T R (cid:1) (cid:2) N G (cid:3) (cid:4) I H (cid:5) C B Á C H K H O A KHOA (cid:1)I(cid:2)N B(cid:1) MÔN T(cid:2) (cid:3)(cid:1)NG HÓA

(cid:1)(cid:2)(cid:3)(cid:4)(cid:5)(cid:3)(cid:6)(cid:6)(cid:5)(cid:4)(cid:7)(cid:8)(cid:6)(cid:4)(cid:9)(cid:7)(cid:10) Lý thuy(cid:1)t (cid:3)I(cid:4)U KHI(cid:5)N T(cid:2) (cid:3)(cid:1)NG

Liên h(cid:8) : tdkquoc@dng.vnn.vn

1

M(cid:3)C L(cid:3)C

2.1 2.2

3

3.1 3.2 3.3 3.4

3

3.1 3.2 3.3

2.1 2.2

3.1 3.2

Ph(cid:9)n m(cid:10) (cid:11)(cid:9)u 1 Khái ni(cid:8)m .......................................................................................................................5 2 Các nguyên t(cid:12)c (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng..................................................................................6 Nguyên t(cid:12)c gi(cid:17) (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh ...........................................................................................6 Nguyên t(cid:12)c (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n theo ch(cid:20)(cid:21)ng trình ................................................................6 Phân lo(cid:22)i h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:3)KT(cid:3)...............................................................................................6 Phân lo(cid:22)i theo (cid:11)(cid:24)c (cid:11)i(cid:14)m c(cid:25)a tín hi(cid:8)u ra....................................................................6 Phân lo(cid:22)i theo s(cid:23) vòng kín ......................................................................................6 Phân lo(cid:22)i theo kh(cid:6) n(cid:26)ng quan sát tín hi(cid:8)u ................................................................7 Phân lo(cid:22)i theo mô t(cid:6) toán h(cid:7)c..................................................................................7 4 Biêu (cid:11)(cid:27) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng trong m(cid:16)t nhà máy ...............................................................8 Phép bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Laplace.....................................................................................................8 5 Ch(cid:20)(cid:21)ng 1: MÔ T(cid:29) TOÁN H(cid:5)C CÁC PH(cid:30)N T(cid:31) VÀ H TH!NG (cid:3)I"U KHI#N T$ (cid:3)%NG 1 Khái ni(cid:8)m chung...........................................................................................................10 2 Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t .............................................................................................................10 (cid:3)(cid:19)nh ngh&a : ..........................................................................................................10 2.1 Ph(cid:20)(cid:21)ng pháp tìm hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t...........................................................................10 2.2 2.3 M(cid:16)t s(cid:23) ví d’ v(cid:13) cách tìm hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t ...............................................................11 Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a m(cid:16)t s(cid:23) thi(cid:28)t b(cid:19) (cid:11)i(cid:14)n hình.........................................................13 2.4 (cid:3)(cid:22)i s(cid:23) s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i ..................................................................................................13 2.5 Ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái .................................................................................................16 Ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái t(cid:18)ng quát ..........................................................................16 Xây d(cid:15)ng ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái t( hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t .............................................18 Chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i t( ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái sang hàm truy(cid:13)n ........................................20 Ch(cid:20)(cid:21)ng 2: (cid:3))C TÍNH (cid:3)%NG H(cid:5)C C*A CÁC KHÂU VÀ C*A H TH!NG TRONG MI"N T(cid:30)N S! 1 Khái ni(cid:8)m chung...........................................................................................................24 Ph(cid:6)n +ng c(cid:25)a m(cid:16)t khâu.................................................................................................24 2 Tín hi(cid:8)u tác (cid:11)(cid:16)ng vào m(cid:16)t khâu (các tín hi(cid:8)u ti(cid:13)n (cid:11)(cid:19)nh).........................................24 Ph(cid:6)n +ng c(cid:25)a m(cid:16)t khâu .........................................................................................24 3 (cid:3)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) c(cid:25)a m(cid:16)t khâu ........................................................................................25 Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t t(cid:9)n s(cid:23) ...........................................................................................25 (cid:3)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) ......................................................................................................26 4 (cid:3)(cid:24)c tính (cid:11)(cid:16)ng h(cid:7)c c(cid:25)a m(cid:16)t s(cid:23) khâu c(cid:21) b(cid:6)n ...................................................................27 Khâu t, l(cid:8) ..............................................................................................................27 Khâu quán tính b-c 1.............................................................................................27 Khâu dao (cid:11)(cid:16)ng b-c 2.............................................................................................29 Khâu không (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh b-c 1.....................................................................................31 Khâu vi phân lý t(cid:20)(cid:10)ng...........................................................................................32 Khâu vi phân b-c 1 ...............................................................................................32 Khâu tích phân lý t(cid:20)(cid:10)ng........................................................................................33 Khâu ch-m tr........................................................................................................33

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8

2.1 2.2 2.3

3

3.1

Ch(cid:20)(cid:21)ng 3: TÍNH /N (cid:3)0NH C*A H TH!NG (cid:3)I"U KHI#N T$ (cid:3)%NG 1 Khái ni(cid:8)m chung...........................................................................................................35 Tiêu chu1n (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh (cid:11)(cid:22)i s(cid:23) .............................................................................................36 2 (cid:3)i(cid:13)u ki(cid:8)n c(cid:9)n (cid:11)(cid:14) h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh.........................................................................36 Tiêu chu1n Routh..................................................................................................36 Tiêu chu1n (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh Hurwitz ..................................................................................37 Tiêu chu1n (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh t(cid:9)n s(cid:23) .............................................................................................37 Tiêu chu1n Nyquist theo (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) biên pha ..................................................37 2

3.2 3.3

4

Tiêu chu1n Nyquist theo (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) logarit .....................................................37 Tiêu chu1n (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh Mikhailov...............................................................................38 Ph(cid:20)(cid:21)ng pháp qu2 (cid:11)(cid:22)o nghi(cid:8)m s(cid:23) ..................................................................................38 Ph(cid:20)(cid:21)ng pháp xây d(cid:15)ng Q(cid:3)NS ..............................................................................38

4.1

1.1 1.2

2.1 2.2

3.1 3.2 3.3 3.4

5

Ch(cid:20)(cid:21)ng 4: CH3T L(cid:1)4NG C*A QUÁ TRÌNH (cid:3)I"U KHI#N 1 Khái ni(cid:8)m chung...........................................................................................................41 Ch(cid:28) (cid:11)(cid:16) xác l-p ......................................................................................................41 Quá trình quá (cid:11)(cid:16) ...................................................................................................41 2 (cid:3)ánh giá ch5t l(cid:20)6ng (cid:10) ch(cid:28) (cid:11)(cid:16) xác l-p............................................................................41 Khi u(t) = U0.1(t) ..................................................................................................42 Khi u(t) = U0.t .......................................................................................................42 3 (cid:3)ánh giá ch5t l(cid:20)6ng (cid:10) quá trình quá (cid:11)(cid:16).........................................................................42 Phân tích thành các bi(cid:14)u th+c (cid:11)(cid:21)n gi(cid:6)n..................................................................42 Ph(cid:20)(cid:21)ng pháp s(cid:23) Tustin..........................................................................................42 Gi(cid:6)i ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái ..................................................................................44 S7 d’ng các hàm c(cid:25)a MATAB..............................................................................44 4 (cid:3)ánh giá thông qua (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh ...........................................................................45 (cid:3)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) biên (cid:11)(cid:16)..................................................................................................45 4.1 (cid:3)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) v(cid:13) pha ...................................................................................................45 4.2 4.3 M(cid:23)i liên h(cid:8) gi(cid:17)a các (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) và ch5t l(cid:20)6ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n........................................45 Tính (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (cid:11)(cid:20)6c và quan sát (cid:11)(cid:20)6c c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng ....................................................46 (cid:3)i(cid:13)u khi(cid:14)n (cid:11)(cid:20)6c....................................................................................................46 Tính quan sát (cid:11)(cid:20)6c................................................................................................46

5.1 5.2

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8

3

Ch(cid:20)(cid:21)ng 5: NÂNG CAO CH3T L(cid:1)4NG VÀ T/NG H4P H TH!NG 1 Khái ni(cid:8)m chung...........................................................................................................48 2 Các b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n – Hi(cid:8)u ch,nh h(cid:8) th(cid:23)ng ......................................................................48 Khái ni(cid:8)m .............................................................................................................48 B(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t, l(cid:8) P..............................................................................................48 B(cid:16) bù s8m pha Lead .............................................................................................48 B(cid:16) bù tr. pha Leg..................................................................................................49 B(cid:16) bù tr.-s8m pha Leg -Lead................................................................................50 B(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n PI (Proportional Integral Controller) ...............................................51 B(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n PD (Proportional Derivative Controller) .........................................51 B(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n PID (Proportional Integral Derivative Controller) ...........................52 T(cid:18)ng h6p h(cid:8) th(cid:23)ng theo các tiêu chu1n t(cid:23)i (cid:20)u ...............................................................53 Ph(cid:20)(cid:21)ng pháp t(cid:23)i (cid:20)u modun ...................................................................................53 Ph(cid:20)(cid:21)ng pháp t(cid:23)i (cid:20)u (cid:11)(cid:23)i x+ng ................................................................................54

3.1 3.2

3

3.1 3.2 3.3

4.1 4.2

5

Ch(cid:20)(cid:21)ng 6: H TH!NG (cid:3)I"UKHI#N GIÁN (cid:3)O(cid:4)N 1 Khái ni(cid:8)m chung...........................................................................................................56 Phép bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z.............................................................................................................56 2 (cid:3)(cid:19)nh ngh&a ............................................................................................................56 2.1 2.2 M(cid:16)t s(cid:23) tính ch5t c(cid:25)a bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z .............................................................................57 Bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z ng(cid:20)6c ..................................................................................................57 2.3 L5y m9u và gi(cid:17) m9u .....................................................................................................58 Khái ni(cid:8)m .............................................................................................................58 L5y m9u................................................................................................................58 Gi(cid:17) m9u................................................................................................................59 4 Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n.........................................................................................60 Xác (cid:11)(cid:19)nh hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t W(z) t( hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t h(cid:8) liên t’c .................................60 Xác (cid:11)(cid:19)nh hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t t( ph(cid:20)(cid:21)ng trình sai phân.................................................65 Tính (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh c(cid:25)a h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n ......................................................................................65 5.1 M(cid:23)i liên h(cid:8) gi(cid:17)a m(cid:24)t ph:ng p và m(cid:24)t ph:ng z........................................................65 Phép bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i t(cid:20)(cid:21)ng (cid:11)(cid:20)(cid:21)ng ...................................................................................65 5.2

Ph’ l’c: CONTROL SYSTEM TOOLBOX & SIMULINK TRONG MATLAB

3

1.1 1.2 1.3 1.4

2

1 Control System Toolbox ...............................................................................................66 (cid:3)(cid:19)nh ngh&a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng tuy(cid:28)n tính ......................................................................66 Bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i s(cid:21) (cid:11)(cid:27) t(cid:20)(cid:21)ng (cid:11)(cid:20)(cid:21)ng ..................................................................................68 Phân tích h(cid:8) th(cid:23)ng.................................................................................................69 Ví d’ t(cid:18)ng h6p ......................................................................................................71 SIMULINK ..................................................................................................................73 Kh(cid:10)i (cid:11)(cid:16)ng Simulink..............................................................................................73 2.1 T(cid:22)o m(cid:16)t s(cid:21) (cid:11)(cid:27) (cid:11)(cid:21)n gi(cid:6)n.........................................................................................74 2.2 2.3 M(cid:16)t s(cid:23) kh(cid:23)i th(cid:20);ng dùng ......................................................................................75 Ví d’.....................................................................................................................76 2.4 LTI Viewer ...........................................................................................................77 2.5

4

Ph(cid:9)n m(cid:10) (cid:11)(cid:9)u

(cid:4)(cid:4)(cid:4)(cid:4) (cid:11)(cid:9)(cid:11)(cid:9)(cid:11)(cid:9)(cid:11)(cid:9)(cid:4)(cid:6)(cid:4)(cid:7)(cid:6)(cid:4)(cid:7)(cid:6)(cid:4)(cid:7)(cid:6)(cid:4)(cid:7)(cid:5)(cid:4)(cid:12)(cid:4)(cid:12)(cid:4)(cid:12)(cid:4)(cid:12)(cid:4)(cid:13)(cid:13)(cid:13)(cid:13)(cid:4)(cid:4)(cid:4)(cid:4)

(cid:2)i(cid:3)u khi(cid:4)n h(cid:5)c là khoa h(cid:5)c nghiên c(cid:6)u nh(cid:7)ng quá trình (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n và thông tin trong các máy móc sinh v(cid:9)t. Trong (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n h(cid:5)c, (cid:8)(cid:10)i t(cid:11)(cid:12)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n là các thi(cid:1)t b(cid:13), các h(cid:14) th(cid:10)ng k(cid:15) thu(cid:9)t, các c(cid:16) c(cid:1) sinh v(cid:9)t…

(cid:2)i(cid:3)u khi(cid:4)n h(cid:5)c nghiên c(cid:6)u quá trình (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n các (cid:8)(cid:10)i t(cid:11)(cid:12)ng k(cid:15) thu(cid:9)t (cid:8)(cid:11)(cid:12)c g(cid:5)i là (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n h(cid:5)c k(cid:15) thu(cid:9)t. Trong (cid:8)ó « (cid:2)i(cid:3)u khi(cid:4)n t(cid:17) (cid:8)(cid:18)ng » là c(cid:16) s(cid:19) lý thuy(cid:1)t c(cid:20)a (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n h(cid:5)c k(cid:15) thuât.

Khi nghiên c(cid:6)u các qui lu(cid:9)t (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n c(cid:20)a các h(cid:14) th(cid:10)ng k(cid:15) thu(cid:9)t khác nhau, ng(cid:11)(cid:21)i ta s(cid:22) d(cid:23)ng các mô hình toán thay th(cid:1) cho các (cid:8)(cid:10)i t(cid:11)(cid:12)ng kh(cid:24)o sát. Cách làm này cho phép chúng ta m(cid:19) r(cid:18)ng ph(cid:25)m vi nghiên c(cid:6)u và t(cid:26)ng quát bài toán (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n trên nhi(cid:3)u (cid:8)(cid:10)i t(cid:11)(cid:12)ng có mô t(cid:24) toán h(cid:5)c gi(cid:10)ng nhau.

Môn h(cid:5)c (cid:1)i(cid:2)u khi(cid:3)n t(cid:4) (cid:5)(cid:6)ng cung c(cid:27)p cho sinh viên các ki(cid:1)n th(cid:6)c c(cid:16) b(cid:24)n v(cid:3) xây d(cid:17)ng mô hình toán h(cid:5)c c(cid:20)a m(cid:18)t (cid:8)(cid:10)i t(cid:11)(cid:12)ng và c(cid:20)a c(cid:24) h(cid:14) th(cid:10)ng. Trên c(cid:16) s(cid:19) (cid:8)ó, sinh viên có kh(cid:24) n(cid:28)ng phân tích, (cid:8)ánh giá ch(cid:27)t l(cid:11)(cid:12)ng c(cid:20)a h(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n. Ngoài ra, b(cid:29)ng các ph(cid:11)(cid:16)ng pháp toán h(cid:5)c, sinh viên có th(cid:4) t(cid:26)ng h(cid:12)p các b(cid:18) (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n thích h(cid:12)p (cid:8)(cid:4) h(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)(cid:25)t (cid:8)(cid:11)(cid:12)c các ch(cid:30) tiêu ch(cid:27)t l(cid:11)(cid:12)ng (cid:8)(cid:3) ra.

1 Khái ni(cid:6)m

M(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:3)KT(cid:3) (cid:11)(cid:20)6c xây d(cid:15)ng t( 3 b(cid:16) ph-n ch(cid:25) y(cid:28)u theo s(cid:21) (cid:11)(cid:27) sau :

f

u

y

e

C

O

z

M

Trong (cid:11)ó :

- O : (cid:11)(cid:23)i t(cid:20)6ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n - C : b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n, hi(cid:8)u ch,nh - M : c(cid:21) c5u (cid:11)o l(cid:20);ng

Các lo(cid:22)i tín hi(cid:8)u có trong h(cid:8) th(cid:23)ng g(cid:27)m :

- u : tín hi(cid:8)u ch(cid:25) (cid:11)(cid:22)o (còn g(cid:7)i là tín hi(cid:8)u vào, tín hi(cid:8)u (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n) - y : tín hi(cid:8)u ra - - -

f : các tác (cid:11)(cid:16)ng t( bên ngoài z : tín hi(cid:8)u ph(cid:6)n h(cid:27)i e : sai l(cid:8)ch (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n

l

Qi

h

Q0

Ví d(cid:7) v(cid:2) m(cid:6)t h(cid:8) th(cid:9)ng (cid:5)i(cid:2)u khi(cid:3)n (cid:5)(cid:10)n gi(cid:11)n

5

Ph(cid:9)n m(cid:10) (cid:11)(cid:9)u

2 Các nguyên t(cid:7)c (cid:8)i(cid:9)u khi(cid:10)n t(cid:11) (cid:8)(cid:12)ng

2.1 Nguyên t(cid:1)c gi(cid:2) (cid:3)n (cid:4)(cid:5)nh Nguyên t(cid:12)c này gi(cid:17) tín hi(cid:8)u ra b

f

f

M

y

y

u

u

e

e

O

O

C

C

a)

M

b)

f

M1

y

u

e

O

C

M2

c)

2.2 Nguyên t(cid:1)c (cid:4)i(cid:6)u khi(cid:7)n theo ch(cid:8)(cid:9)ng trình Nguyên t(cid:12)c này gi(cid:17) tín hi(cid:8)u ra y = y(t) theo m(cid:16)t ch(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)ã (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)(cid:19)nh s>n. (cid:3)(cid:14) m(cid:16)t tín hi(cid:8)u ra nào (cid:11)ó th(cid:15)c hi(cid:8)n theo ch(cid:20)(cid:21)ng trình, c(cid:9)n ph(cid:6)i s7 d’ng máy tính hay các thi(cid:28)t b(cid:19) có l(cid:20)u tr(cid:17) ch(cid:20)(cid:21)ng trình. 2 thi(cid:28)t b(cid:19) thông d’ng ch+a ch(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n là : - PLC (Programmable Logic Controller) - CLC (Computerized Numerical Control)

3 Phân lo(cid:13)i h(cid:6) th(cid:14)ng (cid:3)KT(cid:3)

3.1 Phân lo(cid:10)i theo (cid:4)(cid:11)c (cid:4)i(cid:7)m c(cid:12)a tín hi(cid:13)u ra

- Tín hi(cid:8)u ra (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh - Tín hi(cid:8)u ra theo ch(cid:20)(cid:21)ng trình

3.2 Phân lo(cid:10)i theo s(cid:14) vòng kín

- H(cid:8) h(cid:10): là h(cid:8) không có vòg kín nào. - H(cid:8) kín: có nhi(cid:13)u lo(cid:22)i nh(cid:20) h(cid:8) 1 vòng kín, h(cid:8) nhi(cid:13)u vòng kín,…

6

Ph(cid:9)n m(cid:10) (cid:11)(cid:9)u

3.3 Phân lo(cid:10)i theo kh(cid:15) n(cid:16)ng quan sát tín hi(cid:13)u

3.3.1 H(cid:1) th(cid:2)ng liên t(cid:3)c Quan sát (cid:11)(cid:20)6c t5t c(cid:6) các tr(cid:22)ng thái c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng theo th;i gian. Mô t(cid:6) toán h(cid:7)c : ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:22)i s(cid:23), ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân, hàm truy(cid:13)n

3.3.2 H(cid:1) th(cid:2)ng không liên t(cid:3)c Quan sát (cid:11)(cid:20)6c m(cid:16)t ph(cid:9)n các tr(cid:22)ng thái c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng. Nguyên nhân: - Do không th(cid:14) (cid:11)(cid:24)t (cid:11)(cid:20)6c t5t c(cid:6) các c(cid:6)m bi(cid:28)n. - Do không c(cid:9)n thi(cid:28)t ph(cid:6)i (cid:11)(cid:24)t (cid:11)(cid:25) các c(cid:6)m bi(cid:28)n. Trong h(cid:8) th(cid:23)ng không liên t’c, ng(cid:20);i ta chia làm 2 lo(cid:22)i:

a) H(cid:14) th(cid:10)ng gián (cid:8)o(cid:25)n (S. discret) Là h(cid:8) th(cid:23)ng mà ta có th(cid:14) quan sát các tr(cid:22)ng thái c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng theo chu k? (T). V(cid:13) b(cid:6)n ch5t, h(cid:8) th(cid:23)ng này là m(cid:16)t d(cid:22)ng c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng liên t’c.

b) H(cid:14) th(cid:10)ng v(cid:31)i các s(cid:17) ki(cid:14)n gián (cid:8)o(cid:25)n (S à événement discret) - (cid:3)(cid:24)c tr(cid:20)ng b(cid:10)i các s(cid:15) ki(cid:8)n không chu k? - Quan tâm (cid:11)(cid:28)n các s(cid:15) ki(cid:8)n/ tác (cid:11)(cid:16)ng Ví d(cid:7) v(cid:2) h(cid:8) th(cid:9)ng liên t(cid:7)c, gián (cid:5)o(cid:12)n, h(cid:8) th(cid:9)ng v(cid:13)i các s(cid:4) ki(cid:8)n gián (cid:5)o(cid:12)n

B(cid:26)ng chuy(cid:13)n 1

Piston

3 2

Piston 1

B(cid:26)ng chuy(cid:13)n 3

B(cid:26)ng chuy(cid:13)n 2

3.4 Phân lo(cid:10)i theo mô t(cid:15) toán h(cid:17)c

- H(cid:8) tuy(cid:28)n tính: (cid:11)(cid:24)c tính t&nh c(cid:25)a t5t c(cid:6) các phân t7 có trong h(cid:8) th(cid:23)ng là tuy(cid:28)n tính. (cid:3)(cid:24)c

(cid:11)i(cid:14)m c(cid:21) b(cid:6)n: x(cid:28)p ch(cid:27)ng.

- H(cid:8) phi tuy(cid:28)n: có ít nh5t m(cid:16)t (cid:11)(cid:24)c tính t&nh c(cid:25)a m(cid:16)t ph(cid:9)n t7 là m(cid:16)t hàm phi tuy(cid:28)n. - H(cid:8) th(cid:23)ng tuy(cid:28)n tính hóa: tuy(cid:28)n tính hóa t(ng ph(cid:9)n c(cid:25)a h(cid:8) phi tuy(cid:28)n v8i m(cid:16)t s(cid:23) (cid:11)i(cid:13)u

ki(cid:8)n cho tr(cid:20)8c (cid:11)(cid:14) (cid:11)(cid:20)6c h(cid:8) tuy(cid:28)n tính g(cid:9)n (cid:11)úng.

7

Ph(cid:9)n m(cid:10) (cid:11)(cid:9)u

4 Biêu (cid:8)(cid:15) (cid:8)i(cid:9)u khi(cid:10)n t(cid:11) (cid:8)(cid:12)ng trong m(cid:12)t nhà máy

Niv 4

Qu(cid:4)n lý nhà máy

Niv 3

Qu(cid:4)n lý s(cid:4)n xu(cid:7)t, l(cid:8)p k(cid:5) ho(cid:9)ch sx.

Niv 2

(cid:3)i(cid:13)u khi(cid:14)n, giám sát, b(cid:6)o d(cid:20)@ng

Niv 1

B(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n, (cid:11)i(cid:13)u ch,nh, PLC

C(cid:4)m bi(cid:5)n, c(cid:6) c(cid:7)u ch(cid:7)p hành

Niv 0

5 Phép bi(cid:16)n (cid:8)(cid:17)i Laplace

Gi(cid:6) s7 có hàm f(t) liên t’c, kh(cid:6) tích. (cid:29)nh Laplace c(cid:25)a f(t) qua phép bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i laplace, ký

hi(cid:8)u là F(p) (cid:11)(cid:20)6c tính theo (cid:11)(cid:19)nh ngh&a:

¥

pt

-

)

( F p

f

( ) t e

dt

= (cid:1)

0 - p: bi(cid:28)n laplace f(t): hàm g(cid:23)c - - F(p): hàm (cid:6)nh

t ( )

)

)

+

=

bF p ( 2

aF p ( 1

2

M(cid:6)t s(cid:7) tính ch(cid:8)t c(cid:9)a phép bi(cid:10)n (cid:11)(cid:12)i laplace 1. Tính tuy(cid:28)n tính { L af + 1

} t ( )

bf 2. (cid:29)nh laplace c(cid:25)a (cid:11)(cid:22)o hàm hàm g(cid:23)c

pF p (

(0)

)

f

-

{ L f

n

p F p

(

)

=

} '( ) t = N(cid:28)u các (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n (cid:11)(cid:9)u b

{ L f

8

Ph(cid:9)n m(cid:10) (cid:11)(cid:9)u

t

)

L

f

=

(cid:1)

F p ( p

3. (cid:29)nh laplace c(cid:25)a tích phân hàm g(cid:23)c (cid:3) (cid:4) ( ) d (cid:6) t t (cid:4) (cid:8)

(cid:2) (cid:4) (cid:5) (cid:4) (cid:7)

0

(

)

t (

p - t e F p

=

-

at

-

F p a

(

)

f

=

4. (cid:29)nh laplace c(cid:25)a hàm g(cid:23)c có tr. { } L f ) t 5. Hàm (cid:6)nh có tr. }( ) { t L e

pF p

(0)

)

f

+ 6. Giá tr(cid:19) (cid:11)(cid:9)u c(cid:25)a hàm g(cid:23)c =

lim ( p ޴

pF p

)

(

f

7. Giá tr(cid:19) cu(cid:23)i c(cid:25)a hàm g(cid:23)c ) ¥ =

lim ( p 0 fi

(cid:13)NH LAPLACE VÀ (cid:13)NH Z C(cid:14)A M(cid:15)T S(cid:16) HÀM THÔNG D(cid:3)NG

f(t) d(t) 1

t

F(z) 1 z z - 1 Tz

F(p) 1 1 p 1 2 p

1 2 2t

1 3 p

2

( z - 2 ( T z z ( z

)2 1 ) 1 + 3 ) 1

e-at

aT

z

- z e-- aT -

1-e-at

z

aT

-

1 p a+ a ( p p a+

)

) e

z

z

( 1 -

-

(

)

sinat

aT

2

2

2

1

p

e - )( 1 z sin z 2 cos

aT

z

cosat

2

2

2

p

a a+ p a+

1

z cos - z 2 cos

z

+ aT aT +

- 2 z -

9

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

(cid:14)(cid:9)(cid:20)(cid:21)(cid:6)(cid:5)(cid:4)(cid:15)(cid:4) MÔ T(cid:13) TOÁN H(cid:17)C CÁC PH(cid:18)N T(cid:19) VÀ H(cid:2) TH(cid:16)NG (cid:1)I(cid:20)U KHI(cid:21)N T(cid:22) (cid:1)(cid:15)NG

1 Khái ni(cid:6)m chung

- (cid:3)(cid:14) phân tích m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng, ta ph(cid:6)i bi(cid:28)t nguyên t(cid:12)c làm vi(cid:8)c c(cid:25)a các ph(cid:9)n t7 trong s(cid:21)

(cid:11)(cid:27), b(cid:6)n ch5t v-t lý, các quan h(cid:8) v-t lý, …

- Các tính ch5t c(cid:25)a các ph(cid:9)n t7/h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)(cid:20)6c bi(cid:14)u di.n qua các ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:16)ng h(cid:7)c,

th(cid:20);ng là ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân.

- (cid:3)(cid:14) thu-n l6i h(cid:21)n trong vi(cid:8)c phân tích, gi(cid:6)i quy(cid:28)t các bài toán (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n, ng(cid:20);i ta mô t(cid:6) toán h(cid:7)c các ph(cid:9)n t7 và h(cid:8) th(cid:23)ng b

2 Hàm truy(cid:9)n (cid:8)(cid:13)t

2.1 (cid:18)(cid:5)nh ngh(cid:19)a : Hàm truy(cid:2)n (cid:5)(cid:12)t c(cid:14)a m(cid:6)t khâu (hay h(cid:8) th(cid:9)ng) là t(cid:15) s(cid:9) gi(cid:16)a tín hi(cid:8)u ra v(cid:13)i tín hi(cid:8)u vào bi(cid:3)u di(cid:17)n theo toán t(cid:18) laplace, ký hi(cid:8)u là W(p), v(cid:13)i các (cid:5)i(cid:2)u ki(cid:8)n ban (cid:5)(cid:19)u tri(cid:8)t tiêu.

U(p)

Y(p)

W(p)

)

W p (

trong (cid:11)ó

Y p ) ( = U p ) (

v8i

y(0) = y’(0) = … = y(n-1)(0) = 0 u(0) = u’(0) = … = u(m-1)(0) = 0

2.2 Ph(cid:8)(cid:9)ng pháp tìm hàm truy(cid:6)n (cid:4)(cid:10)t T( ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân t(cid:18)ng quát c(cid:25)a m(cid:16)t khâu (h(cid:8) th(cid:23)ng) có d(cid:22)ng

(1.1)

... + +

+

=

... + +

+

a n

a 1

a y t ( ) 0

b m

b 1

b u t ( ) 0

n d y t ( ) n dt

dy t ( ) dt

m d u t ( ) m dt

du t ( ) dt

bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i laplace v8i các (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n ban (cid:11)(cid:9)u b

m

(1.2)

)

W p (

=

=

n

b p m a p n

( b p b M p ) + 0 1 a p a N p ) ( + 1 0

... + + ... + + N(p) : (cid:11)a th+c d(cid:24)c tính Ý ngh(cid:27)a

- Quan sát hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t, nh-n bi(cid:28)t c5u trúc h(cid:8) th(cid:23)ng - Xác (cid:11)(cid:19)nh tín hi(cid:8)u ra theo th;i gian (bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i laplace ng(cid:20)6c) - Xác (cid:11)(cid:19)nh các giá tr(cid:19) (cid:11)(cid:9)u, giá tr(cid:19) xác l-p c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng - Xác (cid:11)(cid:19)nh (cid:11)(cid:20)6c h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i t&nh c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng - …

10

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

2.3 M(cid:20)t s(cid:14) ví d(cid:21) v(cid:6) cách tìm hàm truy(cid:6)n (cid:4)(cid:10)t Nguyên t(cid:12)c chung :

- Thành l-p ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân ; - S7 d’ng phép bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i laplace (cid:11)(cid:14) (cid:11)(cid:20)a v(cid:13) d(cid:22)ng hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t theo (cid:11)(cid:19)nh ngh&a.

Ví d(cid:28) 1 : Khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i l(cid:15)c b

F1

F2

a

b

Xét ph(cid:20)(cid:21)ng trình cân b

(cid:9)

F1(p)*a = F2(p)*b

W(p)=

=

p ) p )

F1(t)*a = F2(t)*b a F ( 2 b F ( 1

Ví d(cid:28) 2 : (cid:3)(cid:16)ng c(cid:21) (cid:11)i(cid:8)n m(cid:16)t chi(cid:13)u kich t( (cid:11)(cid:16)c l-p

i

J

u

B

Gi(cid:6) s7 t( thông F = const, J là mômen quán tính qui v(cid:13) tr’c (cid:11)(cid:16)ng c(cid:21), B là h(cid:8) s(cid:23) ma sát (cid:10) tr’c. Thành l-p hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a (cid:11)(cid:16)ng c(cid:21) v8i: u: tín hi(cid:8)u vào là (cid:11)i(cid:8)n áp ph(cid:9)n +ng w: tín hi(cid:8)u ra là góc quay c(cid:25)a tr’c (cid:11)(cid:16)ng c(cid:21).

Gi(cid:24)i: Ph(cid:20)(cid:21)ng trình quan h(cid:8) v(cid:13) (cid:11)i(cid:8)n áp ph(cid:9)n +ng:

u Ri L

=

+

+

e u

di dt K w = F e

e u

Suy ra

u Ri L

K

(1.3)

=

+

+ F w e

di dt

Ph(cid:20)(cid:21)ng trình quan h(cid:8) v(cid:13) momen trên tr’c (cid:11)(cid:16)ng c(cid:21):

J

(1.4)

B w

F =

+

K i i

d w dt

u

J

J

B

w

+

=

+

+

K + F e

2 w 2

d w dt

d dt

d w dt

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

Thay (1.4) vào (1.3), ta (cid:11)(cid:20)6c: (cid:11) R B w (cid:13) K (cid:15) F

L K F

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

i

i

11

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

u

(cid:9)

=

+

+

K + F e

2 w 2

w dt

LJ d dt K F

RJ LB d + K F

(cid:11) w (cid:13) (cid:15)

i

i

(cid:10) RB (cid:12) K F(cid:14) i

2

( U p

)

)

V-y

=

+

a p 2

a p a + 0

2

) ( pw

;

;

v8i

=

=

=

a 2

a 1

a 0

K + F e

( LJ K F

RJ LB + K F

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

i

i

(cid:10) RB (cid:12) K F(cid:14) i

Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a (cid:11)(cid:16)ng c(cid:21) (cid:11)i(cid:8)n m(cid:16)t chi(cid:13)u là:

( W p

)

=

=

2

) ( p w ( ) U p

+

1 a p a + 2 0

a p 2

Ví d(cid:28) 3: Tìm hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a m(cid:22)ch (cid:11)i(cid:8)n t7 dùng K(cid:3)TT, gi(cid:6) thi(cid:28)t khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i thu-t toán là lý t(cid:20)(cid:10)ng.

R1

R1

+Vcc

V0

Vi

-Vcc

R2

C

Ta có:

-

-

-

-

C

V V

(1.5)

=

(cid:9) =

+

R C 2

i

dV dt

+

+

V

+

V 0

V 2

(1.6)

=

+

V 0

(cid:9) = V i

V V dV - i dt R 2 Xét dòng (cid:11)i(cid:8)n qua V+ V V - - i R R 1 1

M(cid:24)t khác, do gi(cid:6) thi(cid:28)t K(cid:3)TT là lý t(cid:20)(cid:10)ng nên V- = V+. T( (1.5) và (1.6)

( W p

)

(cid:9)

+

=

=

=

R C 2

V 0

R C 2

V - i

dV 0 dt

dV i dt

1 1

- +

R Cp 2 R Cp 2

( ) V p 0 ( ) V p i

Ví d(cid:28) 4:

u(t)

gggg

h

r

y(t)

12

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c Trong (cid:11)ó: u(t): l(cid:20)u l(cid:20)6ng ch5t lAng vào; y(t) là l(cid:20)u l(cid:20)6ng ch5t lAng ra; A là di(cid:8)n tích (cid:11)áy c(cid:25)a b(cid:14) ch5t lAng. G(cid:7)i p(t) là áp su5t c(cid:25)a ch5t lAng t(cid:22)i (cid:11)áy b(cid:14), bi(cid:28)t các quan h(cid:8) sau:

( ) y t

(r là h(cid:8) s(cid:23))

=

p t ( )

( ) p t r h tg= ( ) Tìm hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a b(cid:14) ch5t lAng. Gi(cid:24)i Theo các quan h(cid:8) trong gi(cid:6) thi(cid:28)t, ta có:

y t ( )

h

(1.7)

=

=

( ) p t r

g r

u t ( )

y t ( )

(1.8)

=

(cid:3)(cid:16) gia t(cid:26)ng chi(cid:13)u cao c(cid:16)t ch5t lAng là: - A

dh dt

T( (1.7) và (1.8), suy ra: y t ( )

u t ( )

y t ( )

u t ( )

rA

(cid:9)

+

=

g

=

dy dt

g r

dy dt

W p (

)

=

=

=

- A Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a b(cid:14) ch5t lAng trên là: ( Y p ) U p ) (

g rAp

1

1

K Tp +

+

2.4 Hàm truy(cid:6)n (cid:4)(cid:10)t c(cid:12)a m(cid:20)t s(cid:14) thi(cid:22)t b(cid:5) (cid:4)i(cid:7)n hình

- Các thi(cid:28)t b(cid:19) (cid:11)o l(cid:20);ng và bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i tín hi(cid:8)u: W(p) = K

- (cid:3)(cid:16)ng c(cid:21) (cid:11)i(cid:8)n m(cid:16)t chi(cid:13)u:

W(p)=

2

p

1

+

T T 1 2

- (cid:3)(cid:16)ng c(cid:21) không (cid:11)(cid:27)ng b(cid:16) 3 pha

W(p)=

T

K T p+ 2 K 1p +

- Lò nhi(cid:8)t

W(p)=

- B(cid:26)ng t(cid:6)i

W(p)=

K T 1p + pKe t -

2.5 (cid:18)(cid:10)i s(cid:14) s(cid:9) (cid:4)(cid:23) kh(cid:14)i (cid:3)(cid:22)i s(cid:23) s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i là bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i m(cid:16)t s(cid:21) (cid:11)(cid:27) ph+c t(cid:22)p v(cid:13) d(cid:22)ng (cid:11)(cid:21)n gi(cid:6)n h(cid:21)n (cid:11)(cid:14) thu-n ti(cid:8)n cho vi(cid:8)c tính toán.

2.5.1 M(cid:10)c n(cid:2)i ti(cid:5)p W W W ... W(p)= . n 2 1

W(p)=

2.5.2 M(cid:10)c song song ... – –

W W – 1 2

W n

2.5.3 M(cid:10)c ph(cid:4)n h(cid:11)i

U(p)

Y(p)

W1

W(p)=

1

W 1 WW– 1 2

- +

W2

13

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

2.5.4 Chuy(cid:12)n tín hi(cid:1)u vào t(cid:13) tr(cid:14)(cid:15)c ra sau m(cid:16)t kh(cid:2)i

Y(p)

Y(p)

U1(p)

U1(p)

W

W

(cid:219)

W

U2(p)

U2(p)

2.5.5 Chuy(cid:12)n tín hi(cid:1)u ra t(cid:13) sau ra tr(cid:14)(cid:15)c m(cid:16)t kh(cid:2)i

U(p)

Y(p)

U(p)

Y(p)

W

W

(cid:219)

Y(p)

W

Y(p)

Cho m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng m(cid:15)c ch5t lAng trong b(cid:14) ch+a nh(cid:20) hình vD, bi(cid:28)t

Ví d(cid:7) 1: (cid:3)I"U KHI#N M$C CH3T LBNG TRONG B# CHCA r

X

P

LI

LIC

Qi

Qa

LV

M

hH0

LT : chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i m+c ch5t lAng LIC : B(cid:16) hi(cid:8)u ch,nh LY : chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i dòng (cid:11)i(cid:8)n/áp su5t LV : van di(cid:13)u ch,nh t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng VT : van (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n b

Qo

LT

VT

- Hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i m(cid:15)c ch5t lAng/dòng (cid:11)i(cid:8)n

)

v8i Tc=1

=

pG ( LT

1

+

1 pT c

- Ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân bi(cid:14)u di.n qaun h(cid:8) gi(cid:17)a l(cid:20)u l(cid:20)6ng và (cid:11)(cid:16) cao c(cid:16)t ch5t lAng là:

)(

q

+

=

+

v8i q=25

tQtQth )( )( i

a

tdh )( dt

- Hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a c(cid:6) b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i dòng (cid:11)i(cid:8)n sang áp su5t và van t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng là:

14

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

W p W (

),

(

(

p )

HU

HQ a

) v8i Tv=4 = = = pG ( V pQ ( ) e ) pN ( 1 + 1 pT V

Yêu c(cid:9)u : 1. Thành l-p s(cid:21) (cid:11)(cid:27) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng. 2. Tìm các hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t p W ), HQ 0 3. Gi(cid:6) s7 ch(cid:20)a có b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n C(p) = 1. Tìm giá tr(cid:19) xác l-p c(cid:25)a c(cid:16)t n(cid:20)8c (cid:10) ngõ ra n(cid:28)u u(t)= 5.1(t) và Qa = 2.1(t). (cid:1)S

Qa X U H e Y Qi GLT(p) C(p) G(p) GV(p)

Qo

T

Ví d(cid:7) 2 : Cho mô hình c(cid:25)a m(cid:16)t b(cid:14) (cid:11)i(cid:13)u hòa nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) ch5t lAng nh(cid:20) hình vD

Qe

T

Ta

Ti

Trong (cid:11)ó : - Ti : nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) ch5t lAng vào b(cid:14) - T : nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) ch5t lAng trong b(cid:14) - Ta : nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) môi tr(cid:20);ng

Bi(cid:28)t r

(

)

- Nhi(cid:8)t l(cid:20)6ng t(cid:18)n th5t qua thành b(cid:14) do chênh l(cid:8)ch v8i môi tr(cid:20);ng = Q s T T - a 1 R

Q C =

l

dT dt

Bi(cid:28)t nhi(cid:8)t l(cid:20)6ng ch5t lAng nh-n (cid:11)(cid:20)6c sD làm t(cid:26)ng nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) ch5t lAng theo bi(cid:14)u th+c

i

l

0

15

+ = - - Q Q Q Q Q e a Hãy thành l-p mô hình (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n c(cid:25)a b(cid:14) trao (cid:11)(cid:18)i nhi(cid:8)t (cid:10) trên. Gi(cid:24)i Ph(cid:20)(cid:21)ng trình cân b

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1 Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

i

C

C = - + - VHT Q VHT e T T - a R

+

+

+

+

VH T VHT Q = e

i

T a

(cid:219) dT dt dT dt

e

i

(cid:10) (cid:12) (cid:14) a p a T p 1 0

(cid:11) (cid:13) (cid:15) b T p Q p ) + 0

1 R c T p ( 0 a

1 R )

(

(

(

)

)

)

T p (

+

=

) ( ( ( ) ) = + + (cid:219)

e

i

b T p Q p ) + 0

c T p ( 0 a

]

[

1 a p a + 0 1 Mô hình (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n là :

(cid:219)

Qe

Ti T

1 a p a+ 1 0

b0

c0

Ta

Ngoài ph(cid:20)(cid:21)ng pháp (cid:11)(cid:22)i s(cid:23) s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i, chúng ta còn có th(cid:14) dùng ph(cid:20)(cid:21)ng pháp Graph tín hi(cid:8)u (cid:11)(cid:14) tìm hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t t(cid:20)(cid:21)ng (cid:11)(cid:20)(cid:21)ng c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng ph+c t(cid:22)p.

3 Ph(cid:18)(cid:19)ng trình tr(cid:13)ng thái

3.1 Ph(cid:8)(cid:9)ng trình tr(cid:10)ng thái t(cid:3)ng quát

3.1.1 Khái ni(cid:1)m - (cid:3)(cid:23)i v8i m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng, ngoài tín hi(cid:8)u vào và tín hi(cid:8)u ra c(cid:9)n ph(cid:6)i xác (cid:11)(cid:19)nh, (cid:11)ôi khi ta c(cid:9)n quan sát các tr(cid:22)ng thái khác. Ví d’ (cid:11)(cid:23)i v8i (cid:11)(cid:16)ng c(cid:21) (cid:11)i(cid:8)n là dòng (cid:11)i(cid:8)n, gia t(cid:23)c (cid:11)(cid:16)ng c(cid:21), t(cid:18)n hao, v.v… - Khác v8i tín hi(cid:8)u ra ph(cid:6)i (cid:11)o l(cid:20);ng (cid:11)(cid:20)6c b

3.1.2 D(cid:9)ng t(cid:17)ng quát c(cid:18)a ph(cid:14)(cid:6)ng trình tr(cid:9)ng thái Xét h(cid:8) th(cid:23)ng có m tín hi(cid:8)u vào và r tín hi(cid:8)u ra.

u1(t) y1(t)

H(cid:29) th(cid:7)ng um(t) yr(t)

H(cid:8) th(cid:23)ng có :

16

m

U

,

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1 Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

U ˛ (cid:1)

u 1 ... u

r

Y

-

,

r tín hi(cid:8)u ra: y1(t), y2(t), …, yr(t), vi(cid:28)t

Y ˛ (cid:1)

y 1 ... y

r

n

X

,

- n bi(cid:28)n tr(cid:22)ng thái : x1(t), x2(t), …, xn(t), vi(cid:28)t

X ˛ (cid:1)

x 1 ... x n

(cid:10) (cid:12) = (cid:12) (cid:12) (cid:14) (cid:10) (cid:12) = (cid:12) (cid:12) (cid:14) (cid:10) (cid:12) = (cid:12) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:13) (cid:13) (cid:15) m (cid:11) (cid:13) (cid:13) (cid:13) (cid:15) (cid:11) (cid:13) (cid:13) (cid:13) (cid:15)

Ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái d(cid:22)ng t(cid:18)ng quát c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)(cid:20)6c bi(cid:14)u di.n d(cid:20)8i d(cid:22)ng :

nxm

rxn

rxm

(cid:1)

(cid:1)

,

,

,

(cid:2) (cid:2) = X AX BU + (cid:5) Y CX DU = + (cid:7) (cid:1) (cid:1) nxn A

B

C

D

˛

˛

˛

˛

- m tín hi(cid:8)u vào: u1(t), u2(t), …, um(t), vi(cid:28)t

V8i A, B, C, D g(cid:7)i là các ma tr-n tr(cid:22)ng thái, n(cid:28)u không ph’ thu(cid:16)c vào th;i gian g(cid:7)i là h(cid:8) th(cid:23)ng d(ng. Nh(cid:30)n xét : - Ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái mô t(cid:6) toán h(cid:7)c c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng v(cid:13) m(cid:24)t th;i gian d(cid:20)8i d(cid:22)ng các ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân. - H(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)(cid:20)6c bi(cid:14)u di.n d(cid:20)8i d(cid:22)ng các ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân b-c nh5t.

3.1.3 Ví d(cid:3) thành l(cid:8)p ph(cid:14)(cid:6)ng trình tr(cid:9)ng thái Ví d(cid:7) 1 Xây d(cid:15)ng ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng cho d(cid:20)8i d(cid:22)ng ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân nh(cid:20) sau :

2

5

y

+

+

u =

2 d y 2 dt

dy dt

Gi(cid:24)i H(cid:8) có m(cid:16)t tín hi(cid:8)u vào và m(cid:16)t tín hi(cid:8)u ra.

y

=

x 1

(cid:3)(cid:24)t

=

= (cid:2) y

x 2

u

2

5

+

=

+

x 1

dy dt T( ph(cid:20)(cid:21)ng trình trên, ta có : (cid:2) x x 2 2 Nh(cid:20) v-y : (cid:2) x 1

x 2

u

= -

-

+

(cid:2) x 2

x 1

x 2

(cid:2) (cid:4) (cid:5) (cid:4)(cid:7)

1 2

u

=

+

-

-

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

(cid:2) x 1 (cid:2) x 2

x 1 x 2

(cid:17) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:21)

1 2 1 1 2

(cid:16) (cid:17) 0 (cid:18) (cid:19) 1 (cid:18) (cid:19) (cid:18) (cid:19) (cid:20) (cid:21) 2

(cid:219)

y

=

] 0 1

[

(cid:2) y = = 5 2 (cid:16) 0 (cid:18) 5 (cid:18) (cid:18) (cid:20) 2 (cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

x 1 x 2

17

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

(cid:3)(cid:24)t A, B, C, D là các ma tr-n t(cid:20)(cid:21)ng +ng, suy ra

(cid:2) (cid:2) = X AX BU + (cid:5) Y CX DU + = (cid:7)

Ví d(cid:7) 2

Cho m(cid:22)ch (cid:11)i(cid:8)n có s(cid:21) (cid:11)(cid:27) nh(cid:20) hình vD sau, hãy thành l-p ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái cho

m(cid:22)ch (cid:11)i(cid:8)n này v8i u1 là tín hi(cid:8)u vào, u2 là tín hi(cid:8)u ra.

R

L

ui

u0

C

Gi(cid:24)i Gi(cid:6) s7 m(cid:22)ch h(cid:10) t(cid:6)i và các (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n (cid:11)(cid:9)u b

t

idt

=

Ri L +

(cid:1)

1 di + dt C

0

t

idt

=

(cid:1)

1 C

0

(cid:2) u (cid:4) i (cid:4) (cid:5) (cid:4) u (cid:4) 0 (cid:7)

, ta có :

=

=

x 1

i x , 2

u 0

(cid:3)(cid:24)t các bi(cid:28)n tr(cid:22)ng thái là :

-

+

= -

u i

x 1

x 2

(cid:2) x 1

+

+

(cid:2) Lx 1

x 2

1 L

1 L

R L

hay

x 2

u= 0

=

(cid:2) iu = (cid:5) (cid:2) Cx (cid:7) 2

Rx 1 x 1

=

(cid:2) x 2

x 1

(cid:2) (cid:4)(cid:4) (cid:5) (cid:4) (cid:4)(cid:7)

1 C

V-y :

-

-

1 L

+

=

i

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

x 1 x 2

(cid:2) x 1 (cid:2) x 2

0

(cid:16) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) 1 (cid:19) uL (cid:19) (cid:19) 0 (cid:21)

(cid:16) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:21)

R L 1 C

u

=

0

[

] 0 1

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

x 1 x 2

i

= , ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái c(cid:25)a m(cid:22)ch (cid:11)i(cid:8)n sD có d(cid:22)ng nh(cid:20)

=

x 1

u x , 0 2

HAi : Tr(cid:20);ng h6p (cid:11)(cid:24)t th(cid:28) nào ? Nh(cid:20)n xét - V8i cùng h(cid:8) th(cid:23)ng sD có nhi(cid:13)u ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái khác nhau. - Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng là duy nh5t.

3.2 Xây d(cid:24)ng ph(cid:8)(cid:9)ng trình tr(cid:10)ng thái t(cid:25) hàm truy(cid:6)n (cid:4)(cid:10)t

3.2.1 Khai tri(cid:12)n thành các th(cid:13)a s(cid:2) (cid:19)(cid:6)n gi(cid:4)n

N(cid:28)u hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t (cid:11)(cid:20)6c bi(cid:14)u di.n d(cid:20)8i d(cid:22)ng tích các th(a s(cid:23) nh(cid:20) sau :

18

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

n

W p (

)

K

=

=

( Y p ) U p ) (

i

1 =

p i

1 -(cid:213) ( p

)

Y

x2

x1

U

xn

p

p

p

1 p-

1 p-

2

n

K p- 1

(cid:3)(cid:24)t các bi(cid:28)n trung gian nh(cid:20) hình vD, ta có :

= =

(cid:2) x 1 (cid:2) x 2

và y = xn

=

+

(cid:2) (cid:4) (cid:4) (cid:5) (cid:4) (cid:4) (cid:7)

(cid:2) x n

1

n

x -

p x Ku + 1 1 x p x + 1 2 2 ... p x n n Suy ra ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái là : p 1 1

K 0

(cid:2) x 1 (cid:2) x 2

p 2

u

=

+

0

1

0

(cid:16) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:21)

(cid:2) x n

p n

(cid:16) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:20)

(cid:16) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:21)

T

y

0 0

=

x n

x 1

x 2

(cid:17) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:21) [

]

][ 1

3.2.2 Khai tri(cid:12)n thành t(cid:17)ng các phân th(cid:20)c (cid:19)(cid:6)n gi(cid:4)n

n

i

i

W p (

)

(cid:9)

Y p (

)

U p (

)

=

(cid:22)

(cid:22)

p

p

K -

K -

i

i

1 =

1 =

N(cid:28)u hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t (cid:11)(cid:20)6c khai tri(cid:14)n d(cid:20)8i d(cid:22)ng : n Y p ( ) = p U p ( ) i

(cid:16) = (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

p i

S(cid:21) (cid:11)(cid:27) c5u trúc nh(cid:20) sau :

X1

Y1

K1

p

1 p- 1

X2

Y2

Y

U

K2

p

1 p-

2

Yn

Xn

Kn

p

1 p-

n

Nh(cid:20) v-y :

pX

(cid:9)

u

=

+

=

+

p X U i i

i

(cid:2) x i

p x i i

19

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

p 1

p 2

(cid:2) x 1 (cid:2) x 2

u

=

+

Hay

0

(cid:16) (cid:17) 1 (cid:18) (cid:19) 1 (cid:18) (cid:19) (cid:18) (cid:19) 1 (cid:18) (cid:19) 1 (cid:20) (cid:21)

(cid:2) x n

p n

(cid:16) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:20)

(cid:16) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:21)

T

y

K K

=

1

2

x 2

x n

(cid:17) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:21) [

][ K x 1 n

]

3.2.3 S(cid:21) d(cid:3)ng mô hình tích phân c(cid:6) b(cid:4)n

Tr(cid:20);ng h6p hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t có d(cid:22)ng

W p (

)

=

=

n

(

n

n ( )

1) -

a p a + 1 0 (cid:2)(cid:2) y ,...,

(cid:2) y

,

(cid:2) y

=

=

=

=

=

=

=

y x , 2

( Y p ) U p ) ( (cid:2) x 1

K ... + + (cid:2) x 2

a p n (cid:2) y x , 3

x n

(cid:2) x n

=

=

x 2 x 3

(cid:3)(cid:24)t x 1 Suy ra : (cid:2) x 1 (cid:2) x 2 ...

1 -

u

= -

... - -

+

(cid:2) x n

x 1

x n

a 1 a

a n a

n

n

K a n

3.3 Chuy(cid:7)n (cid:4)(cid:3)i t(cid:25) ph(cid:8)(cid:9)ng trình tr(cid:10)ng thái sang hàm truy(cid:6)n

1 -

W p (

)

C pI A B D )

(

=

+

-

M(cid:15)T S(cid:16) BÀI T(cid:31)P CH !NG 1

Bài t(cid:20)p 1 (cid:3)I"U KHI#N L(cid:1)U L(cid:1)4NG CH3T LBNG TRONG !NG DEN Cho s(cid:21) (cid:11)(cid:27) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n m(cid:15)c l(cid:20)u l(cid:20)6ng c(cid:25)a m(cid:16)t (cid:11)(cid:20);ng (cid:23)ng d9n ch5t lAng nh(cid:20) hình vD

X

FY

FIC

Y

FT

FE : (cid:11)o l(cid:20)u l(cid:20)6ng FT : chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i l(cid:20)u l(cid:20)6ng/ dòng (cid:11)i(cid:8)n FIC : b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n l(cid:20)u l(cid:20)6ng FY : chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i dòng (cid:11)i(cid:8)n/áp su5t

LV

FE

Bi(cid:28)t hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a c(cid:21) c5u chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i t( dòng (cid:11)i(cid:8)n sang áp su5t + van LV + (cid:11)(cid:20);ng (cid:23)ng + b(cid:16)

p

-

pH (

)

chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i t( l(cid:20)u l(cid:20)6ng sang dòng (cid:11)i(cid:8)n là

=

=

pY ( ) ( pX )

e 2.2

p

1

+

Hãy thành l-p mô hình (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng. Bài t(cid:20)p 2 (cid:3)I"U CHFNH NHI T (cid:3)% C*A MÁY LO(cid:4)I KHÍ CHO NGI HHI

20

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c N(cid:20)8c tr(cid:20)8c khi (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)(cid:20)a vào lò h(cid:21)i c(cid:9)n ph(cid:6)i qua máy lo(cid:22)i khí nh

H(cid:21)i

Qe

I

TY

Y

LV

N(cid:20)8c

TIC

TE

LT

T

X

Qv

TV

(cid:3)(cid:28)n n(cid:27)i h(cid:21)i

TE : (cid:11)(cid:9)u dò nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) TY : chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i (cid:11)i(cid:8)n áp/dòng (cid:11)i(cid:8)n TIC : b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u ch,nh nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16)

TV : van t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng (cid:11)i(cid:13)u ch,nh nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) LT : b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i m+c LV : van (cid:11)i(cid:13)u ch,nh m+c

Hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a van (cid:11)i(cid:13)u ch,nh TV + n(cid:27)i h(cid:21)i + b(cid:16) (cid:11)o TE là

p

4 -

pT (

)

=

=

e p

pY ( ) pX ( )

2 8

1

+

pC (

)

=

=

B(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i (cid:11)i(cid:8)n áp/dòng (cid:11)i(cid:8)n TY có nhi(cid:8)m v’ chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i tín hi(cid:8)u (cid:11)i(cid:8)n áp ( vài micro volt) t, l(cid:8) v8i nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) thành tín hi(cid:8)u dòng (cid:11)i(cid:8)n I (4-20mA) (cid:11)(cid:14) (cid:11)(cid:20)a (cid:11)(cid:28)n b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u ch,nh TIC. Hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i TY là : pI ( ) ( pY )

1 p

3.0

1

+

Hãy thành l-p mô hình (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng. Bài t(cid:20)p 3 (cid:3)I"U CHFNH NHI T (cid:3)% C*A B% TRAO (cid:3)/I NHI T S(cid:21) (cid:11)(cid:27) c(cid:25)a m(cid:16)t b(cid:16) trao (cid:11)(cid:18)i nhi(cid:8)t nh(cid:20) hình vD, trong (cid:11)ó q1>T1.

21

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

FT

Qf,T1

Qc,q1

Ch5t lAng c(cid:9)n làm nóng

lAng

X

TV

Ch5t mang nhi(cid:8)t

TIC

Qc,q2

Y

TT

Qf,T2

TT : b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) TIC : b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u ch,nh nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16)

TV : van (cid:11)i(cid:13)u ch,nh nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) FT : b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i l(cid:20)u l(cid:20)6ng

Yêu c(cid:9)u (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n là gi(cid:17) cho nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) ra T2 c(cid:25)a ch5t lAng c(cid:9)n làm nóng không (cid:11)(cid:18)i v8i m(cid:7)i l(cid:20)u l(cid:20)6ng Qf. M(cid:16)t tín hi(cid:8)u (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n X (cid:11)(cid:20)a (cid:11)(cid:28)n van sD kh(cid:23)ng ch(cid:28) nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) T2 c(cid:25)a ch5t lAng, nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) này (cid:11)(cid:20)6c th(cid:14) hi(cid:8)n qua tín hi(cid:8)u (cid:11)o l(cid:20);ng Y. Hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a van TV + b(cid:16) trao (cid:11)(cid:18)i nhi(cid:8)t + b(cid:16) (cid:11)o

)

( pH

TT là

. M(cid:24)t khác, n(cid:28)u gi(cid:17) tín hi(cid:8)u (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n X không (cid:11)(cid:18)i nh(cid:20)ng

=

=

( ) pY ( ) pX

4.1 p

+

)31

( 2

l(cid:20)u l(cid:20)6ng Qf c(cid:25)a ch5t lAng c(cid:9)n làm nóng thay (cid:11)(cid:18)i cIng làm (cid:6)nh h(cid:20)(cid:10)ng (cid:11)(cid:28)n nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) ra T2.

)

( pD

(cid:29)nh h(cid:20)(cid:10)ng c(cid:25)a Qf (cid:11)(cid:28)n T2 (cid:11)(cid:20)6c cho b(cid:10)i hàm truy(cid:13)n

=

-=

2 p

+

( ) pY ( ) pQ f

( 5.0

)21

Hãy thành l-p mô hình (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng. Bài t(cid:20)p 4 (cid:3)I"U KHI#N NHI T (cid:3)% C*A M%T MÁY HÓA LBNG GA (liquéfacteur) S(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i c(cid:25)a m(cid:16)t máy hóa lAng ga (cid:11)(cid:20)6c cho trong hình sau :

X1

FIC

TIC

Y

X

FT1

TT

Q2, T2

Q1, T3

M

Ga lAng

Ch5t làm l(cid:22)nh

FT2

Q1, T4

Q2, T1

Ga c(cid:9)n hóa lAng

Trong (cid:11)ó : TT : b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) TIC : b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u ch,nh nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) FT1 : b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i l(cid:20)u l(cid:20)6ng ((cid:11)i(cid:8)n t() FT2 : b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i l(cid:20)u l(cid:20)6ng v8i (cid:11)o l(cid:20);ng tuy(cid:28)n tính

22

Ch(cid:11)(cid:16)ng 1

Mô t(cid:24) toán h(cid:5)c

p

t - 1

)

)

=

=

pH ( 2

pH ( 3

)

=

=

( pH 1

) )

pT ( 2 ( pT 3

p

(cid:3)(cid:14) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a ga (cid:11)ã (cid:11)(cid:20)6c hóa lAng, ng(cid:20);i ta (cid:11)(cid:18)i l(cid:20)u l(cid:20)6ng Q1 c(cid:25)a ch5t làm l(cid:22)nh b(cid:10)i b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n TIC. Ga tr(cid:20)8c khi hóa lAng có nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) T1, sau khi (cid:11)(cid:20)6c hóa lAng sD có nhi(cid:8)t (cid:11)(cid:16) T2. Hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a các khâu trong s(cid:21) (cid:11)(cid:27) (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)(cid:19)nh ngh&a nh(cid:20) sau : eK 1 1 +

q 1

)

)

1

)

1

=

=

=

=

=

pH ( 5

pH ( 4

pH ( 6

pT ( ) 2 ( pQ ) 2 pQ ( ) 1 ) pX (

( ) pT 2 pQ ( ) 1 pY ( ) pT ( ) 2

pT ( ) 2 ) ( pT 1 V8i K1=2, t1=1 min, q1=4 min. Hãy thành l-p mô hình (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng.

23

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

(cid:14)(cid:9)(cid:20)(cid:21)(cid:6)(cid:5)(cid:4)(cid:16)(cid:4) (cid:1)"C TÍNH (cid:1)(cid:15)NG H(cid:17)C C(cid:14)A CÁC KHÂU VÀ C(cid:14)A H(cid:2) TH(cid:16)NG TRONG MI(cid:20)N T(cid:18)N S(cid:16)

+ Kh(cid:6)o sát tính (cid:18)n tính + Phân tích tính ch5t + T(cid:18)ng h6p b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n

W p (

1

)

Tp=

1 Khái ni(cid:6)m chung - Nhi(cid:8)m v’ c(cid:25)a ch(cid:20)(cid:21)ng : xây d(cid:15)ng (cid:11)(cid:24)c tính (cid:11)(cid:16)ng h(cid:7)c c(cid:25)a khâu/h(cid:8) th(cid:23)ng trong mi(cid:13)n t(cid:9)n s(cid:23). M’c (cid:11)ích : - Khâu (cid:11)(cid:16)ng h(cid:7)c : nh(cid:17)ng (cid:11)(cid:23)i t(cid:20)6ng khác nhau có mô t(cid:6) toán h(cid:7)c nh(cid:20) nhau (cid:11)(cid:20)6c g(cid:7)i là khâu (cid:11)(cid:16)ng h(cid:7)c. Có m(cid:16)t s(cid:23) khâu (cid:11)(cid:16)ng h(cid:7)c không có ph(cid:9)n t7 v-t lý nào t(cid:20)(cid:21)ng +ng, ví d’ + hay W p (

)

Tp=

- . 1

2 Ph(cid:20)n (cid:21)ng c(cid:22)a m(cid:12)t khâu

2.1 Tín hi(cid:13)u tác (cid:4)(cid:20)ng vào m(cid:20)t khâu (các tín hi(cid:1)u ti(cid:22)n (cid:19)(cid:23)nh)

2.1.1 Tín hi(cid:1)u b(cid:8)c thang (cid:19)(cid:6)n v(cid:23)

u

u t

( ) 1( ) t =

0 0

‡ <

(cid:2) 1 t = (cid:5) t 0 (cid:7)

1

D(cid:22)ng t(cid:18)ng quát

t

U

t

0

0

( )

)

t

1( u t U t =

-

0

0

t

0

t

t

<

(cid:2) = (cid:5) (cid:7)

0

d(t)

u t ( )

t ( )

d

=

=

t 0 t

0 0

1( ) d t dt

¥

„ =

2.1.2 Tín hi(cid:1)u xung (cid:19)(cid:6)n v(cid:23) (cid:2) = (cid:5) (cid:7)

Tính ch5t :

1

=

t

¥ (cid:1) t dtd ( )

0

t

( ) u t

) ( j U e w j+

2.1.3 Tín hi(cid:1)u (cid:19)i(cid:22)u hòa u(t) = Umsin(wt + j) Bi(cid:14)u di.n d(cid:20)8i d(cid:22)ng s(cid:23) ph+c

m

2.1.4 Tín hi(cid:1)u b(cid:7)t k(cid:24) (cid:3)(cid:23)i v8i m(cid:16)t tín hi(cid:8)u vào b5t k?, ta luôn có th(cid:14) phân tích thành t(cid:18)ng c(cid:25)a các tín hi(cid:8)u (cid:11)(cid:21)n gi(cid:6)n (cid:10) trên.

2.2 Ph(cid:15)n (cid:26)ng c(cid:12)a m(cid:20)t khâu

Cho m(cid:16)t khâu (cid:11)(cid:20)6c mô t(cid:6) toán h(cid:7)c nh(cid:20) hình vD :

Y(p)

U(p)

W(p)

u(t)

y(t)

24

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c (cid:3)(cid:19)nh ngh&a: Ph(cid:11)n (cid:21)ng c(cid:14)a m(cid:6)t khâu (h(cid:8) th(cid:9)ng) (cid:5)(cid:9)i v(cid:13)i m(cid:6)t tín hi(cid:8)u vào xác (cid:5)(cid:22)nh chính là (cid:5)(cid:23)c tính quá (cid:5)(cid:6) hay (cid:5)(cid:23)c tính th(cid:24)i gian c(cid:14)a khâu (cid:5)ó.

2.2.1 Hàm quá (cid:19)(cid:16) c(cid:18)a m(cid:16)t khâu Hàm quá (cid:5)(cid:6) c(cid:14)a m(cid:6)t khâu là ph(cid:11)n (cid:21)ng c(cid:14)a khâu (cid:5)(cid:9)i v(cid:13)i tín hi(cid:8)u vào 1(t). Ký hi(cid:8)u : h(t)

)

1

Bi(cid:14)u th+c :

h t ( )

=

W p ( p

- (cid:2) L (cid:5) (cid:7)

(cid:3) (cid:6) (cid:8)

2.2.2 Hàm tr(cid:25)ng l(cid:14)(cid:26)ng c(cid:18)a m(cid:16)t khâu Hàm tr(cid:25)ng l(cid:26)(cid:27)ng c(cid:14)a m(cid:6)t khâu là ph(cid:11)n (cid:21)ng c(cid:14)a khâu (cid:5)(cid:9)i v(cid:13)i tín hi(cid:8)u vào dddd(t). Ký hi(cid:8)u : wwww(t)

Bi(cid:14)u th+c :

hay

( ) t w =

1 -= Lw t ( )

{

} W(p)

( ) dh t dt

Ví d(cid:23) : Cho m(cid:16)t khâu có hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t là

W p (

)

=

1

2

5 p +

Tìm ph(cid:6)n +ng c(cid:25)a khâu (cid:11)(cid:23)i v8i tín hi(cid:8)u u(t) = 2.1(t-2)-2.1(t-7).

3 (cid:3)(cid:23)c tính t(cid:24)n s(cid:14) c(cid:22)a m(cid:12)t khâu

3.1 Hàm truy(cid:6)n (cid:4)(cid:10)t t(cid:27)n s(cid:14)

3.1.1 (cid:27)(cid:23)nh ngh(cid:28)a:

Hàm truy(cid:2)n (cid:5)(cid:12)t t(cid:19)n s(cid:9) c(cid:14)a m(cid:6)t khâu, ký hi(cid:8)u là W(jwwww), là t(cid:15) s(cid:9) gi(cid:16)a tín hi(cid:8)u ra v(cid:13)i tín

( )

.

tw

u t U =

sinm

t

)

u t ( )

hi(cid:8)u vào (cid:28) tr(cid:12)ng thái xác l(cid:20)p khi tín hi(cid:8)u vào bi(cid:29)n thiên theo qui lu(cid:20)t (cid:5)i(cid:2)u hòa - J tr(cid:22)ng thái xác l-p (n(cid:28)u h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh): yxl(t)= Ymsin(wt + j) - Bi(cid:14)u di.n d(cid:20)8i d(cid:22)ng s(cid:23) ph+c : ( j e wfi

t

) ( j Y e w j+ m

( ) y t ¥ fi

j

( ) t w j +

j j

- Theo (cid:11)(cid:19)nh ngh&a :

W j (

e

) w

=

=

=

j

( t w

)

t y ( ) xl ( ) u t

Y m U

m

Y e m U e m

Nh(cid:30)n xét: Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t t(cid:9)n s(cid:23)

- Là m(cid:16)t s(cid:23) ph+c - Ph’ thu(cid:16)c vào t(cid:9)n s(cid:23) tín hi(cid:8)u.

Do W(jw) là s(cid:23) ph+c nên có th(cid:14) bi(cid:14)u di.n nó nh(cid:20) sau : ( j ) j w

e

jQ

( W j W j (

) )

( ) w

A ( ) = w w P ( ) = w w

+

3.1.2 Cách tìm hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t t(cid:29)n s(cid:2) t(cid:13) hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t c(cid:18)a m(cid:16)t khâu

Có th(cid:14) ch+ng minh (cid:11)(cid:20)6c hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t t(cid:9)n s(cid:23) (cid:11)(cid:20)6c tìm (cid:11)(cid:20)6c t( hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a m(cid:16)t

W p (

W j (

)

khâu (h(cid:8) th(cid:23)ng) theo quan h(cid:8) sau :

) w

=

w

p j =

Ví d(cid:23) : Tìm hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t t(cid:9)n s(cid:23) c(cid:25)a khâu có hàm truy(cid:13)n

W p (

)

.

=

1

2

5 p +

Ý ngh(cid:27)a c(cid:9)a W(jwwww)

25

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

- Xác (cid:11)(cid:19)nh (cid:11)(cid:20)6c h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i / góc l(cid:8)ch pha (cid:11)(cid:23)i v8i tín hi(cid:8)u xoay chi(cid:13)u - Xác (cid:11)(cid:19)nh (cid:11)(cid:20)6c ph(cid:20)(cid:21)ng trình c(cid:25)a tín hi(cid:8)u ra (cid:10) tr(cid:22)ng thái xác l-p.

3.2 (cid:18)(cid:11)c tính t(cid:27)n s(cid:14)

3.2.1 (cid:27)(cid:30)c tính t(cid:29)n s(cid:2) biên pha (Nyquist)

W j (

)

(

jQ

Xu5t phát t( cách bi(cid:14)u di.n hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t t(cid:9)n s(cid:23)

( ) w

P ) = w w

+

- Xây d(cid:15)ng h(cid:8) tr’c v8i tr’c hoành P, tr’c tung Q. - Khi w bi(cid:28)n thiên, vD nên (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) biên pha.

jQ

(cid:2)(cid:13)nh ngh!a : (cid:1)(cid:23)c tính t(cid:19)n s(cid:9) biên pha ((cid:1)TBP) là qu(cid:30) (cid:5)(cid:12)o c(cid:14)a hàm truy(cid:2)n (cid:5)(cid:12)t t(cid:19)n s(cid:9) W(jwwww) trên m(cid:23)t ph(cid:31)ng ph(cid:21)c khi wwww bi(cid:29)n thiên t -¥¥¥¥ (cid:5)(cid:29)n ¥¥¥¥. (cid:3)(cid:24)c (cid:11)i(cid:14)m :

P

- (cid:3)TBP (cid:11)(cid:23)i x+ng qua tr’c hoành nên ch, c(cid:9)n xây d(cid:15)ng ½ (cid:11)(cid:24)c tính khi w bi(cid:28)n thiên t( 0 (cid:11)(cid:28)n ¥ và l5y (cid:11)(cid:23)i x+ng qua tr’c hoành (cid:11)(cid:14) (cid:11)(cid:20)6c toàn b(cid:16) (cid:11)(cid:24)c tính. - Có th(cid:14) xác (cid:11)(cid:19)nh (cid:11)(cid:20)6c môdun A, góc pha j t( (cid:3)TBP

j

A

3.2.2 (cid:27)(cid:30)c tính t(cid:29)n s(cid:2) logarit (Bode) Quan sát s(cid:15) bi(cid:28)n thiên c(cid:25)a biên (cid:11)(cid:16) và góc pha theo t(cid:9)n s(cid:23) Xây d(cid:15)ng h(cid:8) g(cid:27)m 2 (cid:11)(cid:24)c tính :

L

logw w

j

logw w

L

20 log (

=

* (cid:1)#c tính t(cid:4)n s(cid:7) biên (cid:11)(cid:6) logarit (cid:1)TBL - Hoành (cid:11)(cid:16) là w hay logw [dec] - Tung (cid:11)(cid:16) L [dB]. Hàm L (cid:11)(cid:20)6c xác (cid:11)(cid:19)nh A w ) (cid:3)TBL bi(cid:14)u di.n bi(cid:28)n thiên c(cid:25)a h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i tín hi(cid:8)u theo t(cid:9)n s(cid:23) tín hi(cid:8)u vào. * (cid:1)#c tính t(cid:4)n s(cid:7) pha logarit (cid:1)TPL - Hoành (cid:11)(cid:16) là w hay logw [dec] - Tung (cid:11)(cid:16) j [rad], (cid:11)(cid:20)6c xác (cid:11)(cid:19)nh trong W(jw). (cid:3)TPL bi(cid:14)u di.n bi(cid:28)n thiên c(cid:25)a góc pha theo t(cid:9)n s(cid:23) tín hi(cid:8)u vào. * (cid:3)(cid:24)c (cid:11)i(cid:14)m c(cid:25)a (cid:11)(cid:24)c tính logarit

Khi h(cid:8) th(cid:23)ng có n khâu n(cid:10)i ti(cid:1)p :

26

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

+

=

+

... + + ... + +

L L L = 1 2 j j j 1 2

L n j n

4 (cid:3)(cid:23)c tính (cid:8)(cid:12)ng h(cid:25)c c(cid:22)a m(cid:12)t s(cid:14) khâu c(cid:19) b(cid:20)n

4.1 Khâu t(cid:28) l(cid:13)

W(p) = K

4.1.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t t(cid:29)n s(cid:2)

4.1.2 (cid:27)(cid:30)c tính Nyquist

P = K Q = 0

4.1.3 (cid:27)(cid:30)c tính Bode

L

20 lg

K

=

0

j

=

K t .1( )

4.1.4 Hàm quá (cid:19)(cid:16) h t ( )

=

4.2 Khâu quán tính b(cid:29)c 1

W p (

)

=

1

K Tp +

,

Q

P

= -

=

T

T

1

4.2.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t t(cid:29)n s(cid:2) K 2 2 w

KT w 2 2 + w

1 + K

A

,

j

arctg T w

=

= -

T

1

2 2 w

+

4.2.2 (cid:27)(cid:30)c tính Nyquist

27

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

Nyquist Diagram

5

4

3

2

1

0

-1

is x y A r a gin a Im

-2

-3

-4

-5

0

2

4

6

8

10

-2

Real Axis

(cid:3)(cid:24)c tính Nyquist c(cid:25)a khâu quán tính b-c 1 (K = 10, T = 0.1)

4.2.3 (cid:27)(cid:30)c tính Bode

2 2 T w

Bode Diagram

40

30

20

10

0

) B (d e d itu gn a M

-10

-20 45

0

-45

) g e (d e s a h P

-90

-1

10

0 10

1 10

2 10

3 10

Frequency (rad/sec)

(cid:3)(cid:24)c tính Bode c(cid:25)a khâu quán tính b-c 1 (K = 10, T = 0.1)

20 lg + 1 20 lg L j K - arctg T w = = -

28

Trên h(cid:8) tr’c logarit, có th(cid:14) vD (cid:11)(cid:24)c tính biên pha g(cid:9)n (cid:11)úng c(cid:25)a khâu quán tính b-c nh5t nh(cid:20) sau : * (cid:2) c tính biên (cid:8)(cid:18) logarit - w fi 0 : L fi L1 = 20lgK; - w fi ¥ : L fi L2 = 20lgK – 20lgw; - w = wg = 1/T: L1(wg) = L2(wg) * (cid:2) c tính pha logarit - w fi 0 : j fi 0;

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

4.2.4 Hàm quá (cid:19)(cid:16)

t T

h t ( )

K

e-

=

-

( 1

)/

Step Response

12

10

8

e d

6

plitu

m A

4

2

0

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

Time (sec)

(cid:3)(cid:24)c tính quá (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a khâu quán tính b-c 1 (K = 10, T = 0.1)

- w fi ¥ : j fi -p/2; - w = wg = 1/T: j(wg) = -p/4 Chú ý: sai l(cid:8)ch gi(cid:17)a (cid:11)(cid:24)c tính g(cid:9)n (cid:11)úng và (cid:11)(cid:24)c tính chính xác không (cid:11)(cid:20)6c l8n h(cid:21)n 3dB.

4.3 Khâu dao (cid:4)(cid:20)ng b(cid:29)c 2

2

2 w 0 2 p 2 xw w 0

0

W p ( ) K = p + +

4.3.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t t(cid:29)n s(cid:2)

K

-

2 0

2

P

,

Q

=

= -

2

+

+

) 2 2 4 xww 0

2 2 4 xww 0

( 2 2 w w w 0 2 )

( 2 2 w w - 0

3 K xww 0 2 )

( 2 2 w w - 0

A

,

arctg

j

=

= -

2

2 xww 0 ( 2 2 w w - 0

)

+

2 2 4 xww 0

2 K w 0 2 )

( 2 2 w w - 0

v8i x <1

29

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

4.3.2 (cid:27)(cid:30)c tính Nyquist

Nyquist Diagram

8

6

4

2

0

-2

is x y A r a gin a Im

-4

-6

-8

0

2

4

6

8

10

-2

Real Axis

(cid:3)(cid:24)c tính Nyquist c(cid:25)a khâu dao (cid:11)(cid:16)ng b-c 2 (K = 10, w0 = 0.5, x = 0.9)

4.3.3 (cid:27)(cid:30)c tính Bode

2

L

20 lg

20 lg

=

-

+

2 Kw 0

2 2 4 xww 0

( 2 2 - w w 0

)2

Bode Diagram

40

20

0

-20

-40

) B (d e d itu gn a M

-60

-80 45

0

-45

-90

) g e (d e s a h P

-135

-180

-2

-1

10

10

0 10

1 10

2 10

Frequency (rad/sec)

(cid:3)(cid:24)c tính Bode c(cid:25)a khâu dao (cid:11)(cid:16)ng b-c 2 (K = 10, w0 = 0.5, x = 0.9)

2 – 40lgw;

Cách vD (cid:11)(cid:24)c tính biên pha g(cid:9)n (cid:11)úng : * (cid:2) c tính biên (cid:8)(cid:18) logarit - w fi 0 : L fi L1 = 20lgK; - w fi ¥ : L fi L2 = 20lgKw0 - w = wg = w0: L1(wg) = L2(wg).

30

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

w0 (cid:11)(cid:20)6c g(cid:7)i là t(cid:9)n s(cid:23) dao (cid:11)(cid:16)ng t(cid:15) nhiên * (cid:2) c tính pha logarit - w fi 0 : j fi 0; - w fi ¥ : j fi -p; - w = wg = w0: j(wg) = -p/2

4.3.4 Hàm quá (cid:19)(cid:16)

1

t

2

-

0

K

e

t

h t ( )

sin

1

arccos

=

-

-

+

x

0

)

( xw w x

1

-

2 x

(cid:16) (cid:18) 1 (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:19) (cid:21)

Step Response

14

12

10

8

6

e d plitu m A

4

2

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0

Time (sec)

(cid:3)(cid:24)c tính quá (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a khâu dao (cid:11)(cid:16)ng b-c 2 v8i các h(cid:8) s(cid:23) x khác nhau

4.4 Khâu không (cid:3)n (cid:4)(cid:5)nh b(cid:29)c 1

W p (

)

=

1

K Tp -

4.4.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t t(cid:29)n s(cid:2)

P

,

Q

= -

= -

T

1

1

T

K 2 2 w

KT w 2 2 + w

+ K

,

A

arctg T

=

j

=

- w p

1

T

2 2 w

+

4.4.2 (cid:27)(cid:30)c tính Nyquist

4.4.3 (cid:27)(cid:30)c tính Bode

2 2 T w

+ 1

L j

= =

20 lg K 20 lg - - arctg T w p

4.4.4 Hàm quá (cid:19)(cid:16)

t T /

h t ( )

=

( K e

) - 1

31

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

4.5 Khâu vi phân lý t(cid:8)(cid:30)ng W p (

Kp

)

=

4.5.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t t(cid:29)n s(cid:2)

P

0,

=

Q K =

A K =

, w j

=

w p 2

4.5.2 (cid:27)(cid:30)c tính Nyquist

4.5.3 (cid:27)(cid:30)c tính Bode

L

K

20 lg

20 lg

=

+

w

W p (

)

=

4.6 Khâu vi phân b(cid:29)c 1 ( K Tp

) 1 +

4.6.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t t(cid:29)n s(cid:2)

, P K Q

TK

=

=

w

A K T

arctgT

1,

=

2 2 w

+

j

=

w

4.6.2 (cid:27)(cid:30)c tính Nyquist

Nyquist Diagram

200

150

100

50

0

-50

is x y A r a gin a Im

-100

-150

-200

-2

0

2

4

6

8

10

12

Real Axis

(cid:3)(cid:24)c tính Nyquist c(cid:25)a khâu vi phân b-c nh5t

4.6.3 (cid:27)(cid:30)c tính Bode

20 log

1

K

T

L

+

+

=

2 2 w

=

w g

20 log 1 T

32

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

Bode Diagram

60

50

40

30

20

) B (d e d itu gn a M

10

0 135

90

45

) g e (d e s a h P

1

3

-1

0 10

10

2 10

10

0 10

Frequency (rad/sec)

(cid:3)(cid:24)c tính Bode c(cid:25)a khâu vi phân b-c 1 (K = 10, T = 0.1)

4.7 Khâu tích phân lý t(cid:8)(cid:30)ng

W p (

)

=

K p

4.7.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t t(cid:29)n s(cid:2)

P

0,

Q

=

= -

A

,

=

j

= -

K w p 2

K w

4.7.2 (cid:27)(cid:30)c tính Nyquist

4.7.3 (cid:27)(cid:30)c tính Bode

L

20 lg

K

20 lg

=

-

w

4.8 Khâu ch(cid:29)m tr(cid:31)

W p (

)

p - e t

=

j wt

W j ( A

) w 1,

=

4.8.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t t(cid:29)n s(cid:2) -= e j wt = -

4.8.2 (cid:27)(cid:30)c tính Nyquist

4.8.3 (cid:27)(cid:30)c tính Bode

0L =

= - j wt

33

Ch(cid:11)(cid:16)ng 2

(cid:2) c tính (cid:8)(cid:18)ng h(cid:5)c

Bode Diagram

40

30

20

10

) B (d e d itu gn a M

0

-10

-20 45

0

-45

-90

) g e (d e s a h P

-135

-180

-1

0

1

10

10

10

2 10

3 10

Frequency (rad/sec)

(cid:3)(cid:24)c tính Bode c(cid:25)a khâu quán tính b-c 1 (xanh blue) và khâu quán tính b-c nh5t có tr. 0.5s (xanh verte)

Các l(cid:8)nh th(cid:15)c hi(cid:8)n vD (cid:11)(cid:24)c tính trên trong MATLAB : num=10 den=[0.1 1] W1=tf(num,den) W2=W1; set(W2,’IODelay,0.5); W2 bode(W1); hold on bode(W2);

34

Ch(cid:11)(cid:16)ng 3

Tính (cid:26)n (cid:8)(cid:13)nh c(cid:20)a h(cid:14) th(cid:10)ng

(cid:14)(cid:9)(cid:20)(cid:21)(cid:6)(cid:5)(cid:4)(cid:17)(cid:4) TÍNH $N (cid:1)%NH C(cid:14)A H(cid:2) TH(cid:16)NG (cid:1)I(cid:20)U KHI(cid:21)N T& (cid:1)(cid:15)NG

1 Khái ni(cid:6)m chung

m

)

W p (

(3.1)

=

=

n

... + + ... + +

b p b + 1 0 a p a + 1 0

(3.2)

... + +

... + +

+

+

=

a y 0

b u 0

a 1

b 1

b m

a n

Kh(cid:6)o sát m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng (cid:11)(cid:20)6c mô t(cid:6) toán h(cid:7)c d(cid:20)8i d(cid:22)ng hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t : b p Y p ( ) m U p ( a p ) n Ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân t(cid:20)(cid:21)ng +ng c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng là : dy dt

m d u m dt

n d y n dt

du dt

y

t ( )

(3.3)

+

=

y t ( ) 0

qd

Nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân (3.2) có d(cid:22)ng nh(cid:20) sau : y t ( ) Trong (cid:11)ó : (cid:1)(cid:2) y0(t) là nghi(cid:14)m riêng c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình (3.2) có v(cid:28) ph(cid:6)i, (cid:11)(cid:24)c tr(cid:20)ng cho quá trình xác l(cid:9)p. (cid:1)(cid:2) yqd(t) là nghi(cid:14)m t(cid:26)ng quát c(cid:25)a (3.2), (cid:11)(cid:24)c tr(cid:20)ng cho quá trình quá (cid:8)(cid:18).

Tính !n (cid:5)(cid:22)nh c(cid:14)a m(cid:6)t h(cid:8) th(cid:9)ng ch(cid:15) ph(cid:7) thu(cid:6)c vào quá trình quá (cid:5)(cid:6), còn quá trình xác l(cid:20)p

t

y

là m(cid:6)t quá trình !n (cid:5)(cid:22)nh. (cid:1)(cid:22)nh ngh(cid:30)a : a) M(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:3)KT(cid:3) (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh n(cid:28)u quá trình quá (cid:11)(cid:16) t(cid:12)t d(cid:9)n theo th;i gian.

lim ( ) 0 = qd t ޴

b) M(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:3)KT(cid:3) không (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh n(cid:28)u quá trình quá (cid:11)(cid:16) t(cid:26)ng d(cid:9)n theo th;i gian.

= ¥

t lim ( ) y qd t ޴

c) M(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:3)KT(cid:3) (cid:10) biên gi8i (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh n(cid:28)u quá trình quá (cid:11)(cid:16) không (cid:11)(cid:18)i hay dao (cid:11)(cid:16)ng không t(cid:12)t d(cid:9)n.

Xét nghi(cid:8)m yqd(t) trong (3.3), d(cid:22)ng t(cid:18)ng quát c(cid:25)a nghi(cid:8)m quá (cid:11)(cid:16) nh(cid:20) sau :

n

n

p t i

(3.4)

y

t ( )

=

=

qd

C e i

qd i ,

(cid:22) y

(cid:22)

i

i

1 =

1 =

(3.5)

)

( N p

=

... + +

a p a + 1 0

y

(cid:9)

=

v8i n là b-c và pi là nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c tính n = 0 a p n Ci là các h

it C ea i

qd i ,

t

a i

y

=

=

qd i ,

C e i

lim t ޴

lim t ޴

0 0 0

< = >

it a

y

y

2

cos(

)

(cid:9)

+

=

(cid:2) 0, a i (cid:4) C , (cid:5) a i i (cid:4) , a ¥ (cid:7) i ii) pi là c p nghi(cid:14)m ph(cid:6)c liên h(cid:12)p: ja b – i

i

qd i ,

qd i

A e i

t b j + i

i

p + = i i , 1

, 1 +

0

y

y

)

0

+

=

=

qd i ,

qd i

a i

, 1 +

lim( t ޴

0, a < i dao dong, 0

>

, a ¥ i

(cid:2) (cid:4) (cid:5) (cid:4) (cid:7)

35

Ch(cid:11)(cid:16)ng 3

Tính (cid:26)n (cid:8)(cid:13)nh c(cid:20)a h(cid:14) th(cid:10)ng

K(cid:10)t lu(cid:30)n :

1) H(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh n(cid:28)u t(cid:27)t c(cid:24) các nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c tính có

ph"n th(cid:17)c âm.

2) H(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng không (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh n(cid:28)u có ít nh(cid:27)t m(cid:16)t nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c

tính có ph"n th(cid:17)c d(cid:11)(cid:16)ng.

3) H(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng (cid:10) biên gi8i (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh n(cid:28)u có ít nh5t m(cid:16)t nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình

(cid:11)(cid:24)c tính có ph"n th(cid:17)c b(cid:29)ng 0, các nghi(cid:8)m còn l(cid:22)i có ph"n th(cid:17)c âm.

2 Tiêu chu(cid:26)n (cid:17)n (cid:8)(cid:27)nh (cid:8)(cid:13)i s(cid:14)

2.1 (cid:18)i(cid:6)u ki(cid:13)n c(cid:27)n (cid:4)(cid:7) h(cid:13) th(cid:14)ng (cid:3)n (cid:4)(cid:5)nh

n

Xét m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng có ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:18)ng quát nh(cid:20) sau : N p (

... + +

= 0

a p a + 1 0

a p n

) = Phát bi(cid:14)u : « (cid:1)i(cid:2)u ki(cid:8)n c(cid:19)n (cid:5)(cid:3) m(cid:6)t h(cid:8) th(cid:9)ng (cid:1)KT(cid:1) tuy(cid:29)n tính !n (cid:5)(cid:22)nh là t"t c(cid:11) các h(cid:8) s(cid:9) c(cid:14)a ph(cid:26)(cid:10)ng trình (cid:5)(cid:23)c tính d(cid:26)(cid:10)ng »

2.2 Tiêu chu n Routh

2.2.1 Cách thành l(cid:8)p b(cid:4)ng Routh

pn pn-1 pn-2 … p2 p1 p0

an-2 an-3 cn-2,2 c2,2 c1,2

an-4 an-5 …

… …

a0 (a0)

an an-1 cn-2,1 c2,1 c1,1 c0,1

V8i :

4

2

-

-

5

3

a n a n

a n a n

a n a n

a n a n

-

-

;

;…

= -

= -

2,1

2,2

c n

c n

-

-

1 - a n

1 -

1 -

1 - a n c 2,2 c 2,3

c 2,1 c 1,1

= -

c 0,1

c 1,1

Quy t*c :

M=i s(cid:23) h(cid:22)ng trong b(cid:6)ng Routh là m(cid:16)t t, s(cid:23), trong (cid:11)ó :

- T7 s(cid:23) là (cid:11)(cid:19)nh th+c b-c 2, mang d5u âm. C(cid:16)t th+ nh5t c(cid:25)a (cid:11)(cid:19)nh th+c là c(cid:16)t th+ nh5t c(cid:25)a 2 hàng (cid:11)+ng sát trên hàng có s(cid:23) h(cid:22)ng (cid:11)ang tính ; c(cid:16)t th+ hai c(cid:25)a (cid:11)(cid:19)nh th+c là c(cid:16)t (cid:11)+ng sát bên ph(cid:6)i s(cid:23) h(cid:22)ng (cid:11)ang tính cIng c(cid:25)a 2 hàng trên.

- M9u s(cid:23) : T5t c(cid:6) các s(cid:23) h(cid:22)ng trên cùng m(cid:16)t hàng có cùng m9u s(cid:23) là s(cid:23) h(cid:22)ng (cid:10) c(cid:16)t t+ nh5t c(cid:25)a

hàng sát trên hàng có s(cid:23) h(cid:22)ng (cid:11)ang tính.

2.2.2 Phát bi(cid:12)u tiêu chu(cid:31)n Routh

(cid:1)i(cid:2)u ki(cid:8)n c(cid:19)n và (cid:5)(cid:14) (cid:5)(cid:3) h(cid:8) th(cid:9)ng tuy(cid:29)n tính !n (cid:5)(cid:22)nh là t"t c(cid:11) các s(cid:9) h(cid:12)ng trong c(cid:6)t th(cid:21)

nh"t c(cid:14)a b(cid:11)ng Routh ph(cid:11)i d(cid:26)(cid:10)ng.

2.2.3 Các tính ch(cid:7)t c(cid:18)a b(cid:4)ng Routh

- Có th(cid:14) nhân ho(cid:24)c chia t5t c(cid:6) các s(cid:23) h(cid:22)ng trên cùng m(cid:16)t hàng c(cid:25)a b(cid:6)ng Routh v8i m(cid:16)t s(cid:23)

d(cid:20)(cid:21)ng.

- S(cid:23) l(cid:9)n (cid:11)(cid:18)i d5u c(cid:25)a các s(cid:23) h(cid:22)ng trong c(cid:16)t th+ nh5t c(cid:25)a b(cid:6)ng Routh b

ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c tính có ph(cid:9)n th(cid:15)c d(cid:20)(cid:21)ng.

36

Ch(cid:11)(cid:16)ng 3

Tính (cid:26)n (cid:8)(cid:13)nh c(cid:20)a h(cid:14) th(cid:10)ng

- N(cid:28)u trong c(cid:16)t th+ nh5t c(cid:25)a b(cid:6)ng Routh có m(cid:16)t s(cid:23) h(cid:22)ng b 0 r5t bé (cid:11)(cid:14) ti(cid:28)p t’c xác (cid:11)(cid:19)nh các s(cid:23) h(cid:22)ng còn l(cid:22)i.

- N(cid:28)u t5t c(cid:6) các s(cid:23) h(cid:22)ng trên cùng 1 hàng c(cid:25)a b(cid:6)ng Routh b

(cid:11)(cid:19)nh.

- Tr(cid:20);ng h6p h(cid:8) th(cid:23)ng có khâu ch-m tr., có th(cid:14) khai tri(cid:14)n Fourrier hàm mI nh(cid:20) sau :

2

(

(

-

p - e t

1 = +

+

+ …

) p t - 1!

p ) t 2!

2.3 Tiêu chu n (cid:3)n (cid:4)(cid:5)nh Hurwitz

2.3.1 Phát bi(cid:12)u

(cid:1)i(cid:2)u ki(cid:8)n c(cid:19)n và (cid:5)(cid:14) (cid:5)(cid:3) hê th(cid:9)ng tuy(cid:29)n tính !n (cid:5)(cid:22)nh là các h(cid:8) s(cid:9) an và các (cid:5)inh th(cid:21)c Hurwitz

d(cid:26)(cid:10)ng.

2.3.2 Cách thành l(cid:8)p (cid:19)inh th(cid:20)c Hurwitz (cid:3)(cid:19)nh th+c Dn có :

- n c(cid:16)t và n hàng - (cid:3)(cid:20);ng chéo chính c(cid:25)a Dn b(cid:12)t (cid:11)(cid:9)u t( a1 liên ti(cid:28)p (cid:11)(cid:28)n an. - Các s(cid:23) h(cid:22)ng trong cùng m(cid:16)t c(cid:16)t có ch, s(cid:23) t(cid:26)ng d(cid:9)n t( d(cid:20)8i lên trên. - Các s(cid:23) h(cid:22)ng có ch, s(cid:23) l8n h(cid:21)n n hay nhA h(cid:21)n 0 ghi 0.

3 Tiêu chu(cid:26)n (cid:17)n (cid:8)(cid:27)nh t(cid:24)n s(cid:14)

3.1 Tiêu chu n Nyquist theo (cid:4)(cid:11)c tính t(cid:27)n s(cid:14) biên pha

3.1.1 Phát bi(cid:12)u

(cid:1)i(cid:2)u ki(cid:8)n c(cid:19)n và (cid:5)(cid:14) (cid:5)(cid:3) m(cid:6)t h(cid:8) th(cid:9)ng kín ph(cid:11)n h#i -1 !n (cid:5)(cid:22)nh là :

- Khi h(cid:8) h(cid:28) !n (cid:5)(cid:22)nh ho(cid:23)c (cid:28) biên gi(cid:13)i !n (cid:5)(cid:22)nh, (cid:5)(cid:23)c tính t(cid:19)n s(cid:9) biên pha c(cid:14)a h(cid:8) h(cid:28) không

bao (cid:5)i(cid:3)m M(-1,j0).

- Khi h(cid:8) h(cid:28) không !n (cid:5)(cid:22)nh, (cid:5)(cid:23)c tính t(cid:19)n s(cid:9) biên pha c(cid:14)a h(cid:8) h(cid:28) bao (cid:5)i(cid:3)m M(-1,j0) m/2 vòng kín khi wwww bi(cid:29)n thiên t 0 (cid:5)(cid:29)n ¥¥¥¥, v(cid:13)i m là s(cid:9) nghi(cid:8)m c(cid:14)a ph(cid:26)(cid:10)ng trình (cid:5)(cid:23)c tính c(cid:14)a h(cid:8) h(cid:28) có ph(cid:19)n th(cid:4)c d(cid:26)(cid:10)ng.

3.1.2 Áp d(cid:3)ng tiêu chu(cid:31)n - Tiêu chu1n này ch, áp d’ng cho h(cid:14) kín. Tr(cid:20);ng h6p không ph(cid:6)i h(cid:8) ph(cid:6)n h(cid:27)i -1 thì chuy(cid:14)n v(cid:13) d(cid:22)ng ph(cid:24)n h#i –1 t(cid:20)(cid:21)ng (cid:11)(cid:20)(cid:21)ng. - Có th(cid:14) xác (cid:11)(cid:19)nh s(cid:23) l(cid:9)n bao N c(cid:25)a (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) (w bi(cid:28)n thiên t( 0 (cid:11)(cid:28)n ¥) v8i (cid:11)i(cid:14)m M nh(cid:20) sau :

-

(cid:22)

(cid:22)

,0

,0

+ C ( -¥

)

- C ( -¥

)

N

=

2

V8i :

+ C+ giao (cid:11)i(cid:14)m d(cid:20)(cid:21)ng : là giao c(cid:25)a W(jw) v8i tr’c th(cid:15)c, có chi(cid:13)u › theo chi(cid:13)u t(cid:26)ng c(cid:25)a w. + C- giao (cid:11)i(cid:14)m âm : là giao c(cid:25)a W(jw) v8i tr’c th(cid:15)c, có chi(cid:13)u fl theo chi(cid:13)u t(cid:26)ng c(cid:25)a w.

3.2 Tiêu chu n Nyquist theo (cid:4)(cid:11)c tính t(cid:27)n s(cid:14) logarit

3.2.1 Phát bi(cid:12)u

(cid:1)i(cid:2)u ki(cid:8)n c(cid:19)n và (cid:5)(cid:14) (cid:5)(cid:3) h(cid:8) kín ph(cid:11)n h#i -1 !n (cid:5)(cid:22)nh khi h(cid:8) h(cid:28) !n (cid:5)(cid:22)nh (hay (cid:28) biên gi(cid:13)i !n

(cid:5)(cid:22)nh) là s(cid:9) giao (cid:5)i(cid:3)m d(cid:26)(cid:10)ng b$ng s(cid:9) giao (cid:5)i(cid:3)m âm trong ph(cid:12)m vi t(cid:19)n s(cid:9) wwww (cid:5)(cid:3) L(wwww) >0.

3.2.2 Áp d(cid:3)ng tiêu chu(cid:31)n - Trong (cid:11)(cid:24)c tính logarit

37

Ch(cid:11)(cid:16)ng 3

Tính (cid:26)n (cid:8)(cid:13)nh c(cid:20)a h(cid:14) th(cid:10)ng

+ C+ giao (cid:11)i(cid:14)m d(cid:20)(cid:21)ng : là giao c(cid:25)a j(w) v8i (cid:11)(cid:20);ng th:ng -p, có chi(cid:13)u fl theo chi(cid:13)u t(cid:26)ng c(cid:25)a w. + C- giao (cid:11)i(cid:14)m âm : là giao c(cid:25)a j(w) v8i (cid:11)(cid:20);ng th:ng -p, có chi(cid:13)u › theo chi(cid:13)u t(cid:26)ng c(cid:25)a w.

- Tiêu chu1n ch, áp d’ng cho h(cid:8) kín ph(cid:6)n h(cid:27)i -1, h(cid:8) h(cid:10) (cid:11)ã (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh.

3.3 Tiêu chu n (cid:3)n (cid:4)(cid:5)nh Mikhailov

3.3.1 Phát bi(cid:12)u

(cid:1)i(cid:2)u ki(cid:8)n c(cid:19)n và (cid:5)(cid:14) (cid:5)(cid:3) h(cid:8) th(cid:9)ng tuy(cid:29)n tính !n (cid:5)(cid:22)nh là bi(cid:3)u (cid:5)# vect(cid:10) (cid:5)a th(cid:21)c (cid:5)(cid:23)c tính A(jwwww) xu"t phát t tr(cid:7)c th(cid:4)c d(cid:26)(cid:10)ng quay n góc ph(cid:19)n t(cid:26) ng(cid:26)(cid:27)c chi(cid:2)u kim (cid:5)#ng h# khi wwww t%ng t 0 (cid:5)(cid:29)n ¥¥¥¥.

3.3.2 Áp d(cid:3)ng tiêu chu(cid:31)n

- Tiêu chu1n này (cid:11)(cid:20)6c áp d’ng (cid:11)(cid:14) xét (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh cho h(cid:8) b5t k? (h(cid:10)/kín) - (cid:3)a th+c (cid:11)(cid:24)c tính là (cid:11)a th+c (cid:10) t7 s(cid:23) c(cid:25)a hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t.

4 Ph(cid:18)(cid:19)ng pháp qu(cid:28) (cid:8)(cid:13)o nghi(cid:6)m s(cid:14)

Ph(cid:20)(cid:21)ng pháp qu2 (cid:11)(cid:22)o nghi(cid:8)m s(cid:23) (Q(cid:3)NS) th(cid:20);ng dùng cho h(cid:8) th(cid:23)ng có m(cid:16)t thông s(cid:23) bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i tuy(cid:28)n tính. V8i m=i giá tr(cid:19) c(cid:25)a thông s(cid:23), ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c tính c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng sD có m(cid:16)t t-p nghi(cid:8)m, m=i nghi(cid:8)m (cid:11)(cid:20)6c bi(cid:14)u di.n b

4.1 Ph(cid:8)(cid:9)ng pháp xây d(cid:24)ng Q(cid:18)NS

Xét m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng tuy(cid:28)n tính, trong (cid:11)ó ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c tính ch+a m(cid:16)t thông s(cid:23) K bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i

)

(

(

)

d(cid:20)8i d(cid:22)ng: N p ( )

(3.6)

=

N p KM p +

0 =

0

0

'

''

v8i N(p), M(p) là hai (cid:11)a th+c b-c n, m t(cid:20)(cid:21)ng +ng. G(cid:7)i pi (i = 1,2,…,n) là nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình N(p) = 0 ip (i = 1,2,…,n) là nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình N0(p) = 0 jp (j = 1,2,…,m) là nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình M0(p) = 0

Có th(cid:14) vi(cid:28)t

n

m

)

p

)

;

=

=

N p ( 0

p i

M p ( 0

j

)'

)''

( -(cid:213) p

( -(cid:213) p

i

j

1 =

1 =

n

m

N p (

)

p

K

p

p

=

-

+

-

' p i

'' j

(

)

(

)

(cid:213)

(cid:213)

i

j

1 =

1 =

'

4.1.1 Xác (cid:19)(cid:23)nh (cid:19)i(cid:12)m xu(cid:7)t phát c(cid:18)a Q(cid:27)NS (cid:3)i(cid:14)m xu5t phát c(cid:25)a Q(cid:3)NS là v(cid:19) trí nghi(cid:8)m khi K = 0. T( ph(cid:20)(cid:21)ng trình (3.6), (cid:11)i(cid:14)m xu5t phát c(cid:25)a Q(cid:3)NS chính là n nghi(cid:8)m

ip c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình N0(p) = 0.

m

n

N p (

0

p

p

p

)

(3.7)

-

=

=

-

+

' p i

'' j

)

(

(

4.1.2 Xác (cid:19)(cid:23)nh (cid:19)i(cid:12)m k(cid:5)t thúc c(cid:18)a Q(cid:27)NS (cid:3)i(cid:14)m k(cid:28)t thúc c(cid:25)a Q(cid:3)NS là v(cid:19) trí nghi(cid:8)m khi K fi 0. T( ph(cid:20)(cid:21)ng trình (3.6), có th(cid:14) vi(cid:28)t : )

(cid:213)

1 (cid:213) K = i 1

1 =

''

j Rõ ràng, khi K fi¥, nghi(cid:8)m c(cid:25)a N(p) cIng chính là m nghi(cid:8)m

jp c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình M0(p) = 0.

4.1.3 Xác (cid:19)(cid:23)nh s(cid:2) l(cid:14)(cid:26)ng qu (cid:19)(cid:9)o trên m(cid:30)t ph!ng nghi(cid:1)m Ph(cid:20)(cid:21)ng trình N(p) = 0 có n nghi(cid:8)m xu5t phát, do v-y khi K bi(cid:28)n thiên sD v(cid:22)ch nên n qu2 (cid:11)(cid:22)o trên m(cid:24)t ph:ng nghi(cid:8)m. Do có m (cid:11)i(cid:14)m k(cid:28)t thúc c(cid:25)a qu2 (cid:11)(cid:22)o nên n(cid:28)u m

38

Ch(cid:11)(cid:16)ng 3

Tính (cid:26)n (cid:8)(cid:13)nh c(cid:20)a h(cid:14) th(cid:10)ng

'

''

- m qu2 (cid:11)(cid:22)o xu5t phát t(

ip và k(cid:28)t thúc (cid:10)

jp ;

'

-

(n – m) qu2 (cid:11)(cid:22)o xu5t phát t(

ip và ti(cid:28)n ra vô cùng.

Khi ph(cid:20)(cid:21)ng trình N0(p) = 0 có nghi(cid:8)m ph+c liên h6p thì c(cid:24)p qu2 (cid:11)(cid:22)o t(cid:20)(cid:21)ng t+ng c(cid:25)a nó sD (cid:11)(cid:23)i x+ng qua tr’c th(cid:15)c.

4.1.4 Xác (cid:19)(cid:23)nh các (cid:19)(cid:14)"ng ti(cid:1)m c(cid:8)n Có (n-m) (cid:11)(cid:20);ng th:ng ti(cid:14)m c-n cho các qu2 (cid:11)(cid:22)o ti(cid:28)n ra vô cùng.

n

m

p

- Tâm ti(cid:8)m c-n :

=

-

R 0

' p i

'' j

1 -

j

n m = i 1

1 =

- Góc t(cid:22)o b(cid:10)i các (cid:11)(cid:20);ng ti(cid:8)m c-n và tr’c hoành :

, k = 0,1,…,n-m-1

=

a k

k 1 2 + p n m -

4.1.5 Xác (cid:19)(cid:23)nh (cid:19)i(cid:12)m tách kh#i tr(cid:3)c th$c và h(cid:14)(cid:15)ng d(cid:23)ch chuy(cid:12)n c(cid:18)a qu (cid:19)(cid:9)o

f p (

)

- Kh(cid:6)o sát hàm s(cid:23)

(cid:11)(cid:14) xác (cid:11)(cid:19)nh h(cid:20)8ng di chuy(cid:14)n c(cid:25)a qu2 (cid:11)(cid:22)o

=

)

- Các nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình

0

= chính là các (cid:11)i(cid:14)m tách khAi tr’c th(cid:15)c c(cid:25)a Q(cid:3)NS.

N p ( ) 0 ) M p ( 0 df p ( dp

Re

)) ))

0 0

4.1.6 Xác (cid:19)(cid:23)nh giao (cid:19)i(cid:12)m c(cid:18)a tr(cid:3)c (cid:4)o v(cid:15)i Q(cid:27)NS G(cid:7)i –jwc là (cid:11)i(cid:14)m c(cid:25)a Q(cid:3)NS v8i tr’c (cid:6)o. Thay p = jwc vào ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c tính N(p) = 0, wc (cid:11)(cid:20)6c xác (cid:11)(cid:19)nh t( h(cid:8) ph(cid:20)(cid:21)ng trình : ( ( al N j ( Im( N j

= =

w c w c

3

2

(

)

p

3

p

p

K

K

2)

10

N p (

+

+

+

=

+

= 0

3

2

)

(

p

p

3

2

N p (

10)

=

+

= 0

+

2

3

p

p

2

p

3

Nh(cid:20) v-y :

10)

)

+

p= (

+

( N p 0 ( )

M p 0 (

+ (

0;

2;

1;

)

N p ( 0

' p 2

' p 3

' p 1

10

)

M p ( 0

'' p 1

Ví d’ : VD Q(cid:3)NS c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng có ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c tính có thông s(cid:23) K bi(cid:28)n thiên nh(cid:20) sau : Gi(cid:24)i : Tr(cid:20)8c tiên, ta bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:10) trên v(cid:13) d(cid:22)ng 3.6 nh(cid:20) sau : ) p K p + ) + = - Các (cid:11)i(cid:14)m xu5t phát c(cid:25)a Q(cid:3)NS : 0 = - Các (cid:11)i(cid:14)m k(cid:28)t thúc c(cid:25)a Q(cid:3)NS : 0 = - V-y có 3 (cid:11)i(cid:14)m xu5t phát, 1 (cid:11)i(cid:14)m k(cid:28)t thúc nên sD có 2 qu2 (cid:11)(cid:22)o ti(cid:28)n ra vô cùng (t(cid:20)(cid:21)ng +ng v8i 2 ti(cid:8)m c-n) - Tâm ti(cid:8)m c-n : R0 = 7

- Góc các ti(cid:8)m c-n so v8i tr’c hoành :

(2

k

1)

+

=

a = k

3 p p p ; 2 2 2

- Giao (cid:11)i(cid:14)m v8i tr’c (cid:6)o :

t(cid:22)i K = 6/7.

cw =

20 7

39

Ch(cid:11)(cid:16)ng 3

Tính (cid:26)n (cid:8)(cid:13)nh c(cid:20)a h(cid:14) th(cid:10)ng

Root Locus

30

20

10

i

s x A

0

i

y r a n g a m

I

-10

-20

-30

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

Real Axis

Hình vD trên bi(cid:14)u di.n Qu2 (cid:11)(cid:22)o nghi(cid:8)m s(cid:23) c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng trong ví d’ trên ((cid:11)(cid:20)6c vD b

40

Ch(cid:11)(cid:16)ng 4

Ch(cid:27)t l(cid:11)(cid:12)ng c(cid:20)a quá trình (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n

(cid:14)(cid:9)(cid:20)(cid:21)(cid:6)(cid:5)(cid:4)(cid:18)(cid:4) CH+T L ,NG C(cid:14)A QUÁ TRÌNH (cid:1)I(cid:20)U KHI(cid:21)N

1 Khái ni(cid:6)m chung

Ch5t l(cid:20)6ng c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)ánh giá qua 2 ch(cid:28) (cid:11)(cid:16) : ch(cid:28) (cid:11)(cid:16) xác l-p

và quá trình quá (cid:11)(cid:16).

1.1 Ch(cid:22) (cid:4)(cid:20) xác l(cid:29)p Ch5t l(cid:20)6ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)ánh giá qua sai l(cid:8)ch t&nh (hay còn g(cid:7)i là sai s(cid:23) xác l-p) Sai l(cid:8)ch t(cid:30)nh (St) là sai l(cid:8)ch không (cid:5)!i sau khi quá trình quá (cid:5)(cid:6) k(cid:29)t thúc.

1.2 Quá trình quá (cid:4)(cid:20) Ch5t l(cid:20)6ng c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)ánh giá qua 2 ch, tiêu chính : a) (cid:2)(cid:18) quá (cid:8)i(cid:3)u ch(cid:30)nh l(cid:31)n nh(cid:27)t ssssmax : là sai l(cid:8)ch c(cid:15)c (cid:11)(cid:22)i trong quá trình quá (cid:11)(cid:16) so v8i giá tr(cid:19) xác l-p, tính theo (cid:11)(cid:21)n v(cid:19) ph(cid:9)n tr(cid:26)m.

y

-

¥

*100%

(4.1)

=

s

max

maxy y ¥ b) Th(cid:21)i gian quá (cid:8)(cid:18) l(cid:31)n nh(cid:27)t Tmax : V(cid:13) m(cid:24)t lý thuy(cid:28)t, quá trình quá (cid:11)(cid:16) k(cid:28)t thúc khi t fi ¥. Trong (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng, ta có th(cid:14) xem quá trình quá (cid:11)(cid:16) k(cid:28)t thúc khi sai l(cid:8)ch c(cid:25)a tín hi(cid:8)u (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n v8i giá tr(cid:19) xác l-p c(cid:25)a nó không v(cid:20)6t quá 5% (m(cid:16)t s(cid:23) tài li(cid:8)u ch(cid:7)n biên (cid:11)(cid:16) là – 2%). Kho(cid:6)ng th;i gian (cid:11)ó g(cid:7)i là Tmax. Th(cid:15)c t(cid:28) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n cho th5y : khi gi(cid:6)m smax thì Tmax t(cid:26)ng và ng(cid:20)6c l(cid:22)i. Thông th(cid:20);ng, qui (cid:11)(cid:19)nh cho m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n :

smax = (20 ‚ 30)% Tmax = 2 (cid:11)(cid:28)n 3 chu k? dao (cid:11)(cid:16)ng quanh giá tr(cid:19) xác l-p

c) Th(cid:21)i gian t(cid:28)ng tm : là th;i gian t( 0 (cid:11)(cid:28)n lúc tín hi(cid:8)u (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (cid:11)(cid:24)t (cid:11)(cid:20)6c 90% giá tr(cid:19) xác l-p l(cid:9)n (cid:11)(cid:9)u tiên.

y

smax

t

tm

Tmax

2 (cid:3)ánh giá ch(cid:29)t l(cid:18)(cid:30)ng (cid:31) ch(cid:16) (cid:8)(cid:12) xác l p

Xét m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng kín ph(cid:6)n h(cid:27)i -1.

U(p)

E(p)

Y(p)

Wh(p)

41

Ch(cid:11)(cid:16)ng 4

Ch(cid:27)t l(cid:11)(cid:12)ng c(cid:20)a quá trình (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n

S

pE p

)

Theo (cid:11)(cid:19)nh ngh&a, ta có : =

=

t

e t lim ( ) t ޴

lim ( p 0 fi

E p (

)

Theo s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i (cid:10) trên, ta có :

=

)

1

U p ) ( W p ( + h

S

p

V-y

(4.2)

=

=

t

e t lim ( ) t ޴

lim p 0 fi

)

1

U p ( ) W p ( + h

Tr(cid:11)(cid:21)ng h(cid:12)p h(cid:14) th(cid:10)ng kín b(cid:27)t k&, ta chuy(cid:4)n v(cid:3) h(cid:14) th(cid:10)ng kín ph(cid:24)n h#i –1 t(cid:11)(cid:16)ng (cid:8)(cid:11)(cid:16)ng và áp d(cid:23)ng công th(cid:6)c tính sai l(cid:14)ch t!nh cho h(cid:14) t(cid:11)(cid:16)ng (cid:8)(cid:11)(cid:16)ng này. Nh(cid:30)n xét : sai l(cid:8)ch t&nh St ph’ thu(cid:16)c - Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) - Tín hi(cid:8)u kích thích.

m

1

)

)

=

=

W p ( 0

W p ( h

Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) có d(cid:22)ng t(cid:18)ng quát nh(cid:20) sau : ... + + n n -

K n p

' b p + 1 ... 1 + +

' b p m ' a p n

K n p n là b-c tích phân

2.1 Khi u(t) = U0.1(t)

1

S

)U p (

(cid:9)

=

=

t

lim p 0 fi

1 p

1

)

+

W p ( 0

K pn

S

- V8i n = 0 :

=

t

U 0 K 1 + - V8i n = 1,2,.. St = 0

2.2 Khi u(t) = U0.t

0

S

U p (

)

(cid:9)

=

=

t

0 2

lim 0 p fi

U p

p

)

W p ( 0

U K pn

(cid:16) 1 +(cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

- V8i n = 0 :

S

- V8i n = 1:

=

t

tS = ¥ U 0 K - V8i n = 2,3,.. St = 0

3 (cid:3)ánh giá ch(cid:29)t l(cid:18)(cid:30)ng (cid:31) quá trình quá (cid:8)(cid:12) Ph(cid:6)i vD (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)áp +ng quá (cid:11)(cid:16) y(t) c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng

3.1 Phân tích thành các bi(cid:7)u th(cid:26)c (cid:4)(cid:9)n gi(cid:15)n

Trong ph(cid:20)(cid:21)ng pháp này, tín hi(cid:8)u ra Y(p) (cid:11)(cid:20)6c phân tích thành t(cid:18)ng c(cid:25)a các thành ph(cid:9)n (cid:11)(cid:21)n

gi(cid:6)n. S7 d’ng b(cid:6)ng tra Laplace hay hàm ilaplace trong MATLAB (cid:11)(cid:14) tìm hàm g(cid:23)c y(t).

3.2 Ph(cid:8)(cid:9)ng pháp s(cid:14) Tustin

3.2.1 N(cid:16)i dung ph(cid:14)(cid:6)ng pháp S(cid:23) hóa tín hi(cid:8)u liên t’c thành tín hi(cid:8)u gián (cid:11)o(cid:22)n (cid:11)(cid:14) tìm (cid:11)áp +ng th;i gian, ngh&a là : chuy(cid:14)n hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t t( h(cid:8) liên t’c sang h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n. - Trong h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n, quan tâm (cid:11)(cid:28)n y(kT) - Bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i toán h(cid:7)c trong h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n là Y(z)

42

Ch(cid:11)(cid:16)ng 4

Ch(cid:27)t l(cid:11)(cid:12)ng c(cid:20)a quá trình (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n

y(k+m)T -> zmY(z)

- (cid:3)(cid:24)c (cid:11)i(cid:14)m : y(kT) -> Y(z) Xác (cid:11)-nh m(cid:7)i liên h(cid:29) gi.a h(cid:29) liên t(cid:28)c và h(cid:29) gián (cid:11)o(cid:24)n Xét m(cid:16)t quan h(cid:8) gi(cid:17)a Y(p) và U(p) d(cid:20)8i d(cid:22)ng hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t :

(4.3)

W p (

)

=

=

1 p

( Y p ) U p ) ( Ph(cid:20)(cid:21)ng trình vi phân t(cid:20)(cid:21)ng +ng là :

t

y t ( )

u t dt ( )

(gi(cid:6) thi(cid:28)t các (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n

= (cid:1)

0

(cid:11)(cid:9)u b

y k [(

1)

T y kT

(

)

u k (

1)

T u kT

(

)

+

-

=

+

+

]

[

T 2

kT

(k+1)T

Chuy(cid:14)n ph(cid:20)(cid:21)ng trình sai phân (cid:10) trên sang toán t7 Z, ta có :

z

Y z ( )

z

U z ( )

-

=

+

(

) 1

(

) 1

T 2

(cid:9)

(4.4)

W z ( )

=

=

Y z ( ) U z ( )

T z z 2

1 1

+ -

hay

p

(4.5)

«

«

1 1

T z z 2

1 p

1 1

- +

T( (4.3) và (4.4), ta có m(cid:23)i liên h(cid:8) : 2 z + T z -

3.2.2 Các b(cid:14)(cid:15)c ti(cid:5)n hành - Xác (cid:11)(cid:19)nh tín hi(cid:8)u Y(p) t( hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t W(p) và tín hi(cid:8)u vào U(p)

p

- Tìm Y(z) t(cid:20)(cid:21)ng (cid:11)(cid:20)(cid:21)ng nh; thay

vào bi(cid:14)u th+c c(cid:25)a Y(p)

=

z 2 T z

1 1

- +

W p (

)

=

=

3

- Bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z ng(cid:20)6c (cid:11)(cid:14) tìm y(kT) Ví d(cid:28) : VD (cid:11)(cid:24)c tính th;i gian c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng có hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t : 10 2 p

Y p ( ) U p ) (

1

2

p

p + +

+

3

Y p (

+

p + +

) 10 =

) 1

3

2

2

( )

(cid:9)

+

+

+

Y z U z ( ) =

v8i u(t) = 1t). Gi(cid:24)i : Ch(cid:7)n T = 1s, ta có : ( 22 p p p 2 z T z

2 z T z

1 1

1 1

2 z T z

1 1

2 z T z

1 1

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

- +

- +

- +

- +

(cid:16) (cid:18) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) 1 (cid:19) (cid:19) (cid:21)

Thay T = 1, ta có :

3

2

3

4

z

z

1)

8

z

z

z

1)

(

z

(

1)

z

1)

U z ( )

-

-

+

-

+ +

-

+

+

+

=

+

(

(

) 1 (

(cid:16) 1) 8( (cid:20)

(cid:17) (cid:21)

4

3

2

4

3

2

(cid:9)

+

+

+

+

=

+

+

+

+

a z 4

a z 3

a z 2

b z 4

b z 3

b z 2

4)

2)

3)

(cid:9)

+

= -

+

1) 2 ( -

-

+

1) + -

+

+

+

2( ( a y k ( 4

a y k ( 3

2 ) 1 ( z ) a z a Y z ( ) 1 0 a y k ( 2

a y k ( 1

a y k ( ) 0

( ) Y z ) b z b U z ( ) 1 0 b 3

b 4

b 2

b + + 1

b 0

(

)

43

Ch(cid:11)(cid:16)ng 4

Ch(cid:27)t l(cid:11)(cid:12)ng c(cid:20)a quá trình (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n

Các h(cid:8) s(cid:23) ai, bj (cid:11)(cid:20)6c xác (cid:11)(cid:19)nh t( ph(cid:20)(cid:21)ng trình trên. Gi(cid:6) thi(cid:28)t bi(cid:28)t tr(cid:20)8c các giá tr(cid:19) (cid:11)(cid:9)u y(0), y(1), y(2), y(3), ta có th(cid:14) tính l(cid:9)n l(cid:20)6t các giá tr(cid:19) còn l(cid:22)i c(cid:25)a tín hi(cid:8)u ra y(kT).

3.3 Gi(cid:15)i ph(cid:8)(cid:9)ng trình tr(cid:10)ng thái Nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái :

(cid:2) X=AX+BU

(4.6)

Y=CX+DU

có d(cid:22)ng sau :

t

( A t

) - t

X t ( )

At e X

(0)

e

(4.7)

( ) BU d t t

=

+

0

t

At

( A t

) - t

Y t C e X

(

(0)

e

DU

(4.8)

=

+

+

0

( ) BU d t t

Trong (cid:11)ó : Ate

1 -= L

{ (

}1 pI A - ) -

Ghi chú :

i

j

+

A

( 1)

det(

A

)

v8i Aadj là ma tr-n có các ph(cid:9)n t7

trong (cid:11)ó Aji là ma

1 - =

= -

(cid:3) a ij

ji

adjA A ) det(

tr-n có (cid:11)(cid:20)6c b

X

u

(cid:2) X

+

=

1 1

-

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

(cid:10) (cid:11) 0 (cid:12) (cid:13) 1 (cid:14) (cid:15)

y

=

-(cid:10) 2 (cid:12) 0 (cid:14) x 1

Tìm (cid:11)áp +ng th;i gian c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng v8i u(t) = 1(t) v8i tr(cid:22)ng thái ban (cid:11)(cid:9)u X = [0 0]T . Gi(cid:24)i Tính eAt Ta có :

1 -

2

2

p

p

p

2

1

1

p

p

1 +

+

+

1 -

(

)

pI A -

=

=

=

(

)

+ 0

+ 0

p

2

p

p

2

1 - p 1 +

+

+

+

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

1 )( 1

(

)

0

p

1

1 )( 1 1 +

(cid:10) (cid:12) (cid:12) (cid:12) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:13) (cid:13) (cid:13) (cid:15)

t

t

t

2 -

-

2 -

e

e

1 -

At

1 - L

(cid:9) = e

pI A -

)

e t

{ (

}

- - e

(cid:10) = (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

0 Theo công th+c (cid:10) trên, ta có :

t

2 -

e

t

2(

t

2(

t

t

) t

-

) - t

( t - -

-

) - t

-

e

e

e

-

+

X t ( )

1( )

=

=

d t t

1 2

2

(cid:1)

e - ( ) t - - t

0

e

t

-

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:10) (cid:11) 0 (cid:13) (cid:12) (cid:13) 1 (cid:14) (cid:15) (cid:15)

0

1

e

-

(cid:10) (cid:12) (cid:12) (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:13) (cid:13) (cid:15)

t

2 -

e

t

-

( ) y t

e

=

+

x 1

1 = - 2

2

3.4 S! d(cid:21)ng các hàm c(cid:12)a MATAB

- Hàm step: tìm hàm quá (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a m(cid:16)t khâu - Hàm impulse: tìm hàm tr(cid:7)ng l(cid:20)6ng c(cid:25)a m(cid:16)t khâu

Hàm lsim: ph(cid:6)n +ng c(cid:25)a khâu (cid:11)(cid:23)i v8i tín hi(cid:8)u vào b5t k?.

44

Ch(cid:11)(cid:16)ng 4

Ch(cid:27)t l(cid:11)(cid:12)ng c(cid:20)a quá trình (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n

Câu l(cid:14)nh: LSIM(sys,u,t) V8i: + sys là tên c(cid:25)a hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t (cid:11)ã (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)(cid:19)nh ngh&a tr(cid:20)8c + u là vect(cid:21) tín hi(cid:8)u vào + t là vect(cid:21) th;i gian. Ví d’: t = 0:0.01:2*pi; u = sin(t); lsim(W1,u,t);

4 (cid:3)ánh giá thông qua (cid:8)(cid:12) d(cid:11) tr! (cid:17)n (cid:8)(cid:27)nh

L

( pw-

)

4.1 (cid:18)(cid:20) d(cid:24) tr(cid:2) biên (cid:4)(cid:20) L D = -

L

lgw

wc

DL

j

lgw

w-p

-p

Dj

4.2

(cid:18)(cid:20) d(cid:24) tr(cid:2) v(cid:6) pha

180

D = j

+

( )c jw

Có th(cid:14) xác (cid:11)(cid:19)nh các (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) v(cid:13) biên (cid:11)(cid:16), v(cid:13) pha b

- MARGIN(SYS) : vD (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) biên pha logarit + ghi các giá tr(cid:19) v(cid:13) (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh

-

trên (cid:11)(cid:24)c tính [Gm,Pm]=MARGIN(SYS) : ghi các giá tr(cid:19) Gm = DL; Pm = Dj

* Tính ch5t : Yêu c(cid:9)u c(cid:25)a quá trình (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (tham kh(cid:6)o)

DL = 6 ‚ 12 dB Dj » 45°

4.3 M(cid:14)i liên h(cid:13) gi(cid:2)a các (cid:4)(cid:20) d(cid:24) tr(cid:2) và ch"t l(cid:8)#ng (cid:4)i(cid:6)u khi(cid:7)n

- Khi t(cid:9)n s(cid:23) c(cid:12)t wc t(cid:26)ng : Tmax gi(cid:6)m, tm gi(cid:6)m. - Khi t(cid:26)ng Dj , (cid:11)(cid:16) quá (cid:11)i(cid:13)u l8n nh5t smax gi(cid:6)m.

45

Ch(cid:11)(cid:16)ng 4

Ch(cid:27)t l(cid:11)(cid:12)ng c(cid:20)a quá trình (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n

5 Tính (cid:8)i(cid:9)u khi(cid:10)n (cid:8)(cid:18)(cid:30)c và quan sát (cid:8)(cid:18)(cid:30)c c(cid:22)a h(cid:6) th(cid:14)ng

5.1 (cid:18)i(cid:6)u khi(cid:7)n (cid:4)(cid:8)#c

5.1.1 (cid:27)(cid:23)nh ngh(cid:28)a

Xét m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)(cid:20)6c mô t(cid:6) toán h(cid:7)c d(cid:20)8i d(cid:22)ng ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái :

= =

(cid:2) X AX BU + Y CX DU + nxu

rxn

rxm

(cid:1)

(cid:1)

(cid:1)

V8i

A

(cid:2) (cid:5) (cid:7) nxn ,

B

,

C

,

D

(cid:1)

˛

˛

˛

˛

M(cid:18)t h(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)(cid:11)(cid:12)c g(cid:5)i là (cid:5)i(cid:2)u khi(cid:3)n (cid:5)(cid:26)(cid:27)c n(cid:1)u t$ m(cid:18)t vect(cid:16) ban (cid:8)"u X0 b(cid:27)t k&, ta luôn có

th(cid:4) tìm (cid:8)(cid:11)(cid:12)c vect(cid:16) tín hi(cid:14)u Ud (cid:8)(cid:4) chuy(cid:4)n h(cid:14) th(cid:10)ng t$ tr(cid:25)ng thái X0 (cid:8)(cid:1)n tr(cid:25)ng thái Xd mong mu(cid:10)n.

5.1.2 (cid:27)i(cid:22)u ki(cid:1)n

Xây d(cid:15)ng ma tr-n (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n P = [B, AB, A2B,…, An-1B] (cid:1)i(cid:2)u ki(cid:8)n c(cid:19)n và (cid:5)(cid:14) (cid:5)(cid:3) m(cid:6)t h(cid:8) th(cid:9)ng mô t(cid:11) toán h(cid:25)c d(cid:26)(cid:13)i d(cid:12)ng ph(cid:26)(cid:10)ng trình tr(cid:12)ng thái

(cid:5)i(cid:2)u khi(cid:3)n (cid:5)(cid:26)(cid:27)c là rank(P) = n. Nh(cid:30)n xét : - Tính (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (cid:11)(cid:20)6c ch, ph’ thu(cid:16)c vào các ma tr-n tr(cid:22)ng thái A, B. - Liên quan (cid:11)(cid:28)n vi(cid:8)c ch(cid:7)n các bi(cid:28)n tr(cid:22)ng thái Ví d’ :

Cho h(cid:8) th(cid:23)ng có mô t(cid:6) toán h(cid:7)c d(cid:20)8i d(cid:22)ng hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t nh(cid:20) sau :

W p (

)

=

2

2

p

20 p 4 + + Gi(cid:6) s7 (cid:11)(cid:24)t các bi(cid:28)n tr(cid:22)ng thái là :

y

x = 1 =(cid:2) x 1

x 2

Xác (cid:11)(cid:19)nh tính (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (cid:11)(cid:20)6c c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng. Gi(cid:24)i Ta có :

0

1

0

=

u

hay

=

+

0.5

u 10

0.5

x 2 2 = -

-

+

2 -

-

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

(cid:16) (cid:18) 10 (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

(cid:2) x 1 (cid:2) x 2

x 1 x 2

x 1

x 2

(cid:2) x 1 (cid:2) x 2 Ma tr-n P

0

0

1

0

0

10

P

B AB ,

=

=

=

[

]

2 -

-

5 -

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:11)(cid:10) (cid:13)(cid:12) 0.5 10 (cid:15)(cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

(cid:16) (cid:18) 10 (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

(cid:16) (cid:18) 10 (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

det(P) = -100 „ 0 nên rank(P) = 2.

V-y h(cid:8) th(cid:23)ng v8i cách (cid:11)(cid:24)t bi(cid:28)n tr(cid:22)ng thái nh(cid:20) trên là (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (cid:11)(cid:20)6c.

5.2 Tính quan sát (cid:4)(cid:8)#c

5.2.1 (cid:27)(cid:23)nh ngh(cid:28)a

M(cid:18)t h(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)(cid:11)(cid:12)c g(cid:5)i là quan sát (cid:5)(cid:26)(cid:27)c n(cid:1)u t$ các vect(cid:16) U và Y (cid:8)ã có, ta có th(cid:4) xác (cid:8)(cid:13)nh

(cid:8)(cid:11)(cid:12)c các bi(cid:1)n tr(cid:25)ng thái X c(cid:20)a h(cid:14) th(cid:10)ng.

5.2.2 (cid:27)i(cid:22)u ki(cid:1)n

Xây d(cid:15)ng ma tr-n quan sát L = [C’, A’C’, (A’)2C,…, (A’)n-1C]

46

Ch(cid:11)(cid:16)ng 4

Ch(cid:27)t l(cid:11)(cid:12)ng c(cid:20)a quá trình (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n

(cid:1)i(cid:2)u ki(cid:8)n c(cid:19)n và (cid:5)(cid:14) (cid:5)(cid:3) m(cid:6)t h(cid:8) th(cid:9)ng mô t(cid:11) toán h(cid:25)c d(cid:26)(cid:13)i d(cid:12)ng ph(cid:26)(cid:10)ng trình tr(cid:12)ng thái

quan sát (cid:5)(cid:26)(cid:27)c là rank(L) = n. Nh(cid:30)n xét : - Tính (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (cid:11)(cid:20)6c ch, ph’ thu(cid:16)c vào các ma tr-n tr(cid:22)ng thái A, C. Ví d’ :

Xét trong ví d’ (cid:10) trên, ma tr-n tr(cid:22)ng thái C sD là : C = [1 0] Ma tr-n quan sát

0

1

1 0

A C '

'

=

=

[ L C =

] '

2 - 0.5

0

1

0 1

-

(cid:11)(cid:10) (cid:11) 1 (cid:13)(cid:12) (cid:13) 0 (cid:15)(cid:14) (cid:15)

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21)

(cid:16) (cid:18) (cid:20)

(cid:17) (cid:19) (cid:21) Do rank(L) = 2 nên h(cid:8) (cid:10) trên quan sát (cid:11)(cid:20)6c.

47

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

(cid:14)(cid:9)(cid:20)(cid:21)(cid:6)(cid:5)(cid:4)(cid:19)(cid:4) NÂNG CAO CH+T L ,NG VÀ T$NG H,P H(cid:2) TH(cid:16)NG

1 Khái ni(cid:6)m chung

Trong m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng, vai trò c(cid:25)a b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n C là : - /n (cid:11)(cid:19)nh hóa h(cid:8) th(cid:23)ng - Nâng cao ch5t l(cid:20)6ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n.

2 Các b(cid:12) (cid:8)i(cid:9)u khi(cid:10)n – Hi(cid:6)u ch"nh h(cid:6) th(cid:14)ng

2.1 Khái ni(cid:13)m

- Có nhi(cid:13)u lo(cid:22)i b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (khác nhau v(cid:13) c5u t(cid:22)o, mô t(cid:6) tóan h(cid:7)c, tác d’ng (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n,…) - M’c (cid:11)ích là nh

U(p)

E(p)

Y(p)

Wc(p)

Wh(p)

- Sau khi m(cid:12)c b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n, ta sD có :

L’ = Lc + Lh j’ = jc + jh

2.2 B(cid:20) (cid:4)i(cid:6)u khi(cid:7)n t(cid:28) l(cid:13) P

2.2.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t W(p ) = K

2.2.2 (cid:27)(cid:30)c tính t(cid:29)n s(cid:2) logarit

L = 20lgK j = 0

Nh(cid:20)n xét :

- T(cid:26)ng (gi(cid:6)m) biên (cid:11)(cid:16) trên toàn (cid:11)(cid:24)c tính - Không làm thay (cid:11)(cid:18)i v(cid:13) pha.

2.2.3 Tác d(cid:3)ng (cid:19)i(cid:22)u khi(cid:12)n

2.3 B(cid:20) bù s$m pha Lead

W p (

K

)

,

a

1

=

>

2.3.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t aTp 1 + 1 Tp +

2.3.2 (cid:27)(cid:30)c tính t(cid:29)n s(cid:2) logarit

j = arctg(aTw) - arctg(Tw)

w

=

max

sin

0

j

=

>

max

1 1

1 T a a a

- +

48

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

Bode Diagram

20

18

16

14

12

10

8

6

) B (d e d itu gn a M

4

2

0

-2 90

45

) g e (d e s a h P

-1

0 10

0 10

1 10

2 10

3 10

Frequency (rad/sec)

(cid:3)(cid:24)c tính logarit c(cid:25)a b(cid:16) bù s8m pha (K=1, T=0.1, a = 5)

Nh(cid:20)n xét :

- (cid:3)(cid:24)c tính biên (cid:11)(cid:16) làm t(cid:26)ng h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i (cid:10) vùng t(cid:9)n s(cid:23) cao - Gây ra s(cid:15) v(cid:20)6t pha (cid:10) vùng t(cid:9)n s(cid:23) trung bình.

2.3.3 Tác d(cid:3)ng hi(cid:1)u ch%nh

Tùy thu(cid:16)c vào cách ch(cid:7)n h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i K, các thông s(cid:23) a, T mà tác d’ng hi(cid:8)u ch,nh r5t khác nhau. Nên t-n d’ng s(cid:15) v(cid:20)6t pha (cid:10) t(cid:9)n s(cid:23) trung bình (cid:11)(cid:14) làm t(cid:26)ng (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) v(cid:13) pha c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng.

2.4 B(cid:20) bù tr(cid:31) pha Leg

W p (

K

)

,

a

1

=

<

2.4.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t aTp 1 + 1 Tp +

2.4.2 (cid:27)(cid:30)c tính t(cid:29)n s(cid:2) logarit

j = arctg(aTw) - arctg(Tw)

w

=

max

sin

0

j

=

<

max

1 T a a a

1 1

- +

49

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

Bode Diagram

2

1

0

-1

-2

-3

-4

) B (d e d itu gn a M

-5

-6

-7

-8 0

) g e (d e s a h P

-30

1

3

0 10

10

2 10

10

Frequency (rad/sec)

(cid:3)(cid:24)c tính logarit c(cid:25)a b(cid:16) bù tr. pha (K=1, T=0.1, a = 0.5)

Nh(cid:20)n xét :

- (cid:3)(cid:24)c tính biên (cid:11)(cid:16) làm gi(cid:6)m h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i (cid:10) vùng t(cid:9)n s(cid:23) cao - Gây ra s(cid:15) ch-m pha (cid:10) vùng t(cid:9)n s(cid:23) trung bình.

2.4.3 Tác d(cid:3)ng hi(cid:1)u ch%nh

- Có th(cid:14) t(cid:26)ng h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng mà không (cid:6)nh h(cid:20)(cid:10)ng (cid:11)(cid:28)n t(cid:9)n s(cid:23) c(cid:12)t. - Tránh s(cid:15) ch-m pha do b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n gây ra làm (cid:6)nh h(cid:20)(cid:10)ng (cid:11)(cid:28)n (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) v(cid:13) pha.

2.5 B(cid:20) bù tr(cid:31)-s$m pha Leg -Lead

2.5.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t

W p (

)

K

=

(cid:11) (cid:10) (cid:13) (cid:12) (cid:15) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

1 a T p + 1 1 T p 1 + 1

1 a T p + 2 2 T p 1 + 2

1,

(cid:10) (cid:12) (cid:14) 1

<

>

a 1

a 2

2.5.2 (cid:27)(cid:30)c tính t(cid:29)n s(cid:2) logarit

;sin

0

w

j

=

=

<

max1

max 1

1 1

- +

a 1 a 1

1 T a 1 1

0

;sin

w

j

<

=

=

max

max 2

2

1 1

- +

a 2 a 2

1 T a 2 2

Nh(cid:20)n xét :

- B(cid:16) bù leg-lead g(cid:27)m 2 b(cid:16) bù n(cid:23)i ti(cid:28)p. - (cid:3)(cid:14) phát huy (cid:20)u (cid:11)i(cid:14)m c(cid:25)a b(cid:16) bù, ph(cid:9)n tr. pha nên (cid:10) t(cid:9)n s(cid:23) th5p, ph(cid:9)n s8m pha (cid:10) t(cid:9)n s(cid:23) trung

bình hay t(cid:9)n s(cid:23) cao. Do (cid:11)ó (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n các thông s(cid:23) là :

2

50

< (cid:11) (cid:13) (cid:15) (cid:10) T (cid:9) > (cid:12) 1 T (cid:14) 2 a 2 a 1 1 T a 1 1 1 T a 2 2

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

2.5.3 Tác d(cid:3)ng hi(cid:1)u ch%nh

- Ch(cid:7)n các thông s(cid:23) thích h6p sD làm t(cid:26)ng Dj - T(cid:26)ng h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng.

2.6 B(cid:20) (cid:4)i(cid:6)u khi(cid:7)n PI (Proportional Integral Controller)

2.6.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t

2.6.2 (cid:27)(cid:30)c tính t(cid:29)n s(cid:2) logarit

W p ( ) K = (cid:10) 1 +(cid:12) (cid:14) (cid:11) (cid:13) (cid:15) 1 T p i

Bode Diagram

60

50

40

30

20

10

) B (d e d itu gn a M

0

-10

-20 0

-30

) g e (d e s a h P

-60

-90

-1

1

2

10

0 10

10

10

3 10

Frequency (rad/sec)

j = arctg(Tiw) - p/2

(cid:3)(cid:24)c tính logarit c(cid:25)a b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n PI (K=1, Ti=0.1)

Nh(cid:20)n xét :

2.6.3 Tác d(cid:3)ng hi(cid:1)u ch%nh - Gi(cid:6)m b-c sai l(cid:8)ch t&nh. - Tác d’ng hi(cid:8)u ch,nh ph’ thu(cid:16)c r5t l8n vào vi(cid:8)c ch(cid:7)n thông s(cid:23) b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n.

- T(cid:26)ng 1 b-c tích phân - Gây ra s(cid:15) ch-m pha (cid:10) vùng t(cid:9)n s(cid:23) th5p.

2.7 B(cid:20) (cid:4)i(cid:6)u khi(cid:7)n PD (Proportional Derivative Controller)

2.7.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t

( 1

)

2.7.2 (cid:27)(cid:30)c tính t(cid:29)n s(cid:2) logarit j = arctg(TDw)

W p ( ) K = + T p D

51

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

Bode Diagram

40

30

20

10

) B (d e d itu gn a M

0

-10

-20 90

60

) g e (d e s a h P

30

-3

-2

-1

0 10

10

10

0 10

1 10

Frequency (rad/sec)

(cid:3)(cid:24)c tính logarit c(cid:25)a b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n PD (K=1, Td=10)

Nh(cid:20)n xét :

2.7.3 Tác d(cid:3)ng hi(cid:1)u ch%nh - Góp ph(cid:9)n c(cid:6)i thi(cid:8)n Dj. - T(cid:26)ng m(cid:22)nh h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i tín hi(cid:8)u (cid:10) t(cid:9)n s(cid:23) cao -> d. b(cid:19) (cid:6)nh h(cid:20)(cid:10)ng c(cid:25)a nhi.u.

- Gây ra s(cid:15) v(cid:20)6t pha (cid:10) vùng t(cid:9)n s(cid:23) cao. - T(cid:26)ng h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:10) t(cid:9)n s(cid:23) cao

2.8 B(cid:20) (cid:4)i(cid:6)u khi(cid:7)n PID (Proportional Integral Derivative Controller)

2.8.1 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t

P

P

W p ( ) K 1 K = + + = + + T p d K p D K I p (cid:10) (cid:12) (cid:14) (cid:11) (cid:13) (cid:15) 1 T p i Ta có :

2

p

d i

( 1

)( 1

)

( 1

)

p T p i

K ) 1 ( W p K = + + = + + + = T p d T p T T p + i T p 1 T p 2 K I p (cid:10) (cid:12) (cid:14) (cid:11) (cid:13) (cid:15) 1 T p i

v8i KI = K/Ti (cid:2) TT = 21 (cid:5) TT + (cid:7) 1 2 TT id T = i Gi(cid:6)i h(cid:8) ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:10) trên, ta (cid:11)(cid:20)6c

dT4Ti ‡

= + 41 - T i 2 n(cid:28)u (gi(cid:6) thi(cid:28)t T1>T2)

1 = - 41 - T i 2 T d T i T d T i (cid:10) (cid:12) 1 (cid:12) (cid:14) (cid:10) (cid:12) (cid:12) (cid:14) (cid:11) (cid:13) (cid:13) (cid:15) (cid:11) (cid:13) (cid:13) (cid:15) (cid:2) (cid:4) T 1 (cid:4) (cid:5) (cid:4) T (cid:4) 2 (cid:7) Hay

PD

PI

( 1

)

W p ( ) 1 ) * ( ) = + + = KT 1 T p W p W p ( 2 (cid:10) (cid:12) (cid:14) (cid:11) (cid:13) (cid:15) 1 T p 1

2.8.2 (cid:27)(cid:30)c tính t(cid:29)n s(cid:2) logarit Nh(cid:20)n xét :

- Là s(cid:15) k(cid:28)t h6p c(cid:25)a b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n PI và PD

52

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

2.8.3 Tác d(cid:3)ng hi(cid:1)u ch%nh

- PI : gi(cid:6)m b-c sai l(cid:8)ch t&nh - PD : t(cid:26)ng Dj

3 T(cid:17)ng h(cid:30)p h(cid:6) th(cid:14)ng theo các tiêu chu(cid:26)n t(cid:14)i (cid:18)u

3.1 Ph(cid:8)(cid:9)ng pháp t(cid:14)i (cid:8)u modun

(

(

h

p

)

=

W ( k

) c W p W p ) *

(

)

1

W p W p ) * ( +

h

c

- Kh(cid:6)o sát h(cid:8) kín ph(cid:6)n h(cid:27)i -1. Hàm truy(cid:13)n h(cid:8) kín là

w= " .

kW p (

1, )

' (

- M(cid:16)t trong nh(cid:17)ng tiêu chu1n (cid:11)(cid:14) ch(cid:7)n b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n Wc(p) là tín hi(cid:8)u ra luôn bám theo tín hi(cid:8)u vào, ngh&a là Y(p) = X(p) hay - Th(cid:15)c t(cid:28), vi(cid:8)c (cid:11)(cid:22)t (cid:11)(cid:20)6c tiêu chu1n này là vô cùng khó kh(cid:26)n do : b(cid:6)n thân h(cid:8) th(cid:23)ng có quán tính, dao (cid:11)(cid:16)ng, tr.,… Tuy nhiên nh(cid:17)ng h(cid:8) th(cid:23)ng th(cid:15)c t(cid:28) l(cid:22)i có m(cid:16)t (cid:11)(cid:24)c (cid:11)i(cid:14)m t(cid:15) nhiên h6p lý là suy gi(cid:6)m m(cid:22)nh (cid:10) t(cid:9)n s(cid:23) cao, nh; v-y mà nó t(cid:27)n t(cid:22)i v8i nhi.u. - (cid:3)(cid:14) thAa thu-n gi(cid:17)a yêu c(cid:9)u lý t(cid:20)(cid:10)ng và (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n th(cid:15)c t(cid:28), yêu c(cid:9)u là t(cid:18)ng h6p h(cid:8) th(cid:23)ng sao cho

kW jw » 1 ) trong m(cid:16)t d(cid:6)i t(cid:9)n s(cid:23) càng r(cid:16)ng càng t(cid:23)t.

(*)

L

lgw Lk

3.1.1 H(cid:1) h& là khâu quán tính b(cid:8)c nh(cid:7)t

20 lg 0 = » . D(cid:6)i t(cid:9)n s(cid:23) làm Lk = 0 càng l8n thì ch5t l(cid:20)6ng h(cid:8) th(cid:23)ng kín L k A k hay nói cách khác càng cao. Ph(cid:20)(cid:21)ng pháp này hi(cid:8)n nay ch, m8i (cid:11)(cid:20)6c áp d’ng cho m(cid:16)t s(cid:23) h(cid:8) h(cid:10) (cid:11)(cid:24)c bi(cid:8)t d(cid:20)8i (cid:11)ây. Tr(cid:20);ng h6p các h(cid:8) t(cid:18)ng quát, ta (cid:11)(cid:20)a v(cid:13) các h(cid:8) (cid:11)(cid:24)c bi(cid:8)t nh; ph(cid:20)(cid:21)ng pháp g(cid:9)n (cid:11)úng.

)

- H(cid:8) h(cid:10) : ) = W p ( h 1

=

W p ( c

)

)

- B(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n K Tp + K P T p i

=

=

' ( W p h

T p ( R

T i K

+

R

P

K ( T Tp

) 1

- H(cid:8) h(cid:10) v8i b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n : v8i

- Hàm truy(cid:13)n h(cid:8) kín v8i b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n

' ( W p k

R

) = K

' W p ( k

2

2

2 w

R

( T w R

)

(

)

2

2

K ) ( 1 T p Tp + + K ) (cid:9) = K T T - +

' ( W p k

2

2 4 w

2 T T R

2 ( T R

2 ) w (cid:3)(cid:14) (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n (*) thAa mãn trong d(cid:6)i t(cid:9)n s(cid:23) càng r(cid:16)ng càng t(cid:23)t, ta có th(cid:14) ch(cid:7)n TR sao cho :

Do (cid:11)ó ) = 2 K - + + K KT T R

53

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

0

2

KT

= (cid:219) =

=

2 2 T - R

KT T R

T R

T i K

P

( 1

)

) - H(cid:8) h(cid:10) : = W p ( h + + T p 1 T p 2

P

3.1.2 H(cid:1) h& là khâu quán tính b(cid:8)c 2 K )( 1 1 T p i

2

=

=

(cid:9) = K

T R

P

KT 2

2

T i K

P

T 1 KT 2

3.1.3 H(cid:1) h& là khâu quán tính b(cid:8)c 3

- B(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n K ) = W p ( c (cid:10) 1 +(cid:12) (cid:14) (cid:11) (cid:13) (cid:15) - Tr(cid:20)8c tiên ch(cid:7)n TI = T1 (cid:11)(cid:14) bù m9u s(cid:23) (T1p + 1). Th(cid:15)c hi(cid:8)n t(cid:20)(cid:21)ng t(cid:15) ph(cid:9)n còn l(cid:22)i, ta sD (cid:11)(cid:20)6c :

( 1

)( 1

) - H(cid:8) h(cid:10) : = W p ( h + + + T p 1 K T p 2

) ' T p 1

' T p 2

)

)

=

P

T p ( R

T i K

P

)( 1 (cid:11) (cid:13) (cid:15)

)( 1 T p R

=

' T 2

T i

+ + T p 3 ( 1 ) 1 K - B(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n v8i = + + = ( W p c T p d (cid:10) (cid:12) (cid:14) 1 T p i

trong (cid:11)ó :

' T + 1 ' ' T T 1 2 ' T = 1

TT = i d ' T T ; 1 2

- (cid:3)(cid:9)u tiên, ta ch(cid:7)n = T 2

P

Sau (cid:11)ó (cid:11)(cid:21)n gi(cid:6)n các bi(cid:14)u th+c và th(cid:15)c hi(cid:8)n nh(cid:20) trên, ta (cid:11)(cid:20)6c K . = T T + 1 2 KT 2 3

' (cid:9) = W h

' W k

= 1 1

3.2 Ph(cid:8)(cid:9)ng pháp t(cid:14)i (cid:8)u (cid:4)(cid:14)i x(cid:26)ng - Nh(cid:20)6c (cid:11)i(cid:14)m c(cid:25)a t(cid:18)ng h6p t(cid:23)i (cid:20)u modun (cid:10) trên là h(cid:8) h(cid:10) ph(cid:6)i (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh, hàm quá (cid:11)(cid:16) h(t) có d(cid:22)ng ti(cid:28)p xúc v8i tr’c hoành t(cid:22)i g(cid:23)c 0. - Xét h(cid:8) kín ph(cid:6)n h(cid:27)i -1, ta có : ' ' W W k h ' ' W W - + k h

1

)

' (

kW jw » , ta ph(cid:6)i xác (cid:11)(cid:19)nh b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n sao cho

' (

- T( ph(cid:20)(cid:21)ng pháp t(cid:23)i (cid:20)u modun, thay vì (cid:11)(cid:14)

hW jw (cid:4) ) 1

(**)

- (cid:3)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) logarit mong mu(cid:23)n là :

wc w1

wi

54

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

(cid:3)(cid:24)c tính xây d(cid:15)ng có 3 ph(cid:9)n + T(cid:9)n s(cid:23) th5p : L c(cid:15)c l8n (cid:11)(cid:14) sai l(cid:8)ch t&nh b

)

=

' ( W p h

h 2

K p

(1 (1

) )

+ +

T p i T p 1

3.2.1 (cid:27)(cid:2)i t(cid:14)(cid:26)ng là khâu tích phân - quán tính b(cid:8)c nh(cid:7)t

)

=

( W p h

p

)

T p 1

P

K (1 + (cid:10) 1 +(cid:12) (cid:14)

3.2.2 (cid:27)(cid:2)i t(cid:14)(cid:26)ng là khâu tích phân - quán tính b(cid:8)c hai

)

=

( W p h

p

+

K )(1 T p 1

T p 2

(cid:9) ) K = W p ( c (cid:11) (cid:13) (cid:15) 1 T p i

P

(1 + (cid:10) (cid:12) (cid:14)

) (cid:11) (cid:13) (cid:15)

1 (cid:9) ) K + + = T p d W p ( c 1 T p i

55

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

(cid:14)(cid:9)(cid:20)(cid:21)(cid:6)(cid:5)(cid:4)(cid:20)(cid:4) H(cid:2) TH(cid:16)NG (cid:1)I(cid:20)UKHI(cid:21)N GIÁN (cid:1)O/N (H(cid:8) xung s(cid:23))

1 Khái ni(cid:6)m chung - Trong (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n, ng(cid:20);i ta phân thành 2 lo(cid:22)i h(cid:8) th(cid:23)ng : h(cid:8) liên t’c và h(cid:8) không liên t’c. Trong h(cid:8) không liên t’c l(cid:22)i có 2 lo(cid:22)i chính là : h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n (h(cid:8) xung s(cid:23)) và h(cid:8) th(cid:23)ng v8i các s(cid:15) ki(cid:8)n gián (cid:11)o(cid:22)n. Và (cid:11)(cid:24)c (cid:11)i(cid:14)m c(cid:25)a h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n là ta ch, có th(cid:14) quan sát các tr(cid:22)ng thái c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng m(cid:16)t cách gián (cid:11)o(cid:22)n nh(cid:20)ng có chu k? (T). - Nguyên nhân hình thành các h(cid:8) th(cid:23)ng gián (cid:11)o(cid:22)n là :

o S(cid:15) hình thành c(cid:25)a các b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n s(cid:23) : linh ho(cid:22)t, d. dàng thay (cid:11)(cid:18)i và kh(cid:23)ng ch(cid:28) các thông

o Giám sát các tín hi(cid:8)u b

s(cid:23).

- Quá trình bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i tín hi(cid:8)u liên t’c thành gián (cid:11)o(cid:22)n g(cid:7)i là l(cid:20)6ng t7 hóa (trong k2 thu-t g(cid:7)i là l5y m9u). Có 3 hình th+c l5y m9u : o Theo th;i gian (a) o Theo m+c (b) o H=n h6p (c)

y y y

t t t c) a) b)

2 Phép bi(cid:16)n (cid:8)(cid:17)i Z

(cid:3)(cid:14) thu-n ti(cid:8)n cho vi(cid:8)c gi(cid:6)i quy(cid:28)t các bài toán liên quan (cid:11)(cid:28)n tín hi(cid:8)u gián (cid:11)o(cid:22)n, ng(cid:20);i ta dùng

phép bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z.

2.1 (cid:18)(cid:5)nh ngh(cid:19)a

¥

*

f

f

iT

( ) t

( iT

)

Gi(cid:6) s7 f(t) là hàm liên t’c (cid:11)(cid:20)6c l(cid:20)6ng t7 hóa b

=

-

) ( t d

(cid:22)

i

0

=

(6.1)

¥

¥

¥

¥

¥

pt

pt

pt

*

-

-

-

* F p (

f*(t) : là hàm liên t’c (cid:11)ã (cid:11)(cid:20)6c l5y m9u (hàm (cid:11)(cid:20)6c l(cid:20)6ng t7 hóa) Trong (cid:11)ó : - - d(t-iT) là xung d,r(cid:26)c t(cid:22)i th;i (cid:11)i(cid:14)m t – iT Bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i laplace c(cid:25)a hàm f*(t) nh(cid:20) sau :

(cid:22)

(cid:22)

(cid:1)

(cid:1)

(cid:1)

i

i

0

0

=

=

0

0

0

¥

ipT

-

) f t e ( ) dt f iT ( dt f iT ( iT e ) dt ) ( t d ) ( t d = = - = - (cid:17) iT e ) (cid:19) (cid:21) (cid:16) (cid:18) (cid:20)

f

* ( F p

)

( ) iT e

= (cid:22)

i

0

=

pT

z

(6.2) (cid:9)

e=

(cid:3)(cid:24)t T( ( 6.2) và (6.3), ta có :

(6.3)

56

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

¥

i

-

f

( ) F z

( ) iT z

= (cid:22)

i

0

=

(6 .4)

aT

i

2 a T

2 -

1 -

-

-

-

F(z) = Z{f(iT)} f(iT) = Z-1{F(Z)}

i

0

=

... ( ) iT z ( ) F z e e z z f 1 = + = + + F(z) (cid:11)(cid:20)6c g(cid:7)i là bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z c(cid:25)a hàm gián (cid:11)oán f(iT). Ký hi(cid:8)u là : Hay Nh(cid:20)n xét : - Bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z là d(cid:22)ng bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i laplace. - Ch, có bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z c(cid:25)a hàm gián (cid:11)o(cid:22)n ch+ không có bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z c(cid:25)a hàm liên t’c. Ví d(cid:28) : Cho hàm f(t) = e-at. Tìm bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z c(cid:25)a hàm f(iT). Gi(cid:24)i Ta có f(t) = e-at nên f(iT) = e-aiT. Theo (cid:11)(cid:19)nh ngh&a ¥ (cid:22)

aT

1 -

-

( ) F z = = 1 aT - z e 1 e z - -

z v8i (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n e-aTz-1 <1. M(cid:16)t s(cid:23) sách (cid:11)(cid:14) (cid:11)(cid:21)n gi(cid:6)n trong cách vi(cid:28)t, ng(cid:20);i ta bA th;i gian l5y m9u T, ngh&a là:

a

{ Z f

} i ( )

F z ( ) = = z z e- -

2

iT ( bf ) + aF z ( ) 1 bF z ( ) 2

2.2 M(cid:20)t s(cid:14) tính ch"t c(cid:12)a bi(cid:22)n (cid:4)(cid:3)i Z - Tính tuy(cid:28)n tính { Z af + 1

} )

zF z ( )

(0)

1)

zf

i (

T

=

{ Z f

}

m

1 -

m j -

)

m z F z ( )

f

j z ( )

i m T ( +

=

- (cid:22)

{ Z f

}

j

0

=

m z F z ( )

iT ( = - Tính d(cid:19)ch chuy(cid:14)n hàm g(cid:23)c - +

{ Z f

f

(0)

=

F z ( )

1)

z

f

-

=

¥

F z lim ( ) z fi¥ - Giá tr(cid:19) cu(cid:23)i c(cid:25)a hàm g(cid:23)c lim( 1 z fi

N(cid:28)u t5t c(cid:6) các (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n (cid:11)(cid:9)u b

2.3 Bi(cid:22)n (cid:4)(cid:3)i Z ng(cid:8)#c

2.3.1 Tra b(cid:4)ng Phân tích hàm F(z) thành các thành phân (cid:11)(cid:21)n gi(cid:6)n và th(cid:15)c hi(cid:8)n tra b(cid:6)ng.

2.3.2 Ph(cid:14)(cid:6)ng pháp chu’i l(y th(cid:13)a Theo (cid:11)(cid:19)nh ngh&a, ta có:

¥

i

-

1 -

2 -

F z ( )

f

iT z ( )

f

(0)

f T z ( )

f T z (2 )

...

=

=

+

+

+

(cid:22)

i

0

=

Do (cid:11)ó n(cid:28)u có th(cid:14) phân tích hàm F(z) thành chu=i lIy th(a có ch+a các thành ph(cid:9)n z-i, ta có th(cid:14) bi(cid:28)t (cid:11)(cid:20)6c f(iT).

57

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

F z ( )

=

2

z 3

z

z

2

+

2 -

3 -

4 -

Ví d(cid:28) :

- Phân tích hàm F(z) (cid:10) trên ta (cid:11)(cid:20)6c : 1 - z F z ( ) 15 V-y f(iT) = 2i -1.

7 3 z z z + + = + + ...

3

L(cid:29)y m#u và gi! m#u

3.1 Khái ni(cid:13)m

(cid:3)(cid:14) có th(cid:14) (cid:11)(cid:20)a b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n s(cid:23) vào h(cid:8) th(cid:23)ng, c(cid:9)n có quá trình l5y m9u và gi(cid:17) m9u.

- L5y m9u là chuy(cid:14)n tín hi(cid:8)u liên t’c thành tín hi(cid:8)u gián (cid:11)o(cid:22)n. - Gi(cid:17) m9u là quá trình chuy(cid:14)n tín hi(cid:8)u gián (cid:11)o(cid:22)n thành tín hi(cid:8)u liên t’c.

(cid:3)K s(cid:23)

y u Wh(p) L5y m9u Gi(cid:17) m9u

Kh(cid:6)o sát m(cid:16)t quá trình l5y m9u và gi(cid:17) m9u (cid:11)(cid:21)n gi(cid:6)n nh(cid:20) hình vD sau, trong (cid:11)ó tín hi(cid:8)u gián (cid:11)o(cid:22)n không qua b5t k? m(cid:16)t khâu bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i nào.

(cid:3)K s(cid:23)

e*(t) e*(t) e(t) e(t) L5y m9u Gi(cid:17) m9u

(cid:3)(cid:24)c (cid:11)i(cid:14)m th;i gian c(cid:25)a các tín hi(cid:8)u trên nh(cid:20) sau :

E(p) E(p) E*(p) E*(p)

T 2T 3T

iT

T 2T 3T

iT

e e*(t) e(t)

( )e t

t t t a) b) c)

là tín hi(cid:8)u liên t’c t(ng (cid:11)o(cid:22)n. Sau quá trình bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i (l5y m9u và gi(cid:17) m9u), khác v8i e(t)

Nh(cid:20)n xét : ( )e t ban (cid:11)(cid:9)u. Khi t(cid:9)n s(cid:23) l5y m9u l8n càng l8n (T bé) thì

( )e t

càng g(cid:9)n gi(cid:23)ng d(cid:22)ng c(cid:25)a e(t).

3.2 L"y m%u

Ph(cid:20)(cid:21)ng trình c(cid:25)a tín hi(cid:8)u e*(t) sau khi (cid:11)(cid:20)6c l5y m9u là :

58

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

¥

* e t ( )

e iT (

iT

)

=

-

) ( t d

(cid:22)

i

0

=

(6 .5)

¥

ipT

-

Do (cid:11)ó :

* E p (

)

e iT e ( )

= (cid:22)

i

0

=

3.2.1 (cid:27)(cid:23)nh ngh(cid:28)a

(6.6)

M(cid:16)t b(cid:16) l5y m9u (cid:11)(cid:20)6c g(cid:7)i là lý t(cid:20)(cid:10)ng n(cid:28)u sau khi l5y m9u, (cid:6)nh laplace c(cid:25)a tín hi(cid:8)u l5y m9u

có bi(cid:14)u th+c nh(cid:20) trong 6.6. S(cid:21) (cid:11)(cid:27) thay th(cid:28) c(cid:25)a b(cid:16) l5y m9u lý t(cid:20)(cid:10)ng nh(cid:20) sau :

T e(t) e*(t)

¥

e

E(p) E*(p)

* E p (

jn

)

+

+

=

2 p T

1 T

(cid:10) E p (cid:12) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

n

=-¥

(6.7) N(cid:28)u bi(cid:28)t (cid:6)nh laplace c(cid:25)a tín hi(cid:8)u c(cid:9) l5y m9u E(p), ta có th(cid:14) tìm (cid:11)(cid:20)6c (cid:6)nh laplace c(cid:25)a tín hi(cid:8)u (cid:11)ã (cid:11)(cid:20)6c l5y m9u lý t(cid:20)(cid:10)ng theo bi(cid:14)u th+c sau : (0) (cid:22) 2

3.2.2 (cid:27)(cid:23)nh lý l(cid:7)y m)u ((cid:19)(cid:23)nh lý Shannon)

Ghi chú : có kh(cid:6) n(cid:26)ng nhi(cid:13)u tín hi(cid:8)u khác nhau sau khi (cid:11)(cid:20)6c l5y m9u sD có ph(cid:20)(cid:21)ng trình toán h(cid:7)c nh(cid:20) nhau.

M(cid:16)t tín hi(cid:8)u liên t’c theo th;i gian e(t) ch, có th(cid:14) ph’c h(cid:27)i sau quá trình l5y m9u n(cid:28)u thAa

(6.8) mãn (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n : f‡ 2 m f ax

Trong (cid:11)ó : - - f là t(cid:9)n s(cid:23) l5y m9u (f = 1/T) fmax là t(cid:9)n s(cid:23) c(cid:15)c d(cid:22)i c(cid:25)a tín hi(cid:8)u c(cid:9)n l5y m9u

3.2.3 Tính ch(cid:7)t c(cid:18)a tín hi(cid:1)u E*(p) Tính ch(cid:8)t 1

w = p

2 p T

(T là chu k? l5y m9u) Hàm E*(p) tu(cid:9)n hoàn trong m(cid:24)t ph:ng p v8i chu k? jwp trong (cid:11)ó

Tính ch(cid:8)t 2 N(cid:28)u E(p) có m(cid:16)t c(cid:15)c t(cid:22)i p = p1 thì E*(p) ph(cid:6)i có c(cid:15)c t(cid:22)i p = p1 + jwp v8i m = 0, –1, –2,…

3.3 Gi(cid:2) m%u

3.3.1 B(cid:16) gi* m)u b(cid:8)c 0 (cid:3)(cid:24)c (cid:11)i(cid:14)m c(cid:25)a b(cid:16) gi(cid:17) m9u b-c 0 là tín hi(cid:8)u (cid:11)(cid:20)6c gi(cid:17) m9u không (cid:11)(cid:18)i gi(cid:17)a 2 l(cid:9)y l5y m9u và b

]

[ e T ( ) 1(

]

[

t (0) 1( ) 1( e t ( ) T 2 ) e ) ) 1( t - ... + t T - t T - - = +

59

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

pT

pT

pT

-

-

2 -

pT

-

) (0) ... ( E p e e ( ) e T e e = - + - + 1 p 1 p 1 p 1 p (cid:16) (cid:18) (cid:20) (cid:17) (cid:19) (cid:21) (cid:16) (cid:18) (cid:20) (cid:17) (cid:19) (cid:21)

pT

pT

-

2 -

pT

-

¥

1 - (0) (cid:9) e ( ) e T e (2 ) e T e + + + = (cid:17) ... (cid:21) e p

ipT

-

(cid:22)

i

0

=

1 - ( ) e iT e e p (cid:16) (cid:18) (cid:20) (cid:16) = (cid:18) (cid:20)

* E p (

pTe - p

1 - E p ( ) ) (6.8) (cid:17) (cid:16) (cid:19) (cid:20) (cid:21) (cid:17) (cid:19) (cid:21) K(cid:28)t h6p v8i 6.6, ta (cid:11)(cid:20)6c (cid:17) (cid:19) (cid:21) (cid:16) = (cid:18) (cid:20) Nh(cid:20) v-y, mô t(cid:6) toán h(cid:7)c c(cid:25)a b(cid:16) gi(cid:17) m9u b-c 0 (Zero Order Hold) là :

1

pTe -- p

pT

)E p ( E*(p)

ZOH

1 ) ( (6.9) W p = Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a b(cid:16) gi(cid:17) m9u b-c 0 là : -- e p

nT t

1)

T

n

(

£ <

+

ne t ( )

3.3.2 B(cid:16) gi* m)u b(cid:8)c 1 Tín hi(cid:8)u gi(cid:17) m9u gi(cid:17)a 2 l(cid:9)n l5y m9u liên ti(cid:28)p nT và (n+1)T là - 1)

e nT ( '( ) ) , =

[ e n ( T

+ e nT ) ( T - - e nT t nT )( ] v8i e nT '( ) =

2

pT

-

1

1

-

W

(

p

)

=

FOH

pT + T

e p

(cid:10) (cid:12) (cid:14)

(cid:10) (cid:11) (cid:12) (cid:13) (cid:15) (cid:14)

(cid:11) (cid:13) (cid:15)

Ch+ng minh t(cid:20)(cid:21)ng t(cid:15), ta tìm (cid:11)(cid:20)6c hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a b(cid:16) gi(cid:17) m9u b-c nh5t (First Order Hold) là :

Nh(cid:20) v-y, s(cid:21) (cid:11)(cid:27) thay th(cid:28) c(cid:25)a b(cid:16) l5y m9u và gi(cid:17) m9u là :

1

pTe -- p

T E*(p) )E p ( E(p)

Chú ý : B(cid:16) l5y m9u và gi(cid:17) m9u trong s(cid:21) (cid:11)(cid:27) trên không th(cid:14) là mô hình toán h(cid:7)c cho m(cid:16)t thi(cid:28)t b(cid:19) c’ th(cid:14) nào trong th(cid:15)c t(cid:28). Tuy nhiên, s(cid:15) k(cid:28)t h6p gi(cid:17)a b(cid:16) l5y m9u và gi(cid:17) m9u l(cid:22)i là mô hình chính xác c(cid:25)a b(cid:16) chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i ADC va DAC.

4 Hàm truy(cid:9)n (cid:8)(cid:13)t h(cid:6) gián (cid:8)o(cid:13)n (cid:1)-nh ngh(cid:27)a

W z ( )

Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n, ký hi(cid:8)u là W(z), là t, s(cid:23) gi(cid:17)a tín hi(cid:8)u ra v8i tín hi(cid:8)u vào d(cid:20)8i d(cid:22)ng toán t7 z.

=

Y z ( ) U z ( )

(6.10)

4.1 Xác (cid:4)(cid:5)nh hàm truy(cid:6)n (cid:4)(cid:10)t W(z) t(cid:25) hàm truy(cid:6)n (cid:4)(cid:10)t h(cid:13) liên t(cid:21)c

4.1.1 M(cid:2)i liên h(cid:1) gi*a E*(p) và E(z)

Theo công th+c (6.6), ta có (cid:6)nh laplace c(cid:25)a tín hi(cid:8)u liên t’c e(t) sau khi (cid:11)(cid:20)6c l(cid:20)6ng t7 hóa

là : 60

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

¥

ipT

-

* E p (

)

e iT e ( )

= (cid:22)

i

0

=

¥

i

-

E z ( )

e iT z ( )

= (cid:22)

i

0

=

* E p (

CIng tín hi(cid:8)u liên t’c e(t), sau khi (cid:11)(cid:20)6c l(cid:20)(cid:21)ng t7 hóa và th(cid:15)c hi(cid:8)n bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z, theo công th(cid:20)c (6.4), ta có :

z

=

*( E p

)

E z ( )

E z ( ) (6.11) = T( 2 công th+c (cid:10) trên, có th(cid:14) th5y r

pT

=

z e =

(6.12)

)

E p (

=

p

2)

+

+

(

1 ) p 1 ( Tìm (cid:6)nh E*(p) và E(z). Gi(cid:24)i Ta có:

E p (

)

=

-

2

p

p

1 +

1 +

(

) 1

(

)

Ví d’ : Cho m(cid:16)t tín hi(cid:8)u liên t’c có (cid:6)nh laplace là :

T

2

T

-

-

Tra b(cid:6)ng có s>n, ta có :

)

T

T 2

T

2

T

-

-

-

-

( z e e

(

(

)

)

(

2

pT

T

T

-

-

e E z ( ) = - = z e z z e z z e z - - - - - )(

* E p (

pT

T

pT

T

2

-

-

( e

) ) e

(

)(

)

e e e - ) (cid:9) = e e - -

)

*( E p

E p (

Chú ý : chúng ta sD dùng ký hi(cid:8)u sau (cid:11)(cid:14) bi(cid:14)u di.n (cid:6)nh laplace c(cid:25)a tín hi(cid:8)u (cid:11)(cid:20)6c l(cid:20)6ng t7 hóa

=

}* )

{

(6.13)

4.1.2 Hàm truy(cid:22)n (cid:19)(cid:9)t h(cid:1) h&

Tính ch(cid:8)t c(cid:9)a phép bi(cid:10)n (cid:11)(cid:12)i *(p) N(cid:28)u ta có quan h(cid:8) thì F(p) = H(p).E*(p) F*(p) = H*(p).E*(p) (6.14) (6.15)

Xét m(cid:16)t h(cid:8) h(cid:10) gián (cid:11)o(cid:22)n có s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i nh(cid:20) hình vD

61

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

y(t) u(t) Wh(p) L5y m9u + gi(cid:17) m9u

a)

( )u t

y(t) u(t) u*(t)

Wh(p) WLG(p)

Y(p) U(p) U*(p) )U p (

b)

y(t) u(t) u*(t)

WLTQ(cid:3)(p)

Y(p) U(p) U*(p)

)

)

)

(

p W p W p (

=

h

LG

LTQD

*

*

(

(

)

Y p W )

p U p W p W p U p (

(

)

)

(

)

)

=

LTQD

LG

h

*

* Y p (

(

)

(

)

)

=

LG

{ W p W p U p ( h

c)

LG

h

{

Y z ( ) ( ( =

Z W p W p (

(

)

Hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t ph(cid:9)n liên t’c quy (cid:11)(cid:18)i là : W ( Tín hi(cid:8)u ra là : ( = Th(cid:15)c hi(cid:8)n bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i *(p) 2 v(cid:28) ph(cid:20)(cid:21)ng trình trên, ta (cid:11)(cid:20)6c }* ) Bi(cid:28)t r

=

=

W z ( ) h

LG

h

{

} )

( ) Y z U z ( )

pT

(6.16)

-- e p

pT

-

1 ( ) , ta có : Tr(cid:20);ng h6p b(cid:16) gi(cid:17) m9u là b-c 0, = W p LG

)

1 z 1 ) - Z ) Z (6.17) = = = W z ( ) h W p ( h ( ) Y z U z ( ) e p - z ( W p h p (cid:2) (cid:5) (cid:7) (cid:3) (cid:6) (cid:8) (cid:2) (cid:5) (cid:7) (cid:3) (cid:6) (cid:8)

=

hW p (

p

1

1 +

T

-

Ví d’ : Tìm hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n h(cid:10) bi(cid:28)t và b(cid:16) gi(cid:17) m9u là b-c 0. Gi(cid:6) s7 tín

T

-

U z ( )

hi(cid:8)u vào là u(t) = 1(t). Tìm ph(cid:20)(cid:21)ng trình c(cid:25)a tín hi(cid:8)u ra. Gi(cid:24)i Áp d’ng công th+c trên, ta có : z 1 Z = = W z ( ) h - z 1 z e e 1 p p ( + - - (cid:2) (cid:5) (cid:7) (cid:3) (cid:6) (cid:8)

=

z

T

T

-

-

u(t) = 1(t) (cid:9) .

T

T

-

1 e (1 - 1)( z -

( ) ( ) = = = Y z W z U z ( ) h ( z ) - e z - 1 ( z e ) ) 1) z - z - z - e -

62

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

4.1.3 H(cid:1) h& có b(cid:16) (cid:19)i(cid:22)u khi(cid:12)n s(cid:2)

Bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i Z-1, ta (cid:11)(cid:20)6c y(iT) = 1 - e-iT Chú ý : V8i h(cid:8) th(cid:23)ng gián (cid:11)o(cid:22)n, ta ch, có th(cid:14) bi(cid:28)t (cid:11)(cid:20)6c gián tr(cid:19) c(cid:25)a tín hi(cid:8)u (cid:10) ngõ ra t(cid:22)i nh(cid:17)ng th(oi (cid:11)i(cid:14)m l5y m9u. J gi(cid:17)a các kho(cid:6)ng l5y m9u, ta không th(cid:14) bi(cid:28)t (cid:11)(cid:20)6c giá tr(cid:19) chính xác c(cid:25)a tín hi(cid:8)u.

(

m kT )

Xét h(cid:8) h(cid:10) có b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n s(cid:23) nh(cid:20) sau :

u(t) u(kT) m(kT) y(t)

(cid:3)K s(cid:23)

DA Wh(p) AD

Y(p) U(p) U*(p) M*(p) )M p (

Trong (cid:11)ó b(cid:16) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n s(cid:23) có hàm truy(cid:13)n là :

*

).

).

(

(

)

)

)

(

(

(

(

)

hay ( ) ( ) = = W z ( ) c M z W z U z ( ) c M z ( ) U z ( )

Y p W p M p W p W p M p =

=

LG

h

h

*

*

*

*

* Y p (

)

.

(

(

(

)

).

).

).

(

(

(

.

)

Ta có :

=

=

h

LG

LG

h

c

(cid:9)

LG

c

} ) } ) .

Y z ( ) ( ( ). ). (cid:9) =

h

c

} ) .

{

* { { } W p W p W p U p W p W p M p ) ( { Z W p W p W z U z ( ) ( h Y z ( ) U z ( )

4.1.4 H(cid:1) kín Xét h(cid:8) kín gián (cid:11)o(cid:22)n có s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i nh(cid:20) sau :

W z ( ) ). ( ( (cid:9) = = Z W p W p W z ( ) LG

*

Y(p) )E p ( U(p) E*(p) Wh(p) WLG(p)

* p E p

LG

h

LTQD

*

). ). ). ( ( ( ( ( ) ) ( ( ). ( ) Ta có : = = Y p W p E p W p W p E p W h

* E p (

LTQD

{ Y p W )

*

*

( ( p ) . = ) = }* )

* Y p (

*

(cid:9) ( ) ) ) ( ) ) ( (cid:9) M(cid:24)t khác : ( E p U p = - E p U p = -

* Y p (

LTQD

{ Y p W )

(

LTQD

* Y p (

)

* U p (

)

) ) ( ( p (cid:9) - = (cid:17) (cid:21)

=

*

(

1

LTQD

(cid:9)

LTQD

LTQD

{ W { W + { Z W { Z W

p ( Y z ( ) U z ( ) hay = ( 1 + Y p ( ) }* (cid:16) * ) U p ( (cid:20) * } p ) } p ) } ) } p )

63

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

=

W z ( ) k

1

W z ( ) h W z ( ) + h

4.1.5 H(cid:1) kín có b(cid:16) (cid:19)i(cid:22)u khi(cid:12)n s(cid:2)

(cid:9)

Y(p) )M p ( U(p) E*(p) M*(p) WLG(p) Wh(p) Wc(z)

Ch+ng minh t(cid:20)(cid:21)ng t(cid:15), ta (cid:11)(cid:20)6c :

=

W z ( ) k

LG

h

{

} )

1

W z W z ( ) ( ) c h W z W z ( ) ( ). +

h

c

4.1.6 H(cid:1) gián (cid:19)o(cid:9)n (cid:19)i(cid:22)u khi(cid:12)n t(cid:13) máy tính S(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng nh(cid:20) sau :

( )m t

v8i Z W p W p ( ) ( = = W z ( ) h ( ) Y z U z ( )

y(t) u(kT) e(kT) m(kT) W1(p) DA Wc(z)

r(kT) r(t) AD W2(p)

Y(p) )M p ( U*(p) E*(p) M*(p) W1(p) Wc(z) WLG(p)

*

R*(p) R(p) W2(p)

LG

1

1

*

(

)

* Y p (

).

)

(

.

Ta có : ). ). ( ( ( ( ) ( ) ) ( ) Y p W p M p W p W p M p = =

LG

1

LG

}* )

} ) .

{

*

*

* M p W p E p W p U p (

(

)

(

(

)

)

)

(

)

* R p (

)

Y z ( ) Z W p W p M z ( ) ). ( ( hay =

=

-

* c

* c

(cid:17) (cid:21)

(cid:16) (cid:20)

(cid:9) { W p W p M p ( = 1 Theo s(cid:21) (cid:11)(cid:27) thì : =

[

]

*

( ) R z ( ) = - M z W z U z ( ) c

2

1

( ( ). ( ). ). ). ( ( ( ( ) ) ( ) hay Ngoài ra do : ) = =

2

2

LG

1

( )

( )

} ) ).

Z W p W p W p M z ( ) (

(

(

).

R p W p Y p W p W p W p M p LG ). Z W p W p W p M z ( ) ( ). ( ( nên R z ( ) =

=

-

{ M z W z U z ( ) c

2

1

} )

(cid:17) (cid:21)

(cid:16) (cid:20)

c

M z ( )

Suy ra

=

).

(

( ).

1

+

LG

1

1

{ LG W z U z ( ) ( ). { W z Z W p W p W p ). (

} )

( c Thay vào công th+c c(cid:25)a Y(z), ta (cid:11)(cid:20)6c :

Hay

64

Ch(cid:11)(cid:16)ng 6

H(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n gián (cid:8)o(cid:25)n

).

(

(

1

{

} )

Y z ( )

U z ( )

=

W z Z W p W p LG W z Z W p W p W p (

c ( ).

).

(

1

(

).

+

2

1

c

( ). {

1

} )

{

} ) LG W z Z W p W p ( LG W z Z W p W p W p (

c ( ).

2

1

LG

c

} )

). ( Hay W z ( ) = = ). ). ( ( Y z ( ) U z ( ) 1 + ( ). {

2

1

Ví d(cid:28) :

=

=

W z ( ) c

pW z ( )

z - z

p

1

1 +

Cho h(cid:8) (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n gián (cid:11)o(cid:22)n kín ph(cid:6)n h(cid:27)i -1 trong (cid:11)ó và . Tìm

hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng.

4.2 Xác (cid:4)(cid:5)nh hàm truy(cid:6)n (cid:4)(cid:10)t t(cid:25) ph(cid:8)(cid:9)ng trình sai phân

M(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng gián (cid:11)o(cid:22)n có th(cid:14) (cid:11)(cid:20)6c cho d(cid:20)8i d(cid:22)ng ph(cid:20)(cid:21)ng trình sai phân t(cid:18)ng quát nh(cid:20) sau :

[

]

[ a y i ( 1

[ b u i ( 1

[

]

]

]

m

n

) 1) 1) T T ) ) + ... + + ... + + + = + + + a y iT ( 0 b u iT ( 0 a y i n T ( n b u i m T ( + m

... + +

=

+

... + +

b z m

a z n

) b z b U z ( ) 1 0

(

(

) a z a Y z ( ) 1 0

+ V-y hàm truy(cid:13)n (cid:11)(cid:22)t là :

m

) Gi(cid:6) s7 các (cid:11)i(cid:13)u ki(cid:8)n (cid:11)(cid:9)u b

n

W z ( ) = = Y z ( ) U z ( ) ... + + ... + + b z b + 1 0 a z a + 1 0 b z m a z n

5 Tính (cid:17)n (cid:8)(cid:27)nh c(cid:22)a h(cid:6) gián (cid:8)o(cid:13)n

5.1 M(cid:14)i liên h(cid:13) gi(cid:2)a m(cid:11)t ph&ng p và m(cid:11)t ph&ng z

pT

z

p

(cid:11)i(cid:14)m

(cid:11)i(cid:14)m

= +

z

e

cos

T a e

j

sin

ja b trong m(cid:24)t ph:ng z.

=

+

T b

T b

trong m(cid:24)t ph:ng p sD có - Nh(cid:12)c l(cid:22)i : - Cng ( ) j T + a b e= v8i m(cid:16)t (

= T ea=

) z < 1

z nên khi a < 0 thì

- Do K(cid:10)t lu(cid:30)n : M(cid:6)t h(cid:8) th(cid:9)ng gián (cid:5)o(cid:12)n !n (cid:5)(cid:22)nh khi và ch(cid:15) khi t"t c(cid:11) các nghi(cid:8)m c(cid:14)a ph(cid:26)(cid:10)ng trình (cid:5)(cid:23)c tính có mô(cid:5)un nh& h(cid:10)n 1.

z =

5.2 Phép bi(cid:22)n (cid:4)(cid:3)i t(cid:8)(cid:9)ng (cid:4)(cid:8)(cid:9)ng (cid:3)(cid:14) có th(cid:14) s7 d’ng các tiêu chu1n (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh trong m(cid:24)t ph:ng p, ng(cid:20);i ta s7 d’ng phép bi(cid:28)n (cid:11)(cid:18)i t(cid:20)(cid:21)ng (cid:11)(cid:20)(cid:21)ng nh(cid:20) sau : 1 1

v + v - 1 - V8i

1 - V8i

1 z < (cid:9) real(n) < 0 z = (cid:9) real(n) = 0 z > (cid:9) real(n) > 0

- V8i Sau khi chuy(cid:14)n sang m(cid:24)t ph:ng v, ta có th(cid:14) s7 d’ng các tiêu chu1n (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh c(cid:25)a h(cid:8) tuy(cid:28)n tính (cid:11)(cid:14) xét tính (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh c(cid:25)a h(cid:8) liên t’c t(cid:20)(cid:21)ng (cid:11)(cid:20)(cid:21)ng.

65

Control System Toolbox & Simulink

Ph’l’c

CONTROL SYSTEM TOOLBOX & SIMULINK TRONG MATLAB

’ng d(cid:23)ng (cid:8)(cid:4) phân tích, thi(cid:1)t k(cid:1) và mô ph(ng các h(cid:14) th(cid:10)ng tuy(cid:1)n tính

GIKI THI U MATLAB, tên vi(cid:28)t t(cid:12)t c(cid:25)a t( ti(cid:28)ng Anh MATrix LABoratory, là m(cid:16)t môi tr(cid:20);ng m(cid:22)nh dành cho các tính toán khoa hoc. Nó tích h6p các phép tính ma tr-n và phân tích s(cid:23) d(cid:15)a trên các hàm c(cid:21) b(cid:6)n. H(cid:21)n n(cid:17)a, c5u trúc (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a h(cid:20)8ng (cid:11)(cid:23)i t(cid:20)6ng c(cid:25)a Matlab cho phép t(cid:22)o ra các hình vD ch5t l(cid:20)6ng cao. Ngày nay, Matlab tr(cid:10) thành m(cid:16)t ngôn ng(cid:17) « chu1n » (cid:11)(cid:20)6c s7 d’ng r(cid:16)ng rãi trong nhi(cid:13)u ngành và nhi(cid:13)u qu(cid:23)c gia trên th(cid:28) gi8i. V(cid:13) m(cid:24)t c5u trúc, Matlab g(cid:27)m m(cid:16)t c7a s(cid:18) chính và r5t nhi(cid:13)u hàm vi(cid:28)t s>n khác nhau. Các hàm trên cùng l&nh v(cid:15)c +ng d’ng (cid:11)(cid:20)6c x(cid:28)p chung vào m(cid:16)t th(cid:20) vi(cid:8)n, (cid:11)i(cid:13)u này giúp ng(cid:20);i s7 d’ng d. d(cid:22)ng tìm (cid:11)(cid:20)6c hàm c(cid:9)n quan tâm. Có th(cid:14) k(cid:14) ra m(cid:16)t s(cid:23) th(cid:20) vi(cid:8)n trong Matlab nh(cid:20) sau :

- Control System (dành cho (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng) - Finacial Toolbox (l&nh v(cid:15)c kinh t(cid:28)) - Fuzzy Logic ((cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n m;) - Signal Processing (x7 lý tín hi(cid:8)u) - Statistics (toán h(cid:7)c và th(cid:23)ng kê) - Symbolic (tính toán theo bi(cid:14)u th+c) - System Identification (nh-n d(cid:22)ng) - … M(cid:16)t tính ch5t r5t m(cid:22)nh c(cid:25)a Matlab là nó có th(cid:14) liên k(cid:28)t v8i các ngôn ng(cid:17) khác. Matlab có th(cid:14) g(cid:7)i các hàm vi(cid:28)t b

Các b(cid:22)n có th(cid:14) xem ph(cid:9)n Help trong Matlab (cid:11)(cid:14) tham kh(cid:6)o cách s7 d’ng và ví d’ c(cid:25)a t(ng l(cid:8)nh, ho(cid:24)c download (mi.n phí) các file help d(cid:22)ng *.pdf t(cid:22)i trang Web c(cid:25)a Matlab (cid:10) (cid:11)(cid:19)a ch, http://www.mathworks.com

1 Control System Toolbox

Control System Toolbox là m(cid:16)t th(cid:20) vi(cid:8)n c(cid:25)a Matlab dùng trong l&nh v(cid:15)c (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n t(cid:15) (cid:11)(cid:16)ng. Cùng v8i các l(cid:8)nh c(cid:25)a Matlab, t-p l(cid:8)nh c(cid:25)a Control System Toolbox sD giúp ta thi(cid:28)t k(cid:28), phân tích và (cid:11)ánh giá các ch, tiêu ch5t l(cid:20)6ng c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng tuy(cid:28)n tính.

1.1 (cid:18)(cid:5)nh ngh(cid:19)a m(cid:20)t h(cid:13) th(cid:14)ng tuy(cid:22)n tính

sys=tf(num,den,T)

1.1.1 (cid:27)(cid:23)nh ngh(cid:28)a b+ng hàm truy(cid:22)n H(cid:29) th(cid:7)ng m(cid:6)t tín hi(cid:29)u vào/ra Câu l(cid:8)nh:

- num: vect(cid:21) ch+a các h(cid:8) s(cid:23) c(cid:25)a (cid:11)a th+c (cid:10) t7 s(cid:23), b-c t( cao (cid:11)(cid:28)n th5p theo toán t7 Laplace (h(cid:8) liên t’c) ho(cid:24)c theo toán t7 z (h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n)

- den: vect(cid:21) ch+a các h(cid:8) s(cid:23) c(cid:25)a (cid:11)a th+c (cid:10) m9u s(cid:23), b-c t( cao (cid:11)(cid:28)n th5p - T: chu k? l5y m9u, ch, dùng cho h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n (tính b

( pF

Ví d’: (cid:3)(cid:19)nh ngh&a m(cid:16)t hàm truy(cid:13)n trong Matlab

3) =

2

+ 2

P

p +

num=3*[1 2];den=[1 2 4];sys1=tf(num,den);

2

2 4 p + z 6,0 - z 56,0 +

zF )( *1,2 num=2.1*[1 -0.6];den=[1 -0.56]; = z 4,0 -

66

Control System Toolbox & Simulink

T=0.5;sys2=tf(num,den,T)

... Y1 U1

H(cid:29) th(cid:7)ng nhi(cid:23)u tín hi(cid:29)u vào/ra

22

G(r)

2

p 1

p

rG )( n 1 rG )( n 2 = rG )( rG rG )( )( 12 11 )( rGrG )( 21 ... Un Yn )( )( rG pn (cid:16) (cid:18) (cid:18) (cid:18) (cid:18) )( rGrG (cid:18) (cid:20) (cid:17) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:19) (cid:21)

Câu l(cid:8)nh :

G11=tf(num11,den11,T); G12=tf(num12,den12,T);...; G1n=tf(num1n,den1n,T); G21=tf(num21,den21,T); G22=tf(num22,den22,T);...; G2n=tf(num2n,den2n,T);

Gp1=tf(nump1,denp1,T); G12=tf(nump2,denp2,T);...; Gpn=tf(numpn,denpn,T); sys=[G11,G12,...,G1n;G21;G22;...;G2n;...;Gp1,Gp2,...,Gpn];

sys=zpk(Z,P,K,T)

1.1.2 (cid:27)(cid:23)nh ngh(cid:28)a b+ng zero và c$c H(cid:29) th(cid:7)ng m(cid:6)t tín hi(cid:29)u vào/ra Câu l(cid:8)nh:

- Z,P là các vect(cid:21) hàng ch+a danh sách các (cid:11)i(cid:14)m zerô và c(cid:15)c c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng. - K là h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i

pF (

)

Chú ý: n(cid:28)u h(cid:8) th(cid:23)ng không có (cid:11)i(cid:14)m zerô (c(cid:15)c) thì ta (cid:11)(cid:24)t là [] Ví d’:

=

p 2 + ( pp )5 +

Z=-2;P=[0 -5];K=1;sys=zpk(Z,P,K);

H(cid:29) th(cid:7)ng nhi(cid:23)u tín hi(cid:29)u vào/ra Câu l(cid:8)nh :

G11=zpk(Z11,P11,T); G12=zpk(Z12,P12,T);...; G1n=zpk(Z1n,P1n,T); G21=zpk(Z21,P21,T); G22=zpk(Z22,P22,T);...; G2n=zpk(Z2n,P2n,T); Gp1=zpk(Zp1,Pp1,T); G12=zpk(Zp2,Pp2,T);...; Gpn=zpk(Zpn,Ppn,T); sys=[G11,G12,...,G1n;G21;G22;...;G2n;...;Gp1,Gp2,...,Gpn];

sys=ss(A,B,C,D,T)

1.1.3 Ph(cid:14)(cid:6)ng trình tr(cid:9)ng thái Câu l(cid:8)nh:

Chuy(cid:12)n (cid:19)(cid:17)i gi*a các d(cid:9)ng bi(cid:12)u di,n - Chuy(cid:14)n t( ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái sang hàm truy(cid:13)n

- A,B,C,D là các ma tr-n tr(cid:22)ng thái (cid:11)(cid:19)nh ngh&a h(cid:8) th(cid:23)ng - T là chu k? l5y m9u.

[num,den] = ss2tf(A,B,C,D) - Chuy(cid:14)n t( d(cid:22)ng zero/c(cid:15)c sang hàm truy(cid:13)n [num,den] = zp2tf(Z,P,K) - Chuy(cid:14)n t( hàm truy(cid:13)n sang ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái [A,B,C,D]=tf2ss(num,den)

67

Control System Toolbox & Simulink

sys_dis=c2d(sys,T,method)

1.1.4 Chuy(cid:12)n (cid:19)(cid:17)i gi*a h(cid:1) liên t(cid:3)c và gián (cid:19)o(cid:9)n S(cid:7) hóa m(cid:6)t h(cid:29) th(cid:7)ng liên t(cid:28)c Câu l(cid:8)nh:

sys, sys_dis h(cid:8) th(cid:23)ng liên t’c và h(cid:8) th(cid:23)ng gián (cid:11)o(cid:22)n t(cid:20)(cid:21)ng +ng

- - Ts th;i gian l5y m9u - method ph(cid:20)(cid:21)ng pháp l5y m9u: ‘zoh’ l5y m9u b-c 0, ‘foh’ l5y m9u b-c 1, ‘tustin’ ph(cid:20)(cid:21)ng pháp Tustin…

Ví d’: chuy(cid:14)n m(cid:16)t khâu liên t’c có hàm truy(cid:13)n pG ( ) sang khâu gián (cid:11)o(cid:22)n b

pháp gi(cid:17) m9u b-c 0, chu k? l5y m9u T=0.01s num=2 den=[0.5 1] sysc=tf(num,den) sysd=c2d(sysc,0.01,’zoh’) H(cid:29) liên t(cid:28)c t(cid:25)(cid:26)ng (cid:11)(cid:25)(cid:26)ng c(cid:9)a m(cid:6)t h(cid:29) th(cid:7)ng gián (cid:11)o(cid:24)n Câu l(cid:8)nh: sys=d2c(sys_dis,method)

1.2 Bi(cid:22)n (cid:4)(cid:3)i s(cid:9) (cid:4)(cid:23) t(cid:8)(cid:9)ng (cid:4)(cid:8)(cid:9)ng

U Y

sys1

sys2

1.2.1 M(cid:10)c n(cid:2)i ti(cid:5)p Câu l(cid:8)nh:

1.2.2 M(cid:10)c song song Câu l(cid:8)nh:

sys=series(sys1,sys2)

sys=parallel(sys1,sys2)

sys=feedback(sys1,sys2,sign)

U Y

sys1

sys2

1.2.3 M(cid:10)c ph(cid:4)n h(cid:11)i Câu l(cid:8)nh: sign = +1 n(cid:28)u ph(cid:6)n h(cid:27)i d(cid:20)(cid:21)ng và sign=-1 (ho(cid:24)c không có sign) n(cid:28)u ph(cid:6)n h(cid:27)i âm.

68

Control System Toolbox & Simulink

1.3 Phân tích h(cid:13) th(cid:14)ng

1.3.1 Trong mi(cid:22)n th"i gian Hàm quá (cid:11)(cid:6) h(t)

step(sys)

Câu l(cid:8)nh: VD hàm quá (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng tuy(cid:28)n tính sys. Kho(cid:6)ng th;i gian vD và b(cid:20)8c th;i gian do Matlab t(cid:15) ch(cid:7)n. M(cid:16)t s(cid:23) tr(cid:20);ng h6p khác

- -

step(sys,t_end): vD hàm quá (cid:11)(cid:16) t( th;i (cid:11)i(cid:14)m t=0 (cid:11)(cid:28)n th;i (cid:11)i(cid:14)m t_end. step(sys,T): vD hàm quá (cid:11)(cid:16) trong kho(cid:6)ng th;i gian T. T (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)(cid:19)nh ngh&a nh(cid:20) sau T=Ti:dt:Tf. (cid:3)(cid:23)i v8i h(cid:8) liên t’c, dt là b(cid:20)8c vD, (cid:11)(cid:23)i v8i h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n, dt=Ts là chu k? l5y m9u.

- - step(sys1,sys2,sys3,…) : vD hàm h(t) cho nhi(cid:13)u h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)(cid:27)ng th;i. [y,t]=step(sys): tính (cid:11)áp +ng h(t) và l(cid:20)u vào các bi(cid:28)n y và t t(cid:20)(cid:21)ng +ng

Hàm tr0ng l(cid:25))ng wwww(t)

1.3.2 Trong mi(cid:22)n t(cid:29)n s(cid:2) (cid:1)#c tính bode

Câu l(cid:8)nh: impulse(sys)

bode(sys)

Câu l(cid:8)nh: VD (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) Bode c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng tuy(cid:28)n tính sys. D(cid:6)i t(cid:9)n s(cid:23) vD do Matlab t(cid:15) ch(cid:7)n. M(cid:16)t s(cid:23) tr(cid:20);ng h6p khác

- bode(sys,{w_start,w_end}): vD (cid:11)(cid:24)c tính bode t( t(cid:9)n s(cid:23) w_start (cid:11)(cid:28)n t(cid:9)n s(cid:23) w_end. - bode(sys,w) vD (cid:11)(cid:24)c tính bode theo vect(cid:21) t(cid:9)n s(cid:23) w. Vect(cid:21) t(cid:9)n s(cid:23) w (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)(cid:19)nh ngh&a b

- bode(sys1,sys2,sys3,…) vD (cid:11)(cid:24)c tính bode c(cid:25)a nhi(cid:13)u h(cid:8) th(cid:23)ng (cid:11)(cid:27)ng th;i. - [mag,phi,w]=bode(sys,…) l(cid:20)u t5t c(cid:6) các (cid:11)i(cid:14)m tính toán c(cid:25)a (cid:11)(cid:24)c tính bode vào vect(cid:21) mag, phi +ng v8i t(cid:9)n s(cid:23) w t(cid:20)(cid:21)ng +ng.

Chú ý: (cid:3)(cid:23)i v8i h(cid:8) th(cid:23)ng gián (cid:11)o(cid:22)n, d(cid:6)i t(cid:9)n s(cid:23) (cid:11)(cid:14) vD ph(cid:6)i thAa mãn (cid:11)(cid:19)nh lý Shannon. (cid:1)#c tính Nyquist

Câu l(cid:8)nh:

nyquist(sys) nyquist(sys,{w_start,w_end}) nyquist(sys,w) nyquist(sys1,sys2,sys3,...,w) [real,ima,w]=nyquist(sys,…) (cid:1)#c tính Nichols

Câu l(cid:8)nh:

nichols(sys) nichols(sys,{w_start,w_end}) nichols(sys,w) nichols(sys1, sys2, sys3,...,w) [mag,phi,w]=nichols(sys,…)

Tính toán ‰G(w)‰, arg[G(w)] và vD trong m(cid:24)t ph:ng Black. Ví d’: VD các (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng sau

69

Control System Toolbox & Simulink

2

2 w 0 2 xw 0

2 w 0

pG ( ) v8i w0=1rad/s và x=0,5 = p p + +

w0=1 ;xi=0.5 ;num=w0^2 ;den=[1 2*xi*w0^2 w0^2] ;G=tf(num,den); w=logspace(-2,2,100) ; bode(G,w) ; % vD (cid:11)(cid:24)c tính bode trong d(cid:6)i t(cid:9)n s(cid:23) w nichols(G); % vD (cid:11)(cid:24)c tính nichols trong d(cid:6)i t(cid:9)n s(cid:23) t(cid:15) ch(cid:7)n c(cid:25)a Matlab nyquist(G); % vD (cid:11)(cid:24)c tính nyquist

1.3.3 M(cid:16)t s(cid:2) hàm (cid:19)(cid:12) phân tích Hàm margin

- margin(sys) vD (cid:11)(cid:24)c tính Bode c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng SISO và ch, ra (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) biên (cid:11)(cid:16), (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) pha

- t(cid:22)i các t(cid:9)n s(cid:23) t(cid:20)(cid:21)ng +ng. [delta_L,delta_phi,w_L,w_phi]=margin(sys) tính và l(cid:20)u (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) biên (cid:11)(cid:16) vào bi(cid:28)n delta_L t(cid:22)i t(cid:9)n s(cid:23) w_L, l(cid:20)u (cid:11)(cid:16) d(cid:15) tr(cid:17) v(cid:13) pha vào bi(cid:28)n delta_phi t(cid:22)i t(cid:9)n s(cid:23) w_phi.

Hàm pole

vec_pol=pole(sys) tính các (cid:11)i(cid:14)m c(cid:15)c c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng và l(cid:20)u vào bi(cid:28)n vec_pol.

Hàm tzero

vec_zer=tzero(sys) tính các (cid:11)i(cid:14)m zero c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng và l(cid:20)u vào bi(cid:28)n vec_zer.

Hàm pzmap

- [vec_pol,vec_zer]=pzmap(sys) tính các (cid:11)i(cid:14)m c(cid:15)c và zero c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng và l(cid:20)u vào các bi(cid:28)n t(cid:20)(cid:21)ng +ng. - pzmap(sys) tính các (cid:11)i(cid:14)m c(cid:15)c, zero và bi(cid:14)u di.n trên m(cid:24)t ph:ng ph+c.

Hàm dcgain

G0=dcgain(sys) tính h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i t&nh c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng và l(cid:20)u vào bi(cid:28)n G0.

1.3.4 M(cid:16)t s(cid:2) hàm (cid:19)(cid:30)c bi(cid:1)t trong không gian tr(cid:9)ng thái Hàm ctrl

C_com=ctrl(A,B) C_com=ctrl(sys)

Câu l(cid:8)nh: Tính ma tr-n “(cid:8)i(cid:3)u khi(cid:4)n (cid:8)(cid:11)(cid:12)c” C c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng. Ma tr-n C (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)(cid:19)nh ngh&a nh(cid:20) sau:

C=[B AB A2B … An-1B] v8i A˛´nxn

Hàm obsv

O_obs=obsv(A,C) O_obs=obsv(sys)

Câu l(cid:8)nh: Tính ma tr-n “quan sát (cid:8)(cid:11)(cid:12)c” O c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng. Ma tr-n O (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)(cid:19)nh ngh&a nh(cid:20) sau: O=[C CA CA2 … CAn-1] Hàm ctrbf

[Ab,Bb,Cb,T,k]=ctrbf(A,B,C)

Ab=TAT-1, Bb=TB, Cb=CT-1, T là ma tr-n chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i.

Câu l(cid:8)nh: Chuy(cid:14)n v(cid:13) d(cid:22)ng chu1n (canonique) “(cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n (cid:11)(cid:20)6c” c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng bi(cid:14)u di.n d(cid:20)8i d(cid:22)ng ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái. Trong (cid:11)ó: Hàm obsvf

Câu l(cid:8)nh: [Ab,Bb,Cb,T,k]=obsvf(A,B,C)

70

Control System Toolbox & Simulink

Chuy(cid:14)n v(cid:13) d(cid:22)ng chu1n “quan sát (cid:11)(cid:20)6c“ c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng bi(cid:14)u di.n d(cid:20)8i d(cid:22)ng ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái. Trong (cid:11)ó: Ab=TAT-1, Bb=TB, Cb=CT-1, T là ma tr-n chuy(cid:14)n (cid:11)(cid:18)i.

2

pG ( * ) v8i K=1, t=10s, w0=1rad/s và x=0.5 = 1( p p ) p t K + +

1.4 Ví d(cid:21) t(cid:3)ng h#p Cho m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng kín ph(cid:6)n h(cid:27)i -1, trong (cid:11)ó hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) là 2 w 0 2 xw 0

2 w 0

p + 1. VD (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) Nyquist. Ch+ng tA r

Nyquist Diagrams

Nyquist Diagrams

From: U(1)

From: U(1)

1500

0.3

1000

0.2

500

0.1

0

0

) (1 : Y o T

) (1 : Y o T

-0.1

is x y A r a gin a Im

-500

is x y A r a gin a Im

-0.2

-1000

-0.3

-1500

-0.4

-12

-10

-8

-4

-6

-2

0

2

-0.8

-0.6

-0.2

-0.4

-1

0

Real Axis

Real Axis

% t(cid:22)o vect(cid:21) t(cid:9)n s(cid:23) (cid:11)(cid:14) vD các (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23)

Gi(cid:24)i Câu 1 >>K=1;to=10;w0=1;xi=0.5; >>num1=K;den1=[to 1 0]; >>num2=w0^2;den2=[1 2*xi*w0 w0^2] ; >>G=tf(num1,den1)*tf(num2,den2) Transfer function: 1 ---------------------------- 10 s^4 + 11 s^3 + 11 s^2 + s >>w=logspace(-3,2,100) ; >>nyquist(G,w); (cid:3)(cid:24)c tính (cid:11)(cid:20)6c bi(cid:14)u di(cid:14)n trên hình 6.1 (cid:3)(cid:14) xét tính (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh c(cid:25)a h(cid:8) kín dùng tiêu chu1n Nyquist, tr(cid:20)8c tiên ta xét tính (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10). Nghi(cid:8)m c(cid:25)a ph(cid:20)(cid:21)ng trình (cid:11)(cid:24)c tính c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) (cid:11)(cid:20)6c xác (cid:11)(cid:19)nh : >>pole(G) ans = 0 -0.5000 + 0.8660i -0.5000 - 0.8660i -0.1000 H(cid:8) h(cid:10) có 1 nghi(cid:8)m b

Control System Toolbox & Simulink

Step Response From: U(1)

15

% hàm truy(cid:13)n h(cid:8) kín

10

5

e d

plitu

) (1 : Y o T

0

m A

-5

-10

0

50

450

150

100

300

250

200

500

400

350

Time (sec.)

Hình 6.2 : (cid:3)áp +ng quá (cid:11)(cid:16) h(cid:8) kín

% thay (cid:11)(cid:18)i h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i K

Bode Diagrams

Gm=18.344 dB (at 0.30151 rad/sec), Pm=44.775 deg. (at 0.084915 rad/sec)

50

0

-50

-100

-150

0

-50

-100

) B (d e d itu gn a ); M g e (d e s a h P

-150

-200

-250

-300

-350

-400

-3

-2

-1

0

1 10

10

10

10

10

Frequency (rad/sec)

DL=18.34dB ; Dj = 44.78° ; wc=0.085rad/s

Hình 6.3 : (cid:3)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) Bode c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) (cid:11)ã hi(cid:8)u ch,nh Quan sát (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) Nyquist c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) trên hình 6.1 (ph(cid:9)n zoom bên ph(cid:6)i), ta th5y (cid:11)(cid:24)c tính Nyquist bao (cid:11)i(cid:14)m (-1,j0), và do h(cid:8) h(cid:10) (cid:10) biên gi8i (cid:18)n (cid:11)(cid:19)nh nên theo tiêu chu1n Nyquist, h(cid:29) th(cid:7)ng kín s1 không (cid:12)n (cid:11)-nh. Câu 2 >>G_loop=feedback(G,1,-1) ; >>step(G_loop) ; Câu 3 >>K=0.111 ;num1=K ; >>GK=tf(num1,den1)*tf(num2,den2) Transfer function: 0.111 ---------------------------- 10 s^4 + 11 s^3 + 11 s^2 + s >>margin(GK) (cid:3)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) Bode c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) (cid:11)ã hi(cid:8)u ch,nh (cid:11)(cid:20)6c bi(cid:14)u di.n trên hình 6.3. T( (cid:11)(cid:24)c tính này, ta có th(cid:14) xác (cid:11)(cid:19)nh (cid:11)(cid:20)6c

72

Control System Toolbox & Simulink

Step Response From: U(1)

1.4

1.2

1

0.8

e d

plitu

) (1 : Y o T

m A

0.6

0.4

0.2

0

100

150

50

0

Time (sec.)

Hình 6.4 (cid:3)áp +ng quá (cid:11)(cid:16) h(cid:8) kín (cid:11)ã hi(cid:8)u ch,nh

Câu 4 >>GK_loop=feedback(GK,1,-1) ; >>step(GK_loop); S7 d’ng con trA chu(cid:16)t và kích vào các (cid:11)i(cid:14)m c(cid:9)n tìm trên (cid:11)(cid:24)c tính, ta xác (cid:11)(cid:19)nh (cid:11)(cid:20)6c

smax=23%; Tmax= 70.7s

2 SIMULINK

Simulink (cid:11)(cid:20)6c tích h6p vào Matlab (vào kho(cid:6)ng (cid:11)(cid:9)u nh(cid:17)ng n(cid:26)m 1990) nh(cid:20) m(cid:16)t công c’ (cid:11)(cid:14) mô phAng h(cid:8) th(cid:23)ng, giúp ng(cid:20);i s7 d’ng phân tích và t(cid:18)ng h6p h(cid:8) th(cid:23)ng m(cid:16)t cách tr(cid:15)c quan. Trong Simulink, h(cid:8) th(cid:23)ng không (cid:11)(cid:20)6c mô t(cid:6) d(cid:20)8i d(cid:22)ng dòng l(cid:8)nh theo ki(cid:14)u truy(cid:13)n th(cid:23)ng mà (cid:10) d(cid:20)8i d(cid:22)ng s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i. V8i d(cid:22)ng s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i này, ta có th(cid:14) quan sát các (cid:11)áp +ng th;i gian c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng v8i nhi(cid:13)u tín hi(cid:8)u vào khác nhau nh(cid:20) : tín hi(cid:8)u b-c thang, tín hi(cid:8)u sinus, xung ch(cid:17) nh-t, tín hi(cid:8)u ng9u nhiên… b

Simulink hoàn toàn t(cid:20)(cid:21)ng thích v8i Matlab, nh(cid:20)ng nó là m(cid:16)t dao di(cid:8)n (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a. Vì v-y t5t c(cid:6) các hàm trong Matlab (cid:11)(cid:13)u có th(cid:14) truy c-p (cid:11)(cid:20)6c t( Simulink, ngay c(cid:6) các hàm do ng(cid:20);i s7 d’ng t(cid:22)o ra. Ng(cid:20)6c l(cid:22)i, các k(cid:28)t qu(cid:6) tìm (cid:11)(cid:20)6c trong Simulink (cid:11)(cid:13)u có th(cid:14) (cid:11)(cid:20)6c s7 d’ng và khai thác trong môi tr(cid:20);ng Matlab.

Cu(cid:23)i cùng, Simulink cho phép ng(cid:20);i s7 d’ng kh(cid:6) n(cid:26)ng t(cid:22)o ra m(cid:16)t th(cid:20) vi(cid:8)n kh(cid:23)i riêng. Ví d’, n(cid:28)u b(cid:22)n mu(cid:23)n làm vi(cid:8)c trong l&nh v(cid:15)c (cid:11)i(cid:13)u khi(cid:14)n các máy (cid:11)i(cid:8)n, b(cid:22)n có th(cid:14) t(cid:22)o ra m(cid:16)t th(cid:20) vi(cid:8)n riêng ch+a các mô hình máy (cid:11)i(cid:8)n… Nh(cid:20) v-y, v8i công c’ Simulink, ta có th(cid:14) t(cid:15) ti(cid:28)n hành mô phAng thí nghi(cid:8)m, quan sát k(cid:28)t qu(cid:6), ki(cid:14)m ch+ng v8i lý thuy(cid:28)t tr(cid:20)8c khi ti(cid:28)n hành thí nghi(cid:8)m trên mô hình th-t.

2.1 Kh(cid:30)i (cid:4)(cid:20)ng Simulink

(cid:3)(cid:14) kh(cid:10)i (cid:11)(cid:16)ng Simulink t( môi tr(cid:20);ng Matlab, ta gõ dòng l(cid:8)nh simulink. Lúc này m(cid:16)t c7a s(cid:23) nh(cid:20) trên hình 6.5 sD xu5t hi(cid:8)n, trên (cid:11)ó có các th(cid:20) m’c chính và các th(cid:20) vi(cid:8)n con c(cid:25)a Simulink. (cid:3)(cid:14) b(cid:12)t (cid:11)(cid:9)u làm vi(cid:8)c, ta t(cid:22)o c7a s(cid:18) m8i b

Hình 6.5 C7a s(cid:18) chính c(cid:25)a Simulink

73

Control System Toolbox & Simulink

- Continuous : h(cid:8) th(cid:23)ng tuy(cid:28)n tính và liên t’c - Discrete : h(cid:8) th(cid:23)ng tuy(cid:28)n tính gián (cid:11)o(cid:22)n - Nonliear : mô hình hóa nh(cid:17)ng ph(cid:9)n t7 phi tuy(cid:28)n nh(cid:20) r(cid:21)le, ph(cid:9)n t7 bão hòa… - Source : các kh(cid:23)i ngu(cid:27)n tín hi(cid:8)u - Sinks : các kh(cid:23)i thu nh-n tín hi(cid:8)u - Function & Table : các hàm b-c cao c(cid:25)a Matlab - Math : các kh(cid:23)i c(cid:25)a simulink v8i các hàm toán h(cid:7)c t(cid:20)(cid:21)ng +ng c(cid:25)a Matlab - Signals & System : các kh(cid:23)i liên h(cid:8) tín hi(cid:8)u, h(cid:8) th(cid:23)ng con…

2.2 T(cid:10)o m(cid:20)t s(cid:9) (cid:4)(cid:23) (cid:4)(cid:9)n gi(cid:15)n

(cid:3)(cid:14) làm quen v8i Simulink, ta b(cid:12)t (cid:11)(cid:9)u b

2

2 w 0 2 xw 0

2 w 0

khâu b-c hai có hàm truy(cid:13)n pG ( ) v8i w0=1rad/s và x=0,5. Các b(cid:20)8c th(cid:15)c hi(cid:8)n = p + +

p (cid:11)(cid:14) (cid:11)(cid:20)6c s(cid:21) (cid:11)(cid:27) mô phAng nh(cid:20) hình 6.6 nh(cid:20) sau :

Hình 6.6 : M(cid:16)t s(cid:21) (cid:11)(cid:27) Simulink (cid:11)(cid:21)n gi(cid:6)n

- Kh(cid:10)i (cid:11)(cid:16)ng Simulink t( Matlab b Continuous -> Sources -> Step, kh(cid:23)i Transfer Fcn trong Simulink -> Continuous -> Transfer Fcn…

(cid:11)(cid:24)t các thông s(cid:23) theo h(cid:20)8ng d9n trên màn hình.

- (cid:3)(cid:14) (cid:11)(cid:24)t thông s(cid:23) cho t(ng kh(cid:23)i, ta m(cid:10) kh(cid:23)i (cid:11)ó ra b

- (cid:3)(cid:20);ng n(cid:23)i gi(cid:17)a các kh(cid:23)i (cid:11)(cid:20)6c th(cid:15)c hi(cid:8)n b

Hình 6.7 : K(cid:28)t qu(cid:6) mô phAng

Sau khi t(cid:22)o (cid:11)(cid:20)6c s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i nh(cid:20) hình 6.6, ta có th(cid:14) b(cid:12)t (cid:11)(cid:9)u ti(cid:28)n hành mô phAng (v8i các tham s(cid:23) m(cid:24)c (cid:11)(cid:19)nh) b Start. Xem k(cid:28)t qu(cid:6) mô phAng b

74

Control System Toolbox & Simulink

(cid:3)(cid:14) xem (cid:11)(cid:27)ng th;i tín hi(cid:8)u vào và ra trên cùng m(cid:16)t Scope, ta t(cid:22)o s(cid:21) (cid:11)(cid:27) mô phAng nh(cid:20) hình 6.8. K(cid:28)t qu(cid:6) mô phAng bi(cid:14)u di.n trên hình 6.9.

Hình 6.8

Hình 6.9

2.3 M(cid:20)t s(cid:14) kh(cid:14)i th(cid:8)’ng dùng

Th(cid:14) vi(cid:1)n « Sources » Step Ramp Sine Wave Constant Clock

T(cid:22)o ra tín hi(cid:8)u b-c thang liên t’c hay gián (cid:11)o(cid:22)n. T(cid:22)o tín hi(cid:8)u d(cid:23)c tuy(cid:28)n tính (rampe) liên t’c. T(cid:22)o tín hi(cid:8)u sinus liên t’c hay gián (cid:11)o(cid:22)n. T(cid:22)o tín hi(cid:8)u không (cid:11)(cid:18)i theo th;i gian. Cung c5p (cid:11)(cid:27)ng h(cid:27) ch, th;i gian mô phAng. Có th(cid:14) xem (cid:11)(cid:20)6c « (cid:11)(cid:27)ng h(cid:27) » này khi (cid:11)ang th(cid:15)c hi(cid:8)n mô phAng.

Chú ý : Mu(cid:23)n kh(cid:23)i clock ch, (cid:11)úng th;i (cid:11)i(cid:14)m (cid:11)ang mô phAng, tham s(cid:23) Sample time (cid:11)(cid:20)6c (cid:11)(cid:24)t nh(cid:20) sau fi 0 : h(cid:8) liên t’c fi >0 : h(cid:8) gián (cid:11)o(cid:22)n, clock lúc này sD ch, s(cid:23) chu k? l5y m9u (cid:11)(cid:24)t trong Sample time.

Th(cid:14) vi(cid:1)n « Sinks » Scope XY Graph

To Workspace

Hi(cid:14)n th(cid:19) các tín hi(cid:8)u (cid:11)(cid:20)6c t(cid:22)o ra trong mô phAng. VD quan h(cid:8) gi(cid:17)a 2 tín hi(cid:8)u theo d(cid:22)ng XY. Kh(cid:23)i này c(cid:9)n ph(cid:6)i có 2 tín hi(cid:8)u vào, tín hi(cid:8)u th+ nh5t t(cid:20)(cid:21)ng +ng v8i tr’c X, tín hi(cid:8)u vào th+ hai t(cid:20)(cid:21)ng +ng v8i tr’c Y. T5t c(cid:6)c các tín hi(cid:8)u n(cid:23)i vào kh(cid:23)i này sD (cid:11)(cid:20)6c chuy(cid:14)n sang không gian tham s(cid:23) c(cid:25)a Matlab khi th(cid:15)c hi(cid:8)n mô phAng. Tên c(cid:25)a bi(cid:28)n chuy(cid:14)n vào Matlab do ng(cid:20);i s7 d’ng ch(cid:7)n.

2.3.1 Th(cid:14) vi(cid:1)n « Continuous » Transfer Fcn

Mô t(cid:6) hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng liên t’c d(cid:20)8i d(cid:22)ng (cid:2)a th(cid:6)c t(cid:22) s(cid:10)/(cid:2)a th(cid:6)c m)u s(cid:10). Các h(cid:8) s(cid:23) c(cid:25)a (cid:11)a th+c t7 s(cid:23) và m9u s(cid:23) do ng(cid:20);i s7 d’ng nh-p vào, theo b-c gi(cid:6)m d(cid:9)n c(cid:25)a toán t7 Laplace. Ví d’ (cid:11)(cid:14) nh-p vào hàm truy(cid:13)n có

, ta nh-p vào nh(cid:20) sau :Numerator [2 1], Denominator [1 1 1]. d(cid:22)ng s 1 s 1 2 + 2 s ++

State Space

Integrator sDerivative Transport Delay

Mô t(cid:6) hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng liên t’c d(cid:20)8i d(cid:22)ng ph(cid:11)(cid:16)ng trình tr(cid:25)ng thái. Các ma tr-n tr(cid:22)ng thái A, B, C, D (cid:11)(cid:20)6c nh-p vào theo qui (cid:20)8c ma tr-n c(cid:25)a Matlab. Khâu tích phân. Khâu (cid:11)(cid:22)o hàm Khâu t(cid:22)o tr.

75

Control System Toolbox & Simulink

Th(cid:14) vi(cid:1)n « Discrete » Discrete Transfer Fcn

Discrete State Space

Mô t(cid:6) hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng gián (cid:11)o(cid:22)n d(cid:20)8i d(cid:22)ng (cid:2)a th(cid:6)c t(cid:22) s(cid:10)/(cid:2)a th(cid:6)c m)u s(cid:10). Các h(cid:8) s(cid:23) c(cid:25)a (cid:11)a th+c t7 s(cid:23) và m9u s(cid:23) do ng(cid:20);i s7 d’ng nh-p vào, theo b-c gi(cid:6)m d(cid:9)n c(cid:25)a toán t7 z. Mô t(cid:6) hàm truy(cid:13)n c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng gián (cid:11)o(cid:22)n d(cid:20)8i d(cid:22)ng ph(cid:11)(cid:16)ng trình tr(cid:25)ng thái. Ng(cid:20);i s7 d’ng ph(cid:6)i nh-p vào các ma tr-n tr(cid:22)ng thái A,B,C,D và chu k? l5y m9u.

Discrete-Time Integrator Khâu tích phân c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng gián (cid:11)o(cid:22)n. First-Order Hold Zero-Order Hold

Khâu gi(cid:17) m9u b-c 1. Ng(cid:20);i s7 d’ng ph(cid:6)i nh-p vào chu k? l5y m9u. Khâu gi(cid:17) m9u b-c 0. Ng(cid:20);i s7 d’ng ph(cid:6)i nh-p vào chu k? l5y m9u.

Th(cid:14) vi(cid:1)n « Signal&Systems » Mux

Demux In1

Chuy(cid:14)n nhi(cid:13)u tín hi(cid:8)u vào (vô h(cid:20)8ng hay vect(cid:21)) thành m(cid:16)t tín hi(cid:8)u ra duy nh5t d(cid:22)ng vect(cid:21). Vect(cid:21) ngõ ra có kích th(cid:20)8c b

Out1

Th(cid:14) vi(cid:1)n « Math » Abs Gain

b 0

b

Sign Sum

Hình 6.10 : S(cid:21) (cid:11)(cid:27) mô phAng trong Simulink

2.4 Ví d(cid:21) (cid:3)(cid:14) mô phAng h(cid:8) th(cid:23)ng trong ví d’ (cid:10) m’c 1.4, ta t(cid:22)o s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i trong Simulink nh(cid:20) hình 6.10. Thay (cid:11)(cid:18)i h(cid:8) s(cid:23) khu(cid:28)ch (cid:11)(cid:22)i K (K=1 và K=0.111), ta (cid:11)(cid:20)6c các (cid:11)áp +ng quá (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a h(cid:8) kín trên hình 6.11 và 6.12.

76

Control System Toolbox & Simulink

Hình 6.12 : (cid:3)áp +ng quá (cid:11)(cid:16) (K=0.111) Hình 6.11 : (cid:3)áp +ng quá (cid:11)(cid:16) (K=1)

2.5 LTI Viewer

Nh(cid:20) ta (cid:11)ã bi(cid:28)t, khi th(cid:15)c hi(cid:8)n mô phAng trên Simulink, ta ch, có th(cid:14) quan sát (cid:11)(cid:20)6c các (cid:11)(cid:24)c tính th;i gian c(cid:25)a h(cid:8) th(cid:23)ng. (cid:3)(cid:14) có th(cid:14) phân tích toàn di(cid:8)n m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng, ta c(cid:9)n các (cid:11)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) nh(cid:20) (cid:11)(cid:24)c tính Bode, (cid:11)(cid:24)c tính Nyquist, qu2 (cid:11)(cid:22)o nghi(cid:8)m s(cid:23) v.v…

« LTI Viewer » là m(cid:16)t giao di(cid:8)n (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a cho phép quan sát (cid:11)áp +ng c(cid:25)a m(cid:16)t h(cid:8) th(cid:23)ng tuy(cid:28)n tính, trong l&nh v(cid:15)c t(cid:9)n s(cid:23) cIng nh(cid:20) th;i gian, mà không c(cid:9)n gõ l(cid:22)i l(cid:8)nh hay l-p trình theo t(ng dòng l(cid:8)nh nh(cid:20) trong Control System Toolbox. Nó s7 d’ng tr(cid:15)c ti(cid:28)p s(cid:21) (cid:11)(cid:27) kh(cid:23)i trong Simulink.

2.5.1 Kh&i (cid:19)(cid:16)ng LTI Viewer (cid:3)(cid:14) kh(cid:10)i (cid:11)(cid:16)ng LTI Viewer t( Simulink, ta ch(cid:7)n menu Tool -> Linear Analysis. Lúc này, Matlab sD m(cid:10) 2 c7a s(cid:18) m8i: - C7a s(cid:18) LTI Viewer (hình 6.13) có 2 ph(cid:9)n chính:

o Ph(cid:9)n c7a s(cid:18) (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a dùng (cid:11)(cid:14) bi(cid:14)u di.n các (cid:11)(cid:20);ng (cid:11)(cid:24)c tính. o Thanh công c’ phía d(cid:20)8i ch, d9n cách s7 d’ng LTI Viewer

- C7a s(cid:18) ch+a các (cid:11)i(cid:14)m input và output (hình 6.14). Các (cid:11)i(cid:14)m này (cid:11)(cid:20)6c dùng (cid:11)(cid:14) xác (cid:11)(cid:19)nh (cid:11)i(cid:14)m vào/ra trên s(cid:21) (cid:11)(cid:27) Simulink c(cid:9)n phân tích.

2.5.2 Thi(cid:5)t l(cid:8)p các (cid:19)i(cid:12)m vào/ra cho LTI Viewer Dùng chu(cid:16)t kéo rê các (cid:11)i(cid:14)m “input point”, “output point” trên c7a s(cid:18) hình 6.14 và (cid:11)(cid:24)t lên các v(cid:19) trí t(cid:20)(cid:21)ng +ng trên s(cid:21) (cid:11)(cid:27) Similink.

Hình 6.13 Hình 6.14

77

Control System Toolbox & Simulink

Chú ý: Vi(cid:14)c ch(cid:5)n các (cid:8)i(cid:4)m (cid:8) t “input”, “output” ph(cid:24)i phù h(cid:12)p yêu c"u phân tích. LTI Viewer tính hàm truy(cid:3)n b(cid:29)ng cách tuy(cid:1)n tính hóa h(cid:14) th(cid:10)ng v(cid:31)i 2 (cid:8)i(cid:4)m input/output (cid:8)ã (cid:8)(cid:11)(cid:12)c (cid:8)(cid:13)nh ngh!a. Khi v* các (cid:8) c tính t"n s(cid:10) c+ng nh(cid:11) th(cid:21)i gian, LTI s(cid:22) d(cid:23)ng các h(cid:14) th(cid:10)ng (cid:8)ã (cid:8)(cid:11)(cid:12)c tuy(cid:1)n tính hóa này.

2.5.3 Tuy(cid:5)n tính hóa m(cid:16)t mô hình (cid:3)(cid:14) tìm mô hình gi(cid:17)a 2 (cid:11)i(cid:14)m input/output (cid:11)ã (cid:11)(cid:19)nh ngh&a, ta th(cid:15)c hi(cid:8)n nh(cid:20) sau: Ch(cid:7)n c7a s(cid:18) LTI Viewer (hình 6.13) fi Ch(cid:7)n memu Simulink fifififi Get linearized model Lúc này, trong ph(cid:9)n (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a c(cid:25)a c7a s(cid:18) LTI Viewer sD xu5t hi(cid:8)n (cid:11)(cid:24)t tính quá (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a mô hình tuy(cid:28)n tính hóa tìm (cid:11)(cid:20)6c. (cid:3)(cid:14) xem các (cid:11)(cid:24)c tính khác trên LTI Viewer, ta ch, vi(cid:8)c kích chu(cid:16)t ph(cid:6)i vào ph(cid:9)n (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a, ch(cid:7)n menu Plot Type fi ch(cid:7)n lo(cid:22)i (cid:11)(cid:24)c tính c(cid:9)n quan sát. Ghi chú: - C+ m=i l(cid:9)n th(cid:15)c hi(cid:8)n tuy(cid:28)n tính hóa m(cid:16)t mô hình (Simulink fifififi Get linearized model) thì LTI Viewer sD n(cid:22)p mô hình hi(cid:8)n hành t(cid:22)i c(cid:25)a s(cid:18) Simulink vào không gian c(cid:25)a nó. N(cid:28)u gi(cid:17)a 2 l(cid:9)n th(cid:15)c hi(cid:8)n tuy(cid:28)n tính hóa, mô hình không có s(cid:15) thay (cid:11)(cid:18)i (c5u trúc hay thông s(cid:23)) thì 2 mô hình tìm (cid:11)(cid:20)6c t(cid:20)(cid:21)ng +ng sD gi(cid:23)ng nhau.

2.5.4 L(cid:14)u và s(cid:21) d(cid:3)ng các thông s(cid:2) c(cid:18)a mô hình tuy(cid:5)n tính hóa - (cid:3)(cid:14) l(cid:20)u mô hình tuy(cid:28)n tính hóa v(a tìm (cid:11)(cid:20)6c, ch(cid:7)n memu File fifififi Export… - (cid:3)(cid:14) s7 d’ng các thông s(cid:23) c(cid:25)a mô hình :

o D(cid:22)ng hàm truy(cid:13)n [num,den]=tfdata(« bien file »,’v’) o D(cid:22)ng ph(cid:20)(cid:21)ng trình tr(cid:22)ng thái [A,B,C,D]=ssdata(« bien file »)

2.5.5 Ví d(cid:3) s(cid:21) d(cid:3)ng LTI Viewer Gi(cid:6) s7 (cid:11)ã có hàm mô hình mô phAng trên c(cid:25)a s(cid:18) Simulink nh(cid:20) hình 2.6. S7 d’ng LTI Viewer (cid:11)(cid:14) quan sát các (cid:11)(cid:24)c tính sau: - (cid:3)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) Nyquist c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) khi ch(cid:20)a hi(cid:8)u ch,nh (K=1) và (cid:11)ã hi(cid:8)u ch,nh (K=0.111). - (cid:3)(cid:24)c tính t(cid:9)n s(cid:23) Bode c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) (cid:11)ã hi(cid:8)u ch,nh . - (cid:3)(cid:24)c tính quá (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a h(cid:8) kín ch(cid:20)a hi(cid:8)u ch,nh và (cid:11)ã hi(cid:8)u ch,nh. TH$C HI N Theo yêu c(cid:9)u (cid:11)(cid:24)t ra, ta c(cid:9)n ph(cid:6)i có 4 h(cid:8) th(cid:23)ng có thông s(cid:23) và c5u trúc khác nhau: h(cid:8) h(cid:10) v8i K=1, h(cid:8) h(cid:10) v8i K=0.111, h(cid:8) kín K=1 và h(cid:8) kín K=0.111. Do v-y, ta c(cid:9)n th(cid:15)c hi(cid:8)n 4 l(cid:9)n tuy(cid:28)n tính hóa (cid:11)(cid:14) có (cid:11)(cid:20)6c 4 mô hình khác nhau trong LTI Viewer. Các b(cid:20)8c th(cid:15)c hi(cid:8)n tu(cid:9)n t(cid:15) nh(cid:20) trong hình 6.15.

- Có th(cid:14) b-t/t(cid:12)t (cid:11)(cid:24)c tính c(cid:25)a m(cid:16)t hay nhi(cid:13)u mô hình (cid:11)ã tìm (cid:11)(cid:20)6c trong LTI Viewer b

78

Control System Toolbox & Simulink

a)

b)

c)

d)

Hình 6.15 : S(cid:21) (cid:11)(cid:27) và c5u trúc (cid:11)(cid:14) tuy(cid:28)n tính hóa

o Kích chu(cid:16)t ph(cid:6)i vào ph(cid:9)n (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a, ch(cid:7)n Systems, ch(cid:7)n 2 mô hình 1 và 2. o Ti(cid:28)p t’c kích chu(cid:16)t ph(cid:6)i vào ph(cid:9)n (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a, ch(cid:7)n Plot Type fi Nyquist.

Sau 4 l(cid:9)n tuy(cid:28)n tính hóa trong LTI Viewer, ta (cid:11)(cid:20)6c 4 h(cid:8) th(cid:23)ng l(cid:9)n l(cid:20)6t là baitap1_simulink_1 (cid:11)(cid:28)n baitap1_simulink_4 (s(cid:21) (cid:11)(cid:27) trong Simulink có tên là baitap1_simulink). Trên c7a s(cid:18) (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a lúc này sD hi(cid:14)n th(cid:19) (cid:11)(cid:27)ng th;i (cid:11)(cid:24)c tính quá (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a c(cid:6) 4 mô hình (cid:10) trên. - (cid:3)(cid:14) xem (cid:11)(cid:24)c tính Nyquist c(cid:25)a h(cid:8) h(cid:10) tr(cid:20)8c và sau hi(cid:8)u ch,nh:

o Kích chu(cid:16)t ph(cid:6)i vào ph(cid:9)n (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a, ch(cid:7)n Systems, ch(cid:7)n 2 mô hình 3 và 4. o Ti(cid:28)p t’c kích chu(cid:16)t ph(cid:6)i vào ph(cid:9)n (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a, ch(cid:7)n Plot Type fi Step.

Trên c7a s(cid:18) (cid:11)(cid:27) h(cid:7)a sD xu5t hi(cid:8)n 2 (cid:11)(cid:24)c tính Nyquist v8i 2 màu phân bi(cid:8)t. - (cid:3)(cid:14) xem (cid:11)(cid:24)c tính quá (cid:11)(cid:16) c(cid:25)a h(cid:8) kín tr(cid:20)8c và sau hi(cid:8)u ch,nh:

Các (cid:11)(cid:24)c tính khác (cid:11)(cid:20)6c ti(cid:28)n hành m(cid:16)t cách t(cid:20)(cid:21)ng t(cid:15).

79