Bài 3: Sản phẩm bảo hiểm thương mại dành cho
doanh nghiệp (phần 1)
TXBHKT01_Bai3p1_v1.0015101230
61
BÀI 3 SẢN PHẨM BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI DÀNH CHO
DOANH NGHIỆP (PHẦN 1)
Hướng dẫn học
Để học tốt bài này, sinh viên cần tham khảo các phương pháp học sau:
Học đúng lịch trình của môn học theo tuần, làm các bài luyện tập đầy đủ v
à tham gia
thảo luận trên diễn đàn.
Đọc tài liệu:
1. Nguyễn Văn Định (chủ biên), 2012, Giáo trình Bảo hiểm, Nhà xu
ất bản Đại học
Kinh tế Quốc dân, Hà Nội.
2. Nguyễn Văn Định (chủ biên), 2009, Giáo trình Quản trị Kinh doanh Bảo hiểm,
Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội.
3. C. Arthur Williams, JR. Richard. M. Heins, 1989,
Risk Management and
Insurance, McGrawn-Hill International
Editions, Singapore.
Sinh viên làm việc theo nhóm và trao đổi với giảng viên tr
ực tiếp tại lớp học hoặc
qua email.
Tham khảo các thông tin từ trang Web môn học.
Nội dung
Khái niệm, đặc điểm và phân loại sản phẩm bảo hiểm thương mại;
Bảo hiểm xe cơ giới;
Bảo hiểm hàng hải.
Mục tiêu
Trình bày khái niệm về sản phẩm bảo hiểm;
Trình bày các đặc điểm riêng của sản phẩm bảo hiểm;
Phân loại sản phẩm bảo hiểm;
Tìm hiểu sâu một số sản phẩm bảo hiểm cơ bản: bảo hiểm xe cơ giới, bảo hiểm hàng hải;
Giải quyết bồi thường cho các vụ tổn thất của các sản phẩm bảo hiểm trên.
Bài 3: Sản phẩm bảo hiểm thương mại dành cho
doanh nghiệp (phần 1)
62
TXBHKT01_Bai3p1_v1.0015101230
T
ình huống dẫn nhập
Số lượng sản phẩm khổng lồ
Tại Lễ Kỷ niệm 20 năm ngày thị trường Bảo hiểm Việt Nam, ông
Trịnh Quang Tuyến – Chủ tịch Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam đã
cho biết: Hiện thị trường có hơn 800 sản phẩm bảo hiểm nhân thọ
và phi nhân thọ đáp ứng nhu cầu đa dạng và riêng biệt của từng
đối tượng khách hàng.
1. Sản phẩm bảo hiểm là gì?
2. Đặc trưng của sản phẩm bảo hiểm?
3. Nội dung một số sản phẩm bảo hiểm nổi bật?
4. Tính toán bồi thường khi có thiệt hại như thế nào?
Bài 3: Sản phẩm bảo hiểm thương mại dành cho
doanh nghiệp (phần 1)
TXBHKT01_Bai3p1_v1.0015101230
63
3.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại sản phẩm bảo hiểm thương mại
3.1.1. Khái niệm sản phẩm bảo hiểm thương mại
Có nhiều khái niệm khác nhau về sản phẩm bảo hiểm
SPBH là sự cam kết của DNBH đối với bên mua bảo hiểm về việc bồi thường hay
trả tiền bảo hiểm khi có các sự kiện bảo hiểm xẩy ra.
Hay có khái niệm khác đơn giản hơn: SPBH là sản phẩm mà DNBH bán.
Khái niệm SPBH bao gồm 3 cấp độ:
Cấp độ thứ nhất - Thành phần cốt lõi: Đây là các
bảo đảm bảo hiểm, những lợi ích cơ bản mà khách
hàng nhận được khi mua bảo hiểm.
Cấp độ thứ hai - Thành phần hiện hữu: đó là những
yếu tố như tên gọi, vỏ bọc bề ngoài…
Cấp độ thứ ba - Thành phần gia tăng: các yếu tố
phụ thuộc về dịch vụ trong và sau khi bán như thái
độ phục vụ, phương thức thanh toán…
Do đó, khi đề cập đến một sản phẩm bảo hiểm phải đề cập đầy đủ đến cả 3 cấp độ đó.
3.1.2. Đặc điểm của sản phẩm bảo hiểm
Ngành bảo hiểm là một ngành dịch vụ, do đó SPBH cũng có các đặc điểm chung của
các sản phẩm dịch vụ, tuy nhiên, SPBH còn có các đặc điểm riêng. Chính vì thế,
SPBH được xếp vào loại sản phẩm dịch vụ “đặc biệt”.
