Ệ
TÂM LÝ H CỌ B NH NHÂN
ộ
B môn: GDSK TLYH
ụ
M c tiêu
ể ặ ắ 1. Mô t ả ượ đ c các đ c đi m tâm lý chung khi m c
b nh.ệ
ế ố ả ưở ế ệ 2. Mô t ả ượ đ c các y u t nh h ng đ n tâm lý b nh
ữ ệ ứ nhân trong quá trình khám ch a b nh, chăm sóc s c
kh e.ỏ
ượ ươ ế 3. Trình bày đ c các ph ộ ng pháp tác đ ng đ n tâm lý
ườ ệ ng i b nh
Ỏ
Ứ
Ệ Ệ
Ậ
I. KHÁI NI M S C KH E VÀ B NH T T
ứ ỏ ế 1. Th nào là s c kh e:
ạ ứ
ế Th gi ch c Y t
ỏ ủ ổ ứ ạ
ộ ứ ả ỏ ậ
ẹ ề ấ ự ế
ệ ố ườ ơ
ề
ệ ị ẳ i khái ni m s c Tuyên ngôn AlmaAta đã kh ng đ nh l ộ ỏ ứ ế ớ S c kh e là m t i: " kh e c a t ầ ề ể ấ tr ng thái tho i mái hoàn toàn v th ch t, tâm th n và ặ ệ ỉ t ho c xã h i. S c kh e không ch là không có b nh t ứ tàn ph , mà là s toàn v n v c u trúc và ch c năng ả ủ i, là kh năng c a các c quan và h th ng con ng ệ ấ ủ ơ ể ố ớ thích nghi cao nh t c a c th đ i v i đi u ki n bên trong và bên ngoài”
ế ệ 2. Th nào là b nh:
ươ ự ể ề ậ ộ ộ ự ổ S t n th ơ ng th c th ( m t hay nhi u b ph n, c
ủ ơ ể quan c a c th ).
ề ứ ự ả ỏ S sút gi m v s c kh e
ố ạ R i lo n tâm lý
ệ ặ ớ ố ộ G p khó khăn v i các m i quan h xã h i
ưở ế ệ ủ ệ Ả 3. nh h ng c a b nh đ n b nh nhân:
ầ ủ ự ể ườ ệ Th c th và tinh th n c a ng i b nh.
ờ ố ấ ượ ủ ố Đ i s ng và ch t l ng s ng c a cá nhân và gia
ườ ệ đình ng i b nh.
Ứ
Ả Ứ
Ậ Ệ
II. QUÁ TRÌNH NH N TH C VÀ Ủ PH N NG C A B NH NHÂN
ứ ậ 1. Nh n th c là gì?
ặ ơ ả ủ ứ ậ Là ba m t c b n c a quá trình tâm lý (nh n th c,
ư ộ t duy và hành đ ng).
ự ả ự ệ ả S ph n ánh hi n th c khách quan ( c m giác, tri
ư ưở ượ giác, t duy, t ng t ng)
ứ ả ậ ả : tri giác và c m giác 1.1. Nh n th c c m tính
ả ộ Ph n ánh thu c tính bên ngoài.
ế ậ ệ ữ ệ ầ ố ố Thi t l p m i quan h gi a th y thu c và b nh nhân
ầ ả ( c m tình ban đ u)
ứ ậ ư ưở ượ : t duy và t ng t ng 1.2. Nh n th c lý tính
ả ộ Ph n ánh thu c tính bên trong
ấ ượ ề ị Ch t l ng trong quá trình đi u tr
ứ ậ ạ 2. Các lo i nh n th c:
ề ướ ả ứ ự ả ứ 2.1.1 Ph n ng tâm lý bình th a. Ph n ng theo chi u h ườ : ng ng tiêu c c:
ể ủ ệ ứ ệ ế ắ Lo l ng và các tri u ch ng và ti n tri n c a b nh
Lo âu, lo sợ
ề ệ ẹ ả ầ ươ Tr m c m nh , bi quan v b nh và t ng lai
ặ ả M c c m
ả ứ ề ướ ự b. Ph n ng theo chi u h ng tích c c:
Bình th nả
Thích nghi và bình tĩnh
ề ầ ớ ợ ị ố H p tác v i th y thu c trong quá trình đi u tr .
ả ứ ườ ng 2.1.2 Ph n ng tâm lý không bình th
ệ ủ ị Ph đ nh b nh
ệ ậ ứ ạ ề L ch l c v nh n th c
ườ ộ ờ ơ ố ớ ứ ỏ Coi th ng s c kh e và thái đ th đ i v i
ệ b nh.
ả ứ ườ ệ ng đi u 2.1.3 Ph n ng c
ộ ễ D kích đ ng
Nôn nóng
ườ ư ử ượ ườ Th ng c x v ứ t quá m c bình th ng.
ổ ị ả ứ 2.1.4. Ph n ng không n đ nh
ễ ộ ổ D thay đ i thái đ .
ị ượ ủ ệ Khó xác đ nh đ c nhân cách c a b nh nhân
ỏ ủ ừ ứ ứ ể ặ ổ Đ c đi m tâm lý s c kh e c a t ng l a tu i
ợ ổ ợ ồ Tu i nhi đ ng: S đau, lo s …
ổ ườ ệ ế ẩ Tu i thanh niên: coi th ng b nh, chú ý đ n th m
m …ỹ
ể ổ ổ ị ế Tu i trung niên: n đ nh, hi u bi ộ t xã h i…
ườ ớ ổ Ng i l n tu i:hoang mang, lo âu, khó tính…
ả ứ
ạ
3. Các lo i ph n ng
ợ 3.1 H p tác
ắ ầ ợ ố ớ L ng nghe và h p tác v i th y thu c trong quá trình
ề ị khám và đi u tr .
ệ ố ớ Quan h t t v i nhân viên y t ế .
3.2 N i tâmộ
ứ ề ệ Nghiên c u v b nh
ả ứ Không ph n ng thái quá.
ữ ữ ậ ườ Gi v ng l p tr ng
ề ầ ố Ni m tin vào th y thu c và ng ượ ạ c l i.
3.3 Bàng quan
Coi th
ườ ờ ơ ớ ệ ng và th v i b nh
ế ứ ỏ Không quan tâm đ n s c kh e
Không quá s t s ng cũng không ph n đ i v i ý ki n
ố ớ ố ắ ế ả
ố ầ ủ c a th y thu c
3.4 Tiêu c cự
ằ ặ ẽ ế ệ Nghĩ r ng b nh n ng, s ch t
Không có th y thu c và thu c nào đi u tr đ
ị ượ ề ầ ố ố c cho
mình.
3.5 Nghi ng ờ
ưở ầ ố ế Thi u tin t ng vào th y thu c và các nhân viên y
t .ế
ậ ỏ ể Luôn đòi h i ki m tra c n lâm sàng
ị ấ ữ ơ ề Ch a tr r t nhi u n i khác nhau.
3.6 H t ho ng
ả ố
Luôn h t ho ng và lo âu
ả ố
ỏ ạ ữ ề ế ề ệ ủ ỏ Luôn h i đi h i l i nh ng đi u đã bi t v b nh c a
mình.
3.7 Phá ho iạ
D n i nóng, không h p tác v i nhân viên y t
ễ ổ ớ ợ ế .
Có hành vi tiêu c c, thích gây g , hành hung
ự ỗ
Có d u hi u c a r i lo n nhân cách.
ệ ủ ố ấ ạ
Ắ
Ệ
3. TÂM LÝ CHUNG KHI M C B NH
1. B nh n ng hay nh
ệ ặ ẹ
ủ ắ ề ệ Lo l ng v b nh c a mình
ỡ ủ ờ ự ầ ố Mong ch s chăm sóc và giúp đ c a th y thu c
Nh y c m, b t l c và suy sup tinh th n.
ạ ả ấ ự ầ
B l
ị ệ ị ộ ố thu c và b đ ng.
ả ầ Tr m c m
2. B nh ph i ch a lâu hay mau:
ữ ệ ả
Mong mu n mau đ
ố ượ ệ c lành b nh
Ít t n kém v kinh t
ề ố ế ờ và th i gian
ỗ ớ ặ ả M c c m có l i v i gia đình.
