Ý nghĩa cuộc sống
Albert Einstein
(Nguyễn Định và
Alpha books dịch)
Tạp chí Tia Sáng
Cu c đ i c a m i con ng i trên tr n th ch làộ ờ ủ ỗ ườ ầ ế ỉ
t m th i, và ng i ta s ng vì cái gì không ai có thạ ờ ườ ố ể
bi t đ c, m c dù th nh tho ng ta v n t cho làế ượ ặ ỉ ả ẫ ự
mình có c m th y đ c ý nghĩa đó. N u nhìn nh nả ấ ượ ế ậ
t cu c s ng h ng ngày mà không đi sâu h n, ta cóừ ộ ố ằ ơ
th cho r ng ta s ng vì nh ng ng i xung quanh ta,ể ằ ố ữ ườ
vì đ ng lo i mà tr c tiên là nh ng ng i mà nồ ạ ướ ữ ườ ụ
c i và cu c s ng đ y đ c a ng i y là ni mườ ộ ố ầ ủ ủ ườ ấ ề
h nh phúc c a ta, ti p đ n là nh ng ng i mà taạ ủ ế ế ữ ườ
không bi t c th nh ng s m nh c a ta g n v iế ụ ể ư ố ệ ủ ắ ớ
h b ng ni m c m thông. ọ ằ ề ả
H ng ngày tôi th ng t nh c trăm l n r ngằ ườ ự ủ ả ầ ằ
cu c s ng n i tâm và ngo i tâm c a tôi là nh vàoộ ố ộ ạ ủ ờ
thành qu lao đ ng c a bi t bao ng i, nh ngả ộ ủ ế ườ ữ
ng i đang s ng và c nh ng ng i đã ch t, vàườ ố ả ữ ườ ế
r ng tôi ph i n l c đ cho đi m t cách th a đángằ ả ỗ ự ể ộ ỏ
v i nh ng gì tôi đã đ c h ng và v n đang đ cớ ữ ượ ưở ẫ ượ
h ng. Tôi th c s mu n s ng m t cu c s ng đ nưở ự ự ố ố ộ ộ ố ơ
gi n, và hay b d n v t b i suy nghĩ mình đangả ị ằ ặ ở
đ c h ng quá nhi u t đ ng lo i. Tôi coi sượ ưở ề ừ ồ ạ ự
phân bi t giai c p là trái v i l công b ng, mà suyệ ấ ớ ẽ ằ
cho cùng là do s c m nh quy n l c t o ra. Tôi cũngứ ạ ề ự ạ
cho r ng m t cu c s ng gi n d là m t cu c s ngằ ộ ộ ố ả ị ộ ộ ố
t t đ p cho t t c m i ng i c v th ch t l nố ẹ ấ ả ọ ườ ả ề ể ấ ẫ
tinh th n. ầ
Xét theo bình di n tri t h c thì tôi là m t ng iệ ế ọ ộ ườ
hoàn toàn hoài nghi v T do c a con ng i. M iề ự ủ ườ ọ
ng i chúng ta hành đ ng không ch do nh ng yêuườ ộ ỉ ữ
c u t bên ngoài mà còn do nh ng đòi h i c a nhuầ ừ ữ ỏ ủ
c u bên trong. Câu nói c a Sopenhauer r ng "ầ ủ ằ m tộ
ng i có th làm đ c n u anh ta mu n. và khôngườ ể ượ ế ố
th làm đ c n u anh ta mu n thể ượ ế ố ế", đã là ngu nồ
c m h ng cho m i hành đ ng c a tôi t th i thanhả ứ ọ ộ ủ ừ ờ
niên, đ ng viên tôi, cho tôi lòng kiên trì b n b đ iộ ề ỉ ố
m t v i nh ng khó khăn trong cu c s ng c a b nặ ớ ữ ộ ố ủ ả
thân và c a nh ng ng i khác Suy nghĩ đó m t cáchủ ữ ườ ộ
khoan hòa đã làm nh đi áp l c c a ý th c tráchẹ ự ủ ứ
nhi m v n d khi n chúng ta m t tính năng đ ng.ệ ố ễ ế ấ ộ
Nó cũng khuyên ta không nên gò ép lúc nào cũng b tắ
mình ph i nghiêm t c quá m c can thi t, khi màả ứ ứ ế
