Bài giảng Khí tượng nông nghiệp: Thành phần và cấu trúc khí quyển (chi tiết)

Nguyn Th Bch Yên

THNH PHN V CU

TRC KH QUYN

Thnh phn v cu trc kh quyn

Thnh phn không kh trong kh

quyn tri đt

Vai tr ca cc cht kh trong kh

quyn

Cu trc kh quyn theo chiu thng

đng

Mt đ, khi lưng v s phân b

theo chiu thng đng

Môi trường kh quyn

Đt

1. Thnh phn không kh gn mt đt

2. Thnh phn không kh trong đt

3. Thnh phn không kh trong qun th

thc vt

Thnh phn kh quyn

Thnh

phn kh

quyn

gn mt

đt

(khô,

sch)

Tên cht

Công

thc

T l th tch

(%)

Ni tơ

78,09

Oxy

20,94

Argon

0,93

Cacbonic

CO2

0,039

Neon

18,18 x 10-4

Heli

5,24 x 10-4

Metan

CH4

1,7 x 10-4

Kripton

1,14 x 10-4

Xenon

0,09 x 10-4

Hydro

0.55x 10-4

Nitơ Ôxit

N2O

0,3 x 10-4

Cacbon monoxit

0.2 x 10-4

Ô zôn

<0,07 x 10-4

Nitơ dioxit

NO2

0,02 x 10-4

Hơi nưc

H2O

0.4 (1-4 gn

mt đt)

Bi kh (bi, mui,v.v.)

Nưc (lng, rn)

Nguồn: Preston-

Whyte & Tyson

1988; Barry &

Chorley 1992;

Schimel 2001); CO2

năm 2011 (NOAA)

1998 (IPCC)

Thnh phn không kh trong đt

Carbon dioxide cao hơn ngoi kh

quyn

Oxygen thp hơn ngoi kh quyn

Có mt thêm mt s cc cht kh

khc: H2S, NH3, CH4

Trao đi kh trong đt đt v kh

quyn  cân bng đng thông qua:

Gió, bc x mt trời, nưc mưa, qu

trnh lm đt

Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam

https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/

Nguyn Th Bch Yên

Thnh phn không kh trong

qun th thc vt

Thay đi v nồng đ CO2 , O2, H2O

Theo thời gian

Ngy đêm

Thời gian sinh trưởng

Theo đ cao ca qun th

Có mt thêm mt s cc cht kh

khc

Vai tr ca cc cht kh trong kh

quyn

1. Ni tơ

2. Oxi

3. Cacbonics

4. Hơi nưc

5. Ozon

6. Bi khói

Nitơ

Tham gia cu to nên nhiu cơ quan trong cơ

th đng thc vt (protein)

Thc vt chỉ hp th đưc nitrogen dưi dng

NH4+ v NO3-

Nitrogen dng mui đưa vo đt cung cp cho

thc vt thông qua:

Phân bón

Vô cơ

Hữu cơ

Qu trnh chuyn hóa từ nitrogen dng phân tử sang

dng mui l nhờ

vi khuẩn đt như Clostridium v Azobacter, v vi khuẩn

cng sinh vi cây họ đu

Nưc mưa

Chu trnh chuyn hóa nitrogen

Ôxi

Điu tiết chế đ nhiệt kh quyn

Tham gia vo qu trnh hô hp ca

sinh vt

Tham gia vo qu trnh phân giải cc

cht hữu cơ

Đt chy nhiên liệu

Nguồn cung cp oxygen: quang hp

Ccbonic

Tham gia qu trnh quang hp ca cây

xanh

Cht kh nhà knh

6.3 giga tn/năm đưc thải ra

3.2 giga tn/năm nm trong kh quyn

1.7 giga tn/năm tch t trong đi dương

1.4 giga tn trở li môi trường b mt tri đt

thông qua qu trnh đồng hóa ca thc vt

Nguồn cung cp: hô hp, hot đng ni

lửa, qu trnh phân hy, đt chy

Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam

https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/

Nguyn Th Bch Yên

http://www.primeenergysolutions.ie/carbon_cycle.html

Hu hết hp

th bởi mt

đt

Bc x sóng di

pht x từ mt đt

Mt s qua bu kh

quyn, mt s hp th bởi

kh nh knh v pht x

mt phn trở li mt đt

Hơi nưc

Mt xch vng tun hon nưc

Duy nht có th tồn tại ở dạng

kh, lỏng và hơi ở điều kin nhit

độ kh quyn

Điu tiết chế đ nhiệt kh quyn

Quyết định đ ẩm không kh nên có

vai tr quan trọng đi vi sinh vt

Cht kh nh knh

Ozone

Nồng đ rt thp ở lp kh quyn

gn mt đt

Nồng đ đt cao nht ở tng bnh

lưu (đ cao15-25 km)

