Bài giảng môn Tài chính tiền tệ: Chương 5 - Trường ĐH Tài nguyên và Môi trường Hà Nội

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, thị trường tài chính đóng vai trò xương sống trong việc luân chuyển dòng vốn, kết nối các chủ thể có nguồn tài chính dư thừa với những đơn vị có nhu cầu sử dụng vốn. Sự tồn tại và vận hành hiệu quả của thị trường tài chính là yếu tố then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tối ưu hóa việc phân bổ nguồn lực. Chương này sẽ tập trung làm rõ các khía cạnh cơ bản như quá trình hình thành, các chức năng và vai trò thiết yếu, cùng với cấu trúc đa dạng của thị trường tài chính, nhằm cung cấp một cái nhìn tổng quan toàn diện về tầm quan trọng của nó trong hệ thống kinh tế.

Sinh viên chuyên ngành kinh tế, tài chính, ngân hàng, các nhà nghiên cứu và bất kỳ ai muốn tìm hiểu về cơ chế hoạt động, cấu trúc và vai trò của thị trường tài chính trong nền kinh tế.

Tài liệu này cung cấp một cái nhìn tổng quan toàn diện về thị trường tài chính, khởi đầu bằng việc phân tích cơ sở hình thành của nó. Sự ra đời của thị trường tài chính gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, nơi xuất hiện nhu cầu trao đổi và chuyển nhượng các công cụ tài chính giữa các chủ thể cần và cung ứng vốn. Thị trường tài chính được định nghĩa là nơi diễn ra các hoạt động mua bán quyền sử dụng các nguồn tài chính thông qua phương thức giao dịch và công cụ tài chính nhất định. Tài liệu tiếp tục làm rõ các chức năng cốt lõi, bao gồm việc dẫn dắt nguồn tài chính từ nơi có đến nơi cần, cung cấp khả năng thanh khoản cho các chứng khoán, và cung cấp thông tin kinh tế để đánh giá giá trị doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các vai trò quan trọng của thị trường tài chính cũng được nêu bật, như thu hút và huy động các nguồn lực tài chính để tài trợ phát triển kinh tế-xã hội, khuyến khích tiết kiệm và đầu tư, thúc đẩy hiệu quả sử dụng vốn, và là công cụ để thực hiện chính sách tài chính - tiền tệ của Nhà nước. Cuối cùng, cấu trúc thị trường tài chính được phân tích dựa trên nhiều tiêu chí: theo phương thức huy động vốn (thị trường nợ và thị trường vốn cổ phần), theo sự luân chuyển nguồn tài chính (thị trường sơ cấp cho chứng khoán mới phát hành và thị trường thứ cấp cho chứng khoán đã lưu hành), theo thời gian sử dụng vốn (thị trường tiền tệ và thị trường vốn), và theo tính pháp lý (thị trường chính thức và phi chính thức). Mặc dù các công cụ tài chính và các chủ thể tham gia chưa được trình bày chi tiết trong phần này, việc hiểu rõ các khía cạnh về hình thành, chức năng, vai trò và cấu trúc là nền tảng thiết yếu để nắm bắt toàn diện về thị trường tài chính.