Bài 3: Phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư
(Phần 1)
TXDTKT02_Bai3p1_v1.0015106220
63
BÀI 3 PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH VÀ KINH TẾ XÃ HỘI DỰ ÁN
ĐẦU TỪ (Phần 1)
Hướng dẫn học
Để học tốt bài này, sinh viên cần tham khảo các phương pháp học sau:
Học đúng lịch trình của môn học theo tuần, làm các bài luyện tập đầy đủ v
à tham gia
thảo luận trên diễn đàn.
Đọc tài liệu:
PGS.TS. Nguyễn Bạch Nguyệt (Chủ biên) (2012), Giáo trình Lập dự án đầu t
ư, Nhà
xuất bản Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.
Sinh viên làm việc theo nhóm và trao đổi với giảng viên tr
ực tiếp tại lớp học hoặc
qua email.
Tham khảo các thông tin từ trang Web môn học.
Nội dung
Bài 3 giới thiệu những nội dung chủ yếu trong phân tích tài chính và kinh tế xã h
ội của dự
án đầu tư. Bài 3 được thiết kế thành 2 phần: Bài 3 phần 1 và Bài 3 phần 2. Bài 3 ph
ần 1
giới thiệu tổng quan về phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư. Quá trình so
ạn
thảo dự án đầu tư cần thiết phải tiến hành phân tích trên cả hai phương diện t
ài chính và
kinh tế xã hội. Nội dung chính của bài 3: (1) giới thiệu tổng quan về phân tích t
ài chính và
phân tích kinh t
ế xã hội dự án đầu tư, (2) Xem xét những vấn đề cơ bản khi tiến h
ành
phân tích tài chính d
ự án đầu tư như: giá tr
ị thời gian của tiền, sử dụng giá trị thời gian
của tiền trong phân tích tài chính, cách xác đ
ịnh tỷ suất chiết khấu, thời điểm tính toán,
(3) Xem xét những nội dung cơ bản khi tiến hành phân tích tài chính như d
ự tính tổng
mức đầu tư, xem xét các nguồn vốn huy động cho dự án từ đó làm cơ s
ở để tính toán các
chỉ tiêu hiệu quả tài chính dự án đầu tư.
Bài 3 phần 2 tập trung vào các chỉ tiêu hiệu quả tài chính dự án đầu tư và ti
ếp tục phân
tích kinh tế xã hội dự án đầu tư.
Mục tiêu
Giới thiệu tổng quan về phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư.
Hiểu việc sử dụng giá trị thời gian của tiền trong phân tích tài chính dự án đầu t
ư, cách
xác định tỷ suất chiết khấu của dự án cũng như vi
ệc lựa chọn thời điểm trong phân tích
tài chính dự án.
Hiểu cách xác định tổng mức đầu tư và nguồn vốn huy động cho dự án.
Hướng dẫn các tính toán các chỉ tiêu hiệu quả tài chính dự án đầu tư.
Giới thiệu những nội dung cơ bản khi tiến hành phân tích kinh tế xã hội dự án đầu tư.
Bài 3: Phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư
(Phần 1)
64
TXDTKT02_Bai3p1_v1.0015106220
T
ình huống dẫn nhập
Dự án đầu tư xây dựng khu vui chơi giải trí Hoà An
Công ty cổ phần đầu tư và thương mại Thái Anh đang tiến hành nghiên cứu dự án trong đó phân
tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư xây dựng khu vui chơi giải trí Hoà An trên địa bàn
tỉnh Nam Định. Dự án gồm các hạng mục xây dựng như xây dựng cơ sở kỹ thuật đạt tiêu chuẩn
quốc tế gồm: khách sạn, khu thể thao, nhà hàng, hội trường hội thảo, khu vui chơi.
Theo bạn:
1. Công ty có nên thực hiện dự án đầu tư không?
2. Tổng mức đầu tư của dự án được dự tính như thế nào?
3. Nguồn vốn đầu tư cho dự án đầu tư huy động từ đâu?
Bài 3: Phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư
(Phần 1)
TXDTKT02_Bai3p1_v1.0015106220
65
3.1. Mục đích, vai trò của phân tích tài chính – kinh tế xã hội dự án đầu tư
3.1.1. Mục đích phân tích tài chính – kinh tế xã hội dự án đầu tư
Phân tích tài chính – kinh tế xã hội dự án đầu tư là nội dung kinh tế quan trọng trong
quá trình soạn thảo dự án. Phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư chính là
việc tổng hợp và so sánh giữa lợi ích thu được và những chi phí của dự án đầu tư.
Phân tích tài chính dự án đầu tư nhằm đánh giá tính khả thi về tài chính của dự án
thông qua việc:
Xem xét nhu cầu và sự đảm bảo các nguồn lực tài chính cho việc thực hiện có hiệu
quả dự án đầu tư.
Dự tính những lợi ích và chi phí của dự án trên cơ sở đó tính toán các chỉ tiêu hiệu
quả tài chính của dự án.
Đánh giá mức độ an toàn về tài chính của dự án đầu tư như an toàn về nguồn vốn
huy động, về khả năng thanh toán, về các chỉ tiêu hiệu quả tài chính khi có sự biến
động không thuận lợi của các yếu tố đầu vào.
Phân tích kinh tế xã hội dự án đầu tư là việc so sánh, đánh giá một cách có hệ thống
những chi phí và lợi ích kinh tế của dự án. Phân tích kinh tế xã hội của dự án nhằm
xác định những đóng góp của dự án vào các mục tiêu phát triển cơ bản của nền kinh tế
và phúc lợi xã hội. Những lợi ích xã hội thu được chính là sự đáp ứng của dự án đối
với việc thực hiện những mục tiêu chung của nền kinh tế và của xã hội. Chi phí mà xã
hội phải gánh chịu khi một công cuộc đầu tư thực hiện bao gồm toàn bộ các tài
nguyên thiên nhiên, của cải vật chất, sức lao động mà xã hội dành cho đầu tư thay vì
sử dụng vào các việc khác trong tương lai không xa. Phân tích kinh tế xã hội chính là
việc so sánh giữa cái giá mà xã hội phải trả cho việc sử dụng các nguồn lực sẵn có cho
dự án và lợi ích do dự án tạo ra cho toàn bộ nền kinh tế.
Hình 3.1 Vị trí của phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư
3.1.2. Vai trò của phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư
Phân tích tài chính và kinh tế xã hội là những nội dung cần thiết và quan trọng trong
quá trình lập dự án. Kết quả của những phân tích này là cơ sở tốt để tham mưu đề xuất
và quyết định đầu tư dự án. Những phân tích này là cần thiết và cũng là yêu cầu bắt
buộc khi tiến hành soạn thảo dự án đầu tư. Phân tích tài chính được tiến hành trước và
là cơ sở để tiến hành phân tích kinh tế xã hội tiếp theo. Cả hai nội dung phân tích trên
đều phải dựa trên việc so sánh các lợi ích thu được và các khoản chi phí phải bỏ ra.
NỘI DUNG PHÂN TÍCH DỰ ÁN ĐẦU TƯ
Phân tích
các điều
kiện kinh
tế vĩ mô
Phân tích
kỹ thuật
Phân tích
Tài chính –
KTXH
Phân tích
thị trường
Phân tích
Tổ chức
quản lý
dự án
Bài 3: Phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư
(Phần 1)
66
TXDTKT02_Bai3p1_v1.0015106220
Phân tích tài chính tập trung xem xét những lợi ích và chi phí tài chính do dự án đem
lại và tập trung đối với chủ đầu tư. Phân tích kinh tế xã hội xem xét các khoản lợi ích
và chi phí trên phương diện nền kinh tế và xã hội. Do vậy trên cơ sở phân tích tài
chính cần điều chỉnh các khoản lợi ích và chi phí làm cơ sở để tiến hành phân tích
kinh tế xã hội. Phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư rất cần thiết đối với
chủ đầu tư, nhà nước cũng như các định chế tài chính.
Đối với chủ đầu tư: Phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư là căn cứ chủ
yếu để chủ đầu tư cân nhắc, xem xét những lợi ích sẽ thu được so với những chi phí
chi ra để quyết định triển khai đầu tư.
Đây cũng là cơ sở để chủ đầu tư thuyết phục các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền
chấp thuận dự án và các định chế tài chính tài trợ cho dự án.
Đối với nhà nước: Đây là căn cứ quan trọng để quyết định cho phép đầu tư. Đối với
các chủ đầu tư, mục tiêu chủ yếu là lợi nhuận. Khả năng sinh lợi cho dự án đem lại là
thước đo chủ yếu và là động lực tiến hành đầu tư. Tuy nhiên, trên phương diện Nhà
nước, quan điểm của quốc gia chính lợi ích kinh tế xã hội do dự án đem lại chính là
căn cứ để xem xét, cho phép đầu tư. Dự án đầu tư sẽ được chấp thuận khi dự án đó
thực sự đóng góp cho nền kinh tế và xã hội, đáp ứng yêu cầu và đòi hỏi của sự phát
triển kinh tế xã hội của đất nước.
Đối với các định chế tài chính: Phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư là
căn cứ chủ yếu để chủ thể này đưa ra quyết định tài trợ vốn cho dự án. Dự án đầu tư
muốn được vay vốn cần phải chứng minh một cách chắc chắn dự án sẽ mang lại lợi
ích tài chính và kinh tế xã hội cho các chủ thể tham gia trong đó có định chế tài chính.
Trong đó, phân tích tài chính là cơ sở để quyết định tài trợ vốn cho dự án. Dự án chỉ
có khả năng trả nợ khi dự án đó được đánh giá là khả thi về tài chính, tức là đạt hiệu
quả tài chính và có độ an toàn cao.
3.2. Giá trị thời gian của tiền trong phân tích tài chính dự án đầu tư
3.2.1. Giá trị thời gian của tiền
Giá trị thời gian của tiền hay giá trị tiền theo thời gian được hiểu là một đồng nhận
được hôm nay có giá trị hơn một đồng nhận được vài tháng hoặc vài năm sau.
Tình huống:
Hôm nay là ngày nhận bằng tốt nghiệp Đại học của bạn Huy. Gia đình và bạn Huy
rất vui mừng. Bạn Huy nhận bằng và đưa cho cha xem. Cha bạn rất vui và nói” Cha
sẽ cho con số tiền 200 triệu đồng để con làm vốn cho cuộc sống của mình”. Bạn
Huy rất vui mừng về ý định tốt đẹp của người cha. Bạn rất muốn biết khi nào bạn sẽ
có số tiền đó. Người cha nói tiếp: “Một lúc nào đó cha sẽ đưa tiền cho con. Có lẽ
trong năm nay, năm tới hay năm năm nữa cũng nên. Nhưng điều đó đâu có gì quan
trọng vì đằng nào con cũng sẽ có 200 triệu đồng”.
Trong tình huống này cha bạn Huy đã không hiểu rằng thời điểm nhận được tiền có ý
nghĩa quan trọng.
Vậy chúng ta hãy xem xét giá trị của 200 triệu bạn Huy nhận được ngày hôm nay
với giá trị 200 triệu đồng bạn Huy nhận được sau 2 năm nhé!
Bài 3: Phân tích tài chính và kinh tế xã hội dự án đầu tư
(Phần 1)
TXDTKT02_Bai3p1_v1.0015106220
67
Như vậy giá trị của tiền không chỉ được đo lường bởi số lượng mà còn bởi thời điểm
nhận được số tiền đó.
Tiền có giá trị về mặt thời gian do ảnh hưởng của các yếu tố sau:
Do ảnh hưởng của yếu tố lạm phát: Với cùng một lượng tiền như nhau nhưng ở
các thời điểm khác nhau thì lượng hang hoá mua được cũng khác nhau.
Do ảnh hưởng của các yếu tố ngẫu nhiên: Giá trị thời gian của tiền biểu hiện ở
những giá trị gia tăng hoặc giảm đi theo thời gian do ảnh hưởng của các yếu tố
ngẫu nhiên (may mắn hoặc rủi ro).
Do thuộc tính vận động và khả năng sinh lợi của tiền. Trong nền kinh tế thị trường
đồng vốn luôn vận động để đem lại lợi ích cho người sở hữu nó. Ngay cả khi tạm
thời nhàn rỗi tiền của nhà đầu tư cũng được đem gửi ngân hàng và sinh lời. Số tiền
gửi ngân hàng sau một thời gian (tháng, quý, năm) người gửi sẽ có một khoản tiền
lớn hơn số vốn ban đầu. Sự thay đổi số lượng tiền sau một thời gian nào đó biểu
hiện giá trị thời gian của tiền.
Các yếu tố tác động đến giá trị của tiền theo thời gian được lượng hoá thông qua lãi
suất. Lãi suất là tỷ lệ % gia tăng của tiền trong một khoảng thời gian nhất định.
Đơn vị thời gian dùng để tính lãi suất thường là một năm, có khi là 1 quý, 1 tháng.
Các yếu tố trên phát huy tác dụng theo thời gian và tác động đến giá trị của tiền.
Tình huống trên chứng minh tầm quan trọng của thời gian khi tiếp nhận lượng tiền
mặt. Chúng ta xem xét hai trường hợp:
- Cha bạn Huy đưa cho bạn 200 triệu đồng ngày hôm nay.
- Cha bạn Huy đưa cho bạn 200 triệu đồng sau hai năm.
Trong thời gian chưa đi làm bạn Huy đem gửi số tiền 200 triệu đồng vào Ngân hàng
với mức lãi suất 8%/năm. Như vậy số tiền 200 triệu đồng bạn nhận được hôm nay sau
hai năm sẽ gồm 200 triệu đồng và tiền lãi.
Như vậy số tiền 200 triệu đồng bạn Huy nhận được hôm nay sẽ có giá trị hơn số tiền
200 triệu đồng bạn nhận được sau hai năm.
Đối với lãi suất cần xem xét hai trường hợp: Lãi suất đơn và lãi suất kép.
Lãi suất đơn chỉ tính lãi trên số vốn gốc ban đầu. Lãi suất kép tính lãi trên số vốn gốc
và lãi phát sinh tích luỹ trước đó.
(Sinh viên tham khảo Giáo trình Chương VI, mục II, tiểu mục 1 từ trang 235 đến trang 237)
3.2.2. Sử dụng giá trị thời gian của tiền trong phân tích tài chính dự án đầu tư
Do tiền có giá trị theo thời gian mặt khác các khoản thu và chi của dự án đầu tư phát
sinh ở các thời điểm khác nhau nên khi tiến hành tổng hợp, so sánh các khoản thu và
chi của dự án cần phải tính chuyển về cùng một mặt bằng thời gian. Mặt bằng này có
thể là đầu thời kỳ phân tích, cuối thời kỳ phân tích hoặc một năm nào đó (một thời
điểm) của thời kỳ phân tích. Việc lựa chọn thời điểm nào để tính chuyển tuỳ thuộc vào
từng trường hợp cụ thể để đảm bảo đơn giản cho việc tính toán và thực hiện được tổng
hợp và so sánh các khoản thu chi của dự án.
Trong phân tích tài chính dự án đầu tư, các nhà kinh tế thường quy ước năm đầu của
thời kỳ phân tích được xem là hiện tại và các năm tiếp theo được xem là tương lai so