CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
ĐỘC LẬP - TỰ DO - HẠNH PHÚC
--------------------------
ĐỀ ÁN
Hà nội – 2008
1
Mục lục
Trang
Các chữ viết tắt 2
A. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG 3
I. Bối cảnh 3
II. Thời cơ và thách thức 4
III. Đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước về
dạy và học ngoại ngữ 5
IV. Kinh nghiệm dạy và học ngoại ngữ ở một số nước
trên thế giới và trong khu vực 6
V. Thực trạng dạy và học ngoại ngữ ở nước ta hiện nay 10
B. MỤC TIÊU - GIẢI PHÁP 25
I. Các yêu cầu đối với đổi mới dạy và học ngoại ngữ 25
II. Các nội dung đổi mới dạy và học ngoại ngữ 25
III. Mục tiêu 32
IV. Các nhóm giải pháp 33
C. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN 38
D. BỘ MÁY CHỈ ĐẠO VÀ PHÂN CÔNG TRÁCH NHIỆM 42
I. Thành lập Ban điều hành Đề án 42
II. Phân công trách nhiệm của các Bộ, ngành 42
E. KINH PHÍ DỰ TOÁN 44
F. KHÓ KHĂN DỰ KIẾN VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC 47
2
Các chữ viết tắt
BTVH Bổ túc văn hoá
CĐ Cao đẳng
CP Chính phủ
CT Chương trình
DN Dạy nghề
ĐH Đại học
ĐVHT Đơn vị học trình
GD&ĐT Giáo dục và đào tạo
GDTX Giáo dục thường xuyên
GDP Tổng sản phẩm quốc nội
GV Giáo viên
HS Học sinh
KNLNN Khung năng lực ngoại ngữ
NN Ngoại ngữ
NN1 Ngoại ngữ một
NN2 Ngoại ngữ hai
NN1 CĐ/ĐH Ngoại ngữ một ở bậc cao đẳng/đại học
NN2 CĐ/ĐH Ngoại ngữ hai ở bậc cao đẳng/đại học
NXB Nhà xuất bản
PHNN Phòng học ngoại ngữ
PĐPT Phòng đa phương tiện
QH Quốc hội
SGK Sách giáo khoa
SV Sinh viên
TCCN Trung cấp chuyên nghiệp
THCN Trung học chuyên nghiệp
THCS Trung học cơ sở
THPT Trung học phổ thông
ThS Thạc sỹ
TiH Tiểu học
TP HCM Thành phố Hồ Chí Minh
TS Tiến sỹ
TTGDTX Trung tâm giáo dục thường xuyên
TTN Trung tâm nguồn
3
A. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG
I. Bối cảnh
Ngày nay, thế giới đã bước vào thập kỉ đầu tiên của thế kỉ 21 và đang
chứng kiến, thậm chí đang bị cuốn vào dòng thác của sự biến đổi vô cùng lớn
lao của xã hội loài người với đặc trưng là: toàn cầu hoá, công nghệ thông tin,
xã hội học tập. Có thể nói, toàn cầu hoá, sự đổi mới công nghệ, đặc biệt là
công nghệ thông tin và nhu cầu học tập suốt đời đã và đang thôi thúc và giúp
chúng ta tổ chức lại một cách cơ bản đời sống xã hội, đưa loài người đến với
nền kinh tế tri thức, bước vào nền văn minh trí tuệ.
Nhận thức rõ bối cảnh và xu thế phát triển của thời đại hiện nay, Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng ta đã xác định mục tiêu chiến lược
phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2001 – 2010) là`: “Đưa nước ta ra khỏi
tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất và tinh thần của
nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công
nghiệp theo hướng hiện đại. Nguồn lực con người, năng lực khoa học và công
nghệ, kết cấu hạ tầng, tiềm lực kinh tế, quốc phòng, an ninh được tăng cường,
thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được hình thành về cơ
bản; vị thế của nước ta trên trường quốc tế được nâng cao ...”.
