Bài giảng môn Tài chính tiền tệ: Chương 2 - Trường ĐH Tài nguyên và Môi trường Hà Nội

Tín dụng và lãi suất tín dụng là những khái niệm cốt lõi trong hệ thống tài chính và kinh tế, đóng vai trò then chốt trong việc phân bổ nguồn lực và thúc đẩy tăng trưởng. Việc hiểu rõ bản chất, sự hình thành và phát triển của tín dụng không chỉ giúp nhận diện các cơ chế vận hành của thị trường tài chính mà còn là nền tảng cho các quyết định kinh tế vĩ mô và vi mô. Chương này sẽ tập trung làm rõ nguồn gốc, định nghĩa, và sự tiến hóa của quan hệ tín dụng, đồng thời trình bày các hình thức, vai trò, chức năng quan trọng của tín dụng trong một nền kinh tế thị trường năng động. Mục tiêu là cung cấp cái nhìn toàn diện về tín dụng và tầm quan trọng không thể thiếu của nó.

Sinh viên các ngành kinh tế, tài chính, ngân hàng; các nhà nghiên cứu, chuyên gia tài chính và những ai quan tâm đến nguyên lý hoạt động của tín dụng và thị trường tài chính.

Chương này đi sâu vào tìm hiểu tín dụng và lãi suất tín dụng, hai yếu tố thiết yếu của hệ thống kinh tế hiện đại. Bắt đầu bằng việc lý giải sự ra đời của tín dụng như một giải pháp cho sự mất cân bằng giữa dư thừa của cải và thiếu của cải trong xã hội, chương trình bày khái niệm cốt lõi của tín dụng là một quan hệ vay mượn và sử dụng vốn có hoàn trả, thời hạn và lợi tức. Sự phát triển của quan hệ tín dụng trong các mô hình kinh tế khác nhau, từ tín dụng nặng lãi đến tín dụng tư bản chủ nghĩa và cuối cùng là tín dụng trong nền kinh tế thị trường hiện đại, được phân tích để làm nổi bật vai trò ngày càng tăng của nó trong việc thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng. Nội dung tiếp theo tập trung vào phân loại tín dụng theo nhiều tiêu chí: thời hạn (ngắn, trung, dài hạn), đối tượng (vốn lưu động, vốn cố định), mục đích sử dụng (sản xuất, lưu thông hàng hóa, tiêu dùng), chủ thể (thương mại, nhà nước, ngân hàng), tính chất bảo đảm tiền vay (có/không có tài sản đảm bảo) và lãnh thổ hoạt động (nội địa, quốc tế). Các hình thức tín dụng cụ thể cũng được làm rõ, bao gồm tín dụng thương mại, tín dụng nhà nước và tín dụng ngân hàng. Tín dụng thương mại, được định nghĩa là quan hệ sử dụng vốn giữa các doanh nghiệp thông qua mua bán chịu, được phân tích với các ưu điểm như đẩy nhanh lưu thông hàng hóa và giảm chi phí xã hội, cũng như các nhược điểm về quy mô và tính chất một chiều. Mặc dù phần lãi suất tín dụng chỉ được đề cập trong mục lục, tầm quan trọng của nó như một chi phí vay và thu nhập cho vay là ngụ ý xuyên suốt, ảnh hưởng đến mọi quyết định tài chính. Tổng thể, chương cung cấp một cái nhìn tổng quan về cơ chế và vai trò không thể thiếu của tín dụng trong sự phát triển kinh tế và xã hội, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế thị trường.