Bài giảng Kế toán tài chính: Chương 2 - ĐH Kinh tế TP.HCM (Dành cho lớp không chuyên)

KẾ TOÁN TIỀN & CÁC KHOẢN PHẢI THU

Accounting for and Presentation of Cash & Receivable Lớp không chuyên ngành

MỤC TIÊU

− Hiểu được khái niệm và cách thức phân loại tiền, các khoản tương đương tiền và Nợ phải thu.

− Nắm được các thủ tục KSNB Tiền và các

− Hiểu được nguyên tắc hạch toán các giao

khoản Nợ phải thu.

− Nắm được cách thức tổ chức kế toán Tiền và

dịch liên quan đến ngoại tệ

− Trình bày thông tin về Tiền, Các khoản tương đương tiền và Khoản phải thu trên BCTC. − Hiểu được cách thức sử dụng thông tin về tiền, khoản phải thu trong phân tích để ra

khoản Nợ phải thu

quyết định kinh tế.

Tài liệu sử dụng

200/2014/TT-BTC

• Thông

ngày

• Chuẩn mực chung (VAS 01). • Thông tư 161/2007/TT-BTC ban hành ngày 31/12/2007 hướng dẫn thực hiện 16 chuẩn mực kế toán. tư 22/12/2014.

• Giáo trình Kế toán tài chính dành cho

các lớp không chuyên ngành.

• Các văn bản pháp lý có liên quan.

NỘI DUNG

• Khái niệm • Kiểm soát nội bộ • Kế toán thu, chi tiền • Trình bày thông tin

2.1 KẾ TOÁN TIỀN (CASH)

2.2 KẾ TOÁN CÁC KHOẢN PHẢI THU (RECEIVABLES) • Khái niệm • Kiểm soát nội bộ • Kế toán phải thu khách hàng • Kế toán phải thu khác • Kế toán dự phòng phải thu khó đòi • Trình bày thông tin

2.1. KẾ TOÁN TIỀN TIỀN (Accounting for Cash) Nội dung: • Khái niệm (Definition) • Kiểm soát nội bộ tiền (Internal control) • Tổ chức kế toán thu, chi tiền (Accounting for

Cash)

• Trình bày thông tin trên BCTC (Presentation of

cash)

Definition

• Cash is the most liquid asset. • Cash includes cash on hand and in banks that is available for use in the operations of the business.

Khái niệm

Tiền

• Là một bộ phận tài sản ngắn hạn • Có tính thanh khoản cao nhất • Tồn tại trực tiếp dưới hình thức giá trị

Tiền VN

Ngoại tệ

Tiền mặt tại quỹ Tiền gửi ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính Tiền đang chuyển

Vàng tiền tệ

Nguyên tắc kiểm soát nội bộ đối với tiền

ü Nhân viên liêm chính, cẩn thận, có đủ năng lực ü Phân chia trách nhiệm ü Hệ thống chứng từ, sổ sách theo dõi tiền được

tổ chức chặt chẽ

ü Hàng ngày đối chiếu giữa thủ quỹ và kế toán ü Hạn chế sử dụng tiền mặt

Quy định kế toán

• Sử dụng đơn vị tiền tệ thống nhất để ghi sổ kế toán và lập BCTC, đó là đồng Việt Nam, trừ trường hợp được phép sử dụng một đơn vị tiền tệ khác.

• Đối với ngoại tệ: căn cứ vào tỷ giá hối đoái giữa các loại tiền để quy đổi về đồng VN, đồng thời theo dõi nguyên tệ.

• Đối với vàng phải đổi sang đơn vị tiền tệ thống nhất, đồng thời theo dõi số lượng, trọng lượng, quy cách, phẩm chất …

Lưu ý:

• Kiểm kê tiền mặt, TGNH và đối chiếu với sổ kế

• Không đưa vào khoản mục này các loại tiền bị

toán tại đơn vị.

giới hạn trong thanh toán

• Đôí với vàng phản ánh ở khoản mục tiền áp dụng cho các DN không có chức năng kinh doanh vàng bạc, kim khí quý, đá quý.

Tổ chức kế toán thu chi tiền

• Chứng từ kế toán: - Phiếu thu - Phiếu chi - Giấy báo Nợ - Giấy báo Có - Sao kê NH - Ủy nhiệm chi, séc chuyển khoản, ...

Tài khoản sử dụng

1111

1112

111

Tiền mặt

1113

1121

1122

1123

Tiền gửi NH

112

1131

1132

Tiền đang chuyển

113

Sơ đồ hạch toán

111

Rút TGNH

Nộp vào NH

112

Thu nợ

T/toán

131

Tăng Giảm

Mua hàng

Bán hàng, dvụ

511

331, 311… 15*

DT HĐTC, TN khác

Tạm ứng

141

515, 711

Kiểm kê thiếu

Kiểm kê thừa

1381

3381

Ví dụ 2.1

Trong kỳ phát sinh một số nghiệp vụ:

• (a) Bán hàng hóa với giá bán 20.000.000đ thu tiền mặt, Kế toán ghi nhận bút toán doanh thu?

• (b) Dùng tiền mặt trả tiền thuê cửa hàng tháng

này 10.000.000đ.

Yêu cầu: Phân tích tác động của các nghiệp vụ

này lên các yếu tố của BCTC và ghi bút toán liên quan.

Ví dụ 2.1

Ảnh hưởng đến các yếu tố của BCTC:

Bảng cân đối kế toán

Báo cáo KQHĐKD

BC LCTT

TS =NPT+VCSH LN = DT - CP

L/c tiền từ hđg KD

(a)+20 (a)+20 (a) + 20

(b)-10 (b)+10 (b)- 10

Ví dụ 2.1

• (a)Bán hàng hóa với giá bán 20.000.000đ thu tiền mặt, Kế toán ghi nhận bút toán doanh thu:

Nợ TK 111: 20.000.000

• (b)Dùng tiền mặt trả tiền thuê cửa hàng tháng

Có TK 511: 20.000.000

này 10.000.000đ , kế toán ghi nhận:

Nợ TK 641: 10.000.000

Có TK 111: 10.000.000

Ví dụ 2.2: Trong tháng 6/N psinh các nghiệp vụ: Ngày 5 : Rút quỹ tiền mặt nộp vào ngân hàng, đã nhận được GBC: 20 trđ. Ngày 8 : Khách hàng chuyển khoản trả nợ cho doanh nghiệp 50tr, đã nhận được GBC. Ngày 10 : Chi 5 trđ tiền mặt mua một số công cụ nhập kho. Ngày 20: Ngân hàng báo đã chuyển lãi tiền gửi ngân hàng kỳ này vào tài khoản DN: 5 trđ Yêu cầu: Ghi nhận các nghiệp vụ phát sinh trên.

Ví dụ 2.3

Tiền

Vốn

Nợ 112: 200.000.000

Có 411: 200.000.000

TK 411 ↑

TK 112 ↑

Nhận vốn liên doanh, góp vốn cổ phần do các thành viên góp vốn chuyển đến cho đơn vị bằng chuyển khoản 200.000.000đ

Ví dụ 2.4

10.000.000 đ

TGNH

Ký quỹ DH

Nợ 244: 10.000.000

Có 112: 10.000.000

TK 244 ↑

TK 112 ↓

Chuyển tiền gửi ngân hàng đi ký quỹ dài hạn 10.000.000đ

Tiền đang chuyển

DN nộp Sec, hoặc TM

DN chuyển tiền qua

vào NH nhưng chưa

bưu điện trả cho đơn

nhận giấy báo Có hay

vị khác nhưng người

Sao kê của NH

nhận chưa nhận

được

Là một bộ phận tiền của đơn vị

• Đơn vị tiền tệ kế toán: Là đơn vị tiền tệ được sử dụng

chính thức trong việc ghi sổ kế toán và lập BCTC.

• Ngoại tệ: Là đơn vị tiền tệ khác với đơn vị tiền tệ kế toán

của một doanh nghiệp.

• Giao dịch bằng ngoại tệ: Là giao dịch được xác định

bằng ngoại tệ hoặc yêu cầu thanh toán bằng ngoại tệ.

KT GIAO DỊCH THU CHI TIỀN LIÊN QUAN ĐẾN NGOẠI TỆ Một số thuật ngữ

• Tỷ giá hối đoái: Là tỷ giá trao đổi giữa hai đơn vị

KT GIAO DỊCH THU CHI TIỀN LIÊN QUAN ĐẾN NGOẠI TỆ Một số thuật ngữ

• Chênh lệch tỷ giá hối đoái: Là chênh lệch phát

tiền tệ.

sinh từ việc trao đổi thực tế hoặc quy đổi của cùng

một số lượng ngoại tệ sang đơn vị tiền tệ kế toán

theo các tỷ giá hối đoái khác nhau.

Một số thuật ngữ

• Các khoản mục tiền tệ: Là tiền và các khoản

KT GIAO DỊCH THU CHI TIỀN LIÊN QUAN ĐẾN NGOẠI TỆ

tương đương tiền hiện có, các khoản phải thu,

hoặc nợ phải trả bằng một lượng tiền cố định hoặc

• Các khoản mục phi tiền tệ: Là các khoản mục

có thể xác định được.

không phải là các khoản mục tiền tệ.

Nguyên tắc hạch toán ngoại tệ

• Khoản mục tiền tệ: • Khoản mục phi tiền tệ:

Ví dụ 2.6:

• Ngày 5: Khách hàng A chuyển trả 10.000 USD qua tài khoản ngân hàng Vietcombank, đã nhận được Giấy báo Có của ngân hàng , biết tỷ giá ghi sổ của là 20.870 thu khách hàng A khoản phải VND/USD;Tỷ giá là 20.800 tế ngày 5 VND/USD.

• Kế toán ghi bút toán nhật ký: Nợ TK 1122 : 208.000.000 Nợ TK 635 :

thực

700.000

Có TK 131: 208.700.000

Trình bày thông tin về Tiền • Trên Bảng cân đối kế toán • Trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ • Trên Thuyết minh báo cáo tài chính

Trình bày trên BCĐKT

Thông tin trình bày trên TMBCTC:

- Đơn vị tiền tệ sử dụng trong kế toán

- Phương pháp chuyển đổi các đồng tiền khác ra

- Số dư tiền đầu kỳ và cuối kỳ cho các chỉ tiêu: Tiền

đồng tiền sử dụng trong kế toán.

mặt; Tiền gửi ngân hàng; Tiền đang chuyển.

2.2. KẾ TOÁN CÁC KHOẢN PHẢI THU (Accounting for Accounts Receivable) Nội dung: • Khái niệm (definition) • Kiểm soát nội bộ Nợ phải thu (Internal control) • Tổ chức kế toán Nợ phải thu (Accounting for

Accounts Receivable)

• Kế toán dự phòng nợ phải thu khó đòi (Allowance for Uncollectible Accounts)

• Trình bày thông tin trên BCTC (Presentation of

Accounts Receivable)

Khái niệm

Nợ phải thu

Là một phần tài sản của DN. Do DN kiểm soát Và sẽ thu được LIKT trong tương lai

§ Bán chịu cho người mua

§ Ứng trước tiền cho người bán

§ Khoản phải thu của nhà nước

§ Khoản phải thu khác

Phát sinh trong quá trình kinh doanh với các đối tượng:

Kiểm soát nội bộ

• Nợ phải thu cần được hạch toán chi tiết từng đối

• Định kỳ thực hiện đối chiếu công nợ.

• Cuối kỳ, Kế toán xác định nợ khó đòi hoặc có

tượng phải thu, chi tiết kỳ hạn thanh toán.

khả năng không đòi được để làm căn cứ xác lập

mức dự phòng nợ phải thu khó đòi hoặc xử lý

xóa sổ nợ phải thu.

Tổ chức kế toán Nợ phải thu

• TK 131 - Phải thu của khách hàng để theo dõi

khoản nợ phải thu của khách hàng, tài khoản này

• TK 138 - Phải thu khác để theo dõi các khoản

được mở chi tiết theo từng đối tượng khách hàng

phải thu khác.

Ví dụ 2.7:

Trong kỳ phát sinh một số nghiệp vụ:

(a) Bán chịu hàng hóa cho khách hàng A với

giá bán 50, Kế toán ghi nhận bút toán doanh thu?

(b) Khách hàng A chuyển khoản trả nợ toàn

bộ tiền hàng đã mua

Yêu cầu: Phân tích tác động của các nghiệp vụ này lên các yếu tố của BCTC và ghi bút toán.

Ảnh hưởng đến các yếu tố của BCTC:

BC

Bảng cân đối kế toán

Báo cáo KQHĐKD

LCTT

TS = NPT + VCSH LN = DOANH THU -

LC tiền

CHI PHÍ

từHĐKD

(a)+50

(a) Phải thu

+50

(b)

(b)Tiền : +50

+50

Phải thu: -50

Ví dụ 2.7:

• Bán chịu hàng hóa cho khách hàng A với giá bán 50, Kế toán ghi nhận bút toán doanh thu:

• Khách hàng A chuyển khoản trả nợ toàn bộ

(a) Nợ TK 131: 50 Có TK 511: 50

tiền hàng đã mua, kế toán ghi nhận:

(b) Nợ TK 112: 50

Có TK 131: 50

Ví dụ 2.8

Trong kỳ phát sinh một số nghiệp vụ:

Ngày 7: Bán cho công ty B lô hàng trị giá chưa thuế 50 trđ, VAT 10%, chưa thu tiền. Đơn vị đưa ra chính sách nếu cty B thanh toán trong vòng 10 ngày sẽ được hưởng chiết khấu 2% trên tổng số tiền thanh toán. Ngày 15: Nhận giấy báo Có ngân hàng về khoản tiền cty B chuyển trả cho đơn vị Ngày 17: Công ty C ứng trước tiền hàng 5 trđ bằng tiền mặt. Yêu cầu: Phân tích tác động của các nghiệp vụ này lên các yếu tố của BCTC và ghi bút toán.

Dự phòng Nợ phải thu khó đòi • Là dự phòng phần giá trị bị tổn thất của các khoản nợ phải thu quá hạn thanh toán, nợ phải thu chưa quá hạn nhưng có thể không đòi được do khách nợ không có khả năng thanh toán.

• Tài khoản sử dụng TK 2293 - Dự phòng

phải thu khó đòi.

Đối tượng và điều kiện:

• Khoản nợ phải có chứng từ gốc, có đối chiếu xác nhận của khách nợ về số tiền còn nợ, bao gồm: hợp đồng kinh tế, khế ước vay nợ, bản thanh lý hợp đồng, đối chiếu công nợ và các chứng từ khác.

• Các khoản không đủ căn cứ xác định là nợ phải thu như trên phải xử lý như một khoản tổn thất.

Căn cứ

• Nợ phải thu đã quá hạn thanh toán ghi trên hợp đồng kinh tế, các khế ước vay nợ hoặc các cam kết nợ khác.

• Nợ phải thu chưa đến hạn thanh toán nhưng tổ chức kinh tế đã lâm vào tình trạng phá sản hoặc đang làm thủ tục giải thể, người nợ mất tích, bỏ trốn, đang bị cơ quan pháp luật truy tố, giam giữ, xét xử, đang thi hành án hoặc đã chết.

• Những khoản nợ quá hạn từ 3 năm trở lên coi

như nợ không có khả năng thu hồi.

Ví dụ 2.9:

Ngày 31/12/201X, DN có số dư khoản phải thu

khách hàng là 1 tỷ. Căn cứ vào nguyên tắc và điều

kiện lập dự phòng, kế toán tiến hành trích lập dự

phòng 100 triệu.

Kế toán ghi nhận?

Ảnh hưởng đến các yếu tố của BCTC:

Bảng cân đối kế toán Báo cáo KQHĐKD

TS = NPT + VCSH LN = DT - CP

Bút toán lập dự phòng nợ phải thu khó đòi được ghi nhận:

Nợ TK 642: 100.000.000

Có TK 2293: 100.000.000

+ 100 tr - 100tr

Trình bày thông tin Nợ phải thu

131

SD Có

Phải thu Khách hàng

Nợ phải trả

SD Nợ

Sổ chi tiết

Tài sản

Trình bày trên Thuyết minh BCTC

Ý nghĩa của thông tin

• Thông tin về tiền và nợ phải thu liên quan đến việc: - Đánh giá về khả năng thanh toán của doanh nghiệp - Đánh giá về tình hình thu hồi nợ và chất lượng nợ phải thu của doanh nghiệp