654
XÁC ĐỊNH KHÍA CẠNH MÔI TRƯỜNG TẠI DOANH NGHIỆP SỬA
CHỮA Ô TÔ HIỆP LỢI - THEO TIÊU CHUẨN ISO 14001:2015
Nguyễn Thị Xuân Hạnh1, Trần Cẩm Thi2
1. Khoa Khoa học Quản lý, Trường Đại học Thủ Dầu Một
2.Khoa Công nghiệp Văn hoá, Trường Đại học Thủ Dầu Một
TÓM TẮT
Khi kinh tế phát triển, mức sống người dân dần tăng cao, th nhu cầu sở hữu chiếc xe ô
tô di chuyển để tránh mưa, tránh nắng và an toàn cho bản thân hơn ngày càng nhiều. Chính v
thế trong 5 năm trở lại đây lượng người dân Việt Nam sở hữu ô tô tăng cao nói chung và người
dân tỉnh Bnh Dương nói riêng. Việc sở hữu ô tô cá nhân càng nhiều th xuất hiện nhiều cơ sở
sửa chữa, bảo dưỡng ô tô càng nhiều, và đây là điều tất yếu. Để làm rõ hơn các hoạt động
trong một xưởng sửa chữa ô tô như thế nào, và những vấn đề môi trường phát sinh như thế
nào, Chúng tôi chọn nghiên cứu “Xác định khía cạnh môi trường tại doanh nghiệp sửa chữa ô
tô Hiệp Lợi theo tiêu chuẩn ISO 14001:2015”. Trong nghiên cứu này, nhóm chúng tôi dùng
lược đồ dòng chảy vt chất và phương pháp đa tiêu chí là hai phương pháp chính để phân tích
các hoạt động và tm ra các khía cạnh môi trường ý nghĩa. Kết quả, nghiên cứu đã chỉ ra 5 khu
vực và các hoạt động có 10 khía cạnh môi trường tác đông đến môi trường sẽ giúp cho Chủ
doanh nghiệp nhn sự việc một cách trực quan hơn. Từ kết quả này, chủ doanh nghiệp sẽ có
những hướng khắc phục, nhằm tuân thủ lut bảo vệ môi trường Việt Nam. Bên cạnh việc tuân
thủ lut, Chủ doanh nghiệp sẽ góp phần bảo vệ môi trường sống của người dân trong khu vực.
Từ khóa: ISO 14001, Khía cạnh môi trường, Khía cạnh môi trường ý nghĩa, Môi trường, Sữa
chữa ô tô, Tác động môi trường,
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hệ thống Quản lý Môi trường ISO 14001 là tiêu chuẩn quốc tế giúp doanh nghiệp, cơ sở
xác định rõ vai trò quan trọng của môi trường cũng như những rủi ro từ môi trường mang lại,
từ đó nhận thức được môi trường như là một phần hoạt động của Tổ chức. Trong tiêu chuẩn
này, việc cam kết ngăn ngừa ô nhiễm môi trường là điều kiện bắt buộc vì thế mà xác định khía
cạnh môi trường để khắc phục các tác động là yếu tố then chốt của tiêu thuẩn. Nếu một doanh
nghiệp đạt được Chứng nhận ISO 14001 sẽ có tác dụng rất tốt trong việc quảng bá hình ảnh
doanh nghiệp có trách nhiệm với môi trường và cộng đồng. (Lê Huy Bá, 2006)
Doanh nghiệp sửa chữa ô tô Hiệp Lợi tọa lạc tại địa chỉ 553 đường Lê Hồng Phong,
Phường Phú Hòa, Thành phố Thủ Dầu Một tỉnh Bình Dương là doanh nghiệp tư nhân với hơn
20 công nhân làm việc. Doanh nghiệp hoạt động hơn 10 năm trong lĩnh vực sửa chữa, thay mới
và bảo hành ô tô. Doanh nghiệp tọa lạc trên khu đất rộng hơn 2.500 m2 với mặt tiền đường giáp
đường Lê Hồng Phong, và một cửa sau đi vô hẻm 555 Lê Hồng Phong. Việc sửa chữa ô tô diễn
ra trong giờ hành chính nên cũng ít làm ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân trong khu vực,
655
tuy nhiên các hoạt động sửa chữa sẽ phát sinh nhiều vấn đề môi trường và an toàn giao thông
tại con hẻm 555 và mặt tiền đường Lê Hồng Phong. (Doanh nghiệp Hiệp Lợi, 2010).
Ngày nay, việc sử dụng ô tô của người dân trong tỉnh Bình Dương ngày càng phổ biến, ô
tô là phương tiện di chuyển đi làm hàng ngày của một số người dân có thu nhập khá trở lên.
Chính vì thế mà nhu cầu sửa chữa ngày càng nhiều dẫn đến sự ra đời của các xưởng sửa chữa
trên địa bàn tỉnh. Doanh nghiệp Hiệp Lợi là một một trong những doanh nghiệp có uy tín ra đời
hơn 10 năm với lượng lớn xe được bảo trì sữa chữa định kỳ. Các hoạt động trong xưởng sữa
chữa nằm trong khu dân cư ít nhiều gây ảnh hưởng đến môi trường, về lâu dài cần thiết phải
đánh giá các tác động đó để có các hành động khắc phục kịp thời tránh gây ô nhiễm môi trường
và ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân xung quanh. Xác định khía cạnh môi trường là một
hành động có hệ thống của hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn quốc tế được áp dụng
trên toàn thế giới ngày nay. Việc xác định khía cạnh môi trường là tiền đề của xây dựng hệ
thống quản lý môi trường giúp doanh nghiệp chấp hành tốt luật bảo vệ môi trường của Việt
Nam. Ngoài ra, nếu tiến hành xây dựng hệ thống quản lý môi trường doanh nghiệp sẽ dần nâng
cao uy tín của mình với các đối tác, với người dân và chính quyền quản lý. Từ những uy tín
này, doanh nghiệp ngày càng có cơ hội mở rộng, phát triển trong tương lai.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trong nghiên cứu này, tác giả dùng lược đồ dòng chảy vật chất và phương pháp đa tiêu
chí để xác định các nguồn đầu vào, đầu ra của vật chất, từ đó tính toán tìm ra các khía cạnh môi
trường thành các khía cạnh môi trường ý nghĩa nhất ưu tiên khắc phục. Nghiên cứu làm tiền đề
để doanh nghiệp có thể xây dựng hẳn hệ thống quản lý môi trường ISO 14001:2015 sau này.
(Bộ khoa học công nghệ, 2015).
2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
Tác giả thực địa tìm hiểu thông tin về các hoạt động trong doanh nghiệp sửa chữa ô tô và
hiện trạng môi trường: quá trình hình thành và phát triển; Các khu vực và các hoạt động; Các
nguyên vật liệu đầu vào và các dòng thải đầu ra.
Nhóm tác giả quan sát và ghi chép các khu vực, hỏi thông tin các hoạt động trong các khu
vực đó và sau đó lọc lại các hoạt động chính và đưa vào phần trình bày của nghiên cứu. Quá
trình thu thập dữ liệu được khảo sát vài lần để xác định các hoạt động trong các khu vực. Các
hoạt động này được mô phỏng dựa trên quan sát của nhóm nghiên cứu. Sau khi xác định các
hoạt động, nhóm nghiên cứu đưa thông tin đầu vào, đầu ra vào lược đồ dòng chảy vật chất và
xác định các thông tin này với nhân viên và người quản lý. Từ lược đồ dòng chảy vật chất,
nhóm nghiên cứu tách ra các khía cạnh môi trường và phỏng vấn người quản lý dưới dạng danh
sách các khía cạnh với tần suất và mức độ nguy hại. Nội dung các câu hỏi được sử dụng từ tài
liệu của tổ chức Interconfomity xây dựng như sau: 3 yếu tố đầu vào như: Nước, Năng lượng,
Nguyên vật liệu; và 10 yếu tố đầu ra như: ô nhiễm không khí, tiếng ồn, tác động trực quan, hệ
sinh thái, sản phẩm, hoạt động bất thường, sự cố khẩn cấp, rác thải, tràn đổ, nước thải.
Đối với dạng nghiên cứu về khía cạnh môi trường này, mấu chốt để thành công trong
nghiên cứu là tìm ra được doanh nghiệp quen biết sẵn lòng hỗ trợ nhóm nghiên cứu mô phỏng
lược đồ và tìm ra khía cạnh môi trường.
656
2.2. Lược đồ dòng chảy, (Interconformity, 2016).
Chú thích: Đầu vào Đầu ra
Hình 1: Các nguồn vt chất đầu vào và đầu ra của lược đồ dòng chảy
Nguồn: Tổ chức đánh giá và chứng nhn quốc tế Interconformity, năm 2016
Nghiên cứu chọn 5 khu vực trong doanh nghiệp sửa chữa như: Bi đỗ xe, Khu kiểm tra
xe, khu sửa chữa, khu kho hàng, khu tập kết chất thải. Tác giả xác định các hoạt động trong khu
vực và xác định nguồn vật chất đầu vào, các quá trình hoạt động bên trong và nguồn vật chất
đầu ra. Nghiên cứu bước đầu ghi nhận các khía cạnh môi trường có tác động đến môi trường.
- Khu vực bi đỗ xe: Đây là khu vực tiếp giáp đường Lê Hồng Phong, bi đỗ xe tạm một
phần có mái che, một phần tiếp giáp ngoài lề đường không mái che. Khu vực này trãi rộng hết
mặt tiền của xưởng sửa chữa xe, chỉ chừa lối vào bên trong là cửa chính ra vào xưởng là xe
không được php đậu.
- Khu vực kiểm tra xe: Đây là khu vực bên trong xưởng, khi xe vào bi đỗ sẽ nằm chờ
đến lượt kiểm tra ban đầu theo các thông tin chủ xe cung cấp. Khu vực kiểm tra xe có thiết bị
cơ bản, có bàn nâng xe…
- Khu vực sửa chữa: Đây là khu vực phía bên trong mà 1 cửa thông với hẻm 555 đường
Lê Hồng Phong, khu vực này khá rộng, có mái che, bao kín và có đầy đủ thiết bị sửa chữa xe.
- Khu vực kho hàng: Khu vực này nằm cạnh khu văn phòng, kho hàng là nơi nhập các
thiết bị đầu vào để thay thế, sửa chữa cho ô tô
Năng lượng
Ô nhiễm
không khí
Tiếng ồn
Tác động
trực quan
Hệ sinh thái
Nước cấp
Nguyên vật liệu
Nước thải
Tràn đổ
Sản phẩm
Hoạt động bất
thường
Sự cố khẩn
cấp
KHU VỰC
HOẠT ĐỘNG
657
- Khu vực tập kết chất thải: Đây là khu vực nằm ngoài mặt tiền đường Lê Hồng Phong
(chất thải bỏ đi mỗi ngày), và 1 khu vực khác là hai thùng có mái che chất thải rắn được giữ lại
bán phế liệu.
2.3. Phương pháp đa tiêu chí, (Interconformity, 2016)
- Phương pháp này dựa trên lý thuyết về đánh giá rủi ro mà tổ chức đánh giá cấp chứng
chỉ ISO interconformity xây dựng và áp dụng. Là phương pháp dùng xác định khía cạnh môi
trường có ý nghĩa nhất thông qua việc đánh giá cho điểm các khía cạnh môi trường chung. Việc
xây dựng phương pháp này dựa trên 2 tiêu chí mức độ nghiêm trọng của sự việc và tần suất xảy
ra các sự việc trên 1 ngày, một tháng, một năm.
Mỗi tiêu chí sẽ có cách cho điểm tùy vào mức độ tác động môi trường với mức điểm từ
1 đến 3. Từ số điểm tổng kết ở 2 tiêu chí trên sẽ lấy điểm trung bình, nếu điểm trung bình 6
là khía cạnh môi trường có ý nghĩa cần phải ưu tiên khắc phục trước hết, nếu điểm trung bình
< 6 là khía cạnh môi trường. Khía cạnh môi trường chưa được ưu tiên khắc phục sẽ được khắc
phục vào lần tiếp theo. Điểm trung bình được ấn định không có tính cố định mà sẽ dịch chuyển
theo số lượng khía cạnh môi trường ý nghĩa mà nghiên cứu tìm ra. Theo tài liệu của Tổ chức
đánh giá và chứng nhận Interconformity (2016), một công ty ban đầu xây dựng hệ thống quản
lý môi trường thì số lượng khía cạnh môi trường dưới 10 khía cạnh môi trường ý nghĩa thì tổ
chức có thể đáp ứng cải tiến khắc phục được.
- Quy ước khác: Các khía cạnh môi trường như cháy nổ, tai nạn lao động … sẽ là khía
cạnh môi trường ý nghĩa được ưu tiên hạn chế và khắc phục trước hết và triệt tiêu hẳn không
cho nó xảy ra dù chỉ 1 lần nếu có thể. Vì thế chỉ cần điểm số là 3 cũng sẽ được liệt kê là khía
cạnh môi trường ý nghĩa nhất.
Công thức = Tần suất X Mức độ nghiêm trọng
Bảng 2.1. Cách thức cho điểm
Tiêu chí
Điểm
Tần Suất xảy ra sự việc: Khía cạnh xuất hiện nhiều hay
ít?
Thấp (1điểm): Có thể không hoặc xuất hiện 1 lần trong
1 năm
Trung bình (2 điểm): Xuất hiện một vài lần trong 1 tháng
đến 1 năm
Cao (3 điểm): Xuất hiện trong tháng hoặc hơn
Nghiêm Trọng: Khía cạnh có mức độ tác động nghiêm
trọng như thế nào đối với các đối tượng xung quanh?
Thấp (1 điểm): Tác động thẩm mỹ, tiện nghi
Trung bình (2 điểm): Tác động chất lượng nước, không
khí, đất
Cao (3 điểm): Bất lợi cho con người, quần thể động vật,
thực vật
Nguồn: Tài liệu của InterConformity, 2016
3. KẾT QUẢ, THẢO LUẬN
3.1. Lược đồ dòng chảy của từng khu vực trong xưởng sửa chữa
Lược đồ dòng chảy vật chất được xác định tại 5 khu vực như sau:
658
Bảng 3.1 Các khu vực và hoạt động
STT
Khu vực
Hoạt động
1
Khu bãi xe
- Đưa xe vào, đỗ xe
- Lấy số thứ tự
- Quét dọn vệ sinh
2
Khu kiểm tra xe
- Đưa xe vào bi kiểm
- Hoạt động kiểm tra các thiết bị và động cơ trên xe
- Hoạt động báo giá
- Dịch chuyển xe qua khu sửa chữa hoặc trả xe
- Dọn vệ sinh
3
Khu sửa chữa
- Hoạt động sửa xe
- Hoạt động test thiết bị
- Hoạt động trả xe
- Thu dọn vệ sinh
4
Khu kho hàng
- Nhập hàng
- Kiểm tra hàng tồn mỗi ngày
- Xuất hàng
- Dọn vệ sinh
5
Khu tập kết chất thải
- Phân loại rác
- Quét dọn
- Bán phế liệu
- Đổ rác
Nhận xét: Theo lược đồ dòng chảy vật chất tại 5 khu vực đ chọn, nghiên cứu đ chỉ ra
các hoạt động cơ bản trong các khu vực trên, từ các hoạt động này phân tích tiếp ra các khía
cạnh môi trường có tác động đến môi trường.
Bảng 3.2 Các khía cạnh môi trường tại các khu vực
Khu vực
Hoạt động
Khía cạnh môi trường
Tác động môi trường
Khu bãi xe
Đưa xe vào, đỗ xe
Lấy số thứ tự
Quét dọn vệ sinh
- Tiêu thụ điện
- Xăng nhớt bị rò rỉ
- Khí thải (bụi)
- Tiếng ồn
- Độ rung
- Chất thải rắn
- Tiêu hao tài nguyên
- Ô nhiễm môi trường Nước,
đất, không khí
Khu kiểm tra
xe
Đưa xe vào bi kiểm
Hoạt động kiểm tra các
thiết bị và động cơ trên
xe…
Hoạt động báo giá
Dịch chuyển xe qua khu
sửa chữa hoặc trả xe
Dọn vệ sinh
- Tiêu thụ điện
- Chất thải rắn
- Sự cố thiết bị kiểm tra hỏng,
không đầy đủ…
- Rò rỉ xăng, dầu
- Khói, mùi xăng dầu…
- Tiêu hao tài nguyên
- Ô nhiễm môi trường đất,
nước, không khí
- Ảnh hưởng sức khỏe nhân
viên
Khu sửa
chữa
Hoạt động sửa xe
Hoạt động test thiết bị
Hoạt động trả xe
Thu dọn vệ sinh
- Tiêu thụ điện, dầu, nhớt
- Khói xe, độ rung, tiếng ồn, mùi…
- Sự cố chập điện, cháy nổ
- Chất thải rắn
- Tai nạn lao động
- Tiêu hao tài nguyên
- Ô nhiễm môi trường đất,
nước, không khí
- Tai nạn lao động ảnh hưởng
sức khỏe nhân viên.
Khu kho
Nhập hàng
- Tiêu thụ điện;
- Tiêu hao tài nguyên