Bài giảng Tác dụng phụ của thuốc lên hệ tạo máu

BS SUZANNE MCB THANH THANH

TAÙC DUÏNG PHUÏ CUÛA THUOÁC LEÂN HEÄ TAÏO MAÙU

ÑAÏI CÖÔNG

• -Taùc duïng phuï cuûa thuoác laø vaán ñeà thöôøng

gaëp treân laâm saøng vaø laø nguyeân nhaân laøm bn phaûi nhaäp vieän.

• -Taùc duïng phuï cuûa thuoác leân heä huyeát hoïc laø

0,7-1/100.000 daân.

• -TD phuï leân heä huyeát hoïc chieám 5 % trong

taát caû caùc TD phuï, nhöng tyû leä töû vong khi bò TDP laø 40%.

NGUYEÂN NHAÂN

 Sai laàm trong chæ ñònh ñieàu trò ,thöôøng xaûy ra ôû ngöôøi giaø  Taùc duïng ñoàng thôøi cuûa 2 thuoác:aspirin vaø heparin  Taùc duïng phuï quaù möùc cuûa thuoác :thuoác haï aùp  Phaûn öùng ñoäc teá baøo:hoaïi tö ûgan do duøng acetaminophen  Do cô cheá mieãn dòch: Quinidine gaây giaõm tieåu caàu  Bn khieám khuyeát trong cô theå Thieáu men G6PD  Phaûn öùng ñaëc öùng Chloramphenicol gaây suy tuyû

Caùch nhaän bieát taùc duïng phuï cuûa thuoác

1. Tieàn söû coù duøng thuoác 2. Thuoác töï mua , thuoác gia truyeàn ,thuoác nam

,baéc

3. Tieàn caên dò öùng vôùi thuoác 4. Khi giaûm hoaëc ngöng thuoác thì taùc duïng

phuï giaõm theo 5. Giaûm HC , BC, TC 6. Caùc baát thöôøng veà sinh hoïc:Thieáu G6PD

Components of Whole Blood

Plasma (55% of whole blood)

Buffy coat: leukocyctes and platelets (<1% of whole blood)

Formed elements

1

2 Centrifuge

Erythrocytes (45% of whole blood)

Withdraw blood and place in tube

Figure 17.1

Sô ñoà teá baøo maùu

Các tế baøo maùu

Hoàng caàu vaø baïch caàu

Tác dụng phụ lên hệ tạo máu

1.Thieáu maùu ñaïi nguyeân baøo

• Pheát maùu ngoaïi bieân thaáy hoàng caàu to (MCV

taêng )

• Laâm saøng: löôõi ñoû , maát gai , vieâm löôõi , ñau ,

khoù aên .

• Nguyeân nhaân do roái loaïn toång hôïp DNA • Thuoác :ngöøa thai daïng uoáng.

2.Taùn huyeát

• Laø hieän töôïng vôõ hoàng caàu, laøm ñôøi soáng

hoàng caàu ngaén laïi.

• Goàm 2 loaïi :

loøng maïch maùu

- Taùn huyeát noäi maïch : HC vôõ ngay trong

- Taùn huyeát noäi moâ: H C bò vôõ ôû gan ,laùch

.

Taùn huyeát

Cô cheá gaây taùn huyeát

• Cô cheá Hapten maïnh :Cephalosporin, PNC,

tetracycline.

• Cô cheá Hapten yeáu: Acetaminophen, chlopromazine,chlorpropamide, INH, Rifampin, quinine.

• Phaûn öùng mieãn dòch : do thuoác kích thích saûn xuaát khaùng theå khaùng hoàng caàu. Gaây taùn huyeát noäi moâ: Methyldopa, levodopa

Taùn huyeát noäi maïch

• HC vôõ trong loøng maïch maùu • Bn seõ bò töû vong do thieáu oxy moâ, suy thaän caáp do xaùc HC , Hb laéng ñoïng ôû oáng thaän

• Laâm saøng :BN böùt röùt , vaät vaõ , ñau thaét

löng,choùng maët, tieåu ñen nhö xaù xò.

• CLS:huyeát töông coù maøu naâu ñoû do Hb töï do Haptoglobin giaûm, coù Hb nieäu. •

Taùn huyeát noäi moâ

• Vôõ HC taïi gan vaø laùch • Laâm saøng : Vaøng da treân neàn xanh xao

thieáu maùu laùch to coù theå coù gan to

• CLS :HC giaûm

HC maïng taêng cao bilirubin giaùn tieáp taêng

•

Thuoác gaây taùn huyeát

• Cephalosporin • Insulin • Isoniazide, Rifampicine • Melphalan • Methyldopa • PNC • Quinidine • BN thieáu G6PD maø uoáng taùc nhaân Oxy hoaù

THUOÁC GAÂY TAÙN HUYEÁT ÔÛ BN THIEÁU G6PD

• Acetanilid • Dapson • Methylen bleu • Acide nalidixide • Nitrofurantoin • Primaquin • Sulfamethoxazone

Giaûm baïch caàu haït(neutrophile)

• Khi soá löôïng BC haït <1500/mm3. • Giaûm naëng :< 500 /mm3 • BC haït <200/mm3 :haàu heát laø töû vong

BC di chuyển về mô tổn thương

Cô cheá giaûm BC haït

1. Mieãn dòch: Sulfamide, khaùng giaùp,

Phenylbutazone

2. Taùc duïng ñoäc leân tuyû xöông: gaây suy tuyû

carbamazepine, thuoác hoaù trò ung thö, chloramphenicol

3.Ñaëc dò :captopril

Baïch caàu haït

Bc haït xuyeân maïch

Taêng BC aùi toan (eosinphile)

• Soá löôïng BC aùi toan taêng >7 % (> 400 /mm3) • Cô cheá:BC aùi toan saûn xuaát ra Ig E , chaát naøy gaén vaøo döôõng baøo (mast cell ) phoùng thích chaát gaây noåi meà ñay , ñoû böøng maët, choaùng phaûn veä.

• Khaùng sinh :PNC, cephalosporin , acide

salicylic., sulfonamide,procarbazine,erythromycin,

methotrexate

BC aùi toan

Roái loaïn ñoâng maùu

• Do öùc cheá toång hôïp caùc yeáu toá ñoâng maùu , do

giaûm toång hôïp prothrombine

• LS : BN chaûy maùu khoâng caàm ñöôïc , chæ khi naøo truyeàn caùc yeáu toá ñoâng maùu thì môùi caàm maùu ñöôïc.

• Thuoác : Heparin , • Anti-vitamine K (sintrom ,warfarin ).

Thuốc gây giảm tiểu cầu

• Aspirine ( acide Salicilic ) • Plavix ( Clopidogrel ) • Disgren ( Triflusan )

TIEÅU CAÀU

Haïch to

• Haïch to , coù theå taát caû caùc haïch trong cô theå

ñeàu to

• Cô cheá khoâng roõ • Thuoác :Phenytoin,primidone

Caùc vò trí haïch to

Caùch söû duïng thuoác

• Hoûi beänh söû veà quaù trình söû duïng thuoác • Naém vöõng chæ ñònh vaø chæ ñònh thuoác , Töø ñoù caân nhaéc lôïi vaø haïi ñeå quyeát ñònh duøng thuoác

• Ngöôøi giaø raát nhaïy caûm vôùi thuoác • Khi xaûy ra taùc duïng phuï , phaûi ngöng thuoác ngay vaø caáp cöùu BN , khoâng duøng thuoác ñoù nöõa

TDP cuûa thuoác leân heä taïo maùu

• 1.Thieáu maùu ñaïi nguyeân baøo • 2.Taùn huyeát • 3.Giaûm Baïch caàu haït • 4. Taêng baïch caàu aùi toan • 5. Giảm tiểu cầu • 6.Roái loaïn ñoâng maùu • 7.Haïch to

Chân thành cám ơn