Bài giảng Cao huyết áp trẻ em

CAO HUYE`T A(cid:217)P TRE(cid:219) EM

I. (cid:209)(cid:210)NH NGH(cid:211)A:

Cao huyeÆt aøp (CHA) æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c xaøc æ(cid:242)nh khi HA ta(cid:226)m thu vał/hoaºc HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng > m(cid:246)øc HA (ta(cid:226)m thu vał/hoaºc ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng) (cid:244)ß æo(cid:228) baøch pha(cid:226)n th(cid:246)ø 90 theo tuo(cid:229)i, chie(cid:224)u cao, vał gi(cid:244)øi t(cid:237)nh. II. CHA¯N (cid:209)OA(cid:217)N: 1. Co(cid:226)ng vie(cid:228)c cha(cid:229)n æoaøn:

a) Hoßi be(cid:228)nh: Trie(cid:228)u ch(cid:246)øng do aßnh h(cid:246)(cid:244)ßng cußa cao huyeÆt aøp:

 Nh(cid:246)øc æa(cid:224)u, no(cid:226)n oøi, choøng maºt, giaßm th(cid:242) l(cid:246)(cid:239)c, co gia(cid:228)t, thaÆt æie(cid:224)u va(cid:228)n æo(cid:228)ng.  Me(cid:228)t, phuł, ho, khoø th(cid:244)ß, tie(cid:229)u (cid:237)t khi gaØng s(cid:246)øc do suy tim (cid:246)ø huyeÆt.  Tie(cid:229)u (cid:237)t, phuł, thieÆu maøu, me(cid:228)t moßi do suy tha(cid:228)n. Trie(cid:228)u ch(cid:246)øng cußa be(cid:228)nh nguye(cid:226)n nha(cid:226)n:

 Nhieªm trułng tie(cid:229)u taøi phaøt, tie(cid:229)u (cid:237)t, tie(cid:229)u æoß, phuł, d(cid:242) ta(cid:228)t ba(cid:229)m sinh.  Ma(cid:228)p ph(cid:236), n(cid:246)øt da, ra(cid:228)m lo(cid:226)ng toøc trong be(cid:228)nh no(cid:228)i tieÆt.  Vaı mo(cid:224) ho(cid:226)i, æoß maºt, choøng maºt, ho(cid:224)i ho(cid:228)p, æaønh troÆng ng(cid:246)(cid:239)c xaßy ra theo c(cid:244)n.  Dułng thuoÆc: thuoÆc nhoß muıi, thuoÆc c(cid:246)(cid:244)łng giao caßm, corticoides, thuoÆc ga(cid:226)y æo(cid:228)c tha(cid:228)n.  Tie(cid:224)n caŒn gia æ(cid:236)nh coø be(cid:228)nh: cao huyeÆt aøp, be(cid:228)nh tha(cid:228)n. b) Khaøm be(cid:228)nh:  Be(cid:228)nh nha(cid:226)n æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c æo HA, s(cid:244)ł ma(cid:239)ch t(cid:246)ø chi, ca(cid:226)n naºng vał æo chie(cid:224)u cao.

Ph(cid:246)(cid:244)ng phaøp æo HA: Cho treß naŁm ngh(cid:230) 5 phuøt tr(cid:246)(cid:244)øc æo. (cid:209)o 3 la(cid:224)n, moªi la(cid:224)n caøch nhau 10 phuøt. (cid:209)o HA 2 tay, neÆu coø cao HA phaßi æo HA t(cid:246)ø chi. Chie(cid:224)u ro(cid:228)ng cußa brassard phaßi che phuß 2/3 chie(cid:224)u dałi caønh tay. (cid:209)o baŁng oÆng nghe, HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng laÆy tieÆng Korotkoff th(cid:246)ø 4 (K4) treß t(cid:246)ł 1- 13 tuo(cid:229)i, K5 cho treß > 13 tuo(cid:229)i  Khaøm t(cid:236)m daÆu hie(cid:228)u beøo ph(cid:236), veß maºt cushing, phuł ngoa(cid:239)i bie(cid:226)n.  Khaøm tuyeÆn giaøp t(cid:236)m tuyeÆn giaøp to.  Khaøm tha(cid:224)n kinh t(cid:236)m daÆu hie(cid:228)u thay æo(cid:229)i tri giaøc, roÆi loa(cid:239)n va(cid:228)n æo(cid:228)ng, yeÆu n(cid:246)ßa ng(cid:246)(cid:244)łi.  Soi æaøy maØt æoÆi v(cid:244)øi cao huyeÆt aøp maın t(cid:237)nh, hay coø trie(cid:228)u ch(cid:246)øng tha(cid:224)n kinh, taŒng aøp l(cid:246)(cid:239)c no(cid:228)i so(cid:239)

