Bài giảng Văn học Trung Quốc: Ly tao

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PPTX | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

190
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ly tao là một trong những tác phẩm thi ca nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc. Lý tưởng cao đẹp và tinh thần bất khuất của tác giả Khuất Nguyên thể hiện rõ trong các bài thơ. Và để hiểu rõ hơn về bài thơ này mời các bạn tham khảo bài giảng Văn học Trung Quốc: Ly tao sau đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Văn học Trung Quốc: Ly tao

LY TAO
• ???????, • Ðế Cao Dương chi miêu duệ ??????; hề, ???????, Trẫm hoàng khảo viết Bá ??????; Dung. ????????, Nhiếp đề trinh vu mạnh trâu ??????; hề, ??????, Duy canh dần ngô dĩ giáng. Hoàng lãm quỹ dư sơ độ hề, ?????; Triệu tích dư dĩ gia danh. Danh dư viết Chính Tắc hề, Tự dư viết Linh Quân.
Đoạn 1: Tác giả tự thuật gia cảnh, sinh thời và tên họ. Bá Dung nhớ cha ta thuở nọ, Vốn dòng vua về họ Cao Dương. Tháng giêng đầu tiết xuân sang, Cõi đời ta xuống giữa đương ngày Dần. Buổi trứng nước ân cần chăm sóc, Biết bao nhiêu khó nhọc công cha. Chữ hay kén đặt cho ta: Tên là Chính Tắc, tự là Linh Quân.
Đoạn 2: tuổi trẻ và sự tự ý thức giá trị bản thân của tác giả Trong ta đã mười phần lộng Ngày tháng vút đi không trở lẫy, lại, Chải chuốt càng thêm nẩy Vừa xuân qua đã lại thu sang. xinh tươi. Ðoái trông cỏ áy cây vàng, Sói ngàn nhài bãi khoác ngoài, Sợ con người đẹp muộn Tết lan thu lại làm đai đeo màng lỡ duyên! thường. Tuổi đang trẻ nết quen càn Sợ chẳng kịp ta càng mê mải, rỡ, Tuổi xanh nào có đợi gì ai. Thế mà không đổi sửa cho đành. Mộc lan sớm cắt trên đồi, Ngựa hay cưỡi lấy, đi nhanh, Ðông thanh chiều hái bên ngoài bến sông. Lại đây ta chỉ cho mình
Đoạn 3: nói về việc thờ vua không hợp, lại gặp bọn sàm nịnh Ðời ba vua thuở đang rực rỡ, Cố theo kịp gót chân vua trước, Các giống thơm hớn hở đua tươi. Quản chi công xuôi ngược long đong. Hoa tiêu, hoa quế lộn mùi, Tình ta mình chẳng xét cùng, Cứ gì hoa huệ được người yêu đương. Nghe lời ton hót đem lòng giận ta! Theo đạo chính nhằm đường ngay Nói thẳng vẫn biết là có hại, thẳng, Biết vậy mà nín mãi không đành! Nghiêu Thuấn xưa thiệt đấng minh quân. Chín lần trời hãy chứng minh, Cớ sao Kiệt Trụ ngu đần, Chỉ vì ta quá yêu mình đấy thôi! Ðâm đầu lối tắt sa chân đường Trước cùng ta nặng lời hẹn ước, cùng. Sau vì đâu đổi khác đơn sai?
Đoạn 4: nói về việc bị ghen ghét, hàm oan Chín vườn lan lại nghìn sào huệ, Mồi phú quý cố mà đeo đuổi, Một mình ta chăm chỉ hôm mai. Phải lòng ta có vội thế đâu. Tử tiêu bạch chỉ xen vai, Cái già sồng sộc theo nhau, Kẹ trong đỗ nhược, bao ngoài tân E không để được về sau tiếng di. lành. Mong cành lá có khi đua nẩy, Ăn hoa rụng bên nhành thu cúc, Chờ đến mùa hái lấy hoa tươi. Uống sương sa dưới gốc mộc lan. Bỏ rơi ta thiết chi đời, Tình yêu khôn đẹp muôn vàn, Thấy trăm hoa chịu lạc loài mà Khát hoài! đói mãi! phàn nàn mà thương! chi! Chúng chen chúc trên đường vụ Rút rễ cây ta xe sợi chỉ, lợi,
Áo như thế thói đời chẳng mặc, Người đời thật đã thừa khôn khéo, Ta cứ theo phép tắc người xưa. Ðua nhau theo mức vẹo thước cong. Dẫu rằng đời có chẳng ưa, Khuôn vuông mẫu thẳng chẳng Thì xin theo lối cũng như Bành, dùng, Hàm. Cúi luồn cầu cạnh một dòng như Ðời người khổ kể làm sao xiết! nhau! Ðành than dài gạt vết lệ hoen. Một mình chịu nuốt sầu ngậm tủi, Làm xinh ta khéo vô duyên, Nói ai hay nông nỗi lúc này? Sớm vừa can gián chiều liền sa cơ. Thà cho sống đọa thác đày, Sa cơ mặc nhởn nhơ vẫn thế, Lòng ta không nỡ để lây thói Vẫn đeo lan dắt huệ như xưa. thường! Lòng ta đã thích đã ưa, Loài chim cắt ngang tàng bay bổng, Dẫu rằng chín chết có chừa được Vốn xưa nay là giống không đàn. đâu. Vuông tròn vốn chẳng cùng làn, Trách mình chẳng suy sau xét Khúc đường ai để yên hàn cho ai?
Đoạn 5: sự bất lực của tác giả, cùng đường không biết phải làm gì, muốn thay đổi cũng không được. Tiếc nhận lối mà không biết Mũ ta đội xốc cho cao ngất, lối, Ðai ta đeo buông thật dịu dàng. Liệu về thôi, ở lại chi lâu? Khắp mình thơm nức sáng choang, Lạc đường cũng chửa xa đâu, Ðẹp còn giữ được chất thường Quay xe trở lại cho mau còn chưa phai. vừa. Chợt quay lại liếc chơi, ta muốn Giục vó ngựa lên bờ lan dã, Ði xem cho khắp bốn cõi hoang. Sang gò tiêu thong thả nghỉ Rung rinh bao thú điểm trang ngơi. Ngọt ngào càng thấy rõ ràng mùi Tiến ra chẳng hợp với đời, thơm. Lui về sửa lại mặc ngoài cho Ðời ai cũng riêng ham từng món, xinh. Như ta đây chỉ muốn làm xinh.
Đoạn 6: Mượn lời Nữ tu để nói rõ nguyên lý: đắc Đạo thì hưng, thất Đạo thì vong. Gián tiếp trình bày lý tưởng chính trị. Tiếng cô chị bước vào léo xéo, Trong đạo thành liệu bề theo dõi, Mắng ta rằng rõ khéo ngẩn ngơ, Ðến chi đây xiết nỗi tân toan. "Bướng như chàng Cổn ngày xưa, Sang Nam qua ngọn Tương Ngoan, Bỏ mình núi Vũ bây giờ ai thương? Tới đền vua Thuấn, ta than vài Sao em thích khoe khoang chải lời: chuốt, "Mê hát xướng kìa đời nhà Hạ, Riêng một mình giữ một vẻ xinh? Ðầy nhà dây dợ, cỏ tranh, Vua Thái Khang thỏa dạ vui chơi, Người ta mặc cả sao mình lại Chẳng lo chẳng nghĩ lâu dài, không? Năm con mới phải lạc loài bốn Nói với chúng dễ hòng nói xiết! phương. Ai là người xét biết lòng ta? Vua Nghệ chỉ ham đường săn bắn,
Ðến vua Ngáo cậy mình sức khỏe, Ông trời chẳng riêng yêu ai hết, Chẳng giữ gìn chỉ phí ăn chơi. Xem thấy ai đức nết thì nên. Xưa nay chỉ bậc thánh hiền, Quên mình ngày tháng giông dài, Thương dân mới được cầm quyền Quá ra khi đã để rơi cả đầu. trị dân. Hạ Kiệt có biết đâu đạo cả, Trông sau trước xét lần sự thế, Lần lữa trông tai vạ đến nơi. Hãy để tâm suy nghĩ cho cùng. Vua Tân ướp món thịt người, Làm đâu được việc bất công! Cũng vì thế mới hết đời nhà Những phường bất nghĩa có dùng Thương! được đâu. Lại xét đến Vũ, Thang, Văn, Võ Lòng này nghĩ trước sau như một, Kính mà nghiêm chẳng bỏ đạo Dẫu chết ngay chẳng chút nôn nao. hằng. Người xưa oan thác biết bao, Cất dùng toàn bọn tài năng, Theo vuông lựa có vào sao lỗ tròn. Theo khuôn giữ mực thẳng băng Nức nở khóc cho buồn đầy dạ, một chiều.
Đoạn 7: Mơ ước lên trời xuống đất những mong tìm được người hiểu thấu lòng mình Quỳ khép áo lầm rầm khấn vái: Chị trăng phải nhanh chân tiến trước, "Xin dốc theo lẽ phải đường ngay!" Quay ra đạp gió rẽ mây, Dì gió cho lần bước theo sau. Cưỡi rồng gióng phượng định ngày Chim loan mở lối đi đầu, chơi xa. Nhưng thầm sấm sét dốc hầu chưa Sớm ThươngNgô, chiều qua Huyền xong! Phố, Ta giục phượng gia công bay mãi, Ðến thần linh xa ngó cõi ngoài. Suốt ngày đêm rong ruổi cho mau. Chốn này muốn tạm nghỉ ngơi, Cơn giông bão táp theo hầu, Chiều hôm bảng lảng mặt trời xuống nhanh. Cầu vồng mống cụt đem nhau đến chào. "Hy Hòa hỡi nể tình ta với! Khắp các ngã trước sau tới tấp, Lối non đoài chớ vội xông pha. Ðủ mọi mầu trên dưới tơi bời... Quản bao nước thẳm non xa, Ta truyền mở cửa nhà trời! Ðể ta tìm kiếm cho ra bạn lòng!"
Đoạn 8: nói về việc ông không toại nguyện trong công việc cứu quốc, cũng không còn cách gì khác hơn Sớm dóng ngựa qua miền Bạch Thủy,nữa. Nàng cậy đẹp khinh nhờn quen thói, Lên Lãng Phong ta sẽ dừng cương. Quên tháng ngày, mê mải dong chơi. Không ai là gái đảm đang, Ðẹp nhưng mất nết xin thôi, Trông về nước Sở gạt hàng lệ rơi. Bỏ tìm chốn khác lấy người đoan Chơi cung Xuân này nơi thanh nhã, trang. Ðeo dắt thêm hai đóa hoa quỳnh. Vùng trời rộng bốn phương man mác, Hoa tươi còn chửa lìa cành, Xem khắp rồi lại bước xuống đời. Xem ai là gái hữu tình ta đưa. Hữu nhung trông với cõi ngoài, Sai thần mây đi mưa về gió, Long lanh đền ngọc thấy người gái Cung Phục Phi tìm rõ tới nơi. xinh. Mối may ta lại cậy người, Mượn chim trấm mối manh nói hộ, Cởi dây đeo để ngỏ lời giao đoan. Trấm trả lời: "Việc đó không xuôi!" Trải mấy độ qua ngàn vượt núi, Kìa chim tu hú dại đời, Bỗng dọc ngang đường lối khó thông. Ta còn ghét nó là loài tinh ranh.
Mình khuây khỏa lấy mình chẳng nối, Lòng hồ nghi trăm mối vấn vương. Chịu lời ta đã phượng hoàng, Chỉ e ta đến sau chàng Cao Tân. Xa tìm chốn yên thân chẳng có, Ðành lênh đênh đây đó biết sao! Thiếu Khang đang lúc ba đào, Họ Kiều hai gái sánh vào vừa xinh. Lý đã kém mối manh lại vụng, Chỗ hẹn lời e cũng không bền. Người đời bẩn tưởi nhỏ nhen,
Đoạn 9: dùng lời kẻ chiêm bốc (Linh Phân) phán rằng nên đi tìm người biết đánh giá đúng giá trị của nhân tài. Chẻ nắm quẻ Quỳnhmao làm thẻ Quáng lòa bao kẻ chung quanh, Mượn Linhphân gieo quẻ nhân Dở hay ai xét cho mình nữa đâu! duyên. Lòng yêu ghét khác nhau biết Quẻ rằng: "Ao ước thì nên, mấy! Bên tài bên sắc đôi bên cùng lòng. Bọn chúng coi thật thấy lạ đời. Nghĩ chín cõi mênh mông rộng rãi, Cỏ hôi đeo dắt đầy người, Phải riêng đây có gái kén chồng? Hoa lan thơm ngát chê bai Ðường xa xin chớ ngại ngùng, chẳng dùng. Người xinh ai chẳng đem lòng khát Loài cây cỏ còn không phân khao? biệt, Cỏ thơm kể nơi nào chẳng có, Giống ngọc lành xét biết đâu mà!
