Các r i lo n ch c năng tim m chố ạ ứ ạ
CÁC R I LO N CH C NĂNG TIM M CHỐ Ạ Ứ Ạ
M c tiêu h c t p ụ ọ ậ
1. N m đc các bi u hi n ch c năng chính c a b nh tim và m ch máu .ắ ượ ể ệ ứ ủ ệ ạ
2. Phân bi t đc các d ng tri u ch ng b nh lý giúpệ ượ ạ ệ ứ ệ ch n đoán b nh lý timẩ ệ
m ch. ạ
I. CÁC TRI U CH NG R I LO N CH C NĂNG TRONG B NH TIMỆ Ứ Ố Ạ Ứ Ệ
1.Các tri u ch ng đc hi uệ ứ ặ ệ
1.1.Khó th ở
Có các lo i sauạ
- Khó th g ng s c : x y ra khi ng i b nh th c hi n m t g ng s c nh làm vi c,ở ắ ứ ả ườ ệ ự ệ ộ ắ ứ ư ệ
đi lên c u thang, lúc ngh thì không còn khó th .ầ ỉ ở
- Khó th th ng xuyên : x y ra sau m t th i gian b khó th g ng s c, ng i b nhở ườ ả ộ ờ ị ở ắ ứ ườ ệ
luôn có c m giác khó th m c dù không làm vi c gì. Đây là d ng khó th th ngả ở ặ ệ ạ ở ườ
g p trong suy tim ph i.ặ ả
- Khó th k ch phát : x y ra t nhiên nh t là vào ban đêm ho c là sau khi làm vi cở ị ả ự ấ ặ ệ
g ng s c. Đây là d ng khó th th ng g p trong suy tim trái. Có 2 th sau :ắ ứ ạ ở ườ ặ ể
+ Phù phôi c p : khó th d d i lo l ng h t ho ng, tím tái, t n s th >40l\phút,ấ ở ữ ộ ắ ố ả ầ ố ở
kh c đàm b t h ng, nghe ph i có ran b t, ran m lúc đu đáy ph i sau dâng lênạ ọ ồ ổ ọ ẩ ầ ở ổ
đnh ph i nh n c th y tri u dâng.ỉ ổ ư ướ ủ ề
+ Hen tim : khó th th ng có t n s nhanh, ph i nghe có ran rít và ran ngáy gi ngở ườ ầ ố ổ ố
nh hen ph qu n.ư ế ả
1.2. Ho ra máu
G p trong h p van hai lá, nh i máu ph i, máu th ng ít l n v i đàm. Phát hi nặ ẹ ồ ổ ườ ẫ ớ ệ
b ng cách d a vào nh ng tri u ch ng sau:ằ ự ữ ệ ứ
- Do h p van hai lá : khám có các tri u ch ng c a h p van hai lá, th ng không cóẹ ệ ứ ủ ẹ ườ
b nh c nh choáng kèm theo.ệ ả
- Do nh i máu ph i : có đau ng c d d i, khó th nhi u và/ho c kèm theo b nhồ ổ ự ữ ộ ở ề ặ ệ
c nh choáng (m ch nhanh, huy t áp h ).ả ạ ế ạ
C n phân bi t ho ra máu do các nguyên nhân khác nh lao ph i, ung th ph i,ầ ệ ư ổ ư ổ
dãn ph qu n b ng k t h p d u ch ng lâm sàng và c n lâm sàng.ế ả ằ ế ợ ấ ứ ậ
1.3. Xanh tím
Các r i lo n ch c năng tim m chố ạ ứ ạ
G p trong các b nh tim b m sinh có lu ng thông ph i - trái, suy tim ph i. Tím ítặ ệ ẩ ồ ả ả
ch th y môi và móng tay chân. Tím nhi u th y l i, ngón chân. Trong h iỉ ấ ở ề ấ ở ưỡ ộ
ch ng Raynaud xanh tím khu trú th ng đu chi.ứ ườ ở ầ
1.4. Phù
Phù th p, l ng mông đùi khi n m, chi d i khi đi l i, phù tr ng ho c tím,ấ ở ư ằ ở ướ ạ ắ ặ
n lõm không đau, gi m phù khi dùng tr tim l i ti u. Khi b nh n ng h n s xu tấ ả ợ ợ ể ệ ặ ơ ẽ ấ
hi n phù toàn thân.ệ
1.5. Đau vùng tr c tim ướ
- Nguyên nhân do tim m ch:ạ