Bối cảnh chung của thế giới, mục tiêu chiến lược của nước ta như vậy
đã trao cho nhà trường một trách nhiệm vô cùng vẻ vang và nặng nề, đó là
hình thành và phát triển những giá trị mới cho con người cả về khía cạnh nhân
văn và kĩ thuật. Hoàn thành trách nhiệm đó là nhiệm vụ của tất cả các môn
học và các hoạt động trong nhà trường nói chung và của việc dạy và học
ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam nói riêng. Kinh
nghiệm của các nước phát triển và các nước công nghiệp mới trên thế giới
cũng như trong khu vực châu Á - Thái Bình dương đã chỉ rõ, trong những
điều kiện cần thiết để hội nhập và phát triển thì ngoại ngữ là một công cụ,
phương tiện đắc lực và hữu hiệu trong tiến trình hội nhập và phát triển trong
thời đại ngày nay.
Từ sau khi nước nhà giành được độc lập đến nay, do những điều kiện
lịch sử, quan hệ ngoại giao và nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội của từng
thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, chúng ta đã tổ chức dạy và học một số
tiếng nước ngoài, trong đó phổ biến là bốn thứ tiếng: tiếng Anh, tiếng Pháp,
tiếng Nga và tiếng Trung Quốc. Việc dạy và học ngoại ngữ đã có những đóng
góp lớn lao đối với sự tiến bộ trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội của nước ta
trong suốt thời gian qua.
Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hoá và sự hội nhập quốc tế đang là
xu thế của thời đại và trong bối cảnh đổi mới, mở cửa hướng ra thế giới, làm
4
bạn với các nước trên thế giới, chúng ta đã nhận thấy những bất cập của việc
dạy và học ngoại ngữ trước đòi hỏi của sự phát triển kinh tế và trước nhu cầu
hội nhập, mở rộng giao lưu vượt ra khỏi phạm vi quốc gia của đông đảo nhân
dân. Tình trạng lãng phí, kém hiệu quả của việc dạy và học ngoại ngữ, những
khó khăn trong việc trao đổi nguồn nhân lực trong phạm vi hợp tác song
phương hoặc đa phương… đòi hỏi chúng ta phải xem xét một cách nghiêm
túc thực trạng dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân trong
những năm qua, từ đó nghiên cứu kĩ lưỡng, hoạch định một chiến lược dạy và
học ngoại ngữ vừa khả thi, vừa đáp ứng được những yêu cầu phát triển tương
lai của nước ta.
II. Thời cơ và thách thức
1. Thời cơ
Do chính sách mở cửa và sự phát triển kinh tế nhanh và ổn định của
Việt Nam trong thời gian qua, việc dạy và học ngoại ngữ ở nước ta đang có
những thời cơ hết sức quan trọng như sau:
- Chủ trương mở cửa hội nhập và quan hệ hợp tác quốc tế ngày càng chặt
chẽ và rộng mở giữa nước ta và các nước trên thế giới, đặc biệt là với các
nước có bản ngữ hoặc ngôn ngữ quốc gia phù hợp với ngoại ngữ được dạy và
học trong hệ thống giáo dục quốc dân của nước ta, đã tạo tiền đề hết sức quan
trọng cho việc tăng cường dạy và học ngoại ngữ với yêu cầu và chất lượng,
hiệu quả ngày càng cao hơn trong giai đoạn tiếp theo.
- Sự phát triển của khoa học kĩ thuật, đặc biệt là những thành tựu về công
nghệ thông tin và truyền thông đã tạo ra những phương thức dạy học phù hợp
với điều kiện và đối tượng người học như : dạy học từ xa, dạy học qua mạng
... và những phương tiện dạy và học ngoại ngữ hiện đại, có hiệu quả như các
phương tiện nghe nhìn, internet, e-learning, ...
- Sự gia tăng số lượng các tổ chức quốc tế và các đối tác nước ngoài vào
đầu tư ở nước ta, nhu cầu xuất khẩu lực lượng lao động tăng mạnh và nhịp độ
giao lưu ngày càng cao về văn hóa, thể thao, nghệ thuật giữa nước ta và các
nước trên thế giới đã tạo nên nhu cầu thành thạo ngoại ngữ đối với đội ngũ
lao động các cấp, nhất là đối với thế hệ trẻ trong việc tiếp tục học tập, tìm
kiếm cơ hội việc làm, sự thành công trong sự nghiệp, đồng thời cũng tạo nên
sự thay đổi về nhận thức của xã hội đối với vai trò và tầm quan trọng của việc
dạy và học ngoại ngữ.
2. Thách thức
Cùng với những thời cơ thuận lợi nêu trên, trong thời gian tới, việc dạy và học
ngoại ngữ sẽ phải đương đầu với một số thách thức cơ bản sau:
