Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học: Bài 3 - Nguyễn Hữu Tân

6/12/2015<br /> <br /> PPNC thường dùng<br /> <br /> Bài 3<br /> <br /> Phương pháp<br /> nghiên cứu khoa học<br /> <br /> • Các PPNC thường dùng trong giáo dục<br /> – PPNC dùng dữ liệu thứ cấp<br /> – PPNC thu thập dữ liệu sơ cấp<br /> PPNC định lượng<br /> • PPNC điều tra xã hội (survey research)<br /> • PPNC thực nghiệm (experimental research)<br /> PPNC định tính<br /> • PP quan sát (observation)<br /> • PP phỏng vấn sâu (intensive interviewing)<br /> • PP thảo luận nhóm tập trung (focus group)<br /> <br /> Trường Đại học Đà Lạt<br /> Lớp Nghiệp vụ Sư phạm<br /> Nguyễn Hữu Tân<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> • Định nghĩa<br /> <br /> • Đặc điểm<br /> <br /> PPNC điều tra (survey research) là cách thức<br /> thu thập dữ liệu từ tập hợp các cá nhân (thuộc<br /> mẫu hoặc tổng thể) thông qua sự trả lời của họ<br /> đối với các câu hỏi đã được chuẩn hóa.<br /> <br /> – Linh hoạt: có thể hỏi nhiều chủ đề.<br /> – Hiệu quả: nhiều người trả lời cùng lúc.<br /> – Xử lý dữ liệu: dùng phần mềm thống kê.<br /> – Có thể tổng quát hóa kết quả của mẫu lên<br /> tổng thể nếu chọn mẫu thích hợp.<br /> – Phù hợp với các nghiên cứu liên quan đến đo<br /> lường các biến và kiểm tra giả thuyết.<br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> 6/12/2015<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> • Phân loại<br /> <br /> • Tiến trình thực hiện nghiên cứu<br /> <br /> – Điều tra qua thư: gửi thư đề nghị đối tượng<br /> trả lời các bảng hỏi đã được thiết kế.<br /> – Điều tra bằng phỏng vấn trực tiếp: gặp trực<br /> tiếp đối tượng và phỏng vấn theo bảng hỏi đã<br /> được thiết kế.<br /> – Điều tra qua điện thoại: gọi điện thoại đề nghị<br /> đối tượng trả lời bảng hỏi đã được thiết kế.<br /> <br /> – Xác định vấn đề nghiên cứu<br /> – Tổng quan lý luận/Lược khảo tài liệu<br /> – Làm rõ mục tiêu, vấn đề nghiên cứu<br /> – Thiết kế nghiên cứu<br /> – Thu thập dữ liệu<br /> – Phân tích dữ liệu và lý giải<br /> – Báo cáo và đánh giá kết quả<br /> 5<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> 6<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> • Thiết kế nghiên cứu điều tra<br /> <br /> • Thiết kế nghiên cứu điều tra (tt)<br /> <br /> – Quyết định: điều tra toàn bộ hay trên mẫu.<br /> – Chọn cách điều tra: qua thư, qua điện thoại hay<br /> phỏng vấn trực tiếp.<br /> – Điều tra trên mẫu:<br /> <br /> – Bảng hỏi (questionaire) được xem là công cụ thu<br /> thập dữ liệu quan trọng khi dùng PPNC điều tra.<br /> • Có thể đối tượng viết câu trả lời vào bảng hỏi.<br /> • Có thể đối tượng trình bày câu trả lời và người<br /> phỏng vấn viết dùm vào bảng hỏi.<br /> <br /> • Xác định kích thước mẫu.<br /> • Chọn mẫu bằng cách nào?<br /> <br /> – Việc xây dựng các câu hỏi trong bảng hỏi cũng<br /> tùy vào phương pháp điều tra: qua thư, qua điện<br /> thoại, hay phỏng vấn trực tiếp.<br /> <br /> – Thiết kế bảng hỏi (thử nghiệm nếu cần).<br /> – Lên kế hoạch thu thập dữ liệu.<br /> 7<br /> <br /> 8<br /> <br /> 2<br /> <br /> 6/12/2015<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> • Thiết kế nghiên cứu điều tra (tt)<br /> <br /> • Thiết kế nghiên cứu điều tra (tt)<br /> <br /> – Bố cục bảng hỏi thông dụng thường có các phần:<br /> • Phần giới thiệu.<br /> • Phần thông tin nhân khẩu học.<br /> • Phần nội dung bảng hỏi.<br /> o Có thể chỉ gồm các câu hỏi đóng.<br /> o Có thể xen kẻ câu hỏi đóng, câu hỏi mở.<br /> o Có thể câu hỏi đóng trước, sau đó là câu hỏi mở.<br /> o Có thể câu hỏi mở trước, sau đó là câu hỏi đóng.<br /> o Chú ý trong NC điều tra thì chủ yếu là câu hỏi đóng.<br /> <br /> – Với mỗi câu hỏi đóng trong bảng hỏi, khi thiết kế<br /> cần chú ý:<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> Cách dùng từ.<br /> Độ dài câu hỏi.<br /> Hình thức trả lời (liên quan đến thang đo).<br /> Cách mã hóa thành số liệu để nhập vào máy tính<br /> sau này.