trong cu c s ng nh ng phút nhìn đ i b ng con m tộ ố ữ ờ ằ ắ
hài h c cũng có v trí quan tr ng không kém.ướ ị ọ
Tìm hi u ý nghĩa hay m c đích t n t i c a m tể ụ ồ ạ ủ ộ
th c th nói chung theo ý ki n ch quan c a tôiự ể ế ủ ủ
d ng nh là m t câu h i vô lý v i tôi. Th nh ngườ ư ộ ỏ ớ ế ư
m i ng i có m t lý t ng riêng soi đ ng đi choỗ ườ ộ ưở ườ
nh ng n l c và l ph i c a riêng ng i đó. Xétữ ỗ ự ẽ ả ủ ườ
theo ph ng di n này tôi hoàn toàn không coi sươ ệ ự
nhàn h hay ni m h nh phúc là cái đích cu i cùngạ ề ạ ố
c a mình, th m chí tôi cho nh ng chu n m c củ ậ ữ ẩ ự ơ
b n y ch phù h p v i bay heo mà thôi. ả ấ ỉ ọ ớ Lý t ngưở
soi sáng c a tôi và luôn cho tôi ngu n s c m nhủ ồ ứ ạ
đ s ng vui v tr c nhũng khó khăn c a cu cể ố ẻ ướ ủ ộ
đ i là cái Chân, Thi n, M . ờ ệ ỹ N u không có tìnhế
b ng h u v i nh ng ng i đ ng chí h ng, nh ngằ ữ ớ ữ ườ ồ ướ ữ
trăn tr nh m th c hi n nh ng m c tiêu đ ra,ở ằ ự ệ ữ ụ ề
nh ng khao khát v n t i ngh thu t và nghiên c uữ ươ ớ ệ ậ ứ
khoa h c, thì cu c s ng v i tôi qu là vô nghĩa. ọ ộ ố ớ ả
U c v ng c a tôi v công băng xã h i và ý th cớ ọ ủ ề ộ ứ
trách nhi m xã h i luôn đ i l p v i vi c t do vùiệ ộ ố ậ ớ ệ ự
d p nhu c u giao ti p tr c ti p v i ng i khác, v iậ ầ ế ự ế ớ ườ ớ
c ng đ ng ng i khác Tôi t đi trên l i c a riêngộ ồ ườ ự ố ủ
mình, trái tim tôi ch a bao gi hoàn toàn thu c vư ờ ộ ề
đ t n c tôi, quê h ng tôi, b n bè tôi, và ngay cấ ướ ươ ạ ả
cái gia đình nh c a riêng tôi, và trong t t c nh ngỏ ủ ấ ả ữ
m i quan h g n bó y tôi ch a bao gi t b ýố ệ ắ ấ ư ờ ừ ỏ
đ nh ngoan c s ng tách r i, mu n đ c s ng côị ố ố ờ ố ượ ố
đ c - nh ng ý nghĩ c l n d n theo năm tháng. M tộ ữ ứ ớ ầ ộ
ng i luôn t nh táo s c s o nh n ra h n ch c aườ ỉ ắ ả ậ ạ ế ủ
kh năng hi u và thông c m l n nhau mà không baoả ể ả ẫ
gi ân h n. M t ng i nh v y ch c ch n có đánhờ ậ ộ ườ ư ậ ắ ắ
m t lòng t t và s ngây th theo m t cách nào đó,ấ ố ự ơ ộ
nh ng m t khác con ng i y không b nh h ngư ặ ườ ấ ị ả ưở
b i quan đi m, thói quen và nh ng phán xét c aở ể ữ ủ
ng i khác, tránh đ c s cám d ph i xoay theoườ ượ ự ỗ ả
nh ng c s không có gì là ch c ch n y. ữ ơ ở ắ ắ ấ
Lý t ng chính tr c a tôi là n n Dân ch . Hãy tônưở ị ủ ề ủ
tr ng t t c m i ng i, không nên có vi c ng iọ ấ ả ọ ườ ệ ườ
này đ c tôn sùng còn ng i kia l i b h th p.ượ ườ ạ ị ạ ấ
Ch trêu thay, chính tôi là ng i nh n đ c m t l iớ ườ ậ ượ ộ ờ
tán d ng và kính tr ng quá đáng t nh ng ng iươ ọ ừ ữ ườ
