KỸ NĂNG PHẢN HỒI Ý NGHĨA và TRÌ THỊ GIẢI THÍCH MINH THÚY, PH.D.
QUAN TRỌNG
TRÂN TRỌNG
Ý NGHĨA ?
GIÁ TRỊ
ẨN BÊN TRONG
Ý NGHĨA
Việc giúp TC hiểu được ý
nghĩa và mục đích cuộc đời họ có thể là động lực cho sự thay đổi và là một la bàn định hướng cho sự thay đổi.
GIÚP TC KHƠI RA Ý NGHĨA
Ý nghĩa thường ‘ẩn ngầm’ vì thế TVV cần đặt câu hỏi để giúp TC ‘moi’ ra được ý nghĩa của hành vi của mình.
GIÚP TC KHƠI RA Ý NGHĨA
“Điều đó có nghĩa gì với em?”
“Điều gì quan trọng với em?”
“Em rút ra được ý nghĩa gì từ
điều đó?”
“Giá trị nào em dùng làm nền tảng cho hành động của mình là gì?”
“Điều gì khiến em làm việc
quá cật lực như vậy?”
PHẢN HỒI Ý NGHĨA
Cách phản hồi ý nghĩa cũng tương tự
như phản hồi cảm xúc.
Chỉ cần thay thế những từ chỉ cảm xúc bằng những từ: Ý NGHĨA, GIÁ TRỊ, QUAN TRONG, TRÂN TRỌNG, Ý ĐỊNH/ MỤC ĐÍCH.
PHẢN HỒI Ý NGHĨA
Dường như em trân trọng . . .
Dường như điều đó có giá trị đối với em.
Dường như điều đó có ý nghĩa . . .
Lý do/ ý định bên dưới hành động của em là .
. .
Và thêm vào những từ khóa của TC.
Có thể kết hợp phản hồi nội dung và câu hỏi
để kiểm tra xem TVV phản hồi có đúng không.
KỸ NĂNG GIẢI THÍCH
Giải thích là nghệ thuật TVV dùng để cung cấp cho TC một cái nhìn mới, những ý tưởng mới về nan đề của mình để TC có cách giải quyết nó.
Sự giải thích khác nhau tùy thuộc vào
từng trường phái tâm lý.
Ví dụ:
TC: Công việc của tôi có quá nhiều đòi
hỏi và đầy thách đố, và tôi luôn luôn
cảm thấy bị áp lực nặng nề, nhưng tôi
đã phớt lờ điều này. Tôi tự hỏi tại sao
tôi đã không để ý đến sức khỏe của
mình cho tới khi tôi bị nhồi máu cơ tim.
Tôi vẫn cứ làm việc và làm việc, dù thế
nào đi nữa.
Ví dụ: Khơi gợi và phản hồi ý nghĩa
TVV: Chị vẫn cứ làm việc và làm việc. Chị có thể chia sẻ chị cảm thấy thế nào khi vẫn cứ làm việc như vậy và điều đó có nghĩa gì với chị?
Ví dụ:Khơi gợi và phản hồi ý nghĩa
TC: Tôi được nuôi dưỡng và lớn lên
trong môi trường như vậy. Mẹ tôi luôn tự hào là bà làm việc không ngưng nghỉ, dù bà có mệt mỏi thế nào đi nữa bà vẫn làm. Bà ngoại tôi cũng làm việc cật lực như vậy.
Ví dụ: Khơi gợi và phản hồi ý nghĩa
TVV: Làm việc liên tục và bền bỉ là một giá
trị quan trọng trong gia đình chị và điều này
vẫn rất quan trọng với chị (phản hồi ý nghĩa).
Kiên trì và bền bỉ là điểm mạnh của chị (lưu
ý nội lực của TC). Vậy bây giờ chúng ta hãy
xem xét xem giá trị kiên trì bền bỉ này liên
quan tới việc điều trị của chị như thế nào?
(câu hỏi mở giúp TC lên kế hoạch hành
động dựa trên nội lực của mình)
Ví dụ: Giải thích
TVV: Nghe có vẻ như chị đã học để làm một điều hay, nhưng điều đó lại không hữu hiệu ngay lúc này. Và tôi cũng hiểu chị rất trân trọng giá trị của gia đình chị.
Ví dụ: Giải thích
TC: Đúng vậy, tôi thấy mẹ tôi và bà tôi
rất chịu khó làm việc.
Ví dụ: Giải thích
TVV: Nhiều người trong chúng ta chịu
ảnh hưởng từ gia đình. Dường như
nhiều thế hệ trong gia đình chị đã dạy
chị phải phấn đấu và tiếp tục đi tới dù
thế nào đi nữa. Chị có muốn tiếp tục
giữ truyền thống này? Hay chị muốn
duy trì nó theo một hướng tích cực
hơn? (giải thích theo trị liệu gia đình)
Ví dụ: Giải thích
TVV: Dường như chị có một cách thức
suy nghĩ được hình thành khá lâu –
chúng ta có thể gọi nó là ‘suy nghĩ tự
động’. Dường như chị là người cầu
toàn và chị thường tự nhủ rằng “phải
tiếp tục đi tới dù thế nào đi nữa”. (giải
thích theo liệu pháp nhận thức hành
vi).
So sánh kỹ năng phản hồi ý nghĩa và giải thích
Cả 2 kỹ năng phản hồi ý nghĩa và giải thích giống nhau ở chỗ là tìm kiếm ý nghĩa tiềm ẩn, bên dưới cuộc nói chuyện của TC.
Cả 2 giúp TC có cái nhìn mới về nan đề của mình và tìm ra cách giải quyết mới.
GIỐNG NHAU:
So sánh kỹ năng phản hồi ý nghĩa và giải thích
KHÁC NHAU:
Phản hồi ý nghĩa nghệ thuật khuyến
khích TC tự tìm kiếm ý nghĩa sâu bên dưới hành vi, cảm xúc của mình.
Giải thích là nghệ thuật TVV dùng để cung cấp cho TC một cái nhìn mới, những ý tưởng mới về nan đề của mình để TC có cách giải quyết nó.
So sánh kỹ năng phản hồi ý nghĩa và giải thích
KHÁC NHAU:
Phản hồi ý nghĩa rất giống phản hồi nội
dung nhưng sự tập trung vượt lên trên điều TC nói. Dùng khung tham chiếu của TC.
Giải thích cung cấp cho TC một cái nhìn mới, một khung tham chiếu mới theo cái nhìn của TVV hoặc một trường phái tâm lý nào đó.
Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khác TC: Tôi thấy mình tệ quá. Tôi
không làm tốt công việc của mình và tôi nghĩ sếp không bao lâu nữa sẽ đuổi việc tôi thôi.
Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khác
TVV: Chị đang cảm thấy bồn chồn
TVV: Chị không làm việc tốt như
lo lắng, và dường như sợ hãi nữa.
chị mong muốn, và chị nghĩ rằng
sếp của chị không thích điều này.
Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khác TVV: Chúng ta có thể dịch chuyển
sang hướng khác một chút không? Công việc hiện tại thực sự có ý nghĩa gì với chị? Nó có hợp với mục đích cuộc đời chị không?
Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khác
TC: Không, tôi cảm thấy chán nản
lắm. Công việc này chẳng có ý nghĩa
gì với tôi. Trước đây tôi nghĩ nó có ý
nghĩa với tôi nhưng bây giờ thì
không. Tôi cần làm một điều gì đó có
ý nghĩa với tôi, để khi về đến nhà, tôi
cảm thấy mình đã làm một điều có
giá trị. Tôi thích được chăm sóc
người khác hơn là làm việc với
những con số cả ngày dài.
Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khác
TVV: (phản hồi ý nghĩa) Tôi hiểu.
Công việc hiện tại không có ý nghĩa
với chị, nhưng lương cao. Dường như
chị cảm thấy mình sẽ có giá trị hơn khi
chị có thể giúp đỡ người khác nhiều
hơn. Vậy thì chúng ta thử khám phá
việc chăm sóc người khác và những
việc làm có ý nghĩa với chị.
Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khác
TVV: (giải thích cách tích cực) Bây
giờ chúng ta thử nhìn theo hướng
khác. Sự kiện chị cảm thấy chán
nản là dấu hiệu chị đã hoàn thành
những gì chị cần làm với công
việc đó. Và bây giờ chị sẵn sàng
chuyển sang công việc mới, công
việc mà chị có thể tận dụng sức
lực của mình một cách hữu hiệu
hơn.
Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khác
TVV: (giải thích cách liên kết) Điều này
dường như liên quan tới điều chị nói
tuần trước về việc chị thích thú khi đi
làm thiện nguyện giúp các trẻ em
nghèo cách đây vài năm. Chị thực sự
tìm được niềm vui trong công việc đó,
nhưng chị phải nghỉ việc vì di chuyển
chỗ ở. Và lúc này chị cảm thấy cần trở
lại với công việc mang lại ý nghĩa và
niềm vui cho chị. Chị cảm thấy thế nào
về lời giải thích này?