<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> • Thiết kế nghiên cứu điều tra (tt)<br /> <br /> • Thiết kế nghiên cứu điều tra (tt)<br /> <br /> – VD: Nếu tham gia kỳ thi đại học sắp đến, bạn sẽ<br /> chọn khối thi (có thể có nhiều chọn lựa):<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Khối A mã hóa thành 1<br /> Khối B mã hóa thành 2<br /> Khối C mã hóa thành 3<br /> Khối D mã hóa thành 4<br /> Khác ……………………<br /> <br /> – VD: Số giờ trung bình bạn dành ra để ôn bài<br /> trước khi thi mỗi môn là:<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> Thang đo<br /> biểu danh<br /> <br /> 11<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 0–2<br /> 3–5<br /> 6–8<br /> 9 – 11<br /> 12+<br /> <br /> mã hóa thành<br /> mã hóa thành<br /> mã hóa thành<br /> mã hóa thành<br /> mã hóa thành<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> Thang đo<br /> thứ tự<br /> <br /> 12<br /> <br /> 3<br /> <br /> 6/12/2015<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> • Thiết kế nghiên cứu điều tra (tt)<br /> – VD:<br /> <br /> • Phân tích dữ liệu và lý giải<br /> <br /> Giáo viên dạy môn Đánh giá trong GD<br /> <br /> –<br /> –<br /> –<br /> –<br /> <br /> Dễ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ Khó<br /> Không CB ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ Công bằng<br /> Nhiệt tình ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ Không NT<br /> Chán ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ Thích<br /> <br /> Mã hóa dữ liệu.<br /> Nhập dữ liệu vào máy tính.<br /> Kiểm tra nhằm làm sạch dữ liệu.<br /> Thực hiện các phân tích thống kê.<br /> • Thống kê mô tả<br /> • Thống kê tương quan<br /> • Thống kê suy diễn<br /> <br /> – Tổng quát hóa các kết quả xử lý trên mẫu.<br /> 13<br /> <br /> PPNC điều tra xã hội<br /> <br /> PPNC thực nghiệm<br /> <br /> • Thực hành<br /> <br /> • Định nghĩa<br /> <br /> – Tìm hiểu một bảng hỏi mẫu (bố cục, cách thiết kế<br /> các câu hỏi, các hình thức trả lời).<br /> – Tìm hiểu bài báo nghiên cứu giáo dục dùng<br /> phương pháp nghiên cứu điều tra.<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> 14<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu<br /> Cách chọn mẫu và thiết kế bảng hỏi<br /> Cách thu thập dữ liệu<br /> Cách xử lý dữ liệu và kết quả nghiên cứu<br /> 15<br /> <br /> – NC thực nghiệm (experimental research) là<br /> quá trình người NC tác động một cách có chủ<br /> định lên đối tượng khảo sát và/hoặc môi<br /> trường xung quanh đối tượng khảo sát và<br /> quan sát sự biến đổi được tạo ra từ sự tác<br /> động này.<br /> <br /> 16<br /> <br /> 4<br /> <br /> 6/12/2015<br /> <br /> PPNC thực nghiệm<br /> <br /> PPNC thực nghiệm<br /> • Định nghĩa (tt)<br /> <br /> • Đặc điểm<br /> <br /> – Thực nghiệm được tiến hành xuất phát từ một<br /> giả thuyết/phỏng đoán về đối tượng khảo sát.<br /> – Giả thuyết/ phỏng đoán cho rằng đối tượng<br /> sẽ diễn biến tốt hơn nếu ta chú ý tác động<br /> đến một số biến quan trọng và bỏ qua một số<br /> biến thứ yếu.<br /> <br /> – Biến độc lập và biến phụ thuộc.<br /> • Biến độc lập (X): các yếu tố có thể điều khiển<br /> và kiểm tra được; chúng được chú ý tác động<br /> trong quá trình thực nghiệm nhằm tạo ra sự<br /> thay đổi ở biến phụ thuộc.<br /> • Biến phụ thuộc (O): các yếu tố mà sự thay đổi<br /> của chúng tùy theo trạng thái của biến độc lập;<br /> chúng được chú ý theo dõi trong quá trình<br /> thực nghiệm tác động lên biến độc lập.<br /> <br /> 17<br /> <br /> PPNC thực nghiệm<br /> <br /> 18<br /> <br /> PPNC thực nghiệm<br /> <br /> • Đặc điểm (tt)<br /> <br /> • Đặc điểm (tt)<br /> <br /> – Nhóm thí nghiệm và nhóm đối chứng.<br /> • Nhóm thí nghiệm: nhóm mà các đối tượng có<br /> các biến độc lập bị tác động bởi quá trình thực<br /> nghiệm.<br /> • Nhóm đối chứng: nhóm các đối tượng được<br /> để diễn biến hoàn toàn một cách tự nhiên mà<br /> không có sự tác động thực sự nào lên các<br /> biến độc lập của chúng.<br /> 19<br /> <br /> – VD: Dạy chương 3, chương trình Toán lớp 10<br /> bằng PP mới (project-based learning).<br /> • Nhóm thực nghiệm: 20 HS lớp 10 – được học<br /> chương 3 thông qua cách dạy bằng PP mới.<br /> • Nhóm đối chứng: 20 HS lớp 10 – được học<br /> chương 3 thông qua cách dạy truyền thống.<br /> • Hoàn tất thí nghiệm: so sánh kết quả học tập<br /> của cả hai nhóm.<br /> 20<br /> <br /> 5<br /> <br />