Tạp chí Khoa học, Tập 2, Số 3/2023
106
ĐỀ XUẤT Ý TƯỞNG XÂY DỰNG MÔ HÌNH PHÒNG THỰC HÀNH
KẾ TOÁN ẢO PHỤC VỤ ĐÀO TẠO NGÀNH KẾ TOÁN TẠI TRƯỜNG
ĐẠI HỌC KINH TẾ NGHỆ AN
Phạm Nguyệt Thương1,*
1Trường Đại học Kinh tế Nghệ An, *Email: phamnguyetthuong@naue.edu.vn
Tóm tắt: Phòng thực hành kế toán ảo là việc mô phỏng các nghiệp vụ, công việc trình tự
thực hiện công việc của phòng kế toán tại một doanh nghiệp và từ đó sinh viên có thể thực
hành các phần hành, công việc kế toán trên phòng kế toán ảo. Công việc thực hành này giống
như việc họ làm kế toán thực tại phòng kế toán của doanh nghiệp. Chương trình đào tạo kế
toán hiện nay tại các trường đại học nói chung và tại Trường Đại học Kinh tế Nghệ An nói
riêng, mặc dù đã được cải tiến, tăng khối lượng kiến thức thực hành nhưng vẫn chưa đáp ứng
được nhu cầu nguồn nhân lực của các nhà tuyển dụng. Vì vậy, việc xây dựng và ứng dụng mô
hình phòng thực hành kế toán ảo vào quá trình đào tạo ngành kế toán có ý nghĩa khoa học và
tính thực tiễn cao. Sau khi thực hành tại phòng kế toán ảo, sinh viên sẽ hình dung được toàn
bộ công việc kế toán tại một doanh nghiệp, từ hệ thống chứng từ kế toán, sổ sách kế toán, báo
cáo tài chính, báo cáo thuế GTGT, báo cáo thuế thu nhập doanh nghiệp, các quy định về thủ
tục hành chính, chế độ báo cáo, thời điểm và nơi nộp báo cáo.
Từ khoá: Phòng thực hành, kế toán ảo, trường ĐH Kinh tế Nghệ An.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Từ thực trạng chương trình đạo tạo ngành
kế toán của các trường từ trung cấp chuyên
nghiệp đến đại học của Việt Nam nói chung
chủ yếu mới dừng lại ở lý thuyết, phần thực
hành thực tập trên thực tế còn nhiều hạn chế.
Thời lượng đào tạo lý thuyết khá nặng, cọi
trọng định khoản Nợ/Có của các bài tập giản
đơn mang tính sự vụ của giáo viên đưa ra.
Trong quá trình thực hiện các bài tập đó hầu
như sinh viên chưa làm rõ được tính pháp lý
và quy trình kế toán bởi nó thiếu tính hệ
thống và sự kết nối đến sản phẩm cuối cùng
là hệ thống báo cáo tài chính. Với các mục
tiêu: Đổi mới phương pháp giảng dạy, gắn lý
thuyết với thực hành nghề kế toán; Tạo mô
hình đào tạo lý thuyết gắn liền với thực tiễn,
giúp sinh viên làm quen dần và định hình
được công việc kế toán; Nâng cao chất lượng
đào tạo ngành Kế toán - Kiểm toán, khẳng
định uy tín của nhà trường và tạo sự khác biệt
thực sự với những trường đại học khác. Khoa
Kế toán - Kiểm toán trường đại học Kinh tế
Nghệ An đề xuất xây dựng mô hình phòng
thực hành kế toán ảo để ứng dụng vào giảng
dạy cho sinh viên chuyên ngành kế toán
nhằm trang bị đầy đủ kiến thức thực tế, thực
hành chuyên môn và rèn luyện kỹ năng cần
thiết, như: sử dụng thiết bị văn phòng, kỹ
năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, tác
phong làm việc... để tự tin làm các công việc
của kế toán tại các doanh nghiệp, các tổ chức
kinh tế ngay sau khi tốt nghiệp.
2. NỘI DUNG
2.1. Căn cứ xây dựng phòng thực hành
kế toán ảo
Thực trạng đào tạo ngành kế toán hiện nay
tại các trường đại học về cơ bản còn nặng lý
thuyết, thời lượng thực hành thực tế tuy có
nhiều cải tiến đổi mới nhưng vẫn chưa đáp
ứng được yêu cầu của các nhà tuyển dụng.
Tạp chí Khoa học, Tập 2, Số 3/2023
107
Khá nhiều sinh viên kế toán sau khi ra trường
không làm được việc khiến các doanh nghiệp
phải đào tạo lại hoặc cử đi học các lớp đào
tạo kế toán thực hành. Vì vậy, việc xây dựng
mô hình phòng thực hành kế toán ảo đưa vào
giảng dạy là một giải pháp hiệu quả để nâng
cao kinh nghiệm thực tế.
