Bài giảng Sinh lý bệnh tuần hoàn - Ths. Vương Mai Linh

SinhSinh lýlý bbệệnhnh tutuầầnn hohoàànn

Mai Linh Vương Mai Linh

ThsThs. . Vương BM: SLB -- MDMD BM: SLB

•• MMụụcctiêutiêu •• 1. 1. NêuNêuđưđượợccccááccccááchch phânphânloloạạiisuysuytimtim.. •• 2. 2. TrTrììnhnhbbààyyđưđượợcc ccááccbibiệệnnphphááppththííchchnghinghi

ccủủaatimtim..

•• 3. 3. TrTrììnhnhbbààyyđưđượợcccơcơchchếếccááccbibiểểuuhihiệệnnccủủaa

suysuytimtimtrtrááiivvààsuysuytimtimphphảảii..

•• 4. 4. NêuNêuđưđượợcccơcơchchếếvvààhhậậuuququảảccủủaacaocaohuyhuyếếtt

áápp..

oxy, chchấấtt dinhdinh dưdưỡỡngng chocho ttếế bbààoo, , mmụụ,, cơcơ

•• I. I. ĐĐạạii cương cương •• -- HHệệ tutuầầnn hohoàànn ggồồmm timtim vvàà hhệệ mmạạchch.. •• -- NhiNhiệệmm vvụụ: : •• cung cung ccấấpp oxy, quanquan. .

•• MangMang ccỏỏcc chchấấtt do do ttếế bbààoo đđààoo ththảảii.. •• ĐưaĐưa hormon hormon ttớớii ccỏỏcc tuytuyếếnn..

trong đđóó hhệệ

•• SuySuy tutuầầnn hohoàànn llàà ttììnhnh trtrạạngng bbệệnhnh lýlý trong không còncòn khkhảả năng

cung ccấấpp chocho năng cung theo nhunhu ccầầuu, , gâygây rrốốii loloạạnn

tutuầầnn hohoàànn không cơcơ ththểể lưlượợngng mmááuu theo traotrao đđổổii chchấấtt gigiữữaa ttếế bbààoo vvàà mmááuu..

quan.. thân, , cơcơ quan

, do mmạạchch, do : do timtim, do nguyên , do nguyên

•• CCóó nhinhiềềuu ccááchch phân phân loloạạii suysuy tutuầầnn hohoàànn:: : I, II, III, IV. + Theo mmứứcc đđộộ: I, II, III, IV. + Theo + Theo phphạạmm vi: vi: totoàànn thân + Theo + Theo didiễễnn bibiếếnn: : ccấấpp , , mãnmãn.. + Theo + Theo cơcơ chchếế: do + Theo nhân ngongoààii tutuầầnn hohoàànn.. nhân

•• II. II. SuySuy tutuầầnn hohoàànn do do timtim •• 1. 1. KhKhảả năngnăng ththớớchch nghinghi ccủủaa timtim.. •• 1.1.

1.1. TăngTăng nhnhịịpp: : llàà bibiệệnn phphỏỏpp xxảảyy rara ssớớmm nhnhấấtt vvỡỡ liliờờnn quanquan đđếếnn phphảảnn xxạạ ththầầnn kinhkinh. . •• CCúú 3 3 phphảảnn xxạạ llààmm timtim đđậậpp nhanh nhanh:: -- PhPhảảnn xxạạ MareyMarey: : ngunguồồnn kkớớchch ththớớchch llàà ttỡỡnhnh trtrạạngng gigiảảmm

ỏỏpp ởở xoang xoang ccảảnhnh vvàà cung cung đđộộngng mmạạchch chchủủ..

Bainbridge: khikhi tăngtăng ỏỏpp llựựcc nhnhĩĩ phphảảii..

-- PhPhảảnn xxạạ Bainbridge: -- PhPhảảnn xxạạ AlamAlam--Smirk: Smirk: khikhi thithiếếuu oxy oxy cơcơ timtim..

: do tăng

tăng nhnhịịpp nhnhờờ cơcơ chchếế ththầầnn kinhkinh nhanh vvàà nhnhạạyy. . ĐâyĐây llàà bibiệệnn phpháápp ththííchch

••  ưuưu điđiểểmm: do nênnên rrấấtt nhanh nghi đđầầuu tiêntiên ccủủaa cơcơ ththểể.. nghi

••  NhưNhượợcc điđiểểmm: : TăngTăng nhnhịịpp llààmm ththìì tâmtâm trương trương ngngắắnn llạạii, , timtim íítt ccóó ththờờii giangian nghnghỉỉ vvàà tutuầầnn hohoàànn vvàànhnh gigiảảmm..

