Bài giảng Đường dẫn truyền thần kinh

ÑÖÔØNG DAÃN TRUYEÀN THAÀN KINH

TS VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD

Hệ thần kinh thực hiện các chức năng của

nó qua những đường dẫn truyền

Một đường dẫn truyền thường có 03 neuron

(NR) nối tiếp nhau:

NR cảm giác

NR liên hợp

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

NR vận động

Các hoạt động dẫn truyền thần kinh có thể

chia làm 2 loại:

Phản xạ đơn giản : không lên võ não

Phản xạ phức tạp

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

: qua các đường dẫn truyền lớn

Cung phaûn xaï ñôn giaûn

1. Gồm 03 neuron:

Neuron cảm giác: lưỡng cực (hướng tâm)

Neuron liên hợp

Neuron vận động (ly tâm)

2. Hầu hết ở các hoạt động của các tạng, các tuyến,

mạch máu và một số ít gân cơ vân

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Sô ñoà Cung Phaûn Xaï

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Caùc neuron cuûa cung phaûn xaï đơn giaûn

Neuron cảm giác

- Hướng tâm

- Thân: nằm ở hạch gai

- Các nhánh trục: đi vào tủy qua rễ sau TK gai sống

- Các nhánh cành: phân bố đến tận các cơ quan cảm giác ngoại biên

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Neuron liên hợp (±)

- Nhánh trục tận hết ở sừng trước

- Thân: nằm ở sừng sau tủy gai

Neuron vận động

- Ly tâm

- Thân: sừng trước tủy

- Nhánh trục: rễ trước TK gai sống ra đến các cơ quan đáp ứng

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Caùc đñưôøng daãn truyeàn lôùn

Các chặng cảm giác giác, vận động hay liên

Hai loại đường dẫn truyền:

Các đường dẫn truyền cảm giác

Các đường vận động

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

hợp gồm nhiều neuron* kế tiếp nhau

Caùc đñưôøng caûm giaùc

Đường cảm giác nông (cảm giác ở da): cảm giác xúc giác, cảm giác thống nhiệt (đau, nóng lạnh)

Đường cảm giác sâu có ý thức ở gân cơ, xương,

khớp và các tổ chức sâu dưới da

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Đường cảm giác sâu không có ý thức: gồm các cảm giác phức tạp ở cơ (trương lực cơ), mạch máu và các tạng

Ñưôøng caûm giaùc noâng

NR1: thân tế bào (tb) đơn cực ở hạch gai rễ sau, nhánh

trục tiếp xúc với NR2 ở sừng sau (vùng chất keo)

NR2: thân tb nằm sừng sau, nhánh trục bắt chéo ở mép tủy trước (chất xám) và đi lên thành bó gai đồi thị bên (cảm giác đau và nhiệt) hoặc đi lên thành bó gai đồi thị trước (cảm giác xúc giác)

Cả 2 bó này đều tận hết tại đồi thị (nhân bụng sau bên)

NR3: thân tb ở đồi thị (cid:198) hồi sau trung tâm (vùng 3,1,2)

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Sơ ñoà ñưôøng caûm giaùc noâng (ñau vaø nhieät)

NR1: đơn cực

sừng sau

NR2: bắt chéo

bó gai đồi thị bên

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

NR3: thân tb đồi thị

(nhân bụng sau bên)

Sơ đoà ñưôøng caûm giaùc noâng (xuùc giaùc)

NR1: đơn cực

sừng sau

NR2: bắt chéo

bó gai đồi thị trước

NR3: thân tb đồi thị

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

(nhân bụng sau bên)

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Caùc đñưôøng caûm giaùc

Đường cảm giác nông (cảm giác ở da): cảm giác xúc giác, cảm giác thống nhiệt (đau, nóng lạnh)

Đường cảm giác sâu có ý thức: ở gân cơ, xương, khớp và các tổ chức sâu dưới da

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Đường cảm giác sâu không có ý thức: gồm các cảm giác phức tạp ở cơ (trương lực cơ), mạch máu và các tạng

Ñưôøng caûm giaùc saâu coù yù thöùc

NR1: thân tb đơn cực, hạch gai rễ sau, nhánh trục (cid:198) cột sau:

S5 – T6 (cid:198) bó thon (bó Goll) (cid:198) nhân thon (nhân Goll) (hành não)

T5 – C1 (cid:198) bó chêm (bó Burdach) (cid:198) nhân chêm

(nhân Burdach) (hành não)

NR2: thân tb nhân thon và nhân chêm bắt chéo thành sợi cung trong, đi lên thành dải trong (cid:198) đồi thị (nhân bụng sau bên)

NR3: thân tb ở đồi thị (nhân bụng sau bên) (cid:198) hồi sau trung

tâm (vùng 3,1,2)

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Caùc đđñưôøng caûm giaùc

Đường cảm giác nông (cảm giác ở da): cảm giác xúc giác, cảm giác thống nhiệt (đau, nóng lạnh)

Đường cảm giác sâu có ý thức: ở gân cơ, xương, khớp và các tổ chức sâu dưới da

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Đường cảm giác sâu không có ý thức: gồm các cảm giác phức tạp ở cơ (trương lực cơ), mạch máu và các tạng

Ñưôøng caûm giaùc saâu khoâng yù thöùc

Do tiểu não chi phối

Nhận những cảm giác từ cơ, xương, khớp (cảm giác

trương lực cơ)

Giúp cơ htể giữ thăng bằng, điều hoà động tác có tính

chất tự động

Gồm 2 bó sợi TK:

bó Tủy – Tiểu não chéo (bó Gowers)

bó Tủy – Tiểu não thẳng (bó Flechsig)

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Bó Tủy – Tiểu não thẳng

Bó Tủy – Tiểu não chéo

- NR1: thân tb đơn cực

hạch gai, nhánh trục ở mặt trong của sừng sau

- NR2: Đi ra cột bên cùng

bên gần sừng sau

- NR2: Đi chéo qua chất xám tủy sang cột đối bên gần sừng trước

- Đi thẳng lên tiểu não

- Đi lên tiểu não qua cuống tiểu não trên

cùng bên qua cuống tiểu não dưới

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Caùc ñöôøng vaän ñoäng

NR vận động của vỏ não, những trung khu vận động dưới vỏ dẫn truyền xung động TK đến sừng trước tủy bằng 2 con đường:

- Đường bó tháp

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

- Đường ngoài tháp (ngoại tháp)

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM

Ñưôøng boù thaùp NR vận động ỏ vỏ não (hồi trán lên)

Đưa sợi trục đến hành não qua bó vỏ gai, rồi phân biệt

thành 2 bó:

- Bó tháp thẳng: đi thẳng hành não (cid:198) cột trước tủy (cid:198) bắt chéo sang sừng trước đối bên (cid:198) NR vận động sừng trước

- Bó tháp chéo: kích thước to hơn, quan trọng hơn, từ vỏ não (cid:198) hành não (cid:198) bắt chéo (bắt chéo tháp) (cid:198) cột bên tủy sống, cạnh sừng sau (cid:198) NR vận động sừng trước đối bên

TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM