SIÊU ÂM ĐỘNG MẠCH CHI DƯỚI
Giải phẫu động mạch chi dưới
A.SÔ LÖÔÏC GIAÛI PHẪU: 1. ÑOÄNG MAÏCH CHAÄU : •
• •
•
-Ñoäng maïch chuû buïng chia thaønh 2 ñoäng maïch chaäu goác ôû khoaûng L4-L5 ngang roán -Caùc nhaùnh : +Ñoäng maïch chaäu trong:goàm caùc nhaùnh taïng,thaønh trong,thaønh ngoaøi tieåu khung +Ñoäng maïch chaäu ngoaøi:töø choå chia ñoâi ñi cheách ra phía sau ngoaøi bôø trong cô thaét löng,taän cuøng ngang daây chaèng beïn.,lôùn hôn ñoäng maïch chaäu trong.
A.SÔ LÖÔÏC GIAÛI PHẪU: 2.ÑOÄNG MAÏCH ÑUØI: -Ñoäng maïch chaäu ngoaøi ñeán ngang daây chaèng beïn ñoåi thaønh
ñoäng maïch ñuøi chung.
-Ñoäng maïch ñuøi chung chia laøm 2 nhaùnh: +Ñoäng maïch ñuøi noâng: •
TiÕp theo ®m ®ïi chung. ë kh¸ n«ng theo mét ®êng nèi gi÷a cung ®ïi tíi bê sau trªn cña låi cÇu trong x¬ng ®ïi
Thùc chÊt lµ ®m nu«i c¼ng ch©n vµ bµn ch©n Khi ®i qua vßng c¬ khÐp thø 3 trong èng Hunter ®æi thµnh ®m
khoeo
+Ñoäng maïch ñuøi saâu: Lµ ®êng phô quan träng khi t¾c ®m ®ïi n«ng
Ch¹y däc trong c¬ khÐp vµ chia thµnh nhiÒu nh¸nh xuyªn
•
Động mạch đùi sâu
Động mạch đùi nông
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998
Động mạch khoeo
(femoral artery and vein)
Động -TM đùi (nông)
Động -TM đùi sâu
TM hiển lớn
(deep femoral artery and vein) (great saphenous vein)
(popliteal artery and vein)
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998
Động - TM khoeo
A.SÔ LÖÔÏC GIAÛI PHAÅU: 3.ÑOÄNG MAÏCH KHOEO: • • • •
-Ñoäng maïch khoeo daøi #2cm cho caùc nhaùnh cuûa cô vaø khôùp. -Ñoäng maïch khoeo chia: +Ñoäng maïch chaøy tröôùc +Ñoäng maïch thaân chaøy maùc:chia 2 nhaùnh laø ñoäng maïch chaøy sau vaø ñoäng maïch maùc
Động mạch chày trước
Động mạch khoeo
Động mạch chày sau
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998
Động mạch mác
Động mạch chày trước
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998
Động mạch mu chân
Động -TM chày trước
(anterior tibial artery and vein) TM hiển lớn
(great saphenous vein)
Động -TM mác
(Peroneal artery and vein)
TM hiển bé
(posterior tibial artery and vein)
Động -TM chày sau
(lesser saphenous vein)
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998
Động mạch mu chân (dorsalis pedis artery)
Động mạch cổ chân trong (medial tarsal artery) Động mạch cổ chân ngoài (lateral tarsal artery)
Động mạch cung
(arcuate artery)
Động mạch mu đốt bàn
(dorsal metatarsal arteries) Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998
Động mạch gan chân trong
(medial plantar artery)
Động mạch gan chân ngoài
(lateral plantar artery)
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998
(deep plantar arch)
(plantar metatarsal arteries)
Cung gan chân sâu Động mạch gan đốt bàn
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998
Động mạch gan chân ngoài Động mạch gan chân sâu
(lateral plantar artery) (deep plantar artery)
-Ñaàu doø taàn soá #3-5-7.5Mhz
B.KHAÛO SAÙT: 1.DUÏNG CUÏ: • 2.TÖ THEÁ: Beänh nhaân naèm ngöûa hay naèm saáp. 3.KHAÛO SAÙT: •
•
•
+2D:Neân khaûo saùt vôùi maët caét ngang sau ñoù caét doïc ñeå xaùc ñònh tính chaát vaø möùc ñoä lan roäng cuûa toån thöông +Doppler maøu:Coù baét maøu hoaøn toaøn, phaùt hieän vuøng khuyeát maøu,doøng chaûy ngöôïc, vuøng coù hieän töôïng aliasing. +Phoå doppler:Khaûo saùt phoå ôû caùc vò trí taïi nôi heïp,tröôùc heïp, sau heïp, thoâng noái ñoäng-tónh maïch.