+ C n đau th t ng c : do suy vành th ng x y ra ng i >40 tu i, th ng xu tơ ắ ự ườ ả ở ườ ổ ườ ấ
hi n: sau khi làm vi c g ng s c ho c t phát ngay c khi ngh ng i. Đau v trí sauệ ệ ắ ứ ặ ự ả ỉ ơ ở ị
x ng c, lan lên vai trái, xu ng m t trong cánh tay và c ng tay, lan t i ngón 4 và 5ươ ứ ố ặ ẳ ớ
bàn tay trái. Ng i b nh có c m giác tim nh b bóp ngh n hay là c m giác có v tườ ệ ả ư ị ẹ ả ậ
n ng đè t c ng c, đôi khi có c m giác s p ch t. C n đau ng n kéo dài vài giây t iặ ứ ở ự ả ắ ế ơ ắ ớ
vài phút n u quá 30 phút ph i nghĩ t i nh i máu c tim. Đc đi m c n đau m t điế ả ớ ồ ơ ặ ể ơ ấ
khi ng i b nh ngh ng i ho c dùng các thu c dãn vành.ườ ệ ỉ ơ ặ ố
+ Nh i máu c tim : x y ra trên ng i b nh đã có ho c không có ti n s đau th tồ ơ ả ườ ệ ặ ề ử ắ
ng c. Đau d d i lan t a kh p l ng ng c kéo dài > 30 phút, không h t đau ngay cự ữ ộ ỏ ắ ồ ự ế ả
khi đã dùng thu c dãn vành. Ch n đoán d a vào ECG và xét nghi m men.ố ẩ ự ệ
+ Viêm màng ngoài tim c p : có h i ch ng nhi m trùng, đau vùng tr c tim gia tăngấ ộ ứ ễ ướ
khi ho, th sâu, đau gi m b t khi ng i cúi ra tr c và khi dùng các thu c gi m đauở ả ớ ồ ướ ố ả
ch ng viêm. Nghe tim có ti ng c màng ngoài tim. Ch n đoán d a vào siêu âm tim.ố ế ọ ẩ ự
+ Sa van hai lá : đau vùng tr c tim không đi n hình ho c đôi khi gi ng c n đauướ ể ặ ố ơ
th t ng c. Ch n đoán d a vào siêu âm tim.ắ ự ẩ ự
- Nguyên nhân ngoài tim :
+ Đau dây th n kinh liên s n : đau theo kho ng liên s n, đau gia tăng khi n t iầ ườ ả ườ ấ ạ
ch .ỗ
+ Đau do viêm màng ph i : nghe ti ng c màng ph i.ổ ế ọ ổ
+ Đau do phình tách đng m ch ch : đau ng c x y ra đt ng t và có th d d iộ ạ ủ ự ả ộ ộ ể ữ ộ
gi ng nh c n đau ng c c a nh i máu c tim. Đi n tâm đ và các thăm dò khácố ư ơ ự ủ ồ ơ ệ ồ
(siêu âm th c qu n, ch p đng m ch ch c n quang) giúp ch n đoán phân bi t.ự ả ụ ộ ạ ủ ả ẩ ệ
+ Đau nguyên nhân tâm th n kinh : r t hay g p, th ng m m tim, đc đi mầ ấ ặ ườ ở ỏ ặ ể
không x y ra sau g ng s c mà khi ngh ng i. Đau kéo dài vài gi th m chí vài ngày.ả ắ ứ ỉ ơ ờ ậ
Hay kèm theo nh ng tri u ch ng r i lo n th n kinh th c v t khác.ữ ệ ứ ố ạ ầ ự ậ
1.6. Ng t và x uấ ỉ
Do máu t i não không đ. Nguyên nhân có th do tim m ch ( bloc nhĩ th tớ ủ ể ạ ấ
c p 3, h p van đng m ch ch ) ho c là không do tim (đi n gi t, h đng máu).ấ ẹ ộ ạ ủ ặ ệ ậ ạ ườ
C n phân bi t:ầ ệ
Các r i lo n ch c năng tim m chố ạ ứ ạ
- Ng t: máu t i não gi m đt ng t làm cho b nh nhân m t tri giác hoàn toàn và đtấ ớ ả ộ ộ ệ ấ ộ
qu .ị
- X u: l ng máu t i não gi m t t h n, s m t tri giác x y ra không hoàn toàn nênỉ ượ ớ ả ừ ừ ơ ự ấ ả
ng i b nh th ng n m xu ng đ tránh ng t.ườ ệ ườ ằ ố ể ấ