 Khaøm tim t(cid:236)m daÆu hie(cid:228)u tim to, tieÆng tho(cid:229)i cußa tim, daÆu hie(cid:228)u suy tim.  BaØt ma(cid:239)ch t(cid:246)ø chi æe(cid:229) phaøt hie(cid:228)n ma(cid:239)ch kho(cid:226)ng æe(cid:224)u, nghe caøc a(cid:226)m tho(cid:229)i baÆt th(cid:246)(cid:244)łng cußa ma(cid:239)ch maøu vułng co(cid:229).  Khaøm bu(cid:239)ng t(cid:236)m caøc khoÆi u trong bu(cid:239)ng, nghe a(cid:226)m tho(cid:229)i baÆt th(cid:246)(cid:244)łng (cid:244)ß vułng bu(cid:239)ng. c) (cid:209)e(cid:224) ngh(cid:242) xeøt nghie(cid:228)m:

* Xeøt nghie(cid:228)m th(cid:246)(cid:244)łng quy  CTM, ure(cid:226), creatinine, ion æo(cid:224), cholesterol/maøu.

 To(cid:229)ng pha(cid:226)n t(cid:237)ch n(cid:246)(cid:244)øc tie(cid:229)u.  X (cid:150) quang tim pho(cid:229)i thaœng.  Sie(cid:226)u a(cid:226)m bu(cid:239)ng t(cid:236)m baÆt th(cid:246)(cid:244)łng he(cid:228) tieÆt nie(cid:228)u, u th(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng tha(cid:228)n, he(cid:239)p æo(cid:228)ng ma(cid:239)ch tha(cid:228)n, æo(cid:228)ng ma(cid:239)ch chuß bu(cid:239)ng.

* Caøc xeøt nghie(cid:228)m giuøp cha(cid:229)n æoaøn nguye(cid:226)n nha(cid:226)n:

Ca(cid:224)n lałm xeøt nghie(cid:228)m Ngh(cid:243) æeÆn nguye(cid:226)n nha(cid:226)n B(cid:242)nh lyø tha(cid:228)n

CaÆy n(cid:246)(cid:244)øc tie(cid:229)u, caºn Addis, protein nie(cid:228)u UIV, UCR, xa(cid:239) h(cid:236)nh tha(cid:228)n Sinh thieÆt tha(cid:228)n Chu(cid:239)p DSA (digital substraction angiography)

He(cid:239)p æo(cid:228)ng ma(cid:239)ch tha(cid:228)n He(cid:239)p ma(cid:239)ch maøu l(cid:244)øn Pheochromocytome HC Cushing TaŒng sinh tuyeÆn th(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng tha(cid:228)n ba(cid:229)m sinh C(cid:246)(cid:244)łng Aldosteron Catecholamine n(cid:246)(cid:244)øc tie(cid:229)u 24 gi(cid:244)ł Cortisol maøu, 17 OH, 17-KS trong n(cid:246)(cid:244)øc tie(cid:229)u 24 gi(cid:244)ł Cortisol maøu, DHEA maøu, 17 (cid:150) KS trong n(cid:246)(cid:244)øc tie(cid:229)u 24 gi(cid:244)ł (cid:209)(cid:242)nh l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng Aldosteron maøu