ưở ệ ế ươ Ả nh h ng đ n công vi c và t ng lai.
3 . Ai là ng
ườ ữ ả ị i ch a tr cho b n thân
Mong đ
ượ ố ừ ầ ỏ ố ề c th y thu c v a gi i và t t khám và đi u
trị
Hi u và thông c m v i b nh nhân
ớ ệ ể ả
Đ ng hành cùng b nh nhân
ệ ồ
ả ằ ệ 4. Khi ph i n m vi n
Th y làm phi n ng
ề ấ ườ i thân
ị ố ớ ấ ộ M t giá tr đ i v i xã h i
ổ ế ấ T n th t kinh t
M t các c h i khác…
ơ ộ ấ
ủ ườ ệ 5. Vai trò nhân cách c a ng i b nh
ễ ị ọ ị
ủ ể ả ặ
ườ 5.1 Nhân cách d b ám th hay còn g i nhân cách ngh sĩ:ệ Tính duy k : áp đ t quan đi m,tình c m c a mình cho ng ỷ i khác
ễ ắ ộ ị ệ ướ Đi u b k ch tính, tính d b t ch c
ủ ự Luôn cho mình là trung tâm c a s chú ý
ễ ườ ễ ả ổ ị C m xúc không n đ nh, d khóc và d c i
5.2 Nét nhân cách ám nh:ả
Tính c n th n, c u toàn, ngăn n p nh ng luôn c ng
ứ ư ầ ẩ ậ ắ
nh c.ắ
Th
ườ ứ ạ ề ơ ữ ả ấ ng hay ph c t p hóa nh ng v n đ đ n gi n
ế ị ự ộ ư Luôn do d khi đ a ra m t quy t đ nh…
5.3 Nét nhân cách lo âu:
R t nh y c m tr
Luôn t
ạ ả ấ ướ ọ c m i kích thích
ti.ự
Tr
ướ ả ợ ạ c đám đông luôn e ng i và có c m giác lo s
Luôn né tránh, chính vì v y lo i nhân cách này còn
ậ ạ
ọ g i nhân cách né tránh
5.4 Nét nhân cách l
ệ ộ thu c
Thi u tính ch đ ng trong hành đ ng và suy nghĩ
ủ ộ ế ộ
ệ ộ ườ ả thu c vào ng ợ ị i khác, c m giác s b
ị ộ B đ ng và l b r iỏ ơ
ễ ổ ị ộ ư ậ Hành vi luôn b đ ng nh ng d n i gi n
D t p nhi m nh ng thói x u…
ễ ậ ữ ễ ấ
ƯỞ
NG TÂM
ệ ầ ố
IV. CÁC Y U T NH H Ế Ố Ả ƯỜ Ệ I B NH LÝ NG ế ữ 1. Quá trình giao ti p gi a th y thu c và b nh nhân
Phát hi n các tri u ch ng, ch n đoán b nh.
ứ ệ ệ ệ ẩ
Y u t
ế ố ạ ộ ế ị ủ ầ ố quy t đ nh ho t đ ng c a th y thu c
Thái đ , l
ộ ờ ủ ệ ầ ố ố i nói, kinh nghi m s ng c a th y thu c
ả ưở ề ế ề nh h ị ng nhi u đ n quá trình khám và đi u tr .
2. M i quan h th y thu c – b nh nhân
ệ ầ ố ố ệ
ệ ầ ọ ố ố ủ 2.1. T m quan tr ng c a m i quan h th y thu c –
ầ ệ b nh nhân
ủ ệ ố ớ ề ầ ố Ni m tin c a b nh nhân đ i v i th y thu c
H p tác c a b nh nhân
ủ ệ ợ
Giúp b nh nhân nhanh lành b nh, s m tr l
ở ạ ệ ệ ớ ộ i cu c
ườ ố s ng bình th ng
2.2 M i quan h th y thu c trong c ch th
ơ ế ị ệ ầ ố ố
tr ngườ
ộ ầ Phân t ng xã h i
ệ ầ Khám b nh theo nhu c u
B nh nhân là trung tâm
ệ
3. Môi tr
ườ ườ ệ ng và tâm lý ng i b nh
Môi tr
ườ ộ ng xã h i
Môi tr
ườ ự ng t nhiên
4. Nh ng đ c đi m thái đ c a b nh nhân
ộ ủ ệ ữ ể ặ
4.1 B nh nhân mu n gì
Nguyên nhân
ệ ố
Th i gian đi u tr
Chi phí
ề ờ ị
ệ ệ ẵ 4.2 B nh nhân s n sàng trình bày b nh
H i nhi u, h i đi h i l
ề ỏ ỏ ỏ ạ i
ễ Di n gi ả i
Khó tìm t
ừ ữ ể ả ệ ng đ miêu t b nh
ụ ệ ẹ 4.3 B nh nhân r t rè, e th n
Thi u t
ế ự tin
Khó trình bày các tri u ch ng
ứ ệ
X u hấ
ổ
4.4 B nh nhân luôn quan sát, nh n xét
ệ ậ
ầ ộ ố ứ ủ Thái đ , y đ c c a th y thu c
Tác phong, l
ờ ủ ế i nói c a nhân viên y t
ệ ữ ố ố ế ầ M i quan h gi a th y thu c và nhân viên y t
4.5 Lòng tin c a b nh nhân
ủ ệ
Tin t
ưở ứ ủ ầ ố ng vào chuyên môn và y đ c c a th y thu c
Tinh th n trách nhi m c a nhân viên y t
ủ ệ ầ ế
Ch t l
ấ ượ ề ệ ị ủ ệ ng đi u tr c a b nh vi n
ả ứ ệ ầ ớ ố 4.6 Vì sao b nh nhân ph n ng v i th y thu c
Khi không đ
ượ ẳ ọ c tôn tr ng và bình đ ng
Không đ
ượ ề ị c đi u tr và chăm sóc chu đáo
Nhân viên y t
ế ế ứ ắ ạ ị thi u đ ng đ n và b xúc ph m.
ộ ủ ờ ầ ố 5. L i nói và thái đ c a th y thu c
5.1 L i nói
ờ
Quan tr ng đ i v i b nh nhân
ố ớ ệ ọ
L ch s và có văn hóa
ự ị
Không nói l p, nói ng ng và ti ng lóng
ế ắ ọ
5.2 Thái độ
ự ố ư T tin nh ng khiêm t n
Đ ng đ n, nghiêm túc,
ứ ắ
ư ậ ầ Thân m t, g n gũi nh ng có gi ớ ạ i h n
ướ ẻ Vui v và hài h c
Bi
ế ắ t l ng nghe:
Không ng t l
ắ ờ ệ i b nh nhân
Tái t o l
ạ ạ ờ i l ủ ệ i nói c a b nh nhân
S d ng ngôn ng c th
ữ ơ ể ử ụ
ả ạ ự T o lòng tin, tình c m tích c c
ố ớ ả ề B nh nhân luôn có ni m tin và tình c m đ i v i
ệ ầ ố th y thu c
Tin t
ưở ệ ng b nh nhân
Lòng th
ươ ố ớ ệ ng yêu đ i v i b nh nhân
Bi
ế ế ớ ệ t ti p xúc v i b nh nhân
ể ệ ư ặ ỏ ủ Ch đ ng đ t câu h i nh ng đ b nh nhân ch
ả ờ ủ ộ ộ đ ng tr l i
Đ c đ
ọ ượ ữ ơ ể ủ ệ c ngôn ng c th c a b nh nhân
Nhân viên y t
ế ố ượ ế ườ cũng là đ i t ng ti p xúc th ng
ớ ệ xuyên v i b nh nhân
ế ộ Bi t tác đ ng tâm lý
-Y u t
ế ố ệ ọ quan tr ng giúp b nh nhân
- Hi u văn hóa, tôn giáo c a b nh nhân.
ủ ệ ể
-Gi
ớ ứ ầ ổ ộ i tính, l a tu i và thành ph n xã h i
T o c m giác tho i mái, d ch u cho b nh nhân
ạ ả ễ ị ệ ả
Đ ng hành cùng b nh nhân trong quá trình đi u tr
ệ ề ồ ị
Tránh gây c m giác bi quan, chán nán, th t v ng và
ấ ọ ả
ị ỏ ơ b b r i
