Bài giảng Quản lý công nghiệp: Chương 4.2 - TS. Trần Thị Bích Ngọc

4.2. Phân loại dây chuyền sản xuất

Theo số lượng chủng loại sản phẩm:

+ Dây chuyền 1 sản phẩm có đặc điểm: nhu cầu về sản phẩm này đủ lớn hoặc có sự phức tạp lớn trong việc chuyển đổi máy móc, thiết bị để chuyển sang sản xuất sản phẩm khác;

+ Dây chuyền nhiều sản phẩm: cho phép cùng một lúc hoặc theo thứ tự thời gian sản xuất ra một số các sản phẩm có sự giống nhau cao về các đặc điểm kết cấu, kỹ thuật. Dây chuyền này cho phép chuyển đổi máy móc, thiết bị trong những khoảng thời gian nhất định để chuyển đối sản phẩm sản xuất.

16

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Ví dụ: Dây chuyền làm bánh nhiều sản phẩm

Silo Trộn Xử lý bột Lên men Định hình Nướng

Vận chuyển và phân loại

Làm nguội Đóng gói Làm lạnh

17

Outputs

Dây chuyền thay đổi

Theo thứ tự đưa các sản phẩm vào sản xuất

Dây chuyền nhóm

+ Dây chuyền thay đổi là dây chuyền mà khi chuyển đổi sản phẩm cần phải dừng chuyền lại một thời gian để điều chỉnh lại chế độ làm việc máy móc, thiết bị công nghệ. Với dây chuyền này rất cần thiết tổ chức hợp lý thời gian chuyển đổi sản phẩm của chuyền.

Sản phẩm A Sản phẩm B

…. ….

18

Dừng chuyền để chuyển đổi sản xuất

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

+ Dây chuyền nhóm: là dây chuyền mà khi chuyển đổi sản phẩm không cần phải dừng chuyền để điều chỉnh lại chế độ làm việc máy móc, thiết bị công nghệ do sử dụng công nghệ nhóm. Dây chuyền này thường sử dụng cho các đối tượng có kích thước lớn (hình trụ, cánh quạt, đĩa…) và có hành trình công nghệ giống nhau hoặc gần giống nhau.

Không phải dừng chuyền để chuyển sản phẩm

….

A A B B B C A A C B B B

19

2 SP A- 3 SP B- 1 SP C 2 SP A- 3 SP B- 1 SP C

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Theo đặc điểm chuyển động của đối tượng sản xuất qua các nguyên công trong quá trình sản xuất:

+ Dây chuyền liên tục: các đối tượng sản xuất đi qua các nguyên công công nghệ một cách liên tục (không có thời gian nằm chờ tại các nguyên công) và với hình thức tổ chức dòng sản xuất là song song;

+ Dây chuyền gián đoạn: có sự gián đoạn của các đối tượng sản xuất trong QTSX và hình thành các tại chế phẩm nằm tại các chỗ làm việc của dây chuyền. Hình thức tổ chức dòng sản xuất là kết hợp.

20

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Theo đặc điểm về giữ nhịp dây chuyền:

+ Dây chuyền có nhịp xác định(hay dây chuyền cưỡng bức): với sự cưỡng bức hoạt động của chuyền theo nhịp được xác định trước bởi băng tải hoặc tín hiệu âm thanh, ánh sáng;

+ Dây chuyền có nhịp tự do: thời gian thực hiện các nguyên công và vận chuyển các đối tượng sản xuất từ nguyên công này sang các nguyên công kia có thể có thay đổi với sai số không lớn so với nhịp dây chuyền đã tính toán.

21

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Theo đặc điểm về điều khiển quá trình vận chuyển các đối tượng sản xuất trên dây chuyền:

+ Dây chuyền vận chuyển cưỡng bức các đối tượng sản xuất (có băng tải có vận tốc không đổi; hoặc có robot tự động để điều khiển nhịp chung của cả dây chuyền; có băng tải nhưng do người điều khiển theo tín hiệu âm thanh hoặc ánh sáng…);

22

+ Dây chuyền vận chuyển tự do các đối tượng sản xuất (dây chuyền không có sự điều khiển quá trình vận chuyển đối tượng sản xuất, việc vận chuyển sẽ bằng các phương tiện như băng lăn, máng trượt, dòng dọc, hoặc bằng tay…

Theo đặc điểm về chuyển động của đối tượng sản xuất trong QTCN chia ra:

- DC có các đối tượng sản xuất đứng yên khi thực hiện

các nguyên công công nghệ;

