8/1/2017
■ Phái sinh là một hợp đồng ■ Hợp đồng này tham chiếu đến một tài sản ■ Giá trị của hợp đồng phụ thuộc và sự thay đổi giá trị của tài sản tham chiếu
CHƯƠNG 6: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÂN TÍCH & ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH
TS. Phan Văn Thường
1. Quyền mua cổ phần Là quyền cho phép người sở hữu nó được mua một lượng cổ phiếu xác đinh, với mức giá xác định, trong thời hạn nhất định. Đặc điểm: ■ Quyền mua cổ phần được công ty phát hành cho
cổ đông hiện hữu theo tỷ lệ nắm giữ
2. Chứng quyền Là quyền cho phép người sở hữu nó được mua một lượng cổ phiếu xác định, với mức giá xác định, trong thời gian nhất định Đặc điểm: ■ Chứng quyền được công ty phát hành kèm theo phát hành trái phiếu / cổ phiếu ưu đãi nhằm làm cho các công cụ này hấp dẫn hơn.
■ Cổ phiếu được quyền mua có mức giá thấp hơn
giá thị trường hiện tại
■ Thời hạn thực hiện quyền ngắn hạn (2 – 4 tuần)
■ Cổ phiếu có mức giá cao hơn giá trị thị trường hiện tại và có thể được điều chỉnh giá định kỳ ■ Thời hạn thực hiện quyền là trung dài hạn (5 – 10
năm)
PHÂN BIỆT HỢP ĐỒNG KỲ HẠN VÀ HỢP ĐỒNG GIAO SAU
TIÊU CHÍ
HỢP ĐỒNG KỲ HẠN
HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI
Thị trường giao dịch
Phi thức, chính thông qua mạng toàn thoại điện cầu
Chính thức, thông qua sàn giao dịch trung tâm và hệ thống thông tin toàn cầu
Quy mô hợp đồng
Thiết kế theo nhu cầu
Được tiêu chuẩn hóa
Tính thanh khoản
Hầu hết được bù trừ vị thế, rất ít có giao nhận thật sự
được hết Hầu quyết toán bởi các giao dịch nhận tiền mặt
3. Hợp đồng kỳ hạn Là hợp đồng thỏa thuận mua hoặc bán một tài sản tại thời điểm trong tương lai với mức giá được xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng. 4. Hợp đồng giao sau Là hợp đồng thỏa thuận mua hoặc bán một tài sản vào một thời điểm trong tương lai với giá xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng. Các hợp đồng được giao dịch giao sau và chịu quá trình thanh toán hàng ngày trong đó khoản lỗ của một bên được chi trả cho bên còn lại.
1
8/1/2017
PHÂN BIỆT HỢP ĐỒNG KỲ HẠN VÀ HỢP ĐỒNG GIAO SAU
TIÊU CHÍ
Ký quỹ
HỢP ĐỒNG KỲ HẠN Mức ký quỹ không đổi
5. Hợp đồng quyền chọn Là hợp đồng giữa người mua và người bán, trong đó cho phép người mua có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, được mua hoặc bán một tài sản cơ sở tại hoặc trước một thời điểm xác định trong tương lai, với giá và số lượng xác định ngay tại thời điểm ký kết hợp đồng. ■ Quyền chọn kiểu châu Âu: Chỉ thực hiện vào
HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI Bất buộc ký quỹ ban đầu một số lượng nhất định và chỉnh điều hàng ngày Phí môi giới thỏa thuận
Chi phí giao dịch
lệch
Được xác định bởi chênh giá mua và giá bán của ngân hàng
ty
thanh
ngày đáo hạn ■ Quyền chọn kiểu Mỹ: Thực hiện bất kỳ thời
Nhà đảm bảo Không
Công toán bù trừ
điểm nào trước ngày đáo hạn
CÁC LOẠI QUYỀN CHỌN
Quyền chọn mua
Quyền chọn bán
Mua quyền chọn mua Mua quyền chọn bán
Quyền chọn mua Là hợp đồng quyền chọn cho phép người mua quyền có quyền mua tài sản cơ sở vào một ngày nhất định với mức giá nhất định. Người mua có thể thực hiện quyền hoặc không. Nếu thực hiện quyền thì người bán có nghĩa vụ bán tài sản. Quyền chọn bán Là hợp đồng quyền chọn cho phép người mua quyền có quyền bán tài sản cơ sở vào một ngày nhất định với mức giá nhất định. Người mua có thể thực hiện quyền hoặc không. Nếu thực hiện quyền thì người bán quyền có nghĩa vụ mua tài sản. Để mua quyền chọn người mua phải trả cho người bán một số tiền gọi là phí quyền chọn
Bán quyền chọn mua Bán quyền chọn bán
Tiêu chuẩn của hợp đồng quyền chọn Phí quyền chọn ■ Phí phải trả trước bằng tiền mặt tại thời điểm mua hợp đồng quyền chọn ■ Quyền chọn là một hợp đồng được chuẩn hóa và có thể chuyển nhượng được, trong đó quy định: ■ Phí quyền chọn thông thường ở mức 3 – 8 % ■ Giá của tài sản cơ sở của giá trị tài sản cơ sở ■ Số lượng của tài sản cơ sở ■ Ngày giao hàng ■ Phí quyền chọn phụ thuộc vào mức giá cần bảo vệ, thời gian cần bảo vệ và mức độ biến động hiện tại của thị trường tài sản cơ sở ■ Ngày thanh toán
2
8/1/2017
6. Hợp đồng tương lai
■ Là một hợp đồng thỏa thuận giữa 2 bên mua và bán một tài sản cơ sở tại một thời điểm nhất định trong tương lai với giá xác định trước.
