Cảm thức cô đơn trong thơ Đỗ Phủ và thơ chữ Hán Nguyễn Du

Nhân cách và hồn thơ của thi hào Nguyễn Du (1765-1820) đã tìm thấy sự đồng điệu sâu sắc với Thi Thánh Đỗ Phủ (712-770). Mặc dù cách biệt hơn mười thế kỷ, thơ ca của hai nhà thơ vĩ đại này vẫn chia sẻ nhiều điểm tương đồng. Bài viết này tập trung phân tích những điểm tương đồng và khác biệt trong cảm thức cô đơn của họ, từ đó làm nổi bật sự độc đáo của cái tôi trữ tình trong sáng tác của mỗi người.

Bài viết hướng đến các nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên chuyên ngành văn học, đặc biệt là văn học so sánh, văn học trung đại Việt Nam và Trung Quốc, nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về cảm thức cô đơn trong thi ca của Đỗ Phủ và Nguyễn Du, đồng thời góp phần vào việc nghiên cứu và lý giải các giá trị văn hóa, tư tưởng trong thi ca hai nước.

Bài viết phân tích sâu sắc cảm thức cô đơn trong thơ của Đỗ Phủ và Nguyễn Du, hai thi hào lớn của Trung Quốc và Việt Nam. Phần đầu tập trung vào Đỗ Phủ, chỉ ra rằng nỗi cô độc ám ảnh ông từ thuở thiếu thời đến cuối đời, thể hiện qua sự bi tráng của một người tài năng nhưng bất đắc chí, khao khát lý tưởng nhưng bị gạt bỏ, và trải qua nhiều đau khổ, phiêu bạt. Nỗi cô đơn của ông dần chuyển từ sự kiêu ngạo của bậc kỳ tài sang nỗi buồn của một người già cô độc, thất bại. Phần tiếp theo khảo sát cảm thức cô đơn trong thơ chữ Hán của Nguyễn Du. Tác giả chỉ rõ Nguyễn Du mang nỗi cô đơn sâu sắc, mệt mỏi và mất niềm tin vào cuộc sống trong bối cảnh loạn lạc. Nỗi cô đơn của ông không thể giải tỏa ra ngoài mà thấm sâu vào tâm hồn, thể hiện qua sự đối diện với thiên nhiên và chính mình. Cuối cùng, bài viết so sánh hai thi hào, chỉ ra những điểm tương đồng về nỗi cô độc của những thiên tài "độc bộ, độc hành" trên hành trình tìm kiếm sự hòa giải nội tâm. Tuy nhiên, cũng có những khác biệt quan trọng: Đỗ Phủ, là một nhà Nho chính thống, giữ vững lý tưởng nhập thế dù bất đắc chí; nỗi cô đơn của ông là sự ức chế từ lý trí. Ngược lại, Nguyễn Du, chứng kiến sự suy tàn của xã hội phong kiến, mất niềm tin vào hệ tư tưởng Nho giáo, nỗi cô đơn của ông mang tính cá nhân, phản tỉnh, thể hiện sự mất mát niềm tin vào cuộc sống và lý tưởng chính trị. Cảm thức cô đơn này không chỉ là nỗi buồn cá nhân mà còn là bi kịch mang tính phổ quát của kiếp người trong một thời đại đầy biến động, tạo nên sự đồng cảm sâu sắc qua các thế hệ.