Sử ký
ử ầ
ử
ộ
ấ
• “S ký” là b thông s đ u tiên l y
ậ ị
ử nhân v t l ch s làm trung tâm.
ỷ
ế
ể • 12 b n k , 10 bi u ,8 sách, 30 th gia, ổ
ả ệ
ộ ệ , t ng c ng 130 thiên.
t truy n
70 li
•
ự ệ ừ ờ ả
ế ế đ i Hoàng Đ đ n ố 3000
Ghi chép s vi c t ế ờ Vũ Đ th i Tây Hán,tr i dài su t ử ị năm l ch s .
•
Sách có h n ơ 526.000 chữ ?
ủ
ờ
• B n kả ế
ỷ , ghi chép công tích c a vua chúa các đ i, ệ
x p vi c làm theo năm tháng.
ệ
ủ
ữ
ệ ề ữ t , là truy n ký v nh ng nhân v t ki ướ ặ c
• Th giaế ấ ướ ờ ầ
ờ
ậ ề xu t, ho c nh ng b tôi có công c a các n tr
c đ i T n và trong đ i Hán.
ậ ở
ữ
ệ
• Li
ủ ệ , là truy n ký c a nh ng nhân v t
ệ t truy n ề ầ
ề
ả
ớ ấ ị
ưở
ị
nhi u t ng l p khác nhau, nh ng đ u có nh h
ư ử ng nh t đ nh trong l ch s .
ử
ỗ
ạ
ờ ỳ ị ạ
ự ủ ế ố
ự ổ
ủ
• Bi uể , là đ i ký s c a m i th i k l ch s , cũng là s b sung và k t n i cho m ch văn c a sách.
ử
ệ ề
ế ủ
• Sách , là s chuyên bi
t v văn hóa, kinh t
, th y
ợ ị
i, l ch pháp, thiên văn v.v…
l
ử
ệ ướ
ng ử
• S gia chi tuy t x ủ — Giá tr t
ị ư ưở t
ng c a “S ký”
ư ưở
ế ử ủ
1. T t
ng vi
t s c a TMT
ở
ố
ấ
ủ
ộ
• ?????, ?????, ?????? “ Bao quát nhân gian tr i ờ ế ổ ễ đ t, thông su t di n bi n c kim, tr thành tuyên ngôn c a m t nhà”
– Bao quát nhân gian tr i đ t
ờ ấ :
ứ ề
ộ
– T c nghiên c u v quan h gi a xã h i loài
ệ ữ ư
ứ ườ ớ ự i v i t ậ ạ ị
ử ộ
ạ nhiên (thiên đ o). T Mã Thiên ư i l ch s m t cách khách quan, nh ng ệ ẫ ng “m nh
ỏ ư ưở t
ủ
ờ
ng thu t l đôi lúc v n không tránh kh i t ờ ổ ạ tr i” bao trùm c a th i c đ i.
ố
ế ổ
ế
ử
ể
ữ
ủ
ễ • Thông su t di n bi n c kim: ủ ị ổ
ị
ử
ư
ị
ứ
ả
ng pháp nghiên c u “
ố
ế
ấ
đ u đ n cu i, nhìn lúc th nh, th y khi suy)
(ph
ệ
ừ
, t
ươ ạ ư ệ ậ
ng) ể ề
• Thông qua ti n trình l ch s ba ngàn năm c a dân ộ t c đ tìm ra nguyên nhân c a nh ng đ i thay trong l ch s . T Mã Thiên đ nh ra cho mình ươ ????, ????” (kh o sát ph ị ừ ầ ?“?? t ứ ng pháp nghiên c u theo ??, ????????” ạ ủ ự ậ nguyên lý thành b i h ng ho i c a s v t hi n ử ị ả ượ t quan h nhân qu trong l ch s đi tìm hi u v tính quy lu t.
ủ
ộ
• Thành tuyên ngôn c a m t
nhà :
•
ử
ư
ể
ử ộ ộ
ả ộ
ộ ủ
ề
ế t “S ký”, ký thác lý ể ệ ng sâu xa, th hi n quan đi m và ề ị i đ c đáo v l ch s , b c l rõ ị ng v chính tr và xã h i c a
T Mã Thiên vi ưở t ế ki n gi ư ưở t nét t ả b n thân ông.
