1 HP có giá trịbằng bao
nhiêu
HP (Horse Power, mã lực - sức ngựa) là mộtđơn vịkhác của công suất.
Có lẽkhông khó để tìm được câu trảlời cho câu hỏi trên trong các sách giáo
khoa, từ điển vật lý cũng nhưcác tài liệu khác. Tuy nhiên, trong các tài liệu
trên ởViệt Nam, câu trảlời lại không giống nhau!
736W hay 746W ?
Trước hết chúng ta hãy đi tìm câu trảlời trong các sách giáo khoa Vật lý.
Ởcấp THCS, trong SGK Vật lý lớp 8 do VũQuang tổng chủbiên, Bài Công suất,
ởtrang 54, ghi: “Đơn vịcông suất ngoài oát (W) còn có mã lực (sức ngựa). Mã lực
là đơn vịcũ để đo công suất, trướcđây rất thông dụng, nay ít dùng. Một mã lực
Pháp (kí hiệu CV) xấp xỉbằng 736W, còn một mã lực Anh (Kí hiệu HP) xấp xỉbằng
746W).
Sách giáo khoa Vật lý 10 nâng cao (Nguyễn ThếKhôi tổng chủbiên), NXB
Giáo dục 2006,2007,2008 Bài 33: Công và công suất, Trang 157 viết:
1 mã lực(HP) có giá trị= 736 W
Sách giáo khoa Vật lý 10 chương trình chuẩn(Lương Duyên Bình tổng chủ
biên) NXB Giáo dục 2006, 2007, 2008 Bài 24: Công và công suất Trang 131 ghi rõ:
Ởnước Anh: 1 mã lực = 1 HP = 746W.
Sách giáo khoa Vật lý 10 (Dương Trọng Bái – Tô Giang - NguyễnĐức Thâm –
Bùi Gia Thịnh) trước năm 2006, trang 139 dùng 1 HP = 736 W!
Tiếp tụcđi tìm câu trảlời trong một cuốn từ điển Vật lý.
CuốnTừ điển giáo khoa Vật lý – Dương Trọng Bái, VũThanh Khiếtđồng chủ
biên, NXB Giáo dục 12/2007, trang 414 có ghi 1HP 736W.
Tìm câu trảlời trong rất nhiều tài liệu tham khảo môn vật lý THCS, THPT có
sách viết 1HP = 746W, phần nhiều sách viết 1HP = 736W.
Thửtìm câu trảlời trong các tài liệu tham khảo nước ngoài. Cuốn PHYSICS
của Cutnell and Johnson, Fundamental of physics của David Halliday, … phần công
suất (Power) đều ghi 1HP = 746 W.
Vậyđâu là câu trảlờiđúng?
Nhưvậy từbậc THCS học sinh đã được biết vềmã lực, sức ngựa (HP – Horse
Power). Và giá trị đúng đã được chỉra trong SGK Vật lý lớp 8 do VũQuang tổng chủ
biên, Bài Công suất, ởtrang 54, “Đơn vịcông suất ngoài oát (W) còn có mã lực
(sức ngựa). Mã lực là đơn vịcũ để đo công suất, trướcđây rất thông dụng, nay ít
dùng. Một mã lực Pháp (kí hiệu CV) xấp xỉbằng 736W, còn một mã lực Anh (kí
hiệu HP) xấp xỉbằng 746W).
Sách giáo khoa Vật lý 10 chương trình chuẩn(Lương Duyên Bình tổng chủ
biên) NXB Giáo dục 2006, tái bản 2007, 2008. Bài 24: Công và công suấtTrang 131
cũng ghi rõ:
Ởnước Pháp:
1 mã lực = 1 CV = 736W
Ởnước Anh:
1 mã lực = 1 HP = 746W
Nhưvậy không có sựmâu thuẫn với SGK THCS (Đúng ra phải viết xấp xỉ
bằng thì chính xác hơn). Trong các tài liệu vật lý của các nước cũng dùng đơn vịHP
và CV nhưsách giáo khoa Vật lý 10 chương trình chuẩn (Lương Duyên Bình tổng
chủbiên).
Và sách giáo khoa Vật lý 10 nâng cao (Nguyễn ThếKhôi tổng chủbiên), NXB
Giáo dục 2006, tái bản 2007, 2008, sách Vật lý 10 cũ, từ điển giáo khoa vật lý và
một sốsách tham khảo là mâu thuẫn với các sách giáo khoa lớp 8 bậc THCS và
Sách giáo khoa Vật lý 10 chương trình chuẩn (Lương Duyên Bình tổng chủbiên)
(Và chưa chính xác, cần chỉnh sửa lại cho đúng).
Sửa chữa nhưthếnào?
Phát hiện ra điều này, tôi cũng đã gửi email đến mục góp ý chỉnh sửa sách
giáo khoa của nhà xuất bản giáo dục và tới Vụgiáo dục Trung học, Bộgiáo dục và
đào tạođề nghịsửa chữa. Ngày 30.3.2009 tôi đã nhậnđược ý kiến phản hồi của Vụ
giáo dục Trung học, Bộgiáo dục và đào tạo trảlờiđã họp với Chủbiên, Tác giảvà
Ban Biên tập sách Vật lí của Nhà xuất bản Giáo dục và đã tiếp thu những nội dung
chủyếuđể chỉnh sửa SGK biên soạn theo Chương trình nâng cao (GS.TSKH
Nguyễn ThếKhôi chủbiên). Nội dung chỉnh sửađã thểhiện trong SGK tái bản sử
dụng từnăm học 2009-2010!
