trên thực vật không có khả
năng tự nhiễm vào tế bào thực vật mà
phải nhờ côn trùng hoặc qua các vết xước,
bởi vì: thành tế bào thực vật dày và không
có thụ thể nên đa số virut xâm nhập vào
tế bào thực vật nhờ côn trùng (chúng ăn
lá, hút nhựa cây bị bệnh rồi truyền sang
cây lành); một số virut khác xâm nhập
qua các vết xước.