ầ
ự ự 2. Tinh th n ghi chép s th c
• “Hán th – T Mã Thiên truy n” vi
ế t
ậ ự ủ
ệ ọ ử ọ ậ ỹ ự ấ
ứ ệ ệ
ấ
ỗ ự ụ ế ấ
ệ ư ư ư ả ề ằ r ng các h c gi “đ u khen T Mã Thiên ụ có tài S h c, ph c cách thu t s c a ông, bi n lu n mà không hoa m , th c ch t mà , vi c đúng không quê k ch, văn giàu ý t ả b n ch t, không sáo r ng, không ác ý, nên ự ọ t y là ‘th c l c’ (ghi chép s g i cách vi th c.)”ự
3. Tinh th n phê phán ầ
ể ổ
ứ
ử ụ ộ ộ ử ộ ả ộ ộ ị ố
ố ớ ị ặ ử t, đ i v i l ch s
ư ề ả
ắ ả ằ ắ
• Nhìn m t cách t ng th , “S ký” không ph i m t b sách ca công t ng đ c giai ấ c p th ng tr , mà là m t b s mang tính ệ phê phán cao. Đ c bi tri u Hán, T Mã Thiên luôn nhìn và ph n ánh b ng đôi m t khách quan và s c s o.
ưở
ạ ứ
4. Lý t
ộ ng đ o đ c xã h i
ử ấ ể ầ ớ
ệ ề ạ ứ ả ậ ị ỉ ầ ề ượ ậ ế ẳ t tháo, đ u đ
• Các nhân v t l ch s b t k t ng l p, thân ể ph n…, ch c n có bi u hi n v đ o đ c, ề ị kh ng đ nh, đ c tác gi ti cao.
ậ ệ Ngh thu t ử “S Ký” ư T Mã Thiên
1. Tính tr tìnhữ
ẫ ế t sách
• T Mã Thiên phát ph n vi ế ả
ữ ắ
ấ ự ể ả . Có th nh n th y s yêu, ghét
ư , nên dù ử ẫ “S ký” có khách quan đ n đâu, v n mang ầ đ y nh ng s c thái tình c m khác nhau ậ ủ c a tác gi rõ ràng trong tác ph m.ẩ
• Tính tr tình c a “S Ký”
ủ
ể ữ ệ bi u hi n qua 3 m t ử ặ :
ế
• M t là, trong khi vi
t bi u l
ắ
ộ ữ
ả ự
ữ
ồ
ả
ả
ấ
ạ
ệ
t
ể ộ ử nh ng tình c m sâu s c. “S thành công ký” xây d ng ậ ượ ng nhân v t nh ng hình t ể ệ ự ị mang tính bi k ch, th hi n s ư ủ , nh đ ng c m c a tác gi ệ ệ t truy n”, “Khu t Nguyên li ỷ ả “H ng Vũ b n k ”, “Thích ệ truy n”, “Lý khách ệ ệ ướ t truy n”… T
li ng Quân li
•
ứ ể ệ ữ ả ư ả ờ • Th hai, thông qua nh ng l ủ tình c m c a chính tác gi ể ị ậ i ngh lu n đ . th hi n tâm t
ệ ư
ữ ế ề ộ ờ
ậ ỏ ị ậ ờ ạ ệ t truy n”, toàn văn t v cu c đ i nhân v t v n ữ i ngh lu n i là l
Nh trong “Bá Di li ơ h n 700 ch , vi ẹ v n trong 200 ch , còn l ủ c a tác gi ả .
• Th ba, v n d ng m t cách sáng t o l
ậ ứ ạ ờ
ự ế ử ủ ậ ẩ
ụ ử ự ệ ị ữ ứ ộ i bình c a Thái S Công, tr c ti p đánh giá nhân v t, s ki n l ch s , bên trong n ch a tính tr tình.