xung quanh không ph i cho nh ng l i l m hay côngả ữ ỗ ầ
lao c a tôi. Nguyên nhân C a v n đ h n là ủ ủ ấ ề ẳ ở
mong mu n (mong mu n này khó th c hi n đ i v iố ố ự ệ ố ớ
nhi u ng i) có th hi u đ c m t. ho c hai đi uề ườ ể ể ượ ộ ặ ề
trong các công trình c a tôi mà s c m nh không củ ứ ạ ụ
th c a nh ng đi u y tôi có đ c t nh ng cu cể ủ ữ ề ấ ượ ừ ữ ộ
đ u tranh không ng ng ngh . Tôi hoàn toàn nh nấ ừ ỉ ậ
th c đ c r ng, đi u c n thi t đ i v i b t kỳ thànhứ ượ ằ ề ầ ế ố ớ ấ
công c a m t công vi c ph c t p nào là ch nhânủ ộ ệ ứ ạ ủ
c a nó ph i th c hi n đ c nh ng ý t ng đã đủ ả ự ệ ượ ữ ưở ề
ra, đ nh h ng và ch u trách nhi m chung v nó.ị ướ ị ệ ề
Nh ng không đ c ép bu c nh ng ng i đi theo,ư ượ ộ ữ ườ
mà ph i đ h có quy n ch n cho mình ng i c mả ể ọ ề ọ ườ ầ
lái. M i ng i ph i có quy n b u ra ng i lãnhọ ườ ả ề ầ ườ
đ o cho mình. M t th ch chuyên ch đ áp b c,ạ ộ ể ế ế ể ứ
theo tôi s s m b thoái hoá trong m t th i gianẽ ớ ị ộ ờ
ng n, tôi tin ch c nh v y. B i b o l c luôn h pắ ắ ư ậ ở ạ ự ấ
d n nh ng k th p kém v đ o đ c, và tôi tin r ngẫ ữ ẻ ấ ề ạ ứ ằ
đã thành quy lu t: n i nghi p nh ng tên b o chúaậ ố ệ ữ ạ
thiên tài luôn là nh ng tên kh n ki p. Vì lý do đó,ữ ố ế
tôi luôn là ng i quy t li t ch ng l i nh ng hườ ế ệ ố ạ ữ ệ
th ng nh v y, nh ng h th ng mà chúng ta đangố ư ậ ữ ệ ố
th y Ý và Nga hi n nay. Cái làm cho n n dân chấ ở ệ ề ủ
châu Âu hôm nay r i vào bê b i không ph i làở ơ ố ả
b n thân lý t ng dân ch , mà là s thi u n đ nhả ưở ủ ự ế ổ ị
c a m t b ph n lãnh đ o c a các chính ph vàủ ộ ộ ậ ạ ủ ủ
tính nhân cách c a th ch b u củ ể ế ầ ử*). V m t này,ề ặ
tôi cho r ng n c M đã có l a ch n đúng: h cóằ ướ ỹ ự ọ ọ
m t T ng th ng có trách nhi m, đ c b y cho m tộ ổ ổ ệ ượ ầ ộ
th i gian đ dài và có đ quy n l c đ th c sờ ủ ủ ề ự ể ự ự
đ m nh n đ c tr ng trách. M t khác, tôi l i đánhả ậ ượ ọ ặ ạ
giá cao ho t đ ng nhà n c c a chúng ta v m tạ ộ ướ ủ ề ặ
phúc l i r ng rãi cho cá nhân trong tr ng h p đauợ ộ ườ ợ
m hay khó khăn. Cái mà tôi cho là dù có giá tr đíchố ị
th c trong các ho t đ ng c a con ng i không ph iự ạ ộ ủ ườ ả
là nhà n c, mà là cá th sáng t o và cá th c mướ ể ạ ể ả
nh n, là cá nhân: Ch cá nhân m i v t lên, t oậ ỉ ớ ượ ạ
d ng đ c nh ng giá tr chân quý và cao c , trongự ượ ữ ị ả
khi b y đàn, xét nh b y đàn, c mãi v n là trì đ nầ ư ầ ứ ẫ ộ
trong t duy và trì đ n trong c m xúc.ư ộ ả
Nhân đây tôi mu n đ c p đ n cái quái thai kinhố ề ậ ế