Bài giảng Thanh toán và tín dụng Quốc tế: Bài 2

Bµi 2

C¸c ph¬ng tiÖn TTQT ¸p dông trong Ngo¹i th¬ng (Payment Instrucment)

HP tr¶ ngay (at sight)

Kú phiÕu

C¸ch thøc tr¶ tiÒn trong c¸c ho¹t ®éng mua b¸n ngo¹i th¬ng:

SÐc

HP cã kú h¹n (time draft)

T/T

NhËp khÈu XuÊt khÈu

I. Hèi phiÕu th¬ng m¹i (Bill of Exchange/Commercial Draft)

1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn:

-§Ó b¸n ®îc hµng ho¸ vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi mua, vµo thÕ kû 12, quan hÖ tÝn dông b¾t ®Çu ®îc h×nh thµnh vµ biÓu hiÖn díi d¹ng HP tù nhËn nî. - §Õn thÕ kû 16, HP tù nhËn nî ®îc chuyÓn thµnh HP ®ßi nî. - Sù ph¸t triÓn kinh tÕ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ Ng©n hµng vµ HP trë thµnh c«ng cô thanh to¸n chñ yÕu vµ lu th«ng réng r·i trªn thÞ trêng.

2. C¸c nguån luËt ®iÒu chØnh lu th«ng hèi phiÕu:

- LuËt mang tÝnh chÊt quèc gia:

+ LuËt HP cña Anh 1882 BEA (Bill of Exchange Acts) -> ¸p dông cho níc Anh vµ c¸c níc thuéc ®Þa Anh.

th¬ng m¹i

thèng nhÊt cña Mü 1962 UCC + LuËt (Uniform Commercial Code) ¸p dông trong ph¹m vi n- íc Mü vµ c¸c níc ch©u Mü La tinh..

- LuËt mang tÝnh chÊt khu vùc: C«ng íc Gi¬nev¬ 1930 ULB (Uniform Law for Bill of Exchange)

- LuËt m¹ng tÝnh chÊt quèc tÕ: LuËt hèi phiÕu vµ kú phiÕu quèc tÕ do uû ban LuËt Th¬ng m¹i quèc tÕ cña LHQ. Kú häp thø 15 New York, ngµy 26/07 ®Õn 6/08/1982, tµi liÖu sè A/CN 9/211 ngµy 18/02/1982.

§èi víi ViÖt Nam -Cho ®Õn ®Çu n¨m 1999, ViÖt Nam vÉn cha x©y dùng ®îc v¨n b¶n Ph¸p lý riªng biÖt vÒ Hèi phiÕu mµ c¬ b¶n vÉn tu©n thñ theo C«ng íc Gi¬nev¬ -§Õn 24/12/1999 UBTV Quèc héi ®· ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ th¬ng phiÕu cã hiÖu lùc 1/7/2000 vµ vÉn dùa trªn nÒn t¶ng cña C«ng íc Gi¬nev¬ - Cho ®Õn nay, th¬ng phiÕu vÉn cha ph¸t huy ®îc vai trß cña trong ®êi sèng kinh tÕ

3. Kh¸i niÖm hèi phiÕu:

Kh¸i niÖm thø nhÊt: TrÝch tõ nguån luËt cña níc Anh (BEA 1882): - Lµ mét mÖnh lÖnh díi d¹ng viÕt cña ngêi b¸n ph¸t ra ®ßi tiÒn ngêi mua yªu cÇu ngêi mua khi ®Õn h¹n qui ®Þnh cña lÖnh ph¶i tr¶ một sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ngêi b¸n, hoÆc theo lÖnh cña ngêi b¸n tr¶ cho một ngêi kh¸c t¹i một ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh.

Kh¸i niÖm thø hai: Theo LuËt thèng nhÊt vÒ Hèi phiÕu (C«ng íc Gi¬nev¬ 1930) - Lµ mét mÖnh lÖnh yªu cÇu tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn, do mét ngêi ký ph¸t cho ngêi kh¸c, yªu cÇu ngêi nµy: HoÆc khi nh×n thÊy Hèi phiÕu, hoÆc t¹i mét ngµy cô thÓ trong t¬ng lai; hoÆc t¹i mét ngµy cã thÓ x¸c ®Þnh trong t¬ng lai, ph¶i tr¶ một sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho mét ngêi ngêi nµo ®ã, hoÆc theo lÖnh cña ngêi nµy tr¶ cho một ngêi kh¸c, hoÆc tr¶ cho ngêi cÇm phiÕu.

Kh¸i niÖm thø ba Theo Ph¸p lÖnh vÒ Th¬ng phiÕu cña ViÖt Nam: - Hèi phiÕu lµ mét chøng chØ cã gi¸ do ngêi ký ph¸t lËp, yªu cÇu ngêi bÞ ký ph¸t thanh to¸n kh«ng ®iÒu kiÖn mét sè tiÒn x¸c ®Þnh khi cã thêi gian nhÊt ®Þnh yªu cÇu hoÆc vµo mét trong t¬ng lai cho ngêi thô hëng.

4. C¸c bªn liªn quan trong hèi phiÕu

4.1. Ngêi kÝ ph¸t HP (Drawer):

- Ngêi kÝ ph¸t hèi phiÕu thêng lµ ngêi b¸n.

- Lµ ngêi lËp vµ kÝ HP ra lÖnh cho ngêi bị kÝ ph¸t ph¶i tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ngêi hëng lîi.

- 2 quyÒn lîi cña ngêi ký ph¸t:

+ Ngêi kÝ ph¸t HP ®îc quyÒn kÝ ph¸t HP cho bÊt kú ai.

+ Lµ ngêi hëng lîi ®Çu tiªn cña hèi phiÕu.

- 2 nghÜa vô cña ngêi ký ph¸t:

+ Cam kÕt r»ng HP ®ã sÏ ®îc chÊp nhËn vµ ®îc tr¶ tiÒn khi xuÊt tr×nh.

+ Khi hèi phiÕu bÞ tõ chèi tr¶ tiÒn, ngêi ký ph¸t ph¶i cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ sè tiÒn hèi phiÕu cho ngêi hëng lîi. (Ngêi kÝ ph¸t HP ph¶i kh¸c víi ngêi chÊp nhËn HP - kh«ng cïng lµ mét ngêi)

4.2. Ngêi bÞ ký ph¸t hèi phiÕu (Drawee) - ngêi tr¶ tiÒn hèi phiÕu: - Lµ ngêi nhËp khÈu hoÆc mét ngêi kh¸c ®îc ngêi tr¶ tiÒn chØ ®Þnh, cã thÓ:

+ lµ ngêi chÊp nhËn tr¶ tiÒn (accepter);

+ ngêi b¶o l·nh (avanler); + ng©n hµng (bank) - nÕu lµ ng©n hµng më L/C (issuing bank).

4.3. Ngêi hëng lîi (benificiary)

- Lµ ngêi b¸n vµ cã thÓ lµ mét ngêi kh¸c do ngêi b¸n chØ ®Þnh: + Cã thÓ lµ b¶n th©n ngêi ký ph¸t th× ph¶i ghi vµo HP “..tr¶ cho t«i..” hoÆc “..tr¶ theo lÖnh cña t«i..”

+ Cã thÓ lµ mét ngêi ®Ých danh ®îc ghi vµo HP

+ Cã thÓ lµ ngêi v« danh (ngêi cÇm phiÕu) th× HP ph¶i ®Ó trèng.

 Thùc tiÔn ë ViÖt Nam: “Theo nguyªn t¾c qu¶n chÕ ngo¹i hèi: ngêi hëng lîi ®Çu tiªn (®îc thÓ hiÖn trªn mÆt tríc cña hèi phiÕu) cña th¬ng nh©n xuÊt khÈu ViÖt Nam lµ c¸c NHTM ViÖt Nam.

4.4. Ngêi ký hËu HP (endorser) - ngêi chuyÓn nhîng: - Lµ ngêi ®îc hëng lîi tê HP nhêng quyÒn së h÷u HP ®ã cho ngêi kh¸c b»ng c¸ch ký hËu.

- Tr¸ch nhiÖm: rµng buéc tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh÷ng ngêi ký hËu tiÕp theo vµ ®èi víi ngêi cÇm phiÕu.

- Ngêi chuyÓn nhîng ®Çu tiªn cña HP lµ ngêi ký ph¸t HP.

- Lµ ngêi ®îc ngêi kh¸c chuyÓn nhîng HP ®ã cho m×nh vµ lóc nµy lµ ngêi hëng lîi.

4.5. Ngêi ®îc chuyÓn nhîng:

- Lµ ngêi ®îc hëng lîi tê HP ®ã víi ®iÒu kiÖn HP lµ lo¹i HP v« danh hoÆc ký hËu v« danh (®Ó trèng). Ngêi cÇm phiÕu cã thÓ trë thµnh ngêi ®îc chuyÓn nhîng b»ng c¸ch ghi tªn m×nh vµo HP.

4.6. Ngêi cÇm phiÕu (bearer):

4.9. Ngêi gi÷ phiÕu.

5. Lu th«ng hèi phiÕu:

5.1. Lu th«ng hèi phiÕu tr¶ ngay

1 - Giao hµng ho¸ (cã thÓ c¶ bé chøng tõ) 2 - Ký ph¸t HP vµ uû th¸c cho ng©n hµng thu tiÒn hé 3 - Ngêi mua tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n khi nh×n thÊy HP th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng

Ngêi xuÊt khÈu Ngêi nhËp khÈu