Chương 6. Thương mại Quốc tế & sự phát triển kinh tế
Phần 1. Quan hệ giữa lý thuyết thương mại và phát triển kinh tế
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Nội dung
Lý thuyết thương mại và sự phát triển Vai trò của thương mại đối với phát triển
kinh tế
Thực tiễn của thương mại quốc tế Các điều kiện thương mại quốc tế
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Lý thuyết thương mại và sự phát triển
Lý thuyết thương mại giải thích các lợi ích
của thương mại
→ cần thiết và quan trọng trong
hoạch định chính sách
Lý thuyết thương mại là cơ sở, nền tảng để phát triển thương mại trong thực tế
Các nước cần vận dụng vào hoàn cảnh cụ
thể của nước mình
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Lý thuyết thương mại truyền thống
Dựa vào lợi thế so sánh → chuyên môn hóa → thu nhập thế giới tăng → các nước đều có lợi từ thương mại Các nước đang phát triển: sản xuất và xuất
khẩu nguyên vật liệu, nhiên liệu, khoáng sản, lương thực
Các nước phát triển: sản xuất và xuất khẩu
sản phẩm công nghiệp chế tạo
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Một số ý kiến phản đối tự do hóa thương mại
Một số ý kiến từ các nước đang phát triển
Các nước phát triển: thu được mọi lợi ích từ công
nghiệp và thương mại Lực lượng lao động được đào tạo Sáng kiến tăng Mang lại giá trị cao và ổn định cho XK
Các nước đang phát triển:
Sản xuất và xuất khẩu sản phẩm thô Lạc hậu và lệ thuộc
→ Cần thay đổi mô hình thương mại
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Lập luận của lý thuyết thương mại truyền thống
Không cần loại bỏ lý thuyết thương mại
truyền thống vì: Mô hình phát triển được xác định lại mỗi khi
điều kiện cơ bản thay đổi
Khi tích lũy đủ vốn, công nghệ
trong sản xuất các sản phẩm công
→ các nước đang phát triển sẽ có lợi thế so sánh nghiệp chế tạo → có thể chuyển từ sản xuất sản phẩm cấp thấp lên cấp cao
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Một số ý kiến từ các nước phát triển
Làn sóng phản đối tự do thương mại và
toàn cầu hóa tại Mỹ
- Thất nghiệp đối với lao động tay nghề
thấp, “blue-collar”
dệt may: Costa Rica, giầy thể thao: Philippines, thép: Brazil, đồ điện tử: Malaysia, …
- Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 3 (Seatle,
1999)
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Làn sóng phản đối tự do thương mại và toàn cầu hóa tại Mỹ
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Làn sóng phản đối tự do thương mại và toàn cầu hóa tại Mỹ (tiếp)
Lý lẽ của các nhà
kinh tế
- “white-collar”, lao
máy tính được lắp ráp tại Malaysia, nhưng thiết kế tại Silicon Valley…
động tay nghề cao sẽ có nhiều cơ hội tại Mỹ
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Làn sóng phản đối tự do thương mại và toàn cầu hóa tại Mỹ (tiếp)
Gần đây, các công việc đòi hỏi kiến thức, tay nghề cao
cũng được chuyển sang các nước
2002, 2003: Bank of America cắt giảm 5000 lao động
trong ngành công nghệ thông tin
Infosys Technologies ltd., India: 250 kỹ sư phát triển các
ứng dụng công nghệ thông tin cho Bank of America Accenture – một công ty tư vấn và công nghệ lớn của
Mỹ - chuyển 5000 công việc phát triển phẩn mềm và kế toán sang Philippines
P&G thuê 650 chuyên gia tại Philippines triển khai các
bản quyết toán thuế toàn cầu
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Làn sóng phản đối tự do thương mại và toàn cầu hóa tại Mỹ (tiếp)
Lợi ích thu được
- Đối với các công ty: cắt giảm chi phí - Đối với các nước đang phát triển: tăng việc làm
Mỹ chịu thiệt hại gì khi mất đi cả những công việc tay nghề thấp và công việc tay nghề cao?
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Làn sóng phản đối tự do thương mại và toàn cầu hóa tại Mỹ (tiếp)
Câu trả lời của các nhà kinh tế: một số cá
nhân sẽ thiệt thòi song toàn bộ nước Mỹ sẽ có lợi:
- Hầu hết các công việc quản lý, R&D… mà Mỹ có
lợi thế sẽ không mất đi
- Người tiêu dùng Mỹ sẽ mua được hàng hóa rẻ
hơn
- Người tiêu dùng ở các nước đang phát triển sẽ
mua hàng hóa Mỹ nhiều hơn
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Vai trò của thương mại đối với phát triển kinh tế
Sử dụng hết các nguồn lực trong nước Mở rộng khả năng sản xuất, tiêu dùng
Phân công lao động hợp lý, nền kinh tế
nhờ quy mô Thị trường quốc tế rộng lớn, quy mô sản xuất
lớn
Thúc đẩy chuyển giao công nghệ, kinh nghiệm quản lý sản xuất, marketing Thông qua nhập khẩu máy móc thiết bị…
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Vai trò của thương mại đối với phát triển kinh tế (tiếp)
Khuyến khích di chuyển vốn từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển Thương mại là bước khởi đầu
Kích thích sản xuất và tiêu dùng tại các
nước đang phát triển Đối với các nước có diện tích lớn và đông dân Là vũ khí chống độc quyền,tăng khả năng
cạnh tranh
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Thực tiễn của thương mại quốc tế
Từ 1945, thương mại quốc tế tăng nhanh
hơn thu nhập thế giới Thương mại 7%, thu nhập 4%, công nghiệp 5%
Cơ cấu địa lý trong thương mại thay đổi Thương mại giữa các nước láng giềng tăng
Cơ cấu mặt hàng thay đổi
Sản phẩm sơ chế ngày càng giảm Mở rộng các sản phẩm công nghiệp chế tạo
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Thương mại quốc tế (tỷ USD) - thống kê của WTO
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Kim ngạch xuất khẩu (triệu USD) - thống kê của WTO
1980
1990
2000
2008
Mỹ
225,566
393,592
781,918
1,287,442
Nhật
130,441
287,581
479,249
782,047
Đức
192,860
421,100
551,810
1,461,853
Pháp
116,030
216,588
327,611
605,403
Anh
110,134
185,172
285,425
458,572
TrungQuốc
18,099
62,091
249,203
1,428,332
Brazil
20,132
31,414
55,086
197,942
Indonesia
21,909
25,675
65,403
139,278
Thái Lan
6,505
23,068
69,057
177,844
Việt Nam
338
2,404
14,483
62,906
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Các điều kiện thương mại
Khái niệm điều kiện thương mại
Nghĩa rộng: những quy định, điều kiện,
tiêu chuẩn đối với XNK VD: “Tiêu chuẩn nông nghiệp Nhật bản - JAS”
Nghĩa hẹp: tỷ lệ của chỉ số giá cả xuất khẩu so với chỉ số giá cả nhập khẩu
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Các điều kiện thương mại
Điều kiện thương mại (N)
N ＝ Px /Pm x 100 Px : chỉ số giá xuất khẩu Pm : chỉ số giá nhập khẩu
Điều kiện thương mại thu nhập I
I = Px /Pm x Qx Qx : chỉ số khối lượng xuất khẩu
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Điều kiện thương mại của các nước đang phát triển (2000-2004)
130
Oil exporters
120
Exporters of minerals
and mining products
110
Exporters of
agricultural products
100
Exporters of
manufactures
90
Exporters of
manufactures and
80
primary commodities
2000
2001
2002
2003
2004
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Các yếu tố tác động đến điều kiện thương mại
Khi thương mại thế giới chưa được tự do hóa, N giữa hai quốc gia có thể được quyết định bởi các yếu tố sau: Sở thích Sự khan hiếm Chất lượng hàng hóa Chính sách của chính phủ Khả năng thuyết phục
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Những lý do dẫn đến suy giảm điều kiện thương mại ở các nước đang phát triển Xét về phía các nước phát triển: thu lợi từ
nhiều góc độ Người lao động có thu nhập cao
Người lao động có chuyên môn → lương cao
Sản phẩm sản xuất ra bán với giá cao Sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao
Mua sản phẩm với giá rẻ từ các nước đang
phát triển Chủ yếu mua sản phẩm sơ chế, nguyên liệu từ các
nước đang phát triển
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Xét về phía các nước đang phát triển
Người lao động có thu nhập thấp Lao động tay nghề thấp là chủ yếu Bán sản phẩm sản xuất ra với giá rẻ
Do chi phí cho đầu vào thấp
Mua sản phẩm từ các nước phát triển với
giá cao Chi phí cao, thương hiệu, chất lượng
Nhu cầu về nông sản tăng chậm và dễ
được thay thế
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Điều kiện thương mại ở các nước ĐPT
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
ĐKTM (% thay đổi hàng năm)
Nguồn: International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, October 2008
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