2. Cha(cid:229)n æoaøn cao huyeÆt aøp:

2.1. Cha(cid:229)n æoaøn xaøc æ(cid:242)nh cao huyeÆt aøp (xem baßng tr(cid:242) soÆ huyeÆt aøp) a. Cao huyeÆt aøp nhe(cid:239): 90th percentile < HA ta(cid:226)m thu vał/hoaºc HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng  95th percentile theo tuo(cid:229)i, chie(cid:224)u cao vał gi(cid:244)øi b. Cao huyeÆt aøp trung b(cid:236)nh: 95th percentile < HA ta(cid:226)m thu vał/hoaºc HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng  99th percentile theo tuo(cid:229)i, chie(cid:224)u cao vał gi(cid:244)øi c. Cao huyeÆt aøp naºng (CHA caÆp c(cid:246)øu): HA ta(cid:226)m thu vał/hoaºc HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng > 99 th percentile theo tuo(cid:229)i, chie(cid:224)u cao vał gi(cid:244)øi. Kełm v(cid:244)øi trie(cid:228)u ch(cid:246)øng cußa giaßm t(cid:246)(cid:244)øi maøu c(cid:244) quan æ(cid:237)ch. 2.2. Cha(cid:229)n æoaøn nguye(cid:226)n nha(cid:226)n cao huyeÆt aøp: a) Vie(cid:226)m vi ca(cid:224)u tha(cid:228)n caÆp: sang th(cid:246)(cid:244)ng da + tie(cid:229)u (cid:237)t + tie(cid:229)u maøu + phuł + TPTNT: tie(cid:229)u æa(cid:239)m, tie(cid:229)u maøu.

b) Cao huyeÆt aøp do be(cid:228)nh lyø tha(cid:228)n khaøc: tie(cid:224)n caŒn coø be(cid:228)nh lyø tha(cid:228)n, nhieªm trułng tie(cid:229)u taøi phaøt, tie(cid:229)u maøu, tie(cid:229)u (cid:237)t, phuł + thay æo(cid:229)i tre(cid:226)n pha(cid:226)n t(cid:237)ch n(cid:246)(cid:244)øc tie(cid:229)u + sie(cid:226)u a(cid:226)m, UIV, UCR, xa(cid:239) h(cid:236)nh tha(cid:228)n khaßo saøt nh(cid:246)ıng baÆt th(cid:246)(cid:244)łng cußa tha(cid:228)n. c) He(cid:239)p æo(cid:228)ng ma(cid:239)ch tha(cid:228)n: nghe a(cid:226)m tho(cid:229)i vułng bu(cid:239)ng + chu(cid:239)p DSA ma(cid:239)ch maøu tha(cid:228)n phaøt hie(cid:228)n n(cid:244)i b(cid:242) he(cid:239)p. d) Cao huyeÆt aøp do eo æo(cid:228)ng ma(cid:239)ch chuß, Takayasu: ma(cid:239)ch kho(cid:226)ng æe(cid:224)u + chu(cid:239)p DSA ma(cid:239)ch maøu phaøt hie(cid:228)n n(cid:244)i b(cid:242) he(cid:239)p. e) Ho(cid:228)i ch(cid:246)øng Cushing: beøo ph(cid:236), veß maºt cushing + taŒng cortisol maøu, taŒng 17 OH, 17 KS trong n(cid:246)(cid:244)øc tie(cid:229)u.

f) U tußy th(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng tha(cid:228)n: cao huyeÆt aøp t(cid:246)łng c(cid:244)n + taŒng Catecholamin n(cid:246)(cid:244)øc tie(cid:229)u. g) Do taŒng aøp l(cid:246)(cid:239)c no(cid:228)i so(cid:239): nh(cid:246)øc æa(cid:224)u, no(cid:226)n oøi, cao huyeÆt aøp, ma(cid:239)ch cha(cid:228)m, phuł gai th(cid:242) + sie(cid:226)u a(cid:226)m naıo, CT so(cid:239) naıo khi ca(cid:224)n.

III. (cid:209)IE(cid:192)U TR(cid:210) 1. Nguye(cid:226)n taØc æie(cid:224)u tr(cid:242):

a) (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) giaßm huyeÆt aøp baŁng thuoÆc vał kho(cid:226)ng baŁng thuoÆc. b) (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) nguye(cid:226)n nha(cid:226)n. Ch(cid:230) æ(cid:242)nh nha(cid:228)p vie(cid:228)n :

 Cao huyeÆt aøp do vie(cid:226)m ca(cid:224)u tha(cid:228)n caÆp  Cao huyeÆt aøp naºng, caÆp c(cid:246)øu.  Cao huyeÆt aøp th(cid:246)ø phaøt (æe(cid:229) giaßi quyeÆt nguye(cid:226)n nha(cid:226)n). 2. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) cao huyeÆt aøp caÆp c(cid:246)øu: a) X(cid:246)ß tr(cid:237) caÆp c(cid:246)øu: (naŁm phołng caÆp c(cid:246)øu)  Th(cid:244)ß oxy, naŁm æa(cid:224)u cao, tho(cid:226)ng æ(cid:246)(cid:244)łng th(cid:244)ß neÆu coø: khoø th(cid:244)ß, ho(cid:226)n me(cid:226), co gia(cid:228)t.  ThieÆt la(cid:228)p æ(cid:246)(cid:244)łng truye(cid:224)n t(cid:243)nh ma(cid:239)ch, giaßm huyeÆt aøp baŁng æ(cid:246)(cid:244)łng t(cid:243)nh ma(cid:239)ch.

 ChoÆng co gia(cid:228)t (neÆu coø) b) Dułng thuoÆc ha(cid:239) huyeÆt aøp:

+ Nifedipine æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c ch(cid:230) æ(cid:242)nh æa(cid:224)u tie(cid:226)n trong æie(cid:224)u tr(cid:242) c(cid:244)n cao huyeÆt aøp, ngoa(cid:239)i tr(cid:246)ł xuaÆt huyeÆt no(cid:228)i so(cid:239). Lie(cid:224)u: 0,25- 0,5mg/kg/lie(cid:224)u. Dułng oÆng tie(cid:226)m 1 mL ruøt thuoÆc trong vie(cid:226)n nho(cid:228)ng 10mg/ 0,34mL ro(cid:224)i nhoß d(cid:246)(cid:244)øi l(cid:246)(cid:244)ıi. La(cid:228)p la(cid:239)i sau 30 phuøt neÆu ch(cid:246)a coø æaøp (cid:246)øng. Sau æoø duy tr(cid:236) moªi 3 (cid:150) 4 gi(cid:244)ł. NeÆu thaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi Nifedipine, dułng Nitroprusside 0,5- 10 (cid:181)g/kg/phuøt truye(cid:224)n t(cid:243)nh ma(cid:239)ch (traønh tieÆp xuøc v(cid:244)øi aønh saøng), hoaºc Labetalol.

+ Furosemide æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c dułng trong tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p cao huyeÆt aøp do vie(cid:226)m ca(cid:224)u tha(cid:228)n caÆp, be(cid:228)nh tha(cid:228)n caÆp hay maın khaøc, hay suy tim (cid:246)ø huyeÆt æi kełm 1- 2 mg/kg/lie(cid:224)u. NeÆu ch(cid:246)a coø æaøp (cid:246)øng la(cid:228)p la(cid:239)i sau 2 gi(cid:244)ł. Sau æoø duy tr(cid:236) baŁng æ(cid:246)(cid:244)łng tie(cid:226)m hay uoÆng trong 24 gi(cid:244)ł v(cid:244)øi lie(cid:224)u 1mg/kg moªi 4 (cid:150) 6 gi(cid:244)ł.

(cid:209)aønh giaø sau 60 phuøt neÆu HA kho(cid:226)ng giaßm d(cid:246)(cid:244)øi 25% so v(cid:244)øi ban æa(cid:224)u vał cołn trie(cid:228)u ch(cid:246)øng:

 T(cid:236)m vał æie(cid:224)u tr(cid:242) caøc yeÆu toÆ goøp pha(cid:224)n lałm taŒng huyeÆt aøp: co gia(cid:228)t, soÆt cao.  Dułng caøc thuoÆc ha(cid:239) aøp khaøc:

+ Hydralazine lie(cid:224)u 0.1 (cid:150) 0.5mg/kg/ lie(cid:224)u tie(cid:226)m TMC, la(cid:228)p la(cid:239)i sau 20 phuøt neÆu ch(cid:246)a æaøp (cid:246)øng. Duy tr(cid:236) moªi 3 (cid:150) 6 gi(cid:244)ł. Ne(cid:226)n dułng the(cid:226)m l(cid:244)(cid:239)i tie(cid:229)u æe(cid:229) giaßm taøc du(cid:239)ng gi(cid:246)ı n(cid:246)(cid:244)øc cußa thuoÆc.

+ Labetalol coø the(cid:229) dułng ngay neÆu cao HA kełm v(cid:244)øi xuaÆt huyeÆt no(cid:228)i so(cid:239), be(cid:228)nh naıo do cao huyeÆt aøp, lie(cid:226)n quan æeÆn pha(cid:229)u thua(cid:228)t: 0,25 mg/kg tie(cid:226)m ma(cid:239)ch cha(cid:228)m trong 2 phuøt. Sau 15 phuøt kho(cid:226)ng hie(cid:228)u quaß cho tieÆp lie(cid:224)u 0,5 mg/kg. To(cid:229)ng lie(cid:224)u kho(cid:226)ng quaø 4mg/kg.

+ Phentolamine neÆu ngh(cid:243) do nguye(cid:226)n nha(cid:226)n pheochromocytoma, 0,05- 0,1 mg/kg/lie(cid:224)u (toÆi æa 5 mg), tie(cid:226)m ma(cid:239)ch moªi 10 phuøt æeÆn khi æa(cid:239)t hie(cid:228)u quaß to(cid:229)ng lie(cid:224)u kho(cid:226)ng quaø 0.6 mg/kg. 3. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) cao huyeÆt aøp nhe(cid:239) hay maın t(cid:237)nh maın t(cid:237)nh

Caøc b(cid:246)(cid:244)øc trong æie(cid:224)u tr(cid:242) CHA: B(cid:246)(cid:244)øc 1: Dułng mo(cid:228)t thuoÆc: - L(cid:244)(cid:239)i tie(cid:229)u thiazides hoaºc (cid:246)øc cheÆ giao caßm  (propranolol, methyldopa, prazosine). - Kh(cid:244)ßi æa(cid:224)u v(cid:244)øi lie(cid:224)u thaÆp, sau æoø taŒng da(cid:224)n cho æeÆn khi kie(cid:229)m soaøt æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c HA. B(cid:246)(cid:244)øc 2: NeÆu HA ch(cid:246)a kie(cid:229)m soaøt toÆt sau 1 - 2 tua(cid:224)n æie(cid:224)u tr(cid:242) seı thay æo(cid:229)i:  NeÆu æaøp (cid:246)øng mo(cid:228)t pha(cid:224)n seı phoÆi h(cid:244)(cid:239)p the(cid:226)m mo(cid:228)t thuoÆc vało phaøc æo(cid:224):

- L(cid:244)(cid:239)i tie(cid:229)u + (cid:246)øc cheÆ  giao caßm, (cid:246)øc cheÆ ke(cid:226)nh canxi, (cid:246)øc cheÆ men chuye(cid:229)n - (cid:214)(cid:217)c cheÆ  giao caßm + (cid:246)øc cheÆ ke(cid:226)nh canxi  NeÆu kho(cid:226)ng æaøp (cid:246)øng seı thay baŁng thuoÆc thuo(cid:228)c nhoøm khaøc: - (cid:214)(cid:217)c cheÆ ke(cid:226)nh canxi + (cid:246)øc cheÆ men chuye(cid:229)n B(cid:246)(cid:244)øc 3: NeÆu HA vaªn duy tr(cid:236) cao, keÆt h(cid:244)(cid:239)p the(cid:226)m thuoÆc th(cid:246)ø ba khaøc nhoøm B(cid:246)(cid:244)øc 4: NeÆu HA vaªn cao > tr(cid:242) soÆ b(cid:236)nh th(cid:246)(cid:244)łng cao: æie(cid:224)u tr(cid:242) nh(cid:246) CHA khaøng tr(cid:242). 4. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) kho(cid:226)ng dułng thuoÆc:

