i
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
TS. NGUYỄN THÙY PHƢƠNG - PGS.TS. TRẦN THANH ĐỨC
(Đồng chủ biên)
TS. NGUYỄN TRUNG HẢI
GIÁO TRÌNH
ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƢỜNG
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC HUẾ
Huế, 2020
ii
Mã số sách: GT/2020
iii
LỜI NÓI ĐẦU
Hiện nay, đánh giá tác động môi trƣờng là một hoạt động bắt buộc cho nhiều dự án
phát triển nhằm phân tích, dự báo và đánh giá các tác động môi trƣờng có thể xảy ra
nếu dự án đƣợc thực hiện. Từ đó, các biện pháp và phƣơng án thay thế đƣợc xây dựng
để hạn chế tối đa các tác động tiêu cực trƣớc mắt và lâu dài đến môi trƣờng. Đánh giá
tác động môi trƣờng chính là một công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc bảo vệ môi trƣờng
sống, đảm bảo các hoạt động phát triển của con ngƣời đƣợc định hƣớng theo mục tiêu
bền vững.
Giáo trình “Đánh giá tác động môi trường” đƣợc biên soạn để làm tài liệu nghiên
cứu cho sinh viên ngành Quản lý đất đai và cho một số ngành học khác. Giáo trình giúp
cho ngƣời học hiểu đƣợc các khái niệm cơ bản về quản lý môi trƣờng và bƣớc đầu tiếp
cận với công tác đánh giá tác động môi trƣờng. Những kiến thức đƣợc đề cập ở đây sẽ
cung cấp một quy trình đầy đủ của công tác này, giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận với
nghề nghiệp trong tƣơng lai. Ngoài ra, giáo trình cũng góp phần nâng cao nhận thức
của con ngƣời trong việc bảo vệ môi trƣờng và sức khỏe cộng đồng, sử dụng một cách
tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên trong suốt quá trình phát triển.
Giáo trình đƣợc các tác giả biên soạn theo khung chƣơng trình đào tạo cử nhân/kỹ
sƣ ngành Quản lý đất đai. Nội dung đƣợc cấu trúc trong bốn chƣơng:
Chương 1 - Tổng quan về đánh giá tác động môi trƣờng. Chƣơng này giới thiệu
các khái niệm cơ bản về môi trƣờng, các thông số để đánh giá môi trƣờng, mối quan hệ
giữa các hoạt động của con ngƣời với môi trƣờng và các định hƣớng nhằm phát triển bền
vững cho hiện tại và tƣơng lai. Cùng với đó, mục đích, ý nghĩa và vai trò của đánh giá tác
động môi trƣờng đƣợc giới thiệu. (PGS.TS. Trần Thanh Đức, TS. Nguyễn Thùy Phương)
Chương 2 - Trình tự thực hiện đánh giá tác động môi trƣờng. Một quy trình
bao gồm các bƣớc và cách thức thực hiện đánh giá tác động môi trƣờng đƣợc giới thiệu
chi tiết. (TS. Nguyễn Thùy Phương, PGS.TS. Trần Thanh Đức)
Chương 3 - Các phƣơng pháp sử dụng trong đánh giá tác động môi trƣờng.
Chín phƣơng pháp phổ biến nhất đƣợc sử dụng trong quá trình phân tích, đánh giá và
dự báo tác động đƣợc trình bày. Các ƣu điểm và nhƣợc điểm của mỗi phƣơng pháp
cũng đƣợc chỉ ra, giúp ngƣời đánh giá lựa chọn phƣơng pháp thích hợp trong từng điều
kiện cụ thể. (TS. Nguyễn Thùy Phương)
Chương 4 - Hƣớng dẫn đánh giá tác động môi trƣờng đối với các loại dự án
phát triển cụ thể. Hƣớng dẫn cách nhận diện các tác động môi trƣờng tiềm ẩn cho ba
loại dự án phát triển bao gồm các dự án thủy điện, các dự án công nghiệp và các dự án
quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch đô thị. (TS. Nguyễn Trung Hải)
iv
Nội dung bốn chƣơng này bao trùm toàn bộ lƣợng kiến thức cơ bản về công tác
đánh giá tác động môi trƣờng. Bên cạnh đó, thông tin hƣớng dẫn trong Chƣơng 4 giúp
nhận diện và phân tích các vấn đề môi trƣờng đối với các hoạt động điển hình, hình
thành khả năng tƣ duy và phán đoán tác động của ngƣời học khi làm việc với các dự án
cụ thể.
Để hoàn thành đƣợc giáo trình này, nhóm tác giả đã nhận đƣợc sự hỗ trợ và góp ý
của nhiều thầy cô giáo ở trong và ngoài Trƣờng Đại học Nông Lâm, Đại học Huế,
những ngƣời có nhiều kinh nghiệm trong công tác giảng dạy học phần “Đánh giá tác
động môi trường”. Thay mặt nhóm tác giả, chúng tôi xin gửi lời cám ơn chân thành đến
quý thầy cô. Chúng tôi cũng vô cùng cám ơn các chuyên gia đầu ngành trong nƣớc và
quốc tế đã công bố tài liệu quan trọng, làm nền tảng kiến thức cho chúng tôi biên soạn
giáo trình này. Đặc biệt, xin gửi lời cám ơn sâu sắc đến GS.TS. Hoàng Thị Thái Hòa
(phản biện 1) và TS.GVC. Lê Phúc Chi Lăng (phản biện 2) cùng các thầy cô trong Hội
đồng thẩm định đã đóng góp rất nhiều ý kiến quý giá để giáo trình này trở nên hoàn
thiện, làm tài liệu tham khảo chính thống cho sinh viên nghiên cứu.
Mọi ý kiến phản ánh, góp ý xin đƣợc gửi đến địa chỉ email
nguyenthuyphuong@huaf.edu.vn.
Xin chân thành cám ơn./.
TM. Nhóm tác giả
Nguyễn Thùy Phƣơng
v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Tiếng Việt
BTNMT
Bộ Tài nguyên Môi trƣờng
BVMT
Bảo vệ môi trƣờng
ĐTM
Đánh giá tác động môi trƣờng
ĐMC
Đánh giá môi trƣờng chiến lƣợc
QCVN
Quy chuẩn Việt Nam
Tiếng Anh
ADB
Asian Development Bank - Ngân hàng phát triển châu Á
AEAM
Adaptive Environmental Assessment and Management - Đánh giá và
quản lý môi trƣờng thích ứng
AEE
Advanced Environmental Engineering - Kỹ thuật môi trƣờng tiên tiến
CEA
Cost Effectiveness Analysis - Hiệu quả chi phí
CUA
Cost Utility Analysis - Phân tích tiện ích chi phí
EC
European Commission - Cộng đồng châu Âu
EES
Environmental Evaluation System - Hệ thống đánh giá môi trƣờng
EIU
Equivalent environmental Impact Units - Đơn vị tác động môi trƣờng
tƣơng đƣơng
EPA
Environmental Protection Agency - Cơ quan bảo vệ môi trƣờng
EU
European Union - Liên minh châu Âu
GIS
Geographic Information System - Hệ thống thông tin địa lý
IAIA
International Association for Impact Assessment - Hiệp hội quốc tế về
đánh giá tác động
IDB
Inter - American Development Bank - Ngân hàng Phát triển liên Mỹ
IISD
International Institute for Sustainable Development - Viện Quốc tế về
phát triển bền vững
IPCC
Intergovernmental Panel on Climate Change - Ủy ban Liên chính phủ
về biến đổi khí hậu