•
Mèc th¨m dß ®ộng mạch chñ – chËu - ®ïi chung vµ ®ïi n«ng
Mèc th¨m dß ®ộng mạch ®ïi n«ng - khoeo vµ chµy sau
Mèc th¨m dß ®ộng mạch chµy sau
Mèc th¨m dß ®ộng mạch chµy tríc
Mèc th¨m dß ®ộng mạch chµy m¸c
Diagnostic Ultrasound. C.M.Rumack. 3rdEdition. 2005
Đầu dò đặt phía trước
Đầu dò đặt phía sau
Động mạch khoeo
Động mạch chày trước (gần) Động mạch mác
Động mạch chày trước (xa)
Động mạch mác
Động mạch chày sau (gần)
Động mạch chày sau (xa)
Động mạch mu chân
Động mạch chậu chung
Động mạch chậu ngoài
Động mạch đùi chung
Động mạch đùi
Động mạch đùi (Hunter)
Đầu dò đặt phía sau
Động mạch khoeo
Đầu dò đặt phía trước
-Loøng maïch :echo troáng -Noäi maïc: Moät lôùp moûng echo daøy -Trung maïc: Moät lôùp moûng echo raát keùm. -Ngoaïi maïc: Moät lôùp echo daøy
C.HÌNH AÛNH SIEÂU AÂM BÌNH THÖÔØNG: 1.2D: Ta coù caùc lôùp theo thöù töï töø trong loøng maïch ñi ra: • • • • 2.DOPPLER : - Baét maøu hoaøn toaøn- Khoâng coù vuøng khuyeát maøu - Khoâng
coù doøng chaûy ngöôïc- Khoâng coù hieän töôïng aliasing. - Daïng phoå:
+Daïng 3 pha:Thoâng thöôøng. +Daïng 2 pha vôùi doøng höôøng veà phía tröôùc thì taâm thu vaø 1 thaønh phaàn taâm tröông höôùng veà phía tröôùc:Khi lôùn tuoåi.
- Vaän toác :thay ñoåi
•
• Phổ Doppler của động mạch ngoại vi khác với phổ
Doppler của ĐgM cảnh. Lúc nghỉ, cơ của các chi gây một kháng lực ngoại vi cao tạo ra hình ảnh sóng ba pha (triphasic pattern). • Sóng ba pha bao gồm:
– Sóng vận tốc cao trong thì tâm thu. – Tiếp đến là sóng đảo ngược ngắn tiền tâm trương. – Sóng vận tốc thấp vào thì tâm trương (biên độ của sóng tâm trương thay đổi, biến mất khi co mạch do lạnh, tăng biên độ khi được sưởi ấm hoặc sau vận động).
Hofer. Teaching Manual of Color Duplex Sonography.
Hofer. Teaching Manual of Color Duplex Sonography.
Lúc nghỉ: Sóng ba pha Gắng sức: Tăng biên độ sóng tâm trương
Phæ doppler t¹i ®ộng mạch khoeo
Phổ Doppler tại động mạch chày trước
Test gắng sức: Tăng biên độ sóng tâm trương
D.BEÄNH LYÙ: • •
•
•
1.1 MAÛNG XÔ VÖÕA: +Maûng xô môõ:Khoù nhaän bieát,coù theå chæ laø 1 vuøng khoâng baét maøu töông öùng vò trí coù doøng chaûy roái. +Maûng xô :thaønh phaàn collagen taêng nhieàu hôn thaønh phaàn môõ. +Maûng xô vöõa vôùi sự voâi hoùa ôû caùc vò trí xuaát huyeát, hoaïi töû.
• Can xi ho¸ líp gi÷a
(Mediacalcose) ë bÖnh nh©n §T§
MVX t¹i ®m ®ïi chung, g©y t¾c chç xuÊt ph¸t cña ®m ®ïi s©u
MVX kh«ng ®ång nhÊt t¹i ®ộng mach ®ïi chung, g©y hep 50%
D.BEÄNH LYÙ: • •
•
•
1.2 HUYEÁT KHOÁI: -Ñoä echo:tuøy thuoäc tuoåi cuûa huyeát khoái, taêng khi huyeát khoái co ruùt, bò xaâm laán bôûi fibroblast vaø toác chöùc hoùa thaønh moâ sôïi. -Huyeát khoái taïi choå: do xô vöõa, vieâm thaønh maïch hay roái loaïn ñoâng maùu,chaán thöông. -Huyeát khoái töø xa ñeán:
HuyÕt khèi míi g©y t¾c hoµn toµn ®m ®ïi chung
HuyÕt khèi míi g©y t¾c hoµn toµn ®m ®ïi chung. Doppler thÊy tiÕng ®Ëp t©m thu
D.BEÄNH LYÙ: • •
•
•
1.3 PHÌNH ÑOÄNG MAÏCH: +Thöôøng do xô vöõa hay chaán thöông vaø coù theå keát hôïp vôùi huyeát khoái, boùc taùch thaønh maïch.. +Ñöôøng kính taïi choå phình lớn hơn ñöôøng kính trước va sau chổ phình +Taïi choå phình baét maøu khoâng ñeàu, Zing- Zang sign(+).
Diagnostic Ultrasound. C.M.Rumack. 3rdEdition. 2005
GIẢ PHÌNH MẠCH
Diagnostic Ultrasound. C.M.Rumack. 3rdEdition. 2005
GIẢ PHÌNH MẠCH
Diagnostic Ultrasound. C.M.Rumack. 3rdEdition. 2005
GIẢ PHÌNH MẠCH
Chèn ép dưới hướng dẫn của siêu âm sau 60 phút: huyết khối hoàn toàn giả phình mạch.
D.BEÄNH LYÙ: • •
• •
•
1.4 THOÂNG NOÁI ÑOÄNG -TÓNH MAÏCH: -Thaønh maïch bò toån thöông, coù choå khoâng lieân tuïc. -Coù vuøng baét maøu aliasing -Taïi choå thoâng noái coù phoå vaän toác cao, ñôn pha, khaùng löïc thaáp. -Coù ñoäng maïch hoùa phoå tónh maïch bò thoâng noái.
THÔNG NỐI ĐỘNG - TĨNH MẠCH
Diagnostic Ultrasound. C.M.Rumack. 3rdEdition. 2005
D.BEÄNH LYÙ: •
1.5 HEÏP ÑOÄNG MAÏCH:
CHẨN ĐOÁN HẸP ĐỘNG MẠCH
• Tăng vận tốc bất thường xảy tại vị trí hẹp, cho
hình ảnh aliasing trên Doppler màu. Phổ Doppler trở thành một pha (monophasic pattern) với trở kháng thấp vào thì tâm trương. • Sau chỗ hẹp giảm vận tốc tâm thu và sóng trở thành hai pha (biphasic pattern) với trở kháng cao vào thì tâm trương.
Diagnostic Ultrasound. C.M.Rumack. 3rdEdition. 2005
CHẨN ĐOÁN HẸP ĐỘNG MẠCH
Diagnostic Ultrasound. C.M.Rumack. 3rdEdition. 2005
Phổ tại chỗ hẹp
Phổ sau hẹp
Phần trăm hẹp
Phổ trước hẹp
00-50% Ba pha
51-75% Ba pha
PSV <180cm/s và/hoặc ↑<100% PSV >180cm/s và/hoặc ↑>100%
-(±) Phổ đảo ngược -Phổ đảo ngược -(±) Dòng chảy rối
76-99% Ba pha
PSV >180cm/s và/hoặc ↑>250%
Giảm biên độ Không có phổ
100%
-Dòng chảy rối -Sóng biên độ thấp của tuần hoàn bàng hệ.
Tiêu chuẩn chẩn đoán tái hẹp sau khi làm bypass:
1. PSV ≤ 45cm/s 2. PSV > 250cm/s 3. Thay đổi tỷ lệ PSV > 2,5 lần.
Hofer. Teaching Manual of Color Duplex Sonography.
• Ph©n lo¹i møc ®é hÑp theo K.A. Jager
Phæ doppler hÑp ®m ®ïi n«ng
CHẨN ĐOÁN HẸP ĐỘNG MẠCH
Hofer. Teaching Manual of Color Duplex Sonography.
CHẨN ĐOÁN HẸP ĐỘNG MẠCH
BYPASS: bình thường
Phæ doppler hÑp khÝt ®m ®ïi n«ng
Dấu hiÖu gi¸n tiÕp: t¹i ®m chµy sau ë bÖnh nh©n hÑp khit ®m khoeo
• HÑp khÝt ®ộng mạch ®ïi n«ng bªn tr¸i
ĐMCN(P) bình thường ĐMCN(T) bình thường
ĐM khoeo (P) bình thường ĐM khoeo (T) giảm biên độ
ĐM khoeo (P) gắng sức ĐM khoeo (T) gắng sức
HẸP ĐỘNG MẠCH KHOEO TRÁI
D.BEÄNH LYÙ: • •
• •
1.6 TAÉC ÑOÄNG MAÏCH: +Thöôøng do huyeát khoái treân neàn xô vöõa hay chaán thöông +Taïi choå taéc:khoâng baét maøu, khoâng coù phoå +Sau choå taéc:Phoå vaän toác thaáp,phoå raát phaún, RI thaáp. +Tröôùc choå taéc: thaáy caùc tuaàn hoaøn baøng heä
•
T¾c
®ộng mạch chËu gèc bªn ph¶i
• T¾c hoµn toµn ®m ®o¹n ®ïi n«ng - khoeo
ĐMCN (P) bình thường ĐMCN (T) bình thường
ĐM đùi (P) ĐM đùi (T)
ĐM khoeo (P) ĐM khoeo (T)
HUYẾT KHỐI ĐỘNG MẠCH ĐÙI PHẢI
T¾c hoµn toµn ®éng m¹ch ®ïi n«ng
