B¶o hiÓm
x©y dùng
l¾p ®Æt
X©y dùng ph¬ng ph¸p
Qu¶n lý rñi ro míi cho
¨m 2008 b¶o hiÓm
x©y dùng sÏ kû niÖm
150 n¨m ngµy ra ®êi
lo¹i h×nh b¶o hiÓm
nµy. B¶o hiÓm x©y dùng cã
nguån gèc ®Çu tiªn ë miÒn b¾c
níc Anh, n¬i qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ diÔn ra m¹nh mÏ. Sù
xuÊt hiÖn cña thêi ®¹i h¬i níc
®· dÉn tíi sù gia t¨ng nh÷ng rñi
ro vÒ næ nåi ¸p suÊt vµ nåi h¬i, tõ
®ã ®¬n b¶o hiÓm kü thuËt vµ x©y
dùng ®Çu tiªn ®· ra ®êi.
Qua nhiÒu n¨m, lo¹i h×nh b¶o
hiÓm nµy ®· ph¸t triÓn m¹nh
mÏ, rÊt nhiÒu s¶n phÈm b¶o
hiÓm cho tÊt c¶ c¸c nguy c¬ rñi
ro trong x©y dùng vµ m¸y mãc
liªn quan ®· ra ®êi.
X©y dùng lµ mét trong nh÷ng
ngµnh quan träng cña ho¹t ®éng
kinh tÕ vµ cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ
vµo GDP cña c¶ c¸c níc ph¸t
triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Giai
®o¹n bïng næ vÒ x©y dùng gÇn
®©y nhÊt b¾t ®Çu tõ thËp kû 90 vµ
cho ®Õn nay hµng lo¹t c¸c dù ¸n
vÒ nhµ ë, tæ hîp th¬ng m¹i, kü
thuËt d©n dông vµ ®iÖn vÉn ®ang
®îc triÓn khai trªn kh¾p thÕ
giíi, bao gåm c¶ c¸c dù ¸n n©ng
cÊp c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã, vÝ dô
nh dù ¸n më réng s©n bay quèc
tÕ B¾c Kinh ë Trung Quèc.
Mét trong nh÷ng ®iÓm nãng vÒ
x©y dùng trªn thÕ giíi lµ khu vùc
Trung §«ng. rËp Xª ót ®· lªn
kÕ ho¹ch cho c¸c dù ¸n x©y dùng
víi tæng gi¸ trÞ lªn tíi h¬n 100 tû
USD, Qatar còng cã nhiÒu dù ¸n
N
víi tæng gi¸ trÞ lªn tíi 130 tû
USD. §©y lµ nh÷ng tin tøc tèt
cho ngµnh b¶o hiÓm, v× b¶o
hiÓm lµ mét yÕu tè quan träng
trong bÊt cø dù ¸n x©y dùng quy
m« lín nµo.
Víi nguy c¬ rñi ro ngµy cµng
t¨ng, c¸c nhµ b¶o hiÓm x©y
dùng ®ang t×m kiÕm nh÷ng c«ng
cô vµ ph¬ng ph¸p míi ®Ó qu¶n
lý c¸c dÞch vô ®· nhËn b¶o hiÓm.
BÒ ngoµi th× c¸c rñi ro vÒ x©y
dùng vµ kü thuËt cã nhiÒu ®iÓm
chung víi c¸c rñi ro tµi s¶n nãi
chung. Song, vÒ nhiÒu mÆt th×
b¶o hiÓm x©y dùng lµ mét lo¹i
h×nh riªng víi mét sè nh÷ng ®Æc
®iÓm vµ tÝnh chÊt riªng cã.