ậ ể
ệ
2. Ngh thu t k chuy n ệ
•
ề
ỳ
ấ 2. 1, Tính ch t truy n k và tính k chị
•
ệ ể ả ị
ề
ố ớ ừ ạ
Đ tái hi n nhân v t và hoàn c nh l ch ậ ử ệ ử ụ ử s , “S ký” đã s d ng nhi u câu chuy n ộ sinh đ ng n i v i nhau thành t ng m ch ệ ớ truy n l n.
•
ư
ế
ng trong ượ
ử ớ
ng nhân
ư ậ
ấ T Mã Thiên r t có năng ượ ệ ả khi u tái hi n c nh t ữ ị l ch s , v i nh ng hình t ộ ậ ố v t s ng đ ng nh th t.
• Vd: “H ng môn y n” trong “H ng Vũ b n
ồ ế ạ ả
k ”ỷ
ỗ ế
ệ
ậ
2.2, Ngh thu t “h ki n”
•
ể ượ
c
ỗ
ấ ứ
ọ
ả
ậ ấ ỉ ờ ậ
ệ
ủ ừ
ặ
ự ệ Nhân v t và s ki n có th đ ề th y trong r t nhi u ch khác nhau ch không ch gói g n trong “b n ả truy n”, nh v y mà gi m đi gánh ờ ạ ồ ầ i n ng c a t ng ph n, đ ng th i l ể ế ủ ổ tăng tính liên k t c a t ng th .
ữ
ệ
ậ • 2.3, Ngh thu t tái hi n nh ng
ậ
ệ tr n đánh hào hùng
• Bút pháp hùng tráng, ý v sâu xa.
ị
• Vd: “Tr n C L c”, “Tr n Cai H ”.
ự ộ ậ ậ ạ
ượ
ậ ng nhân v t phong
3. Hình t phú
ử ộ ử ầ ủ
ấ ậ ị
ả ị
• “S ký” là b s đ u tiên c a TQ l y nhân ậ v t làm trung tâm, thông qua nhân v t l ch ử ử ể s đ ph n ánh l ch s .
ặ
ắ
• 3.1 ? N m b t tính cách và đ c tính
ả ư ậ
ắ ậ nhân v t, miêu t
nh th t. ườ
ả ấ
• Tác gi
ế
ỏ ể
ng và ữ ặ
ậ ề
ẻ
r t tinh t ệ khéo léo trong vi c dùng nh ng ả chi ti t nh đ ph n ánh đ c ế ể đi m tính cách nhân v t, khi n ượ ỗ ng đ u mang cho m i hình t ẫ ộ m t dáng v riêng, không ai l n v i ai.ớ
ặ
ậ
ữ
ể
ẫ
ố ệ
ặ
• 3.2 Đ t nhân v t vào trong nh ng tình ể ấ hu ng mâu thu n đ u tranh đ th ậ hi n đ c tính nhân v t. ả
• “H ng Vũ b n k ”
ạ ỷ
• “Vi
ệ ươ ế ễ t V ng Câu Ti n th gia”
ự ệ
ể • 3.3 Thông qua s ki n đi n ượ ắ ọ
ng
ể hình đ kh c h a hình t nhân v tậ ắ ọ
ự ậ • Kh c h a nhân v t H ng Vũ qua ba s
ồ ế ậ ạ ự ộ ính: Tr n C L c, H ng Môn Y n,
ki n chệ ạ ậ tr n Cai H .
ể
• 3.4 V n d ng so sánh đ làm
ậ ổ
ậ ụ ậ b t n i nhân v t
• “Lý t
ướ ệ ệ ng quân li t truy n”
• “Liêm Pha L n T
ạ ươ ư ệ ệ ng Nh li t truy n”
ệ
ậ
ữ
4. Phong cách ngh thu t ngôn ng
• “S ký” là m u m c c văn Tiên T n
ự ổ ầ ẫ
ử ưỡ L ng Hán
• Là s k t tinh và đ t đ n trình đ cao
ộ
ả ị
ự ế ấ ủ ả ạ ạ ả ạ ế ớ nh t c a t n văn, v i phong cách gi n d , m ch l c, giàu c m xúc.