Kiểm tra Sách giáo khoa Vật lý 10 nâng cao (Nguyễn ThếKhôi tổng chủ
biên) tái bản năm 2009, Bài 33: Công và công suất Trang 157 tôi thấyđúng là đã
có sựsửađổi, viết:
1 mã lực (CV) có giá trị= 736 W
(Do sách chỉviết là tái bản nên giáo viên và học sinh không mấy người biết là
sách đã được sửa chữa!). Tuy nhiên theo tôi đã chỉnh sửa thì nên chỉnh sửa cho
trọn vẹn, viết thêm vài chữ1HP = 746W thì hay hơn!
Nhưvậy sách giáo khoa đã được sửa chữa. Còn các sách khác liệu sai sót trên
có được sửa chữa không?
Ai là người sẽbịthiệt thòi?
Sách giáo khoa là “thánh kinh”, là chuẩn, học sinh phải học và giáo viên phải
học và dạy theo đúng, không được sai so với sách giáo khoa. Ba năm
2006,2007,2008 học sinh học theo chương trình nâng cao đã bịdạy sai dẫnđến
hiểu sai mà không đượcđính chính. Hàng chục nghìn bản sách tham khảo khác đã
được in sai và cũng từng ấy các em học sinh, và giáo viên đã,đang và có thểsẽvẫn
bịhiểu sai!
Đề nghị
Có lẽ đây nội dung tôi đề cập trong bài viết này chỉlà một chi tiết rất nhỏ.
Nhưng đã là kiến thức dạy cho các em học sinh hoặc truyền bá trong xã hội thì cần
chính xác. Do đó khâu thẩmđịnh sách là rất quan trọng và chúng ta cần làm tốt
hơn việc này, cũng cần có hình thức xửlý đối với những trường hợp viết sách sai
(Xửphạt, thu hồi, yêu cầuđính chính ...) vì có thểnó ảnh hưởng không những chỉ
một thếhệ!
Tại sao tia X-quang lại có thểxuyên
qua cơthểngười
Ánh sáng mặt trời, ánh sáng đèn, ánh sáng lửađều là những ánh sáng
mà mắt người có thểnhìn thấyđược và được gọi là ánh sáng có thểnhìn thấy.
Ngoài ra còn có một sốánh sáng mà mắt người không nhìn thấy, tuy không
nhìn thấy nhưng bằng thí nghiệm có thểchứng minh sựtồn tại có thật của
chúng, hơn nữa chúng lại có bản tính của ánh sáng. Tia X-quang là một loại
trong số đó.
Năm 1895, nhà khoa học ngườiĐức Rontgen đã phát hiện ra tia X-quang đầu
tiên khi nghiên cứu hiện tượng phóng điện trong chân không. Tia X-quang và ánh
sáng có thểnhìn thấy có gì khác nhau?
Trong những nghiên cứu trong thời gian dài của các nhà khoa học, họ đã đưa ra
tổng kết vềbản tính của ánh sáng nhưsau: bất kỳánh sáng nào cũng đều là một
dạng sóng điện từ, những bước sóng của các loại ánh sáng là khác nhau. Bước sóng
trong khoảng 400 – 760 Nanomet (1 Nanomet = 10-9 m) là ánh sáng có thểnhìn
thấy thông thường; những ánh sáng có bước sóng nhỏhơn 400 Nanomet gọi là tia
tửngoại, là ánh sáng không nhìn thấyđược; tia X-quang là loại ánh sáng có bước
sóng ngắn hơn so với tia tửngoại, nó chỉbằng 1/10.000 bước sóng ánh sáng có thể
nhìn thấy, nó cũng là ánh sáng không nhìn thấy.
Khảnăng xuyên thấu qua vật thểcủa những ánh sáng có bước sóng khác nhau
cũng khác nhau, ánh sáng nhìn thấy chỉcó thểxuyên qua những vật thểtrong suốt
nhưthủy tinh, cồn, dầuđốt,…, còn tia X-quang lại có thểxuyên thấu qua những vật
thểkhông trong suốt nhưgiấy, gỗ, và các tếbào trên cơthểngười.
Tại sao tia X-quang lại có thểxuyên qua cơthểngười và có thểhiện ra cái bóng của
xương trên phim chụp? Thực ra, khảnăng xuyên qua các loại vật thểcủa tia X-
quang lại không giống nhau. Đối với những vật chấtđược cấu tạo thành từnhững
nguyên tửtương đối nhẹnhưcơbắp người… thì khi chiếu qua, tia X-quang giống
nhưánh sáng nhìn thấy chiếu qua những vật thểtrong suốt, nó rất ít khi bịyếuđi.
Còn đối với những vật chấtđược cấu thành từnguyên tửnặng nhưsắt và chì thì tia
X-quang không thểchiếu qua, dường nhưtoàn bộ đều bịhấp thu hết. Sựhấp thu
tia X-quang của xương cốt mạnh hơn 150 lần so với cơbắp, vì vậy khi dùng tia X-
quang chiếu vào cơthểngười, trên phim chụp sẽlưu lạiảnh của xương cốt.
Tia X-quang có thểxuyên qua cơthểngười, ngành y học thường dùng nó để kiểm
tra các cơquan bên trong của cơthểbệnh nhân nhưphổi, xương và dạdày…
Nếu tiếp xúc nhiều với tia X-quang sẽkhông có lợi cho cơthể, nó còn gây ra những
bệnh có tính phóng xạ. Vì vậy, các bác sĩphụtrách công việc chụp X-quang trong
bệnh việnđều phải mặc áo cao su bao quanh, đội mũvà đeo găng tay, đồng thời