T¹p chÝ b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm ViÖt Nam
Sè 2. Th¸ng 5/2007
21
B¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm thÕ giíi
So s¸nh rñi ro x©y dùng vµ rñi ro tµi s¶n chung
§Æc ®iÓm rñi ro Tµi s¶n X©y dùng vµ kü thuËt
Sè lîng hîp ®ång hiÖn cã tÝnh b»ng Hµng triÖu Hµng ngµn
Sè tiÒn b¶o hiÓm trung b×nh cña mçi ®¬n Thêng lµ gi¸ trÞ nhá Thêng cã gi¸ trÞ lín
Ph¬ng ph¸p ®Þnh phÝ Theo biÓu phÝ chuÈn Theo tõng dù ¸n
Thêi h¹n trung b×nh cña ®¬n BH Hµng n¨m Hµng n¨m hoÆc nhiÒu n¨m
Gi¸ trÞ thµnh tiÒn chÞu rñi ro trong thêi h¹n cña
®¬n
Kh«ng thay ®æi Thay ®æi vµ t¨ng lªn
Møc ®é biÕn ®éng tæn thÊt trong thêi h¹n cña ®¬n Kh«ng thay ®æi Thay ®æi
Ph¹m vi b¶o hiÓm cña ®¬n §ång nhÊt (®iÒu kiÖn vµ
ph¹m vi b¶o hiÓm tiªu chuÈn)
Kh«ng ®ång nhÊt (CAR,
EAR, EEI, MB)
Lo¹i rñi ro §ång nhÊt (tuú thuéc lo¹i tµi
s¶n)
Kh«ng ®ång nhÊt (tuú thuéc
vµo tõng dù ¸n)
C¸c lo¹i ®¬n b¶o hiÓm trong
x©y dùng
§Ó ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a
hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy, cÇn
xem l¹i nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh
cña nh÷ng s¶n phÈm hay ®îc
sö dông nhÊt. Hai lo¹i ®¬n b¶o
hiÓm thiÖt h¹i vËt chÊt chñ yÕu
liªn quan ®Õn c¸c dù ¸n x©y
dùng lµ b¶o hiÓm mäi rñi ro nhµ
thÇu (CAR) vµ b¶o hiÓm mäi rñi
ro l¾p ®Æt (EAR).
Lo¹i thø nhÊt ®îc dïng cho tÊt
c¶ c¸c dù ¸n x©y dùng nhµ ë,
th¬ng m¹i vµ kü thuËt d©n
dông trong ®ã chØ cã mét phÇn
nhá liªn quan tíi l¾p ®Æt m¸y
mãc nh thang m¸y hoÆc hÖ
thèng ®iÒu hoµ. Lo¹i thø hai phï
hîp víi nh÷ng dù ¸n tËp trung
vµo viÖc l¾p ®Æt m¸y mãc thiÕt bÞ
vµ cã thÓ cã mét tû lÖ nhá c«ng
viÖc x©y dùng. Ch¼ng h¹n nh,
lo¹i ®¬n b¶o hiÓm nµy cã thÓ
®îc sö dông trong c¸c dù ¸n
x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn n¬i hÇu
hÕt gi¸ trÞ tËp trung vµo m¸y
mãc (c¸c tuabin, m¸y ph¸t hay
®êng èng); c¸c m¸y mãc nµy
®îc ®Æt trong nh÷ng nhµ xëng
chØ chiÕm mét tû lÖ nhá trong
tæng chi phÝ chung cña dù ¸n.
C¶ hai lo¹i ®¬n b¶o hiÓm nµy
thêng lµ b¶o hiÓm cho toµn bé
dù ¸n, kh«ng t¸i tôc, víi thêi h¹n
b¶o hiÓm kÐo dµi nhiÒu n¨m vµ
b¶o hiÓm cho tÊt c¶ c¸c bªn
tham gia t¹i ®Þa ®iÓm cña dù ¸n.
Do ®ã mçi nhµ thÇu kh«ng cÇn
ph¶i mua mét ®¬n b¶o hiÓm
riªng. Nh÷ng ®¬n b¶o hiÓm nh
vËy thêng ®îc ký kÕt khi b¾t
®Çu thùc hiÖn dù ¸n x©y dùng vµ
kÕt thóc khi tõng phÇn cña dù ¸n
®îc bµn giao vµ thêi h¹n ch¹y
thö kÕt thóc. Nh÷ng rñi ro ®îc
b¶o hiÓm lµ nh÷ng sù cè kh«ng
lêng tríc ®îc vµ mang tÝnh
ngÉu nhiªn x¶y ra t¹i n¬i tiÕn
hµnh dù ¸n. C¶ hai lo¹i ®¬n b¶o
hiÓm nµy th«ng thêng ®Òu lo¹i
trõ rñi ro thiÖt h¹i ®èi víi nh÷ng
thiÕt bÞ bÞ lçi, nhng cã b¶o
hiÓm cho nh÷ng thiÖt h¹i do
nh÷ng thiÕt bÞ ®ã g©y ra.