Mua quyền chọn khi nào?
■ Hợp đồng tương lai được chuẩn hóa về loại tài sản cơ sở mua bán, số lượng tài sản cơ sở mua bán, chất lượng tài sản cơ sở mua bán, thể thức thanh toán, kỳ hạn giao dịch.
■ Các bên mua bán có nghĩa vụ thực hiện cam kết. Ký quỹ là biện pháp đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ bắt buộc cho cả 2 bên.
Quyền chọn mua khi dự đoán giá tăng Quyền chọn bán khi dự đoán giá giảm
KÝ QUỸ - MARGIN
KÝ QUỸ - MARGIN ■ Nhà đầu tư có quyền rút số tiền vượt mức ký
Là khoản tiền đóng vào tài khoản ký quỹ khi bắt đầu tham gia giao dịch
quỹ ban đầu. Mức ký quỹ ban đầu
■ Ngược lại, nếu số dư trong tài khoản ký quỹ xuống thấp hơn mức duy trì thì nhà đầu tư bị yêu cầu nộp ký quỹ bổ sung trong ngày giao dịch tiếp theo.
Là mức ký quỹ tối thiểu phải duy trì trong tài khoản
Mức ký quỹ duy trì ■ Hàng ngày giá trị hợp đồng tương lai được điều chỉnh theo giá thị trường thông qua cơ chế điều chỉnh giá thị trường. ■ Lãi lỗ được điều chỉnh trực tiếp vào tài khoản ký quỹ
ĐỒ THỊ BIẾN ĐỘNG ĐIỂN HÌNH CỦA TÀI KHOẢN KÝ QUỸ
7. Hợp đồng hoán đổi Là hợp đồng thỏa thuận giữa 2 bên để trao đổi một dòng tiền/khoản tiền của bên này để lấy một dòng tiền/khoản tiền khác của bên kia. Ở Việt Nam hiện tại các ngân hàng ứng dụng sản phẩn hoán đổi ngoại tệ. Theo đó, giao dịch hoán đổi ngoại tệ là giao dịch đồng thời cả 2 giao dịch: giao dịch mua và giao dịch bán cùng một số lượng đồng tiền này với đồng tiền khác, trong đó kỳ hạn thanh toán của 2 giao dịch khác nhau. Và tỷ giá giao dịch được xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng.
3
8/1/2017
NỘI DUNG THỎA THUẬN CỦA HỢP ĐỒNG HOÁN ĐỔI NGOẠI TỆ ■ Thời hạn giao dịch: Có thể từ 3 – 6 tháng (xử
lý ngày đáo hạn rơi vào ngày nghỉ)
■ Điều kiện giao dịch: Giấy phép kinh doanh, tài khoản nộp phí giao dịch, đặt cọc đảm bảo thực hiện hợp đồng (5%)
■ Ngày thanh toán: Ngày hiệu lực (giao dịch giao ngay) và ngày đáo hạn (giao dịch có kỳ hạn) ■ Tỷ giá hoán đổi: 2 loại tỷ giá (tỷ giá giao 1. Định giá quyền chọn Làm thế nào để định giá chính xác được một hợp đồng quyền chọn trên thị trường? Đây là vấn đề phức tạp. Chẳng hạn, với hợp đồng quyền chọn mua ngoại tệ chỉ cần một sự biến động nhỏ của tỷ giá hối đoái cũng ảnh hưởng đáng kể đến mức lợi nhuận của hợp đồng. Hoặc với hợp đồng chọn mua cổ phiếu trong khi giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán biến động, mỗi sự biến động đều đưa đến một kết cục lợi nhuận của hợp đồng là khác nhau. ngay và tỷ giá kỳ hạn)
a) Định giá quyền chọn mua cổ phiếu theo
mô hình Black Scholes = [ ( )]