Hp th tia cc tm bảo vệ s sng

trên tri đt

Đơn vị Dobson (DU)

Tp hp tt cả ozon trong kh quyn

 ct kh ozon cao 0,3 cm (0o C; 1

atm)

Đt 0,001 cm = 1 DU

Tng kh ozon trong kh quyn l

300 DU

S suy thoi tng ozone

http://ozonewatch.gsfc.nasa.gov/

Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam

https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/

Nguyn Th Bch Yên

12/2011

S suy thoi tng ozone

http://ozonewatch.gsfc.nasa.gov/

23/08/2012

Bi khói (aerosols)

Cc phn tử vt cht vô cùng nh bé bay

lơ lửng trong không kh

Điu tiết chế đ nhiệt không kh

Ht nhân ngưng kết hơi nưc

Vi mt đ cao sẽ lm giảm cường đ

quang hp ca cây xanh, bịt kn kh khng,

cản trở việc thot hơi nưc.

Mt đ cao trong kh quyn thường xẩy ra

từ thng 4 đến thng 10

Cu trc tng kh quyn

1. Tng đi lưu

2. Tng bnh lưu

3. Tng trung gian

4. Tng nhiệt quyn

Cu trc kh

quyn

Thermosphere

Stratosphere

Tropopause

HETE ROSP HERE

IO NOSP HE REO ZON OSP HER E

hP a

1 0 0

9 0

8 0

7 0

6 0

5 0

4 0

3 0

2 0 50

1 0

10 0

20 0

30 0

50 0

70 0

85 0

Tem p e rat ur e

1 80 1 9 0 20 0 2 1 0 2 2 0 23 0 2 4 0 2 5 0

-9 0 -8 0 -7 0 -60 - 5 0 -4 0 -3 0 -2 0 -1 0 01 0

2 60 2 7 0 2 80

-3

-2

-1

Height (km)

Pressure

(hPa)

Figure 2.1 Vertical structure of the atmosphere

(modified after Tapper & Hurry 1993).

Approx.

700 km

HO MOS PHERE

Troposphere

Stratopause

Mesopause

Mesosphere

Tng đi lưu

Đ cao TB 11 km (8 – 18 km: nhiệt đ -theo vĩ

đ v mùa)

80% khi lưng không kh v 90% lưng hơi

nưc

Nhiệt đ giảm dn (6.5oC km-1)

TB gn mt đt: 15oC (288.15 K)

Gii hn trên (tropospause): -56oC

Xẩy ra dng đi lưu

Đon nhiệt: đon nhiệt khô v đon nhiệt ẩm

Tt cả cc hiện tưng thời tiết chỉ xảy ra trong

phm vi tng ny

Tng bnh lưu

Từ gii hn tng đi lưu lên ti đ cao 50 km

Không kh t xo trn theo chiu thng đng

Tng ozone: 90% ozone nm ở tng bnh lu, tp trung

nồng đ cao nht ở đ cao 15-25 km

Nhiệt đ:

Lp đng nhiệt: lên đến đ cao 25 km, nhiệt đ TB -55oC

Lp nghịch nhiệt

Nhiệt đ ở gii hn trên tng đi lưu khoảng 0oC

Ozone đóng vai tr quyết định chế đ nhiệt

Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam

https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/

Nguyn Th Bch Yên

Tng trung gian

50-80 km so vi mt đt

Nhiệt đ giảm dn (3 oC Km-1)

Nhiệt đ thp nht trên tri đt ở gii

hn trên tng ny (mesopause) – (-95

oC)

Ít đưc nghiên cu nht (ignorosphere

Tng nhiệt quyn

Tng dy nht

Phân ly v ion hóa mnh do s hp th

BXMT

 không kh có đ dẫn điện cao

Nhiệt đ tăng dn, có th lên ti 600-

2000 oC (ph thuc vo BXMT mt trời)

Mt đ, khi lưng v s phân b

theo chiu thng đng

Mt đ không kh

Khi lưng không kh có trong mt

đơn vị th tch (kg m-3)

ρ = m/V

Ph thuc vo nhiệt đ, p sut v

đ ẩm không kh

Mt đ không kh giảm nhanh theo

đ cao ca kh quyn

Mt đ không kh giảm theo đ cao

http://www.asc-

csa.gc.ca/eng/educators/resources/scisat/grade9-factsheet2.asp

Phân b khi lưng kh quyn

theo đ cao

Khi lưng kh quyn bng 5,26.

1018 kg

Từ mt đt lên ti đ cao 5 km: 50%

Từ mt đt lên ti đ cao 10 km: 75%

Từ mt đt lên ti đ cao 20 km: 95%

Lớp Học Phần VNUA ( Khoa Nông Học ) - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam

https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/

Bài giảng Khí tượng nông nghiệp: Thành phần và cấu trúc khí quyển

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi