Giới thiệu tài liệu
Chương này trình bày tổng quan về quá trình hình thành và phát triển của Hải quan Việt Nam, từ những giai đoạn sơ khai đến các đóng góp quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, nó cũng đề cập đến tính cấp thiết, mục tiêu, phương hướng và các giải pháp nhằm hiện đại hóa ngành hải quan trong bối cảnh mới.
Đối tượng sử dụng
Tài liệu này hướng đến các nhà nghiên cứu, sinh viên, giảng viên chuyên ngành lịch sử, kinh tế, quản lý nhà nước, và những ai quan tâm đến sự hình thành, phát triển cũng như vai trò của Hải quan Việt Nam trong các giai đoạn lịch sử quan trọng của đất nước.
Nội dung tóm tắt
Tài liệu này đi sâu vào lịch sử phát triển của Hải quan Việt Nam, đặc biệt tập trung vào giai đoạn 1945-1975. Giai đoạn đầu thành lập nước (1945-1946) chứng kiến sự ra đời của Sở Thuế quan và Thuế gián thu thuộc Bộ Tài chính, với cơ cấu tổ chức ban đầu còn kế thừa mô hình cũ và việc trưng dụng nhân viên cũ. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1946-1954), hoạt động hải quan bị thu hẹp, nhưng vẫn được tổ chức lại theo các nghị định như 141/BTC chia Bắc Bộ thành 6 khu thuế quan. Giai đoạn này cũng chứng kiến các chính sách kinh tế như triệt để bao vây kinh tế địch, sau đó là vừa bao vây vừa lợi dụng kinh tế địch, và đấu tranh kinh tế tích cực, với việc đẩy mạnh quản lý xuất nhập khẩu và hình thành các cơ quan thuế quan từ trung ương đến địa phương theo Nghị định 63/BTC và 204/TC-ND. Sau năm 1954, trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước, ngành hải quan tiếp tục được củng cố và phát triển. Sở Hải quan Trung ương được thành lập, chuyển từ Bộ Tài chính sang Bộ Công thương rồi Bộ Ngoại thương. Các sở hải quan tại Hà Nội và Hải Phòng được thiết lập để kiểm soát luồng hàng và chuẩn bị cho hoạt động xuất nhập khẩu. Đặc biệt, Nghị định/CP năm 1960 đã ban hành Điều lệ Hải quan, quy định rõ nhiệm vụ và quyền hạn. Đến năm 1962, Sở Hải quan Trung ương được đổi tên thành Cục Hải quan Trung ương. Ngành hải quan cũng chuyển sang chế độ làm việc thời chiến khi Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại và sau Hiệp định Paris 1973, tiếp tục củng cố cơ sở và thành lập các đơn vị mới phục vụ công tác đối ngoại và chi viện cho miền Nam. Tài liệu nhấn mạnh vai trò và sự thích nghi của Hải quan Việt Nam qua từng giai đoạn lịch sử đầy biến động.