Mô hình phòng thực hành kế toán ảo được
khoa Kế toán - Kiểm toán xây dựng trên cở
sở thực tế tổ chức công tác kế toán và các giao
dịch kinh tế phát sinh trong doanh nghiệp sản
xuất thông thường và căn cứ vào Luật và các
chế dộ kế toán tài chính gồm: Luật kế toán,
Chuẩn mực kế toán, Thông tư số 200/2014-
TT-BTC ngày 22 tháng 12 năm 2014 của Bộ
Tài chính.
2.2. Tổ chức bộ máy và cơ sở vật chất
phòng thực hành kế toán ảo
Phòng kế toán ảo được thiết kế và bố trí
như một phòng làm việc của kế toán tại doanh
nghiệp với đầy đủ các thiết bị và điều kiện
làm việc như: bàn; tủ đựng tài liệu; tài liệu
hướng dẫn thực hành; bộ chứng từ, sổ sách
và báo cáo thuế, báo cáo kế toán; máy tính có
cài đặt phần mềm kế toán; máy in…
Chỗ ngồi và ghế làm việc theo tiêu chuẩn
văn phòng: 01 bộ bàn ghế dành cho giảng
viên, bàn sinh viên đảm bảo đủ rộng để vừa
ghi chép, lập chứng từ sổ sách kế toán vừa sử
dụng được máy tính để làm việc. Máy tính
dành cho sinh viên thực hành và máy chủ
dành cho giáo viên.
2.3. Nội dung tổ chức thực hiện tại
phòng kế toán ảo
Mô hình phòng thực hành kế toán ảo đưa
vào chương trình đào tạo chuyên ngành kế
toán phù hợp nhất ở giai đoạn sinh viên vào
học chuyên ngành, sau khi đã tích luỹ đủ kiến
thức lý thuyết về các học phần kế toán tài
chính. Được thực hành ở phòng kế toán ảo
sau khi đã tích luỹ đủ các nội dung liên quan
đến các phần hành kế toán, sẽ giúp sinh viên
hình dung được toàn bộ công việc kế toán
phải làm tại phòng kế toán. Hơn thế nữa, sinh
viên được thực hành trực tiếp trên hệ thống
chứng từ, sổ và báo cáo kế toán sẽ giúp sinh
viên làm quen nhiều hơn với công việc kế
toán thực tế và xử lý được các tình huống
thực tế xảy ra.
Nội dung chương trình thực hành trên
phòng kế toán mô phỏng thông thường được
thiết kế 2 phần gồm: Thực hành thủ công và
Thực hành trên phần mềm kế toán.
Thực hành thủ công là sinh viên được thực
hành trên bộ chứng từ, sổ kế toán, lên báo cáo
bằng thủ công và tổ chức lưu trữ chuẩn phòng
thực hành kế toán ảo.
Thực hành trên phần mềm chuyên dụng là
từ chứng từ gốc nhập liệu vào phần mềm
chuyên dụng trên máy tính, in các báo cáo,
đây chính là học phần kế toán máy trong
chương trình đào tạo hiện nay.
Như vậy khi sử dụng phòng kế toán mô
phỏng thì môn thực hành kế toán tài chính và
môn kế toán máy được tích hợp cùng chung
một hệ thống dữ liệu và sinh viên được thực
hành trên phòng kế toán mô phỏng với bộ dữ
liệu liên thông và xuyên suốt trên môn học.
Lấy bộ dữ liệu đã hoàn thiện từ phần thủ công
để nhập vào phần mềm, từ đó sinh viên so
sánh số liệu kết quả của 2 phương pháp (cùng
1 kết quả).
Các phương pháp này giúp cho sinh viên
hiểu được bản chất số liệu kế toán từ chứng từ,
sổ, tài khoản, báo cáo tài chính, báo cáo thuế.
Cụ thể các bước thực hiện chương trình
thực hành trên phòng kế toán mô phỏng gồm:
- Xây dựng bộ máy kế toán trong một
doanh nghiệp sản xuất giả định.
- Xây dựng quy trình xử lý nghiệp vụ trong
bộ máy kế toán.
Tạp chí Khoa học, Tập 2, Số 3/2023
108
- Xây dựng bộ mẫu chứng từ, sổ kế toán
và báo cáo tài chính sử dụng trong quá trình
thực hành.
- Xây dựng bộ tài liệu hướng dẫn thực hiện.
- Tiến hành áp dụng cho từng nhóm sinh
viên thực hành qua các hình thức kế toán thủ
công và kế toán trên máy vi tính.
2.4. Tổ chức bộ máy kế toán và hình
thức sổ kế toán áp dụng tại phòng thực
hành kế toán ảo của khoa Kế toan- Kiểm
toán trường đại học Kinh tế Nghệ An
2.4.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy phòng thực
hành kế toán ảo
Sơ đồ 1: Sơ đồ tổ chức bộ máy phòng thực hành Kế toán ảo
* Kế toán trưởng: Chịu trách nhiệm
chung về công tác kế toán, thực hiện công
việc liên quan đến kế toán nguồn vốn, lập
Báo cáo tài chính.
* Kế toán vật tư, thành phẩm, TSCĐ: Chịu
trách nhiệm trước kế toán trưởng về việc thực
hiện các công việc liên quan đến phần hành
kế toán vật tư, thành phẩm, TSCĐ.
* Kế toán bán hàng và kế toán thuế: Chịu
trách nhiệm trước kế toán trưởng về việc thực
hiện các công việc liên quan đến phần hành
kế toán bán hàng và lập báo cáo thuế.
* Kế toán vốn bằng tiền và thanh toán
công nợ (nợ phải thu, nợ phải trả): Chịu trách
nhiệm trước kế toán trưởng về việc thực hiện
các công việc liên quan đến phần hành kế
toán vốn bằng tiền và thanh toán công nợ.
* Kế toán tiền lương, chi phí, giá thành và
XĐKQ: Chịu trách nhiệm trước kế toán
trưởng về việc thực hiện các phần hành kế
toán tiền lương, chi phí, giá thành, xác định
kết quả kinh doanh
2.4.2. Hình thức sổ kế toán áp dụng tại
phòng thực hành kế toán ảo
Kế toán trưởng
Kế toán bán
hàng và kế toán
thuế
Kế toán vật tư,
thành phẩm,
TSCĐ
Kế toán vốn
bằng tiền và
thanh toán công
nợ
Kế toán tiền
lương, CP, giá
thành và XĐKQ
Tạp chí Khoa học, Tập 2, Số 3/2023
109
Quy trình ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chung
Sơ đồ 2: Sơ đồ quy trình ghi sổ kế toán theo hình thức nhật ký
2.5. Quy trình thực hành tại phòng kế
toán ảo của khoa Kế toán- Kiểm toán
Trường Đại học Kinh tế Nghệ An
Tại phòng thực hành kế toán ảo, người học
nhập vai và thực hiện nhiệm vụ của một nhân
viên kế toán thực thụ, từ tiếp nhận hoặc lập,
kiểm tra, luân chuyển và lưu trữ chứng từ đến
hạch toán ghi sổ, luân chuyển, đối chiếu số
liệu và lập báo cáo thuế, báo cáo tài chính
dưới sự phân công của kế toán trưởng và phải
thực hiện đầy đủ các nội quy của phòng.
Giảng viên đóng vai trò hướng dẫn, phân
công công việc trong phòng ở từng phần hành
kế toán và từng thời điểm khác nhau, đảm bảo
người học phải được thực hành qua tất cả các
phần hành, công việc của phòng kế toán ảo.
Mặt khác người dạy phải có khả năng truyền
tải được các nội dung kiến thức lý thuyết để
áp dụng vào thực tiễn trong nghề kế toán.
- Giảng viên chia nhóm sinh viên: Mỗi
nhóm 5 sinh viên tương ứng với 5 thành viên
trong bộ máy kế toán để thực hiện các phần
hành kế toán. Sau đó phân chia các phần hành
cho từng thành viên trong nhóm, một sinh
viên đóng vai trò là kế toán trưởng.
- Sau khi chia nhóm, sinh viên nhập vai và
thực hiện các bước công việc của một nhân
viên kế toán, gồm: Tiếp nhận, lập, kiểm tra,
ký, trình ký, hạch toán, luân chuyển và lưu
trữ, bảo quản chứng từ; Ghi sổ kế toán…
Định kỳ sau 2 - 3 buổi các sinh viên đổi vị trí
cho nhau để đảm bảo mỗi sinh viên đều được
thực hành ở tất cả các vị trí; Cuối cùng các
sinh viên cùng đối chiếu, tổng hợp số liệu
phục vụ cho việc lập báo cáo thuế và báo cáo
tài chính
Thực hiên quy trình thực hành tại phòng
kế toán ảo giúp sinh viên hình thành và phát
triển rất nhiều kỹ năng gồm:
+ Kỹ năng nhận biết, xử lý, và sắp xếp
chứng từ: Thông qua việc tiếp nhận chứng từ,
sinh viên có khả năng nhận diện được chứng
Chứng từ kế toán
Sổ nhật ký chung
Sổ, thẻ kế toán chi tiết
Sổ nhật ký
đặc biệt
Bảng tổng hợp chi tiết
Sổ cái
Báo cáo tài chính
Tạp chí Khoa học, Tập 2, Số 3/2023
110
từ nhằm đảm bảo chứng từ đầu vào của doanh
nghiệp hợp pháp theo quy định hiện hành về
hóa đơn chứng từ; Biết lập các chứng từ kế
toán khi phát sinh các nghiệp vụ kinh tế để
làm căn cứ ghi sổ kế toán; Biết cách tổ chức,
phân loại, sắp xếp và lưu trữ chứng từ bài
bản, khoa học.
+ Kỹ năng làm kế toán thủ công: Sinh viên
biết cách tổ chức hệ thống tài khoản và sổ kế
toán phù hợp với đặc trưng của từng doanh
nghiệp: Biết cách ghi sổ kế toán theo quy
định của từng hình thức kế toán và hình thành
kỹ năng lập báo cáo tài chính theo luật định,
kỹ năng sắp xếp, lưu trữ các sổ sách, báo cáo.
Với hình thức làm kế toán thủ công, sinh viên
được rèn luyện tính cẩn thận, tỷ mỉ - một đức
tính rất cần thiết của người làm kế toán.
+ Kỹ năng làm kế toán trên phần mềm
chuyên dụng: Sinh viên được làm quen với
các phần mềm kế toán phổ biến, điều này
giúp thực hiện công việc kế toán nhanh chóng
hơn với sự trợ giúp của phần mềm, đồng thời
sinh viên có thể tự tin hơn khi tiếp cận với bất
kỳ phần mềm kế toán khác.
+ Kỹ năng quyết toán và kê khai thuế: Tại
phòng thực hành kế toán ảo, sinh viên được
thực hành kê khai thuế trên các phần mềm hỗ
trợ kê khai, điều này giúp sinh viên hình
thành và phát triển kỹ năng quyết toán và kê
khai thuế.
+ Kỹ năng làm việc nhóm: Sinh viên được
chia nhóm thực hành và nhập vai qua tất cả
các phần hành kế toán, điều này giúp sinh
viên trang bị kỹ năng làm việc theo nhóm
hiệu quả, biết lắng nghe, chất vấn, thuyết
phục, tôn trọng, trợ giúp và chia sẻ giữa các
thành viên.
- Từ chứng từ kế toán đã hoàn thiện ở trên
sinh viên tiến hành nhập liệu trên phần mềm
kế toán (mỗi nhóm sẽ thực hành trên một cơ
sở dữ liệu riêng của nhóm, có phân quyền
nhập liệu) và tiến hành in sổ, báo cáo để đối
chiếu kết quả giữa 2 phương pháp (thủ công
và trên phần mềm)
- Giảng viên nhận xét, góp ý từng phần
hành để sinh viên rút kinh nghiệm cho các đợt
thực hành tiếp theo.
3. KẾT LUẬN
Việc đề xuất xây dựng mô hình phòng
thực hành kế toán ảo đưa vào giảng dạy cho
sinh viên ngành kế toán tại Trường Đại học
Kinh tế Nghệ An với mục đích rút ngắn
khoảng cách giữa lý thuyết kế toán và thực tế
công việc kế toán tại các doanh nghiệp, đồng
thời phát triển kỹ năng thực hành nghề kế
toán cho sinh viên. Với việc nhập vai để thực
hiện các công việc kế toán của một nhân viên
kế toán thực thụ, mô hình kế toán ảo giúp
người học biết được cách tổ chức bộ máy kế
toán trong một doanh nghiệp, nắm được cụ
thể quy trình kế toán của một doanh nghiệp.
Trong quá trình thực hành, người học hiểu
được cách vận dụng hệ thống các văn bản
pháp luật trong công việc kế toán thực tế,
như: chuẩn mực kế toán, chính sách thuế;
chính sách lao động tiền lương, bảo hiểm xã
hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệm…,
các thông tư, nghị định, các văn bản pháp quy
khác liên quan đến tài chính, kế toán, thuế
của các cơ quan nhà nước.
Ngoài việc giúp người học hiểu được bản
chất số liệu kế toán từ chứng từ, sổ sách và
các báo cáo kế toán, báo cáo thuế, tích lũy các
kỹ năng chuyên môn cần thiết để tự tin vào
làm việc chính thức tại các doanh nghiệp sau
khi ra trường. Mô hình phòng thực hành kế
toán ảo còn góp phần nâng cao chất lượng
đào tạo của nhà trường, từ đó khẳng định
được uy tín, thương hiệu của nhà trường, với
mô hình thực hành kế toán ảo, cam kết của
nhà trường về đào tạo gắn liền lý thuyết với
thực hành và đào tạo gắn với nhu cầu của
doanh nghiệp và xã hội được thực thi, đồng
thời giúp nhà trường tạo được sự đột phá khác
biệt trong chương trình đào tạo nhằm tăng
tính cạnh tranh, thu hút người học.
Đối với doanh nghiệp: Đầu ra từ các cơ sở
đào tạo có áp dụng mô hình thực hành kế toán