Page Break

Coø vai troł trong CHA nguye(cid:226)n phaøt, bao go(cid:224)m: giaßm ca(cid:226)n, ha(cid:239)n cheÆ muoÆi n(cid:246)(cid:244)øc (< 2-3 g Natri/ngały), ta(cid:228)p luye(cid:228)n the(cid:229) du(cid:239)c th(cid:237)ch h(cid:244)(cid:239)p, th(cid:246) giaın traønh lo laØng, stress. Duy tr(cid:236) æuß K+, Ca++, Mg++ trong kha(cid:229)u pha(cid:224)n aŒn, giaßm m(cid:244)ı æo(cid:228)ng va(cid:228)t trong kha(cid:229)u pha(cid:224)n aŒn. 5. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) nguye(cid:226)n nha(cid:226)n: (cid:209)oÆi v(cid:244)øi treß em cao huyeÆt aøp th(cid:246)(cid:244)łng coø nguye(cid:226)n nha(cid:226)n do æoø ca(cid:224)n t(cid:237)ch c(cid:246)(cid:239)c t(cid:236)m nguye(cid:226)n nha(cid:226)n æe(cid:229) æie(cid:224)u tr(cid:242).

LIE(cid:192)U THUO`C TRONG (cid:209)IE(cid:192)U TR(cid:210) CAO HUYE`T A(cid:217)P

Lie(cid:224)u kh(cid:244)ßi æa(cid:224)u Lie(cid:224)u toÆi æa 0.5 mg/kg 0, 25 mg/kg 8 g/kg/ph 0.5 g/kg/ph 3 mg/kg/gi(cid:244)ł 1mg/kg/gi(cid:244)ł Lie(cid:224)u kh(cid:244)ßi æa(cid:224)u Lie(cid:224)u toÆi æa/ngały SoÆ la(cid:224)n/ngały (mg/kg/lie(cid:224)u) (mg/kg)

CAO HUYE`T A(cid:217)P CA`P C(cid:214)(cid:217)U Nifedipine Nitroprusside Labetalol CAO HUYE`T A(cid:217)P MAˇN T˝NH L(cid:244)(cid:239)i tie(cid:229)u Hydrochlorothiazide 0, 5 4 1- 2

1 1 8 3 1- 3 1- 3

0, 5 8 2- 4

0, 01 0, 5 2- 3

2 10 2- 3

0, 5 5 1- 4

6 0, 01- 0, 03 1 2- 3 1- 2

2 3- 4 0, 25 Furosemide Spironolactone (cid:214)(cid:217)c cheÆ  Propranolol (cid:214)(cid:217)c cheÆ  Prazosin (cid:214)(cid:217)c cheÆ  vał  Labetalol Daın ma(cid:239)ch tr(cid:246)(cid:239)c tieÆp Hydralazine (cid:214)(cid:217)c cheÆ men chuye(cid:229)n 0, 5- 2 Captopril Enalapril (cid:214)(cid:217)c cheÆ ke(cid:226)nh calci Nifedipine

BA(cid:219)NG TR(cid:210) SO` HUYE`T A(cid:217)P 90%, 95%, 99% CU(cid:219)A TRE(cid:219) EM

Nhoøm tuo(cid:229)i

< 2 tuo(cid:229)i

3-5 tuo(cid:229)i

6-9 tuo(cid:229)i

10-12 tuo(cid:229)i

13-15 tuo(cid:229)i HA ta(cid:226)m thu HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng HA ta(cid:226)m thu HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng HA ta(cid:226)m thu HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng HA ta(cid:226)m thu HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng HA ta(cid:226)m thu HA ta(cid:226)m tr(cid:246)(cid:244)ng 90% 106 68 109 69 115 74 122 78 129 79 95% 112 74 116 76 122 78 126 82 136 86 99% 118 82 124 84 130 86 134 90 144 92