ThThìì tâmtâm trương

••

trương ngngắắnn nênnên mmááuu cung lưlượợngng timtim, , lưulưu

hhúútt vvềề ththấấtt chưa chưa đđủủ, , llààmm cung lưlượợngng timtim gigiảảmm, , hihiệệuu susuấấtt kkéémm..

tăng nhnhịịpp ccààngng nhanh nhanh vvàà kkééoo ddààii

•• CuCuốốii ccùùngng nnếếuu tăng ddẫẫnn đđếếnn timtim suysuy

•• 1.2. 1.2. DãnDãntimtim •• LLàà ttììnhnh trtrạạngng ttếế bbààoo cơcơ timtim ddààii rara llààmm tăngtăng dung

dung ttííchch bubuồồngng timtim vvàà ssợợii cơcơ timtim ssẽẽ co co llạạii vvớớii áápp llựựcc mmạạnhnh hơnhơn ((đđịịnhnh luluậậtt Frank

Starling) Frank--Starling) ••  ưuưu điđiểểmm: : DãnDãn timtim lưlượợngng mmááuu chchứứaa trong

tăng trong ththấấtt tăng ggấấpp nhinhiềềuu llầầnn so so vvớớii bbììnhnh thưthườờngng. . BiBiệệnn phpháápp nnààyy ttốốtt tăng tăng nhnhịịpp. . KKếếtt hhợợpp gigiữữaa dãndãn timtim vvàà tăng hơnhơn so so vvớớii tăng nhnhịịpp ssẽẽ gigiúúpp lưulưu lưlượợngng tăng

tăng 66--10l10lầần.n.

••  NhưNhượợcc điđiểểmm: : ĐòiĐòi hhỏỏii phphảảii ccóó ththờờii giangian, , ququáá mmộộtt gigiớớii

hhạạnn nnààoo đđóó ssẽẽ mâumâu thuthuẫẫnn vvớớii tăng

tăng nhnhịịpp..

•• DãnDãn ququáá gigiớớii hhạạnn chocho phphéépp llààmm cơcơ timtim nhnhẽẽoo, , mmấấtt

trương llựựcc, co trương

, co bbóópp gigiảảmm, , lưulưu lưlượợngng gigiảảmm..

song lưulưu

•• 1.3. 1.3. PhPhììđđạạiitimtim •• LLàà ttììnhnh trtrạạngng mmỗỗii ssợợii cơcơ timtim to to rara song không tăng

tăng lênlên. . PhPhìì đđạạii llààmm khkhảả

lưlượợngng ssợợii cơcơ không cung năng co co bbóópp khokhoẻẻ, , ttốốngng đưđượợcc nhinhiềềuu mmááuu, , cung năng tăng.. lưlượợngng timtim tăng

••  NhưNhượợcc điđiểểmm: : PhPhìì đđạạii 0,80,8--1% 1% trtrọọngng lưlượợngng cơcơ

ththểể ththìì ttốốtt. .

•• PhPhìì đđạạii ququáá mmứứcc ddẫẫnn đđếếnn timtim kkéémm đưđượợcc nuôi nuôi dưdưỡỡngng, , kkéémm ddẫẫnn truytruyềềnn, , vvàà kkéémm ttựự ssửửaa chchữữaa. . HHậậuu ququảả, , thothoááii hohoáá cơcơ timtim, , xơxơ hohoáá cơcơ timtim..

•• 2. 2. SuySuy timtim.. •• 2.1. 2.1. ĐĐịịnhnhnghnghĩĩaa: : llàà ttììnhnh trtrạạngng cơcơ timtim mmấấtt mmộộtt năng co co bbóópp đđểể đđảảmm bbảảoo

phphầầnn hay hay totoàànn bbộộ khkhảả năng lưulưu lưlượợngng mmááuu đđúúngng nhunhu ccầầuu ccủủaa cơcơ ththểể..

•• 2.2. 2.2. PhõnPhõn loloạạii:: •• 2.2.1 Theo 2.2.1 Theo lõmlõm ssààngng: : Theo mmứứcc đđộộ bbệệnhnh: : -- Theo

•• đđộộ I: I: khikhi timtim vvẫẫnn đđáápp ứứngng đưđượợcc nhunhu ccầầuu ccấấpp mmááuu, , trtrừừ

nhunhu ccầầuu ttốốii đađa

không ccấấpp đưđượợcc lưlượợngng mmááuu ttốốii thithiểểuu ddùù

•• đđộộ II: II: khkhóó ththởở khikhi laolao đđộộngng nhnhẹẹ •• đđộộ III: III: khkhóó ththởở khikhi ttựự phphụụcc vvụụ •• đđộộ IV: IV: timtim không cơcơ ththểể hohoàànn totoàànn nghnghỉỉ..

Theo giaigiai đođoạạnn bbệệnhnh: : ccóó suysuy ccấấpp vvàà suysuy mmạạnn. .

Theo gigiảảii phphẫẫuu: : suysuy timtim trtrỏỏii ,,suysuy timtim phphảảii, , suysuy timtim

•• -- Theo nhanh SuySuy ccấấpp: : đđộộtt ngngộộtt vvàà didiễễnn bibiếếnn nhanh SuySuy mmạạnn: : suysuy ddầầnn vvàà kkééoo ddààii •• -- Theo totoàànn bbộộ..

2.2.2 Theo chuy chuyểểnn hohoáá: :

•• 2.2.2 Theo ••

năng lưlượợngng: : -- SuySuy timtim do do gigiảảmm ssảảnn xuxuấấtt năng đâyđây llàà cơcơ chchếế hohoáá sinhsinh hay hay ggặặpp nhnhấấtt vvàà chchủủ yyếếuu llàà do do thithiếếuu oxy oxy trong trong ttếế bbààoo cơcơ timtim

••

năng lưlượợngng cơcơ -- SuySuy timtim do do kkéémm ddựự trtrữữ năng chchếế chchủủ yyếếuu llàà do do rrốốii loloạạnn câncân bbằằngng K+ (K+ (mmấấtt, , gigiảảmm), Na+ (

), Na+ (ttííchch đđọọngng) ) trong -- SuySuy timtim do do không trong ttếế bbààoo cơcơ timtim.. năng không ssửử ddụụngng đưđượợcc năng

••

lưlượợngng..

2.2.3 Theo cơcơ chchếế bbệệnhnh sinhsinh::

tăng hhậậuu

•• 2.2.3 Theo •• -- SuySuy timtim do do ququáá ttảảii: : TăngTăng titiềềnn ttảảii, , tăng

ttảảii..

thân cơcơ timtim: do

•• -- SuySuy timtim do do bbệệnhnh lýlý bbảảnn thân

không do do đđộộngng mmạạchch vvàànhnh, do : do đđộộngng , do rrốốii

mmạạchch vvàànhnh, , không loloạạnn ddẫẫnn truytruyềềnn

chung gâygây suysuy timtim.. Nguyên nhân

nhân chung Không do do mmạạchch vvàànhnh::

, co ththắắtt..

•• 2.3 2.3 Nguyên •• -- Không + Tim bbịị ququáá ttảảii kkééoo ddààii + Tim + + BBệệnhnh lýlý ccủủaa timtim + + GiGiảảmm khkhốốii lưlượợngng tutuầầnn hohoàànn chung chung quan khkháácc + + BBệệnhnh lýlý ccủủaa mmộộtt ssốố cơcơ quan •• -- Do Do mmạạchch vvàànhnh: : hhẹẹpp, , ttắắcc, co

nguyên nhân nhân llààmm rrốốii loloạạnn chuy

•• TTấấtt ccảả ccáácc nguyên

chuyểểnn trong ttếế bbààoo cơcơ timtim, , ttếế bbààoo cơcơ timtim thithiếếuu hohoáá trong năng lưlượợngng hohoạạtt đđộộngng đđềềuu ddẫẫnn đđếếnn suysuy timtim.. năng

2.4. CơCơ chchếế mmộộtt ssốố rrốốii loloạạnn khi khi suysuy timtim..

dòng chchảảyy

•• 2.4. •• -- GiGiảảmm lưulưu lưlượợngng timtim •• -- TăngTăng ththểể ttííchch mmááuu •• -- GiGiảảmm ttốốcc đđộộ dòng •• -- ThayThay đđổổ huyhuyếếtt áápp: : huyhuyếếtt áápp đđộộngng mmạạchch gigiảảmm, , tăng.. huyhuyếếtt áápp ttĩĩnhnh mmạạchch tăng •• -- CôngCông vvàà hihiệệuu susuấấtt gigiảảmm..

huyÕt ¸¸p, p,

•• 2.5 2.5 CơCơchchếếbibiểểuuhihiệệnnccủủaasuysuytimtimtrtrááii.. •• 2.5.1. 2.5.1. NguyênNguyênnhânnhân •• -- LLùùcc cc¶¶nn llíínn ëë ®¹®¹i i tutuÇÇnn hohoµµnn: : bbÖÖnhnh caocao huyÕt

hhÑÑpp ®®ééngng mm¹¹ch ch chchññ, , eoeo ®®ééngng mm¹¹ch ch chchññ......

thÊt trtr¸¸ii ququ¸¸ nhiÒu nhiÒu: : hhëë

•• -- QuQu¸¸ tt¶¶ii ththÓÓ tÝchtÝch do do mm¸¸uu vÒvÒ thÊt van ®®ééngng mm¹¹ch ch chchññ

van haihai ll¸¸, , hhëë van van

cung lưlượợngng timtim ththấấpp vvàà ứứ mmááuu titiểểuu

•• 2.5.2. 2.5.2. BiBiểểuuhihiệệnn •• BiBiểểuu hihiệệnn llàà cung

tutuầầnn hohoàànn::

•• -- KhKhóó ththởở: : llúúcc đđầầuu khkhóó ththởở khikhi ggắắngng ssứứcc sausau

xuyên, , khkhóó ththởở llàà bibiểểuu hihiệệnn hay hay

, do oxy oxy do lưulưu lưlượợngng timtim gigiảảmm, do oxy

qua mmààngng phphếế nang nang vvààoo maomao

•• + Do

tichs ssốốngng gigiảảmm, do , do vvậậyy phphổổii vvàà ttổổ

khkhóó ththởở thưthườờngng xuyên theo cơcơ chchếế:: ggặặpp nhnhấấtt theo •• + Do + Do thithiếếuu oxy do khuyếếchch ttáánn qua khuy mmạạchch phphổổii gigiảảmm.. + Do ứứ mmááuu phphổổii, , phphổổii mmấấtt ttíínhnh co co bbóópp đđàànn hhồồii dung tichs nênnên dung chchứứcc thithiếếuu oxy.oxy.

•• -- Hen Hen timtim: : llàà nhnhữữngng cơncơn khkhóó ththởở mmạạnhnh xxảảyy rara

ban đêmđêm do do vaivai tròtrò dâydây ththầầnn kinhkinh phphếế vvịị

xung trong gigiấấcc ngngủủ gâygây xung

vvààoo ban tăng cưcườờngng hohoạạtt đđộộngng trong tăng huyhuyếếtt phphổổii vvàà co co ththắắtt cơcơ trơntrơn phphếế ququảảnn..

-- PhPhùù phphổổii ccấấpp: : llàà hihiệệnn tưtượợngng chchấấtt ddịịchch ởở

••

nang nhiên trtràànn vvààoo phphếế nang nhân khkhóó ththởở ddữữ ddộộii nhưnhư chchếếtt đuđuốốii

maomao mmạạchch phphổổii đđộộtt nhiên llààmm bbệệnhnh nhân trêntrên ccạạnn. .

•• -- CCáácc bibiểểuu hihiệệnn khkháácc: : gigiảảmm huyhuyếếtt áápp, , rrốốii loloạạnn

nhnhịịpp ththởở, , trtràànn ddịịchch phphếế mmạạcc..

•• CơCơ chchếế phphùù phphổổii cÊpcÊp :: •• timtim trtrááii suysuy, , timtim phphảảii bbììnhnh thưthườờngng, , bbấấtt chchợợtt

hay do ggắắngng ssứứcc) ) (do kkííchch ththííchch hay do

tăng ttíínhnh

tương vvàà mmááuu thothoáátt vvààoo phphếế nang, , ứứ nưnướớcc ởở phphổổii

tăng hohoạạtt đđộộngng (do tăng đđẩẩyy mmộộtt lưlượợngng mmááuu ququáá nhinhiềềuu lênlên phphổổii mmàà timtim không kkịịpp ttốốngng mmááuu điđi kkếếtt hhợợpp vvớớii ttììnhnh trtrááii không trtrạạngng thithiếếuu oxy oxy llààmm maomao mmạạchch phphổổii tăng ththấấmm, do , do đđóó huyhuyếếtt tương nang gâygây trtràànn ddịịchch phphếế nang nang gâygây nênnên ccáácc rales rales ưướớtt..

2.6.1. NguyNguyªªnn nhnh©©nn

-- QuQu¸¸ tt¶¶ii ththÓÓ tÝchtÝch ((llçç thth««ngng ®¹®¹ii--titiÓÓu u tutuÇÇnn hohoµµnn, ,

•• 2.6. 2.6. CơCơchchếếbibiểểuuhihiệệnnsuysuytimtimphphảảii •• 2.6.1. •• -- LLùùcc cc¶¶nn ëë phphææii (x(x¬¬ phphææii, , hhÑÑpp ®®ééngng mm¹¹ch ch phphææii) ) ••

thth««ngng liliªªnn thÊt thÊt, , liliªªnn nhnhÜÜ

•• 2.6.2. 2.6.2. BiBiểểuuhihiệệnn: : chchủủ yyếếuu ởở ngongoạạii biênbiên do do ứứ vvàà

tăng áápp llựựcc hhệệ ttĩĩnhnh mmạạchch.. tăng

tăng ssẽẽ gâygây ứứ

•• -- GanGan to: mmááuu trong

to: huyhuyếếtt áápp ttĩĩnhnh mmạạchch tăng trong gangan llààmm gangan to to rara..

•• -- PhPhùù ngongoạạii biênbiên: : phphùù mmềềmm, , ththấấpp do do tăng

hormon gigiữữ nưnướớcc gigiữữ

tăng áápp llựựctctĩĩnhnh mmạạchch ngongoạạii vi. vi. MMặặtt khkháácc, , phphùù còncòn do do protein, gigiữữ nưnướớcc ((gangan bbịị bbệệnhnh llààmm gigiảảmm ttổổngng protein, chuyểểnn hhóóaa hormon gigiảảmm chuy ,...). mumuốốii,...).

tăng caocao

•• -- TTíímm dada vvàà niêmniêm mmạạcc do do ttỷỷ llệệ HbHb khkhửử tăng

>5g/l ởở maomao mmạạchch. . SuySuy timtim nhnhẹẹ chchỉỉ ttíímm ởở môimôi >5g/l vvàà đđầầuu chi, thân.. chi, nnặặngng ttíímm totoàànn thân

: do lưulưu lưlượợngng mmááuu qua qua ththậậnn gigiảảmm..

tăng.. trương tăng

•• -- ThiThiểểuu niniệệuu: do •• -- HuyHuyếếtt áápp tâmtâm trương

III. SuySuy tutuầầnn hohoàànn do do mmạạchch

thương thưthườờngng ởở

•• III. •• 1. 1. XơXơ vvữữaa đđộộngng mmạạchch •• ThưThườờngng ggặặpp ởở ngưngườờii caocao tutuổổii, , ttổổnn thương

nnộộii mmạạcc đđộộngng mmạạchch llớớnn vvàà vvừừaa..

•• XơXơ vvữữaa đđộộngng mmạạchch llàà ttỡỡnhnh trtrạạngng vvỏỏchch mmạạchch ddààyy llờờnn, ,

cholesterol vvààoo llớớpp ỏỏoo trong trong gõygõy ttổổnn

do do llắắngng đđọọngng cholesterol thương thothoỏỏii hohoỏỏ,, loloạạnn dưdưỡỡngng, , trtrờờnn đđúú ssẽẽ llắắngng đđọọngng thương Ca++, viviờờmm, , loloộộtt, , ssựựii, , huyhuyếếtt khkhốốii, , hhẹẹpp llũũngng mmạạchch, , Ca++, mmạạchch khkhụụngng co co ddóónn đưđượợcc bbỡỡnhnh thưthườờngng trưtrướớcc nhnhữữngng bibiếếnn đđổổii sinhsinh lý,lý, bbệệnhnh lý.lý.

•• CơCơ chchếế bbệệnhnh sinhsinh: : xơxơ vvữữaa đđộộngng mmạạchch llàà do do chuyểểnn hohoáá lipoprotein. Lipoprotein lipoprotein. Lipoprotein llàà protein, llààmm nhinhiệệmm vvụụ

lipid vvớớii protein,

lipid vvàà ccáácc chchấấtt hohoàà tan trong tan trong

rrốốii loloạạnn chuy phphứứcc chchấấtt ccủủaa lipid chuyểểnn lipid vvậậnn chuy lipid. lipid.

lipoprotein theo theo kkííchch thưthướớcc, , ttỷỷ

•• CCóó ththểể phân

, VLDL, Chylomicron, VLDL,

phân loloạạii lipoprotein trtrọọngng. . §§iiệệnn didi đđểể đưđượợcc: : Chylomicron IDL, LDL, HDL IDL, LDL, HDL

receptor đđặặcc hihiệệuu hohoặặcc chchếế đđộộ ănăn

cholesterol vưvượợtt ququáá nhunhu ccầầuu ttốốii đađa

•• KhiKhi thithiếếuu ccáácc receptor ququáá nhinhiềềuu cholesterol ccủủaa ttếế bbààoo ththìì LDLLDL--C C ssẽẽ ttííchch ttụụ ởở ththàànhnh mmạạchch gâygây xơxơ vvữữaa đđộộngng mmạạchch..

•• -- BiBiếếnn chchứứngng vvàà titiếếnn tritriểểnn: : •• mmạạchch kkéémm bbềềnn, , kkéémm khkhảả năngnăng đđàànn hhồồii ddễễ ddẫẫnn

đđếếnn tai

tai bibiếếnn vvỡỡ mmạạchch mmááuu..

•• LòngLòng đđộộngng mmạạchch hhẹẹpp llạạii do do ccáácc mmảảngng xơxơ vvữữaa

nênnên lưlượợngng mmááuu đđếếnn nuôi

nuôi ccáácc mômô gigiảảmm ssúútt. .

•• HHììnhnh ththàànhnh huyhuyếếtt khkhốốii ttạạii nơinơi xơxơ vvữữaa llààmm lòng lòng

bong rara trôi

dòng trôi theotheo dòng

mmạạchch ccààngng hhẹẹpp, , khikhi bong mmááuu ccóó ththểể gâygây ttắắcc đđộộtt ngngộộtt nhinhiềềuu nơinơi..

(HA) Tăng huyhuyếếtt áápp (HA)

•• 2. 2. Tăng •• 2.1. 2.1. ĐĐịịnhnhnghnghĩĩaa: : ởở ngưngườờii trưtrưởởngng ththàànhnh đođo

ngơi ttừừ 1010--15 15 phphúútt

140mmHg vvàà hohoặặcc 90 mmHg ththìì ccóó ththểể nnóóii trương  90 mmHg

huyhuyếếtt áápp 2 2 llầầnn sausau khikhi nghnghỉỉ ngơi nnếếuu huyhuyếếtt áápp tâmtâm thuthu  140mmHg huyhuyếếtt áápp tâmtâm trương tăng huyhuyếếtt áápp.. llàà tăng

HA = Q  R R

•• 2.2. 2.2. CơCơchchếếbbệệnhnhsinhsinhccủủaatăngtănghuyhuyếếttáápp •• HA = Q •• Q: Q: cung cung lưlượợngng timtim •• R: R: ssøøcc cc¶¶nn ngongo¹¹i vi i vi

nguyênnhânnhângâygâytăngtănghuyhuyếếtt

•• 2.3. 2.3. PhânPhânloloạạiivvàànguyên

áápp

•• 2.3.1. 2.3.1. BBệệnhnh caocaohuyhuyếếttáápp: : TTứứcc caocao huyhuyếếtt áápp tiêntiên

90%. TrưTrườờngng

không ttììmm ththấấyy nguyên

nguyên nhânnhân..

cung lưlượợngng timtim trong

tăng cung

trong caocao

angiotensin: : hhệệ ththốốngng

phpháátt, , caocao huyhuyếếtt áápp vôvô căncăn, , chichiếếmm 8080--90%. hhợợpp nnààyy thưthườờngng không -- MMộộtt ssốố cơcơ chchếế gâygây tăng nguyên phpháátt:: huyhuyếếtt áápp nguyên •• + + VaiVai tròtrò natri natri: : •• + + VaiVai tròtrò ccủủaa hhệệ ththốốngng renin

renin -- angiotensin trong điđiềềuu hohoàà huyhuyếếtt áápp vvàà câncân bbằằngng

nnààyy ccóó vaivai tròtrò trong natri. . natri

•• + + VaiVai tròtrò hhệệ ththốốngng ththầầnn kinhkinh giaogiao ccảảmm: : hhầầuu hhếếtt ccáácc

nguyên phpháátt ((áácc ttíínhnh) ) ởở

tăng catecholamin

tương.. catecholamin huyhuyếếtt tương

trưtrườờngng hhợợpp caocao huyhuyếếtt áápp nguyên ngưngườờii trtrẻẻ tutuổổii đđềềuu ccóó tăng •• + + VaiVai tròtrò stress: stress:

nhân llààmm tăng trong tăng ssứứcc ccảảnn ngongoạạii vi vi trong

•• -- CCáácc ttáácc nhân

caocao huyhuyếếtt áápp nguyên nguyên phpháátt::

••

năng vvậậnn chuy

nguyên phpháátt + + MMààngng ttếế bbààoo: : caocao huyhuyếếtt áápp nguyên thưthườờngng ccóó nhnhữữngng bbấấtt bbììnhnh thưthườờngng ccủủaa mmààngng ttếế bbààoo, , rrốốii loloạạnn khkhảả năng chuyểểnn ccáácc chchấấtt ion Na+, K+, Ca++). ((nhnhấấtt llàà traotrao đđổổii ccáácc ion Na+, K+, Ca++).

••

+ + PhPhìì đđạạii ththàànhnh mmạạchch: : ttếế bbààoo cơcơ trơntrơn ccủủaa tăng ssảảnn xuxuấấtt ccáácc yyếếuu

tăng natri, , tăng

ththàànhnh mmạạchch bbịị phphìì đđạạii do do tăng ttốố tăng titiếếtt catecholamin tăng trưtrưởởngng khikhi rrốốii loloạạnn traotrao đđổổii natri , insulin. angiotensin, insulin.

••

insulin) ccóó ttỷỷ llệệ caocao mmắắcc

catecholamin, , angiotensin insulin: + + TrTrạạngng ththááii bbééoo phphìì, , khkháángng insulin: nhnhữữngng ngưngườờii bbééoo phphìì ((nhnhấấtt llàà bbééoo phphìì nnửửaa trêntrên cơcơ ththểể -- bbééoo do do tăng tăng insulin) bbệệnhnh caocao huyhuyếếtt áápp. .

: hay caocao huyhuyếếtt

•• 232. Cao

nguyên nhân nhân, ,

nguyên nhân nhân sausau::

232. Cao huyhuyếếttáápptritriệệuuchchứứngng: hay áápp ththứứ phpháátt, , caocao huyhuyếếtt áápp ccóó nguyên 20%. chichiếếmm 1010-- 20%. •• GGồồmm ccáácc nguyên ••

 Do Do ththậậnn: : CCáácc bbệệnhnh ccủủaa ththậậnn gâygây thithiếếuu mmááuu ththậậnn: : ViêmViêm ccầầuu ththậậnn ccấấpp, , mmạạnn; ; hhẹẹpp đđộộngng mmạạchch ththậậnn, , nhnhồồii mmááuu ththậậnn,..,..

chuyểểnn hhóóaa cholesterol cholesterol gâygây xơxơ vvữữaa

•• Do Do rrốốii loloạạnn chuy

trong , cholesterol ứứ đđọọngng llớớpp ááoo trong

đđộộngng mmạạchch, cholesterol tăng ththàànhnh mmạạchch llààmm chocho ttíínhnh đđàànn hhồồii kkéémm gâygây tăng huyhuyếếtt áápp..

•• Do Do nnộộii titiếếtt: : -- u u tuytuyếếnn thưthượợngng ththậậnn: u

aldosterol tiêntiên phpháátt, , phphìì đđạạii thưthượợngng ththậậnn

: u vvỏỏ Cushing, thưthượợngng ththậậnn ( ( bbệệnhnh vvàà hhộộii chchứứngng Cushing, cưcườờngng aldosterol bbẩẩmm sinhsinh); u ); u tutuỷỷ thưthượợngng ththậậnn

-- CưCườờngng gigiáápp trtrạạngng -- U U tuytuyếếnn yênyên

nguyên nhân

•• •• ••  NgoNgoààii rara, , còncòn ccóó ccáácc nguyên thai nghnghéénn, , hhởở van

nhinhiễễmm đđộộcc thai bbệệnhnh đađa hhồồngng ccầầuu, , đađa u u tutuỷỷ xương nhân khkháácc: : van đđộộngng mmạạchch chchủủ, , , .... xương, ....

•• 2.4. 2.4. HHậậuuqqủủaavvààbibiếếnnchchứứngngccủủaacaocaohuyhuyếếtt

áápp

•• -- SuySuy timtim: : caocao huyhuyếếtt áápp ccóó dãndãn timtim, , phphìì đđạạii ththấấtt tăng áápp llựựcc nhnhĩĩ trtrááivivàà maomao mmạạchch phphổổii. . DDầầnn tăng áápp llựựcc nhnhĩĩ phphảảii ttĩĩnhnh mmạạchch rrồồii

trtrááii, , tăng ddầầnn, , ddẫẫnn đđếếnn tăng suysuy timtim totoàànn bbộộ..

•• -- SuySuy vvàànhnh: : caocao huyhuyếếtt áápp llàà điđiềềuu kikiệệnn thuthuậậnn llợợii gâygây xơxơ vvữữaa đđộộngng mmạạchch vvàànhnh trtrááii, , gâygây co co ththắắtt mmạạchch vvàànhnh......ddẫẫnn đđếếnn nhnhồồii mmááuu cơcơ timtim..

năng, ,

•• -- LoLoạạnn nhnhịịpp timtim, , hhởở đđộộngng mmạạchch chchủủ cơcơ năng ,... mmạạchch mmááuu xơxơ ddễễ vvỡỡ,...

•• -- ThThậậnn: : suysuy ththậậnn do do thithiếếuu mmááuu, , ququáá trtrììnhnh llọọcc

ccầầuu ththậậnn gigiảảmm..

•• -- NãoNão: : nhnhẹẹ ththìì nhnhứứcc đđầầuu, , mmấấtt ngngủủ, , gigiảảmm laolao

,... đđộộngng trtríí óócc,...

•• NNặặngng ththìì nhnhũũnn nãonão, , xuxuấấtt huyhuyếếtt nãonão,...

,... gâygây vong.. nhinhiềềuu bibiếếnn chchứứngng: : liliệệtt nnửửaa ngưngườờii, , ttửử vong

•• -- MMắắtt: : ccóó ccảảmm gigiáácc ruruồồii bay,

mmùù do do phphùù gaigai ththịị, , xuxuấấtt huyhuyếếtt võng bay, gigiảảmm ththịị llựựcc, , ccóó khikhi ,... võng mmạạcc,...

huyÕt ¸¸p p ttèèii ®®a < 90mmHg hay a < 90mmHg hay ggÆÆpp trong Shock, trong Shock,

•• 3. 3. HHạạ huyhuyếếtt áápp •• KhiKhi huyÕt

truþtruþ mm¹¹ch, ch, ngÊtngÊt. .

•• 3.1. 3.1. TruTruỵỵtimtimmmạạchch ••  ĐĐịịnhnh nghnghĩĩaa: : llàà ttììnhnh trtrạạngng dãndãn đđộộtt ngngộộtt hhệệ

Trong llúúcc ccáácc chưa kkịịpp ccóó ttáácc ddụụngng, , ththìì huyhuyếếtt

0 mmHg. Tim llúúcc nnààyy bbóópp rrỗỗngng

mmạạchch, , đđặặcc bibiệệtt llàà hhệệ ttĩĩnhnh mmạạchch. . Trong cơcơ chchếế bbùù đđắắpp chưa áápp đãđã ttụụtt xuxuốốngng 0 mmHg. Tim nghiêm ccùùngng vvớớii ccáácc ddấấuu hihiệệuu thithiếếuu oxy oxy nãonão nghiêm trtrọọngng..

Nguyên nhân nhân vvàà cơcơ chchếế::

chuyểểnn

•• Nguyên •• -- NhiNhiễễmm khukhuẩẩnn, , nhinhiễễmm đđộộcc, , nhinhiễễmm toantoan chuy oxy,... đãđã ứứcc chchếế

trong ttììnhnh trtrạạngng thithiếếuu oxy,...

hohoáá trong trung tâmtâm vvậậnn mmạạchch.. trung

•• -- ThayThay đđổổii tưtư ththếế đđộộtt ngngộộtt: : đđặặcc bibiệệtt ởở nhnhữữngng nhân nnằằmm lâulâu, , cơcơ ththểể yyếếuu khikhi đđứứngng lênlên, , theo trtrọọngng lưlượợngng ddồồnn xuxuốốngng phphầầnn dưdướớii cơcơ

không lênlên nãonão

bbệệnhnh nhân mmááuu theo ththểể, , ởở ttĩĩnhnh mmạạchch nnộộii ttạạngng mmááuu không đưđượợcc..

nhanh vvàà nhinhiềềuu, ,

•• -- ChChọọcc ththááoo ddịịchch ổổ bbụụngng ququáá nhanh

thông gâygây thithiếếuu

gâygây rara dãndãn ququáá mmứứcc ccáácc mmạạchch mmááuu nnộộii ttạạngng nênnên gigiảảmm khkhốốii lưlượợngng mmááuu lưulưu thông mmááuu lênlên nãonão..

•• 32. 32. NgNgấấtt •• ĐĐịịnhnh nghnghĩĩaa: : llàà mmộộtt trtrạạngng ththááii bbệệnhnh lýlý do do ngưngườờii trong mmộộtt

bbệệnhnh mmấấtt tri tri gigiáácc mmộộtt ccááchch đđộộtt ngngộộtt trong nhưng thưthườờngng ttựự hhồồii phphụụcc.. ththờờii giangian ngngắắnn, , nhưng •• CơCơ chchếế vvàà titiếếnn tritriểểnn: do nguyên nhân : do mmộộtt nguyên

nhân nnààoo không lênlên đưđượợcc nãonão, , nãonão thithiếếuu oxy oxy đđộộtt

đđóó mmááuu không ngngộộtt..

nhân ccóó ccảảmm gigiáácc: : chochoáángng

•• TrưTrướớcc ngngấấtt bbệệnhnh nhân

chân taytay dãdã ddờờii, , totoáátt vváángng, , xâyxây xxẩẩmm mmặặtt mmũũii, , chân mmồồ hôihôi, , đauđau ngngựựcc......SauSau đđóó ngãngã vvậậtt xuxuốốngng, , bbấấtt ,... ttỉỉnhnh, , đđồồngng ttửử dãndãn, , ththởở yyếếuu,...

Nguyên nhânnhân::

: + HưngHưng phphấấnn ththầầnn kinhkinh X X llààmm chchậậmm nhnhịịpp, , hhạạ

nhanh, , suysuy timtim, , cơcơ timtim không

không đđẩẩyy đđủủ mmááuu

van đđộộngng mmạạchch chchủủ, , hhẹẹpp haihai lláá..

••  Nguyên •• -- Do Do timtim: + huyhuyếếtt áápp.. + Do rrốốii loloạạnn ddẫẫnn truytruyềềnn nhnhĩĩ ththấấtt llààmm timtim đđậậpp chchậậmm, , + Do nãonão thithiếếuu oxy.oxy. + + LoLoạạnn nhnhịịpp nhanh lênlên nãonão.. + + HHởở van •• -- NgoNgoààii timtim: :

trương llựựcc mmạạchch

+ + KhiKhi đauđau đđớớnn ququáá, , llợợ hãihãi ququáá gâygây ứứcc chchếế vvỏỏ nãonão, , dãndãn mmạạchch.. + + ThayThay đđổổii tưtư ththếế ởở nhnhữữngng ngưngườờii ccóó trương yyếếuu, , phphảảnn ứứngng ththầầnn kinhkinh chchậậmm.. + Cao huyhuyếếtt áápp, , phphììnhnh đđộộngng mmạạchch nãonão gâygây ccảảnn trtrởở + Cao mmááuu ttừừ timtim lênlên nãonão..

nguyên nhân nhân nnààoo ssốốcc đđềềuu phphảảnn áánhnh

•• 33. 33. SSốốcc •• BBấấtt kkểể do do nguyên

ttììnhnh trtrạạngng suysuy gigiảảmm ccủủaa hhệệ ththốốngng tutuầầnn hohoàànn trong duyduy trtrìì tưtướớii mmááuu ttổổ chchứứcc vvàà đđảảmm bbảảoo ssựự trong năng ttếế bbààoo bbììnhnh thưthườờngng. . TTììnhnh hohoạạtt đđộộngng chchứứcc năng trtrạạngng nnààyy đưđượợcc ththểể hihiệệnn trêntrên lâmlâm ssààngng bbằằngng ttụụtt huyhuyếếtt áápp, , phphốốii hhợợpp vvớớii ccáácc ddấấuu hihiệệuu gigiảảmm tưtướớii không xxửử trtríí đđúúngng vvàà hihiệệuu mmááuu ttổổ chchứứcc. . NNếếuu không năng ququảả, , ttììnhnh trtrạạngng ssốốcc ssẽẽ gâygây rrốốii loloạạnn chchứứcc năng chuyểểnn hhóóaa ttếế bbààoo. . CuCuốốii ccùùngng ttếế bbààoo, , rrốốii loloạạnn chuy llàà ttổổnn thương thương ttếế bbààoo không không hhồồii phphụụcc..