2. Các tri u ch ng không đc hi u ệ ứ ặ ệ
- H i h p đánh tr ng ng c : ng i b nh có c m giác tim đp m nh và nhanh trongồ ộ ố ự ườ ệ ả ậ ạ
l ng ng c ho c là c m giác t c ng c khó th . Có th g p tri u ch ng này trongồ ự ặ ả ứ ự ở ể ặ ệ ứ
b nh tim m ch (suy tim, lo n nh p hoàn toàn, ngo i tâm thu), ho c không ph i b nhệ ạ ạ ị ạ ặ ả ệ
tim (c ng giáp, thi u máu, r i lo n th n kinh tim).ườ ế ố ạ ầ
II. CÁC TRI U CH NG R I LO N CH C NĂNG V M CH MÁUỆ Ứ Ố Ạ Ứ Ề Ạ
1.Tri u ch ng ch c năng h đng m ch ệ ứ ứ ệ ộ ạ
1.1. Co th t m ch ắ ạ
Hay x y ra v mùa l nh. Tri u ch ng tùy v trí đng m ch, mù thoáng quaả ề ạ ệ ứ ị ộ ạ
n u là đng m ch đáy m t, li t n a ng i m t tri giác thoáng qua n u là đngế ộ ạ ở ắ ệ ử ườ ấ ế ộ
m ch não, ngón tay tr ng nh t và tê m t c m giác n u co th t m ch máu ngónạ ở ắ ợ ấ ả ế ắ ạ
tay.
1.2. D u đi cách h i ấ ồ
Đi m t kho ng cách nào đó xu t hi n chu t rút đau b p chân làm cho b nhộ ả ấ ệ ộ ở ắ ệ
nhân ph i đng l i xoa bóp thì đ, n u ti p t c đi thì tri u ch ng này l i tái di n,ả ứ ạ ỡ ế ế ụ ệ ứ ạ ễ
khi n ng thì đau c khi ngh ng i. G p trong viêm t c đng m ch chi d i.ặ ả ỉ ơ ặ ắ ộ ạ ướ
1.3. Ch y máuả
Do v m ch máu. Ch y máu võng m c gây gi m th l c, ch y máu não gâyở ạ ả ạ ả ị ự ả
li t n a ng i hôn mê.ệ ử ườ
1.4. Đau đu ầ
R t hay g p trong tăng huy t áp, th ng đau vùng ch m.ấ ặ ế ườ ở ẩ
2 Tri u ch ng ch c năng h tĩnh m chệ ứ ứ ệ ạ
Khi tĩnh m ch b dãn , viêm t c thì có th gây nên các tri u ch ng sau :ạ ị ắ ể ệ ứ
2.1. Đau
D c theo tĩnh m ch, t c m gíác tê r n ki n bò cho t i đau nhi u b p chân.ọ ạ ừ ả ầ ế ớ ề ở ắ
Đau t nhiên ho c là kích phát khi bóp b p chân.ự ặ ắ
2.2. C m giác n ng chiả ặ
G p trong giãn tĩnh m ch.ặ ạ
Tài li u tham kh oệ ả
Các r i lo n ch c năng tim m chố ạ ứ ạ
1.Nguy n Phú Kháng. Tri u ch ng lâm sàng tim m ch. Lâm sàng Tim m ch , NXB Yễ ệ ứ ạ ạ
h c, 1996ọ
2.Bài gi ng N i khoa Tr ng đi h c Y khoa Hu , 1998. ả ộ ườ ạ ọ ế
3.Alain Combes. Tim m ch h c. Nhà xu t b n Y h c. 1999.ạ ọ ấ ả ọ
4.Ph m nguy n Vinh. Siêu âm tim và b nh lý tim m ch t p I và II. Nhà xu t b n y ạ ễ ệ ạ ậ ấ ả
h c. 1999.ọ
5.Ph m nguy n Vinh và cs.. B nh h c Tim m ch T p I. Nhà xu t b n Y h c. 2002.ạ ễ ệ ọ ạ ậ ấ ả ọ
6.Schland Robert. S tay chuyên khoa tim m ch t p 1 và 2. Nhà xu t b n y h c t p 1ổ ạ ậ ấ ả ọ ậ
và 2. 2001
7.Emanuel Golberger. C p c u tim m ch h c. Nhà xu t b n y h c. 1990.ấ ứ ạ ọ ấ ả ọ
8.Brauwald E. Heart disease. 1998.
9.Topol J. Eric. Textbook of cardiovascular disease. 2000.
10.Guide pratique des urgences cardilogiques. Medicorama. 1992.