Đặc điểm chung của sản phẩm dịch vụ
o
Tính vô hình
Khi mua bảo hiểm, mặc dù khách hàng nhận được các yếu tố hữu hình đó là
những tờ giấy trên đó có in biểu tượng của doanh nghiệp, in tên gọi của sản
phẩm, in những nội dung thoả thuận… Nhưng khách hàng không thể chỉ ra
được màu sắc, kích thước, hình dáng hay mùi vị của sản phẩm. Nói cách khác,
SPBH là sản phẩm “vô hình”, người mua không thể cảm nhận được SPBH
thông qua các giác quan của mình.
Tính vô hình của SPBH làm cho việc giới thiệu, chào bán sản phẩm trở nên
khó khăn hơn. Khi mua sản phẩm bảo hiểm, người mua chỉ nhận được những
lời hứa, lời cam kết về những đảm bảo vật chất trước các rủi ro.
o
Tính không thể tách rời và không thể cất trữ
SPBH không thể tách rời, tức là việc tạo ra sản phẩm dịch vụ bảo hiểm trùng
với việc tiêu dùng sản phẩm đó (quá trình cung ứng và quá trình tiêu thụ là một
thể thống nhất). Thêm vào đó, SPBH cũng không thể cất trữ được, có nghĩa là
khả năng thực hiện dịch vụ bảo hiểm vào một thời điểm nào đó sẽ không thể
cất vào kho dự trữ để sử dụng vào một thời điểm khác trong tương lai. Điều
này hoàn toàn khác biệt với sản phẩm hữu hình.
o
Tính không đồng nhất
Dịch vụ bảo hiểm, cũng như các dịch vụ khác, chủ yếu được thực hiện bởi con
người. Nhưng cho dù là người có kỹ năng đến đâu đi chăng nữa thì dịch vụ họ
Bài 3: Sản phẩm bảo hiểm thương mại dành cho
doanh nghiệp (phần 1)
64
TXBHKT01_Bai3p1_v1.0015101230
thực hiện không phải lúc nào cũng nhất quán. Ví dụ, các đại lý khi bán sản
phẩm có thể quên các chi tiết, có thể chậm trễ hoặc mất kiên nhẫn... Nhìn
chung chất lượng phục vụ của một cá nhân nào đó tại các thời điểm khác nhau,
với các khách hàng khác nhau là khác nhau. Chất lượng phục vụ này phụ thuộc
vào tình trạng sức khoẻ, các yếu tố xung quanh. Ngoài ra, giữa các cá nhân
khác nhau, chất lượng phục vụ cũng khác nhau.
o
Tính không được bảo hộ bản quyền
Mặc dù trước khi đưa một sản phẩm nào đó ra thị trường, các DNBH thường
phải đăng ký sản phẩm để nhận được sự phê chuẩn của cơ quan quản lý nhà
nước về kinh doanh bảo hiểm. Tuy nhiên việc phê chuẩn này chỉ mang tính
nghiệp vụ kỹ thuật chứ không mang tính bảo hộ bản quyền. Do đó, các DNBH
cạnh tranh có thể bán một cách hợp pháp các SPBH là bản sao của các hợp
đồng bảo hiểm của các doanh nghiệp khác.
Đặc điểm riêng của sản phẩm bảo hiểm
o
Sản phẩm bảo hiểm là sản phẩm “không mong đợi”
Một trong những đặc điểm riêng của SPBH là
sản phẩm không mong đợi. Điều này thể hiện ở
chỗ, đối với các sản phẩm mang tính bảo hiểm
thuần tuý, mặc dù đã mua sản phẩm nhưng
khách hàng đều không mong muốn rủi ro xảy ra
để được DNBH bồi thường hay trả tiền bảo
hiểm. Đặc tính này cũng làm cho việc giới thiệu,
chào bán sản phẩm trở nên vô cùng khó khăn.
