Bài giảng Nguyên lý máy: Chương 4 - Trường Đại học Xây dựng Hà Nội

Chương này trình bày về cân bằng máy, một yếu tố quan trọng để giảm rung động và tăng tuổi thọ của máy móc. Nội dung bao gồm khái niệm về cân bằng máy, phân loại, và các phương pháp cân bằng vật quay, cả tĩnh và động.

Chương này dành cho kỹ sư và sinh viên ngành kỹ thuật, đặc biệt là những người làm việc trong lĩnh vực thiết kế, bảo trì và vận hành máy móc, những người cần hiểu rõ về cân bằng máy để đảm bảo hiệu suất và độ tin cậy của thiết bị.

Chương này thảo luận về sự cần thiết của việc cân bằng máy để giảm thiểu rung động, một trong những nguyên nhân chính gây ra sự cố và hao mòn máy móc.

1. **Khái niệm và Tầm quan trọng của Cân bằng Máy:**
- Cân bằng máy là quá trình giảm thiểu hoặc loại bỏ các phản lực động phụ phát sinh do lực quán tính khi máy hoạt động, đặc biệt quan trọng khi máy hoạt động ở tốc độ cao.
- Rung động do mất cân bằng có thể gây ra nhiều tác hại như ảnh hưởng đến quá trình công nghệ, tăng ma sát, gây mỏi vật liệu và truyền rung động đến các thiết bị và công trình xung quanh.

2. **Phân loại Cân bằng Máy:**
- Cân bằng vật quay: Tập trung vào việc triệt tiêu hoặc giảm lực quán tính của các bộ phận quay.
- Cân bằng cơ cấu nhiều khâu: Mục tiêu là giảm phản lực động từ máy truyền xuống nền móng.

3. **Cân bằng Vật Quay (VQM):**
- Phân loại vật quay: Vật quay mỏng và vật quay dày, mỗi loại có đặc điểm và phương pháp cân bằng riêng.
- Mất cân bằng tĩnh: Trọng tâm của vật không nằm trên trục quay, gây ra xu hướng quay lắc khi vật ở trạng thái tĩnh.
- Mất cân bằng động: Chỉ xuất hiện khi vật quay, do tác động của mô-men lực quán tính.

4. **Điều kiện và Nguyên tắc Cân bằng VQM:**
- Điều kiện cân bằng: Hệ lực quán tính phải cân bằng.
- Nguyên tắc cân bằng: Sử dụng đối trọng để tạo ra lực quán tính ngược chiều và triệt tiêu lực quán tính gây mất cân bằng.

5. **Phương pháp Cân bằng VQM:**
- Các phương pháp thực tế bao gồm dò trực tiếp, sử dụng đối trọng thử và phương pháp hiệu số mô-men, mỗi phương pháp phù hợp với các tình huống cụ thể.