C¸c lo¹i ®¬n b¶o hiÓm x©y dùng
kh¸c bao gåm b¶o hiÓm thiÕt bÞ
vµ m¸y mãc cña nhµ thÇu (CPE),
b¶o hiÓm thiÕt bÞ ®iÖn tö (EEI)
vµ b¶o hiÓm næ nåi h¬i vµ nåi ¸p
suÊt (PVBE). Ngoµi phÇn thiÖt
h¹i vËt chÊt, c¸c rñi ro vÒ tr¸ch
nhiÖm cã thÓ ®îc b¶o hiÓm
b»ng c¸ch më réng c¸c ®¬n b¶o
hiÓm chÝnh hoÆc trong mét ®¬n
b¶o hiÓm riªng cña nhµ thÇu.
C¸c nhµ ®Çu t trong dù ¸n x©y
dùng còng quan t©m ®Õn c¸c
®¬n b¶o hiÓm thu nhËp trong
trêng hîp mÊt lîi nhuËn do
chËm trÔ bµn giao mµ nguyªn
nh©n lµ do nh÷ng sù cè ngÉu
nhiªn ®· ®îc båi thêng trong
c¸c ®¬n CAR/EAR cña dù ¸n
®ã.
Qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ c¸c rñi ro
x©y dùng thêng ®îc tiÕn hµnh
rÊt kü lìng do quy m«, ®é phøc
t¹p vµ tÝnh chÊt ®¬n lÎ cña c¸c
dÞch vô thuéc lo¹i nµy. Th«ng
thêng chuyªn gia thÈm ®Þnh
c¸c dù ¸n x©y dùng ®Òu lµ c¸c kü
s chuyªn m«n cã kinh nghiÖm
thùc tÕ vÒ mét lo¹i h×nh rñi ro
nhÊt ®Þnh do ®· cã thêi gian lµm
viÖc trong c¸c dù ¸n t¬ng tù.
C¸c dÞch vô thêng ®îc xem
xÐt riªng, tÊt c¶ c¸c giÊy tê liªn
quan ®Õn tiÕn ®é dù ¸n, chi phÝ
®Òu ph¶i ®îc xem xÐt cô thÓ.
Do vËy, c¸c th«ng tin vÒ rñi ro
nh PML vµ tæng sè tiÒn ®îc
b¶o hiÓm ®Òu ®îc coi lµ c¸c
th«ng tin thùc vµ cã thÓ tin cËy
®îc.
Nh÷ng vÊn ®Ò trong qu¶n lý
rñi ro
MÆc dï phøc t¹p nh vËy, c¸c rñi
ro trong x©y dùng thêng lµ kh¸
râ rµng vµ c¸c chuyªn gia thÈm
®Þnh cã thÓ ®a ra quyÕt ®Þnh
Sè 2. Th¸ng 5/2007
22
T¹p chÝ b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm ViÖt Nam
B¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm thÕ giíi
chÝnh x¸c vÒ ®iÒu kiÖn ®iÒu
kho¶n vµ møc phÝ. Khã kh¨n chØ
n¶y sinh khi xem xÐt toµn bé c¬
cÊu dÞch vô, khi c¸c rñi ro ®¬n lÎ
®îc gép l¹i, ®Æc biÖt lµ khi c¸c
rñi ro x©y dùng l¹i ®îc ¸p theo
tiªu chuÈn cña c¸c rñi ro tµi s¶n
nãi chung. Khi lµm nh vËy, c¸c
®Æc ®iÓm riªng cña lo¹i h×nh b¶o
hiÓm nµy kh«ng ®îc ph¶n ¶nh
®Çy ®ñ.
B¶o hiÓm tµi s¶n cã nh÷ng c«ng
cô riªng cho phÐp c¸c nhµ b¶o
hiÓm qu¶n lý c¬ cÊu dÞch vô cña
hä mét c¸ch chÆt chÏ. Nh÷ng
c«ng cô nµy cã thÓ lµ viÖc tÝnh
to¸n tæng gi¸ trÞ tµi s¶n ®îc b¶o
hiÓm t¹i nh÷ng vïng “nãng”,
hoÆc tÝnh to¸n chi tiÕt møc tæn
thÊt cã thÓ g©y ra bëi thiªn tai
dùa trªn c¸c m« h×nh hiÖn cã.
Nh÷ng c«ng cô tÝnh to¸n nh
trªn còng thêng ®îc ¸p dông
trong b¶o hiÓm x©y dùng. C¸c
dÞch vô b¶o hiÓm x©y dùng
thêng ®îc gép chung vµo víi
danh môc c¸c dÞch vô tµi s¶n víi
sè lîng lín h¬n nhiÒu. Khi ®ã,
ngêi ta còng sö dông chung
mét tiªu thøc lµ sè tiÒn b¶o
hiÓm, khiÕn cho nguy c¬ rñi ro
bÞ ®¸nh gi¸ qu¸ møc v× sè tiÒn
b¶o hiÓm cña mét dÞch vô b¶o
hiÓm x©y dùng thêng rÊt lín.
C¸c nguy c¬ rñi ro liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng x©y dùng thêng cã
®Æc ®iÓm riªng vµ mang tÝnh
chÊt ®éng, do ®ã kh«ng phï hîp
víi nh÷ng tiªu thøc cña b¶o
hiÓm tµi s¶n vèn ¸p dông cho
nh÷ng nguy c¬ rñi ro tÜnh. HËu
qu¶ lµ viÖc ph©n bæ nguån vèn
cho lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy bÞ
h¹n chÕ vµ c¸c khai th¸c viªn
kh«ng d¸m nhËn thªm nh÷ng
dÞch vô dï lµ tèt, nhÊt lµ ë nh÷ng
khu vùc chÞu nhiÒu ¶nh hëng
cña thiªn tai vµ n¨ng lùc khai
th¸c bÞ giíi h¹n.
Tõ gãc ®é t¸i b¶o hiÓm, ®iÒu nµy
còng ¶nh hëng ®Õn viÖc ph©n
tÝch ®¸nh gi¸ c¸c hîp ®ång tû lÖ
vµ phi tû lÖ, viÖc ®Þnh phÝ cho
c¸c líp t¸i b¶o hiÓm vît møc
båi thêng sÏ kh«ng chÝnh x¸c
vµ viÖc tÝnh to¸n tæn thÊt theo
c¸c m« h×nh còng sÏ bÞ sai lÖch
nghiªm träng.
VÊn ®Ò tríc tiªn lµ ph¶i cã
®îc c¸i nh×n chÝnh x¸c h¬n vÒ
sè tiÒn b¶o hiÓm cã kh¶ n¨ng
chÞu rñi ro. Gi¸ trÞ cña mét c«ng
tr×nh x©y dùng thay ®æi theo thêi
gian, b¾t ®Çu tõ khi ký kÕt hîp
®ång (khi ®ã gi¸ trÞ gÇn b»ng 0)
cho tíi khi hoµn thµnh giai ®o¹n
x©y dùng (gi¸ trÞ b»ng sè tiÒn
b¶o hiÓm hoÆc PML).
Gi÷a hai thêi ®iÓm nµy lµ nhiÒu
giai ®o¹n riªng rÏ ch¼ng h¹n nh
thi c«ng mãng, x©y dùng, l¾p
®Æt, thö nghiÖm vµ bµn giao.
Mçi giai ®o¹n cã nh÷ng nguy c¬
rñi ro riªng, tuú theo tõng dÞch
vô. Tuy nhiªn v× c¸c dù ¸n
thêng kh«ng ®óng theo tiÕn ®é,
ngêi ta cã thÓ gép c¸c dù ¸n cã
®Æc ®iÓm t¬ng tù thµnh mét
nhãm.
VÊn ®Ò thø hai lµ ®¸nh gi¸ kh¶
n¨ng bÞ thiÖt h¹i cña dù ¸n. C¸c
m« h×nh tÝnh to¸n tæn thÊt do
thiªn tai thêng sö dông c¸c tû
lÖ liªn quan ®Õn cêng ®é cña
hiÖn tîng thiªn tai, ch¼ng h¹n
nh cÊp giã cña c¸c c¬n b·o.
Nh÷ng tû lÖ nµy thêng dùa trªn
th«ng sè cña mét c«ng tr×nh
hoµn chØnh vµ phô thuéc vµo rÊt
nhiÒu yÕu tè, ch¼ng h¹n nh lo¹i
c«ng tr×nh, vËt liÖu sö dông, tuæi
thä c«ng tr×nh, ph¬ng ph¸p x©y
dùng vµ tiªu chuÈn x©y dùng.
Tuy nhiªn, nÕu ¸p dông m« h×nh
cña c¸c c«ng tr×nh hoµn chØnh
cho c¸c rñi ro x©y dùng th×
kh«ng ®óng, v× mçi giai ®o¹n
cña dù ¸n cã kh¶ n¨ng bÞ thiÖt
h¹i kh¸c nhau. VÝ dô sau ®©y
cho thÊy viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro cña
mét dù ¸n x©y dùng ë c¸c giai
®o¹n kh¸c nhau sÏ dÉn tíi nh÷ng
sè liÖu tæn thÊt kh¸c nhau:
-Mét rñi ro vÒ tµi s¶n ®îc
b¶o hiÓm víi sè tiÒn 10 triÖu
USD. Mét c¬n b·o g©y thiÖt
h¹i 10% gi¸ trÞ cña tµi s¶n
®ã, sè tiÒn tæn thÊt lµ 1 triÖu
USD.
-Mét rñi ro vÒ x©y dùng còng
cã sè tiÒn b¶o hiÓm 10 triÖu
USD, nhng ë vµo gi÷a giai
®o¹n x©y dùng, gi¸ trÞ chÞu
thiÖt h¹i chØ lµ 5 triÖu USD.
ThiÖt h¹i do c¬n b·o nãi trªn
g©y ra lµ 30% gi¸ trÞ t¹i thêi
®iÓm ®ã, vËy tæn thÊt lµ 1,5
triÖu USD.
-Còng rñi ro x©y dùng ®ã ë
giai ®o¹n tríc chØ cã gi¸ trÞ
chÞu thiÖt h¹i lµ 2 triÖu USD.
ThiÖt h¹i do c¬n b·o g©y ra
chØ lµ 15% do c«ng tr×nh míi
chØ hoµn thµnh phÇn mãng.
Nh vËy, vÊn ®Ò lín nhÊt ®èi víi
c¸c nhµ b¶o hiÓm x©y dùng lµ
x©y dùng ®îc mét m« h×nh
®¸nh gi¸ møc ®é chÞu thiÖt h¹i
phï hîp. Ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n
nhÊt lµ sö dông d÷ liÖu tæn thÊt
®· thu thËp ®îc ®Ó x¸c ®Þnh
nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña mçi
lo¹i dù ¸n. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i
cã mét c¬ së d÷ liÖu ®ñ lín vµ do
vËy khã ¸p dông ®îc ®èi víi
mäi lo¹i dù ¸n.
MÆc dï cã nh÷ng khã kh¨n vµ
h¹n chÕ nh trªn, nhiÒu chuyªn
gia vÒ b¶o hiÓm x©y dùng ®·
ngµy cµng nhËn thøc ®îc vÊn
®Ò vµ cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó x©y
dùng nh÷ng c«ng cô m« h×nh
dµnh riªng cho c¸c nguy c¬ rñi
ro cã tÝnh chÊt ®éng nh ®èi víi
b¶o hiÓm x©y dùng.
(Theo Reinsurance - 4/2007)
T¹p chÝ b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm ViÖt Nam
Sè 2. Th¸ng 5/2007
23
B¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm thÕ giíi