- DC có các đối tượng sản xuất chuyển động khi thực

hiện các nguyên công công nghệ

DC có các đối tượng SX đứng yên DC có các đối tượng SX chuyển động

Dây chuyền có đối tượng sản xuất đứng yên, máy móc, thiết bị, lao động di chuyển tới chỗ đối tượng sản xuất- Ví dụ dây chuyền lắp máy bay, tàu…

24

Theo đặc điểm về chuyển động của công nhân sản xuất trong QTCN chia ra:

- DC có các công nhân sản xuất đứng yên khi thực hiện

các nguyên công công nghệ;

- DC có các công nhân sản xuất chuyển động khi thực

hiện các nguyên công công nghệ

Công nhân di chuyển theo đối tượng SX Công nhân cố định vị trí

Theo đặc điểm về chuyển động trong quá trình công nghệ của đối tượng sản xuất và công nhân:

- Dây chuyền có đối tượng sản xuất đứng yên trong lúc tác nghiệp, công nhân cũng đứng tại chỗ (không di chuyển) để tác nghiệp;

- Dây chuyền có đối tượng sản xuất đứng yên trong lúc tác nghiệp, công nhân di chuyển để tác nghiệp;

- Dây chuyền có đối tượng sản xuất di chuyển trong lúc tác nghiệp, công nhân đứng yên tại chỗ để tác nghiệp;

- Dây chuyền có đối tượng sản xuất di chuyển trong lúc tác nghiệp, công nhân cũng di chuyển để tác nghiệp;

26

Theo phương tiện vận chuyển các đối tượng trên chuyền thì chia ra:

- Dây chuyền có phương tiện vận chuyển là băng tải;

- Dây chuyền có phương tiện vận chuyển không phải là

băng tải.

DC có băng tải

Các dây chuyền

DC không có băng tải

Theo đặc vị trí thực hiện các nguyên công đối với băng tải, chia ra thành 2 loại: - DC có băng tải làm việc; - DC có băng tải phân phối .

DC có BT Làm việc

DC có băng tải

Các dây chuyền

DC có BT Phân phối

DC không có băng tải

Băng tải làm việc: các nguyên công được thực hiện ngay trên chuyền.

Băng tải phân phối: băng tải chỉ có vai trò vận chuyển các tượng sản xuất, các đối nguyên công sẽ thực hiện tại các chỗ làm việc cố định bên ngoài, và bên cạnh băng tải.

29

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Băng tải làm việc: được sử dụng trong các trường hợp sau:

+ đối tượng sản xuất có trọng lượng, kích thước lớn mà việc nhấc ra khỏi băng tải sẽ rất khó khăn;

+ các máy móc, thiết bị công nghệ hoạt động không cần trong trạng thái đứng yên, nhiều trường hợp nghiêng về các tác nghiệp với người lao động;

+ các đối tượng sản xuất có thể không lớn về kích thước và trọng lượng nhưng các tác nghiệp công nghệ rất đơn giản, có thể làm ngay trên băng tải và không cần nhấc riêng ra ngoài.

30

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Với băng tải phân phối được ứng dụng trong trường hợp sau:

Băng tải phân phối

-Việc gia công đối tượng sản xuất cần trong trạng thái đứng yên;

-Trọng lượng, kích thước của đối tượng sản xuất rất lớn => đối tượng sản xuất cần lấy ra khỏi băng tải để tác nghiệp).

31

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Theo đặc điểm về chuyển động của băng tải chia thành:

- DC có băng tải vận chuyển với tốc độ ổn định (chuyển

động liên tục);

- DC có băng tải vận chuyển theo cơ chế xung điện -

PULSE (chuyển động gián đoạn)

DC có BT chuyển động liên tục

DC có băng tải

Các dây chuyền

DC không có băng tải

DC có BT chuyển Động gián đoạn

TỔNG HỢP

BĂNG TẢI CỦA DC

Theo vị trí thực hiện các NC

Cơ chế hoạt động của BT

Làm việc

Phân phối

BT Liên tục

BT gián đoạn

Băng tải của DC

Băng tải phân phối

Băng tải làm việc

(Ít dùng)

BT có vận tốc không đổi

BT chuyển động theo cơ chế xung điện (PULSE)

34

Băng tải làm việc

Băng tải làm việc chia theo cơ chế hoạt động:

-Băng tải làm việc hoạt động với tốc độ không đổi (hay hoạt động liên tục)

-Băng tải làm việc hoạt động với cơ chế xung điện (hay hoạt động gián đoạn)

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

35

BĂNG TẢI LÀM VIỆC CHUYỂN ĐỘNG VỚI VẬN TỐC KHÔNG ĐỔI (HAY LIÊN TỤC): các nguyên công sẽ thực hiện ngay trên băng tải và trong lúc băng tải chạy.

BĂNG TẢI LÀM VIỆC & HOẠT ĐỘNG THEO CƠ CHẾ XUNG: Các nguyên công sẽ thực hiện vào lúc dừng băng tải, khi nào xong thì băng tải hoạt động để đưa các đối tượng sản xuất tới các chỗ làm việc tiếp theo. (Hay lúc băng tải hoạt động theo cơ chế xung thì các máy, công nhân không làm việc)

Theo đặc điểm về quá trình công nghệ lại chia thành 2 loại chuyền: - chuyền lắp ráp; - chuyền gia công (sản xuất các chi tiết để sau

đó lắp ráp thành sản phẩm hoàn chỉnh);

(Chủ yếu trong các ngành chế tạo)

Ngoài ra, có thể phân loại dây chuyền theo ngành chuyên môn hóa hẹp: dây chuyền may, dây chuyền chế biến hóa chất, dây chuyền cơ khí…

37

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Theo đặc điểm về chuyển động của công nhân theo đối tượng sản xuất khi thực hiện các nguyên công công nghệ, chia ra:

- DC có công nhân đứng yên khi thực hiện các nguyên công

công nghệ;

- DC có công nhân chuyển động theo các đối tượng SX

DC lắp ráp xe máy

Ngoài ra, dây chuyền còn được phân loại theo bố trí không gian: dây chuyển thẳng, dây chuyền chữ L, U…

Minh họa dây chuyền chữ U

1 2 3 4 5

Inputs

5 4 3 1 2

6 6

10

9 8

11

7

10 9 8 7 11

Outputs

…. 1 2 3 4 5

Inputs Outputs

Dây chuyền thẳng

Ký hiệu máy

công nhân phục vụ máy

40

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Phân loại theo đặc điểm về cơ khí hóa và tự động hóa: dây chuyền thủ công, bán cơ khí hóa, cơ khí hóa hoàn toàn, bán tự động hóa, tự động hóa hoàn toàn.

41

DC bán tự động hóa DC thủ công DC tự động hóa hoàn toàn

CÁC DÂY CHUYỀN CÓ TÍNH THỦ CÔNG

CÁC DÂY CHUYỀN TĐH CAO

42

DÂY CHUYỀN LẮP RÁP SẢN PHẨM ĐIỆN TỬ DÂY CHUYỀN SẢN XUẤT SẢN PHẨM ĐỒ UỐNG

DÂY CHUYỀN DỆT DÂY CHUYỀN MAY

Nghiên cứu cứu sâu

Theo hai đặc điểm kết hợp là tính liên tục và số lượng chủng loại sản phẩm sản xuất của chuyền lại chia ra: - Dây chuyền liên tục một sản phẩm; - Dây chuyền gián đoạn một sản phẩm; - Dây chuyền liên tục nhiều sản phẩm; - Dây chuyền gián đoạn nhiều sản phẩm.

Dây chuyền liên tục 1 sản phẩm Dây chuyền gián đoạn 1 sản phẩm

TỔNG HỢP PHÂN LOẠI DÂY CHUYỀN

THEO CÁC TIÊU CHÍ ĐƠN (14 TC)

THEO CÁC TIÊU CHÍ KÉP (TỔ HỢP) (3 TC)

DC một sản phẩm

DC thay đổi

1. Số lượng chủng loại sản phẩm

DC nhóm

DC nhiều sản phẩm

DC liên tục

DC gián đoạn

2. Đặc điểm di chuyển của đối tượng SX

DC nhịp xác định

3. Phương pháp giữ nhịp DC

DC nhịp tự do

Các tiêu chí phân loại dây chuyền (ĐƠN)

DC vận chuyển cưỡng bức

4. Đặc điểm vận chuyển đối tượng SX

DC vận chuyển tự do

DC có băng tải

DC không có băng tải

5. Phương tiện vận chuyển các đối tượng SX

DC băng tải làm việc

6. Đặc điểm về vị trí thực hiện các nguyên công so với băng tải

DC băng tải phân phối

Băng tải có tốc độ cố định

Băng tải làm việc theo chu kỳ (xung điện)

Các tiêu chí phân loại dây chuyền (ĐƠN)

7. Theo đặc điểm chuyển động của băng tải

DC thẳng

DC chữ L

8. Đặc điểm bố trí không gian

DC chữ U…

DC có công nhân đứng cố định

DC có công nhân di chuyển Trong QTSX

9. Theo đặc điểm chuyển động của công nhân theo đối tượng sản xuất

DC thủ công

DC bán CKH

DC CKH

10. Trình độ cơ khí hóa- tự động hóa

DC bán TĐH

DC TĐH hoàn toàn

DC sản xuất

11. Đặc điểm về QTSX

Các tiêu chí phân loại dây chuyền (ĐƠN)

DC lắp ráp

DC may

DC cơ khí

12. Theo ngành kinh tế hẹp

DC chế biến thực phẩm….

……..

DC có đối tượng SX đứng yên

13. Theo đặc điểm về chuyển động trong quá trình công nghệ của đối tượng sản xuất

DC có đối tượng SX chuyển động

Các tiêu chí phân loại dây chuyền (ĐƠN)

trình

DC vận chuyển cưỡng bức các đối tượng SX

14. Theo đặc điểm về điều vận khiển quá chuyển các đối tượng sản xuất trong QTCN

DC vận chuyển Các đối tượng SX tự do

…….

……

DC 1 SP & Liên tục

DC 1 SP & Gián đoạn

DC nhiều SP & Liên tục

15. Theo sô lượng chủng loại SP và tính liên tục của QTSX

DC nhiều SP & gián đoạn

DC có băng tải làm việc & có tốc độ không đổi

DC có băng tải làm việc và hoạt động theo cơ chế xung điện

Các tiêu chí phân loại dây chuyền (KÉP)

DC có băng tải phân phối và Có tốc độ cố định

16. Theo đặc điểm chuyển động của băng tải & đặc điểm về vị trí thực hiện các nguyên công

DC có băng tải phân phối và Hoạt động theo cơ chế xung điện

…..

……

DC có đối tượng SX và công Nhân đứng yên trong QTSX

DC có đối tượng SX di chuyển và công Nhân đứng yên trong QTSX

17. Theo đặc điểm về chuyển động trong quá trình công nghệ của đối tượng sản xuất và công nhân

DC có đối tượng SX đứng yên và công nhân chuyển động trong QTSX

Các tiêu chí phân loại dây chuyền (KÉP)

DC có đối tượng SX và công nhân cùng chuyển động trong QTSX

……

Lựa chọn kết cấu của dây chuyền và các thành phần của dây chuyền:

Các đặc điểm về kết cấu của sản phẩm sản xuất

Các đặc điểm về công nghệ của sản phẩm sản xuất

hình dạng sản phẩm

tập hợp các nguyên công

hình dạng nguyên vật liệu đầu vào

Các trang, thiết bị công nghệ

Các yêu cầu về kỹ thuật của sản phẩm

Phương pháp thực hiện

kích thước sản phẩm

Các yêu cầu về vận hành sản phẩm

Các trang, thiết bị vận chuyển

kích thước nguyên vật liệu đầu vào

trọng lượng sản phẩm

thời gian thực hiện

Các thiết bị kiểm tra …

trọng lượng nguyên vật liệu đầu vào

các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (nếu có) … 51

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Lựa chọn dạng thiết bị cho dây chuyền phụ thuộc vào đặc điểm của quy trình công nghệ: thành phần các nguyên công, sự phức tạp của các nguyên công, hình dạng, kích thước và các yêu cầu của sản phẩm về kỹ thuật và chất lượng.

Khi thiết kế dây chuyền: mong muốn đạt được dây chuyền thẳng nếu công suất và các dạng thiết bị, phương tiện vận chuyển cho phép.

Sự hợp lý trong lựa chọn kết cấu dây chuyền và bố trí sắp xếp chuyền là điều kiện tiên quyết để thiết kế tối ưu dây chuyền sản xuất.

52

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Một số tiêu chí đánh giá về mức độ tối ưu trong bố trí chuyền:

- tỷ lệ diện tích chiếm chỗ của các thiết bị công nghệ trực tiếp sản xuất ra sản phẩm/ 1 mét vuông diện tích sản xuất;

- chiều dài quãng đường mà 1 công nhân phải di chuyển trong 1 ca sản xuất khi phải phục vụ nhiều máy;

- hệ số phụ tải của các nguyên công; dây chuyền;

- số lượng công nhân cần thiết phục vụ chuyền…

53

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

…….