o
Sản phẩm bảo hiểm là sản phẩm của “chu trình hạch toán đảo ngược”
Nếu như trong các lĩnh vực kinh doanh khác, giá cả sản phẩm được xác định
trên cơ sở chi phí thực tế phát sinh thì trong lĩnh vực bảo hiểm, phí bảo hiểm
(giá cả của SPBH) được xác định dựa trên những số liệu ước tính về các chi
phí có thể phát sinh trong tương lai như chi bồi thường (trả tiền bảo hiểm), chi
hoa hồng, chi tái bảo hiểm…
o
Sản phẩm bảo hiểm là sản phẩm có “hiệu quả xê dịch”
Trong hoạt động kinh doanh, các DNBH có quyền thu phí của người tham gia
bảo hiểm hình thành nên quỹ bảo hiểm; sau đó nếu có các sự kiện bảo hiểm
xảy ra, DNBH mới phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường hay chi trả. Do vậy, với
việc thu phí trước, nếu không có hoặc có ít rủi ro xảy ra, doanh nghiệp sẽ thu
được lợi nhuận lớn hơn dự kiến. Ngược lại, nếu rủi ro xảy ra với tần suất hoặc
với qui mô lớn hơn dự kiến, DNBH có thể thua lỗ. Điều này có nghĩa là nếu
như trong các lĩnh vực kinh doanh khác, hiệu quả kinh doanh có thể xác định
được khá chính xác ngay tại thời điểm sản phẩm được tiêu thụ, thì trong lĩnh
vực kinh doanh bảo hiểm, hiệu quả kinh doanh khó có thể xác định được ngay
tại thời điểm sản phẩm được bán.
Bài 3: Sản phẩm bảo hiểm thương mại dành cho
doanh nghiệp (phần 1)
TXBHKT01_Bai3p1_v1.0015101230
65
3.1.3. Phân loại sản phẩm bảo hiểm
Để thuận lợi cho công tác quản lý sản phẩm, tuỳ theo lĩnh vực kinh doanh là BHNT
hay bảo hiểm phi nhân thọ, DNBH tiến hành phân loại các SPBH theo các tiêu thức
phù hợp.
3.1.3.1. Đối với các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ
Các DNBH nhân thọ có thể phân loại các SPBH theo các tiêu thức:
Theo thời hạn bảo hiểm và sự kiện được bảo hiểm: Sản phẩm BHNT được
chia thành:
o
Nhóm SPBH tử kỳ: Đây là các sản phẩm mà thời hạn bảo hiểm là xác định
trước và số tiền bảo hiểm chỉ được chi trả khi người được bảo hiểm tử vong
trong thời hạn hợp đồng.
o
Nhóm SPBH nhân thọ trọn đời: Nhóm sản
phẩm này có thời hạn bảo hiểm không xác định
trước và số tiền bảo hiểm được chi trả bất cứ
khi nào người được bảo hiểm tử vong.
o
Nhóm SPBH sinh kỳ thuần tuý: Các sản phẩm
này cũng có thời hạn bảo hiểm xác định, số tiền
bảo hiểm chỉ được chi trả khi người được bảo
hiểm còn sống tại thời điểm kết thúc thời hạn
hợp đồng.
o
Nhóm sản phẩm trả tiền định kỳ: Đây là các SPBH nhân thọ, trong đó nếu
người được bảo hiểm còn sống đến một độ tuổi xác định, định kỳ (hàng năm,
hàng tháng…) họ sẽ được nhận số tiền bảo hiểm. Thời hạn chi trả số tiền bảo
hiểm này có thể xác định trước hoặc không xác định.
o
Nhóm SPBH nhân thọ hỗn hợp: Đây là nhóm các sản phẩm mà thời hạn bảo
hiểm xác định trước và số tiền bảo hiểm được chi trả khi người được bảo hiểm
tử vong trong thời hạn hợp đồng hoặc tại thời điểm kết thúc thời hạn hợp đồng
người được bảo hiểm còn sống.
Phân loại theo thời hạn bảo hiểm và sự kiện được bảo hiểm sẽ giúp DNBH quản lý
được kết quả triển khai các sản phẩm theo từng nhóm. Ngoài ra nó còn giúp doanh
nghiệp xác định được quỹ tiền mặt cần có để thực hiện việc chi trả kịp thời.
Theo đặc tính tham gia chia lãi: Các SPBH nhân thọ được chia thành hai nhóm lớn:
o
Nhóm các sản phẩm tham gia chia lãi: Đây là các sản phẩm có cam kết chia
lãi, tức là ngoài quyền lợi cơ bản là nhận số tiền bảo hiểm khi có sự kiện bảo
hiểm xảy ra, người tham gia còn được nhận lãi từ kết quả kinh doanh của
doanh nghiệp bảo hiểm.
o
Nhóm các sản phẩm không tham gia chia lãi: Đây là các sản phẩm, trong đó
người tham gia không được nhận lãi từ kết quả kinh doanh của doanh nghiệp
mà chỉ được nhận số tiền bảo hiểm khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra.