BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG
VIỆN Y HỌC CỔ TRUYỀN QUÂN ĐỘI
ĐINH QUỐC HƯNG
NGHIÊN CU TÁC DNG CA VIÊN NANG CNG
NHẤT GAN LINH TRONG ĐIỀU TR XƠ GAN
TN THC NGHIM LÂM SÀNG
Chuyên ngành: Y học cổ truyền
Mã số: 9720115
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
HÀ NỘI – 2025
Công trình được hoàn thành tại Viện Y học cổ truyền Quân đội
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Phạm Xuân Phong
2. PGS. TS. Nguyễn Tiến Thịnh
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Viện
vào hồi: giờ ngày tháng năm
Có th tìm hiu lun án ti:
1. Thư viện Quc Gia
2. Thư viện Vin Y hc c truyền Quân đội
DANH MC CÁC CÔNG TRÌNH CA TÁC GI
ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUN ÁN
1. Đinh Quốc Hưng, Phạm Xuân Phong, Xuân Minh cộng
sự (2023), “Nghiên cứu độc tính cấp và độc tính bán trường diễn
của viên nang cứng Nhất gan linh trên động vật thực nghiệm”.
Tạp chí Y học Việt Nam, Tập 532, Tháng 11- Số 2, 308-313.
2. Đinh Quốc Hưng, Bùi Thị Thu Hà, Nguyễn Thị Thanh Hằng
cộng sự (2023), “Nghiên cứu xây dựng mô hình xơ gan đánh
giá tác dụng của viên nang cứng Nhất gan linh trên động vật
thực nghiệm”. Tạp chí y dược học quân sự, Vol 48, Số chuyên
đề Dược học tháng 11 năm 2023, 129-141.
3. Quoc Hung Dinh, Xuan Phong Pham, Thi Tuyet Nhung Tran, et
al (2024), “Isolation and Characterization of Anti-Inflammatory
Compounds from Radix bupleuri”, Tropical Journal of Natural
Product Research, August 2024; 8(8): 8212-8216.
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tính cp thiết lun án
gan bệnh lý mn tính ph biến ti Vit Nam thế gii, gây
hóa lan tỏa, hình thành nt tân to, dẫn đến suy gim chc năng gan,
tăng áp lực tĩnh mạch ca nhiu biến chng nguy hiểm như xuất
huyết tiêu hóa, bệnh não gan, ung thư gan.
Y hc hiện đại (YHHĐ) điều tr theo hướng kim soát nguyên nhân,
làm chm tiến triển, điều tr biến chng ghép gan khi cn. Y hc c
truyn (YHCT) xếp gan vào các chứng “hoàng đản”, “hiếp thống”,
“c trướng”, “tích tụ” điều tr theo các pháp như can khí, hot
huyết hóa , kin t, li thp, thanh nhit giải độc.
Xu hướng kết hp YHHĐ YHCT ngày càng được quan tâm
nhm nâng cao hiu qu gim tác dng ph. Mt s bài thuc
dược liệu như Nhất quán tiễn, Trư linh thang, Sài hồ can thang, Sài
hồ, Hoàng bá, Sinh địa, Nhân trn, Phục linh, Cà gai leo đã đưc chng
minh có tác dng bo v gan, chng viêm, hn chế xơ hóa.
Bài thuc Nhất gan linh được xây dựng trên sở kế tha phát
trin t hai bài thuc c phương Nhất quán tiễn Trư linh thang, đã
được nghiên cu nhm tối ưu hiệu qu điều tr, gim tiến triển gan
hn chế tác dng không mong mun. Để thun tin cho s dng
nghiên cu, bài thuốc đã được bào chế dưới dng viên nang cng.
Nhằm đánh giá tính an toàn hiệu qu ca viên nang cng Nht gan
linh, nghiên cứu này được tiến hành vi các mc tiêu sau:
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu 1. Xác định độc tính cp và đc tính bán trưng din ca viên
nang cng Nht gan linh tn thc nghim.
Mc tiêu 2. Đánh g c dụng bo v tế o gan ca viên nang cng Nht
gan linh và hai v thuc Sài h, Hoàng bá trên mô hình xơ gan thc nghim.
Mc tu 3: Đánh giá tác dng điều tr bnh nn xơ gan của viên nang
cng Nht gan linh trên m ng.
3. Ý nghĩa thực tin và những đóng góp mới ca lun án
Viên nang Nhất gan linh được bào chế t bài thuc Nht gan linh
dưới dng viên nang cứng, giúp tăng tính tiện li khi s dng, bo qun
2
vn chuyển, đồng thời đảm bo tính ổn định của dược chất tăng
ng kh năng hấp thu. Trong nghiên cu, Sài h (quân dược ca bài
thuc Nhất gan linh) đã được phân lập xác định cha saikosaponin
D, đây hoạt cht có tác dng chng viêm mnh nht. Nh s kết hp
ca Sài h cùng các dược liu khác, Nht gan linh tác dng bo v
gan, làm chậm quá trình xơ hóa và hỗ tr điều tr xơ gan.
Kết qu nghiên cu thc nghim và lâm sàng đã khẳng định:
Viên nang cng Nht gan linh an toàn khi s dụng, không gây đc
tính cấp độc tính bán trường din trên thc nghim. Không ghi nhn
tác dng không mong mun trên lâm sàng.
Trên hình gan thực nghim, Nht gan linh giúp hn chế tn
thương tế bào gan, gim mức độ hóa trên chuột nht trắng gây
gan bng carbon tetrachloride (CCl).
Trên bệnh nhân gan giai đon Child-Pugh A, B, Nht gan linh
cho thy hiu qu rt trong vic ci thin triu chng lâm sàng, gim
men gan, làm chm tiến triển hóa gan. Đặc bit, bài thuc tác
dụng ưu thế trên bnh nhân thuc th bnh Can ut t Can thận
âm hư theo YHCT.
4. Cu trúc ca lun án: Lun án gm 136 trang, ngoài phn đặt vn
đề 2 trang, kết lun và kiến ngh 3 trang, luận án có 4 chương
Chương 1: Tổng quan 33 trang
Chương 2: Cht liệu, đối ợng phương pháp nghiên cứu 20 trang
Chương 3: Kết qu nghiên cu 38 trang
Chương 4: Bàn luận 40 trang
39 bng, 9 biểu đồ, 3 đ, 7 hình nh, 6 ph lc, 141 tài liu
tham kho (44 tiếng Vit, 82 tiếng Anh, 15 tiếng Trung).
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN
1.1. Tổng quan về xơ gan theo Y học hiện đại
1.1.1. Chẩn đoán, cơ chế bnh sinh của xơ gan
Chẩn đoán gan da vào lâm sàng, xét nghim, chẩn đoán hình
nh bnh hc. Bệnh thường biu hin qua hi chng suy tế bào
gan và hi chứng tăng áp lực tĩnh mạch ca. Cn lâm sàng bao gm xét