Vai trò của các nhóm lợi ích và tổ chức quốc tế trong quá trình chính sách y tế
1
Nguyễn Thanh Hương Trường ĐH Y tế công cộng
Mục tiêu
• Trình bày được khái niệm và vai trò của các
nhóm lợi ích.
• Phân tích được vai trò của các tổ chức quốc tế trong quy trình chính sách y tế (CSYT).
• Áp dụng được kỹ thuật “Phân tích các bên
có liên quan” trong quy trình CSYT.
2
4
Quá trình chính sách
Xác định vấn đề
Xây dựng CS Đánh giá CS
Các nhóm lợi ích
Thực thi CS
NHÓM LỢI ÍCH LÀ GÌ?
Thảo luận (5-7 phút)
• Theo anh/chị nhóm lợi ích là gì?
• Phân biệt nhóm lợi ích, nhóm
hưởng lợi và các bên liên quan.
• Lấy các ví dụ về nhóm lợi ích liên
quan đến chính sách y tế?
6
Sự tham gia của các bên vào quá trình chính sách
Khu vực
kinh tế
Xã hội dân sự
Nhà khoa học
Xây dựng
Đánh giá
Thực hiện
Thi hành
chính sách
chính sách
Xác định & phân tích vấn đề
Xây dựng chương trình nghị sự
Truyền thông
Công chúng
Chính phủ
NHÓM LỢI ÍCH LÀ GÌ?
• Định nghĩa nhóm lợi ích và hoạt động
của nhóm lợi ích:
“Tất cả những tương tác mà qua đó các nhóm người, những nhóm không nắm quyền lực nhà nước, tìm cách ảnh hưởng tới chính sách, đồng thời với những tương tác ảnh hưởng đến chính sách của các công chức chính phủ, mà những tương tác này không sử dụng trực tiếp đến quyền lực của họ”.
(Lindblom )8
NHÓM LỢI ÍCH – HỌ LÀ AI?
• Những người/tổ chức quan tâm đến quá trình thực hiện chính sách y tế.
• Đại diện cho quan điểm/cách nhìn cụ thể
• Bảo vệ những lợi ích cụ thể.
• Thường là không hoàn toàn khách quan
• Thường có mối quan hệ trực tiếp với người ra quyết định/chính trị gia.
9
Nhóm lợi ích – Một số ví dụ
• Nhóm đối lập về chính trị
• “Công nghiệp” CSSK: Dược phẩm; Công nghệ sinh học; Bảo hiểm…
• Các ngành khác: An toàn thực phẩm; sản xuất hàng hóa khác…
• Các cán bộ y tế: Bác sỹ; Dược sỹ; …
• Những người có những căn bệnh nhất định: HIV/AIDS; Đái tháo đường …
Thông qua con đường trực tiếp hoặc gián tiếp cố gắng điều chỉnh 10 các chính sách đã được đề nghị hoặc ngăn cản việc thực hiện.
Ví dụ về các CSYT sẽ bị các nhóm lợi ích can thiệp mạnh mẽ
• Điều chỉnh phân bổ tài chính cho lĩnh vực y tế.
• Điều tiết hệ thống y tế tư nhân.
• Cải cách việc sản xuất, phân phối, giá và sử dụng dược phẩm.
• Cổ phần hóa bệnh viện
• Điều chỉnh phí dịch vụ
11
• …
CÁC TỔ CHỨC PHI CHÍNH PHỦ (NGOS)
• Ví dụ: Hiệp hội người tiêu dùng, nhà báo, sinh viên, các nghiệp đoàn, mạng lưới các tổ chức về HIV/AIDS...
• Thông qua quan hệ chính thức và không chính thức với nhau và với các nhà xây dựng chính sách, nhằm:
12
Ảnh hưởng đến xây dựng và thay đổi thái độ đối với những chính sách cụ thể.
NGOS TRONG LĨNH VỰC Y TẾ VIỆT NAM
Vai trò và ảnh hưởng của NGOs:
• Phát triển cộng đồng • Chăm sóc sức khỏe ban đầu • Phát triển các lĩnh vực cụ thể:
• Đào tạo • Kiểm soát các bệnh truyền nhiễm • Sức khỏe sinh sản • Nước và vệ sinh • Y học cổ truyền • Phục hồi chức năng • …
• Vận động chính sách: đặc biệt cấp địa
13
phương
HƯỚNG DẪN TÌM THÔNG TIN CỦA CÁC NGOS Ở VIỆT NAM
- Sử dụng trang web:
http://www.ngocentre.org.vn/ của VUFO-NGO Resource centre Vietnam
14
CÁC TỔ CHỨC QUỐC TẾ - HỌ LÀ AI?
• Các tổ chức đa phương:
• Hệ thống của liên hiệp quốc: WHO; UNICEF,
UNFPA, ...
• Các ngân hàng phát triển: NH phát triển châu
Á (ADB), NH thế giới (WB).
• Các tổ chức song phương:
• SIDA, DFID, Ausaid, USAID, ....
• NGOs của nước ngoài!
15
Các tổ/ch của LHQ
Tổ chức phát triển châu Âu
Đa phương
Chữ thập đỏ QT
Các Ngân hàng PT
g n ô c c ự v u h K
Các tổ chức hợp tác
Song phương
Các tổ chức tài chính
NGOs
Ko/vì lợi nhuận
Các quỹ
ư t c ự v u h K
Vì lợi nhuận
16
CÁC TỔ CHỨC QUỐC TẾ - HỌ HỢP TÁC NHƯ THẾ NÀO?
• Trợ giúp Kỹ thuật:
- Các dịch vụ: Giúp đỡ kỹ thuật, nghiên cứu - Hàng hóa, hiện vật: Cơ sở hạ tầng, trang thiết bị • Giúp đỡ tài chính:
- Quà tặng hoặc vốn vay - Dự án
• Trợ giúp nhân đạo:
17
- Các tình huống khẩn cấp
Quà
Đa phương
Vay
Quà
Song phương
g n ô c c ự v u h K
Vay
n ể i r t t á h p c ớ ư n c á C
Ko/vì lợi nhuận
Quà
n ể i r t t á h p g n a đ c ớ ư n c á C
ư t c ự v
u h K
Vì lợi nhuận
18
Kỹ thuật
Đa phương
Tài chính
Kỹ thuật
Song phương
g n ô c c ự v u h K
Tài chính
Kỹ thuật
n ể i r t t á h p c ớ ư n c á C
Ko/vì lợi nhuận
n ể i r t t á h p g n a đ c ớ ư n c á C
ư t c ự v u h K
Vì lợi nhuận
19
Tổng kinh phí từ ODA và INGOs (2006)
• Cam kết ODA: 624 triệu USD
• 56% vốn vay: chủ yếu cho cơ sở hạ tầng của hệ thống y tế
• 44% không hoàn lại: chủ yếu cho dịch vụ bệnh viện; CSSK ban đầu và các bệnh truyền nhiễm.
• Giải ngân: 111 triệu USD (<20% cam kết)!!!!
• INGOs: Bộ Y tế phê duyệt các dự án tổng kinh phí là 17 triệu USD 20
• Ít hơn so với thực tế
Phân tích các bên liên quan
• Phân tích các bên có liên quan là gì?
“Xác định những tổ chức/nhóm/người có ảnh hưởng đến quá trình CS, đánh giá mối quan tâm của họ và khả năng ảnh hưởng đến sự ra đời và triển khai một CSYT”.
21
Phân tích các bên liên quan
• Tại sao thực hiện phân tích các bên có liên quan?
• Mối quan tâm của các bên có liên quan, những
người/tổ chức gây ảnh hưởng hoặc bị ảnh hưởng bởi CS.
• Mâu thuẫn và nguy cơ tiềm tàng có thể làm nguy
hại đến CS.
• Cơ hội và các mối quan hệ có thể góp phần nên
thành công của CS
Kỹ thuật này được sử dụng trong quy trình CS (xây dựng, thực thi, đánh giá) nhằm xác định:
22
• Người/tổ chức cần động viên tham gia vào các
giai đoạn của quy trình CS.
VÍ Dụ Về: QUAN ĐIểM CủA MộT Số BÊN CÓ LIÊN QUAN Về VấN Đề THUốC LÁ
• “Đó là những thông tin thật đáng xấu hổ. Tôi nghĩ đó là sự dối trá, che đậy, làm mê muội - làm mê muội công chúng một cách có chủ đích. Và tất cả là vì lợi nhuận” (Bumgarer, nguyên nhà hóa sinh của công ty thuốc lá Reynolds)
• “Họ đã làm sai lệch khoa học, họ làm sai lệch y học, họ che đậy bất cứ bằng chứng nào chống lại họ” (GS Banzhaf, người sáng lập tổ chức hành động về thuốc lá và sức khỏe)
• “Không còn nghi ngờ gì nữa, lý do chính mà Cater yêu cầu tôi ra khỏi nội các là vì chiến dịch chống thuốc lá, và tôi nghĩ rằng thậm chí hôm nay ông ấy có thể thú nhận điều đó” (Califano, nguyên bộ trưởng về các vấn đề phúc lợi, giáo dục và y tế, người ủng hộ cho những qui định chống thuốc lá)
• “Nếu bạn hút thuốc thế giới thật là ‘tươi đẹp’. Mọi người dường như đều hút thuốc như là một cách để tạo sự sảng khoái tự nhiên và kết quả là ngành công nghiệp phát triển mạnh mẽ và chắc chắn là như vậy ” (Reid, nguyên chủ tịch hãng thuốc lá Imperial)
• “Các nhà chức trách về YTCC đang ngày càng tự cô lập mình bởi việc họ ngày càng hung hăng và ngoa ngôn về hút thuốc lá. Họ đang sử dụng thứ khoa học rác rưởi để cố gắng làm cho việc hút thuốc ngày càng không được xã hội chấp nhận như trước đây” (Brookes, chủ tịch hãng thuốc lá Brown & Williamson)
•
Ví dụ:
Dùng phần mềm “POLICY MAKER” để phân tích các bên liên quan trong quá trình chính sách.
27
PHÂN TÍCH CÁC BÊN CÓ LIÊN QUAN
Các bên liên quan
Quan điểm đối với CS (1 5)
Mối quan tâm đến vấn đề CS (1= 5)
Quyền lực/mức độ ảnh hưởng (1 5)
28
•
Thực hành phân tích các bên có liên quan
• Chính sách kiểm soát giá thuốc.
• Chính sách bảo hiểm của người có HIV.
Tóm tắt
• Khái niệm và vai trò của các nhóm lợi
ích.
• Khái niệm, vai trò của các tổ chức
quốc tế trong quy trình CSYT.
• Kỹ thuật “Phân tích các bên có liên
quan” trong quy trình CSYT.