Đoạn 10: Đoạn này thuật lại lời người chiêm bốc thứ hai (Vu Hàm) Quẻ dạy thế, ở làm chi nữa! Quả là đẹp cứ gì tốt mối! Nhưng lòng còn lưỡng lự chưa đi. Giá ngọc lành há phải bán rong! Chiều nay sắp đặt lễ nghi, Duyệt xưa đắp đất ngoài đồng, Mời Vu Hàm lại ta thì hỏi han. Vũ Ðinh tìm gặp tin dùng chẳng nghi. Chín dãy núi chập chờn đón rước, Lã Vọng trước làm nghề bán thịt, Trăm vị thần chững chạc tới nơi. Gặp Văn Vương mới biết tướng tài. Hào quang rực rỡ đầy trời, Chăn trâu Ninh Thích hát chơi, Vì ta dạy hết mọi lời thủy chung. Tề Hoàn nghe đã cho vời làm quan. Rằng: "Lên xuống cố công tìm hỏi, Tuổi chưa muộn lo toan còn kịp, Ai cùng mình khuôn lối như in. Thời đang vừa thu xếp đi cho! Vũ, Thang kén lựa tôi hiền, Véo von đề quyết gọi thu, Chí Cao Dao được chúng tin yêu vì. Trăng hoa e lúc thơm tho chẳng còn!”
Đoạn 11: Trả lời kẻ chiêm bốc, rằng những người do ông giúp đỡ, vun đắp thưở trước đều đã thay lòng đổi dạ, thói đời đổi trắng thay đen thật khó lường. Vòng hoa quỳnh đẹp giòn biết Theo đời bỏ vẻ đẹp xưa, mấy, Ðua đòi cẩu thả cũng như mọi loài. Che lấp đi ai biết vẻ xinh! Tiêu bợ đỡ nịnh đời ra mặt, Ghét ghen chúng chẳng thương tình, Túi thuốc trừ nhét chặt thù du. E khi giập gãy tan tành biết đâu. Ðem thân cầu cạnh bôn xu, Trách thời tiết thật mau thay đổi, Còn đâu giữ được thơm tho tính trời. Nào lữa lần được mãi cho cam. Thói thường vốn theo thời thay Hoa lan giờ đã hết thơm, đổi, Hoa lài hoa huệ hóa làm cỏ tranh... Ai giữ mình cho khỏi suy di! Bao nhiêu giống hương thanh sắc Tiêu Lan còn chả ra gì, đẹp, Trách chi đến sói, kể chi đến nhài! Ðều dốc đời đổi kiếp hôi tanh.
Đoạn 12: Cho rằng đi thì không thể thích ứng với hoàn cảnh mới, ở lại cũng không thể sống tiếp được, như vậy chỉ còn cách phiêu dạt mà thôi. Tự an ủi, theo vào mực Lộn ngà ngọc đóng làm xe cưỡi, thước, Kéo xe ta phất phới rồng bay. Ngắm hoa đeo ngày trước Ði cho vắng mặt khuất mày, còn xinh. Lòng lìa, thế bắt thân này phải xa! Khắp vùng trời đất mông mênh, Ðường thăm thẳm trông ra quanh quất Tìm cho thấy bạn hữu tình Hãy vòng xe qua đất Côn Luân. mới thôi. Vang vang nhạc ngọc thét dồn, Linh Phân dạy: "Quẻ coi tốt lắm!" Mây màu lấp lánh vây tròn trước sau. Chọn ngày lành ta sắm sửa đi. Sớm bên trời bắt đầu rong ruổi, Hoa quỳnh bẻ lấy phòng khi, Chiều hôm ta tới cõi cực tây. Cành thì làm bánh, cánh thì
Chốc ta lại qua chơi bể Cát, Tám rồng bay lộn trước xe, Theo dòng sông bát ngát đỏ Cờ bay phất phới bóng che rợp trời. ngầu. Hãy ngừng bước, tạm nguôi dạ Thuồng thuồng sửa bến cho tủi, mau! Buông thần hồn lên cõi cao xa. Bảo Tây hoàng phải bắc cầu ta sang. Múa Thiều hát khúc Cửu ca, Tháng ngày thong thả liệu mà Xa thăm thẳm cõi đường hiểm làm khuây. trở, Cất mình khoảng trời mây Dồn các xe giúp đỡ ta cùng. rộng rãi, Bất Chu lối tả đi vòng, Chợt ngoảnh đầu trông lại quê hương. Hẹn ngày tháng chỉ qua vùng biển tây. Ngựa buồn, đầy tớ thảm thương, Ðều tay sắp giật dây cương Co ro nhớn nhác, ngại đường
Loạn: Ý nói nước không còn ai biết mình, còn nhung nhớ mà làm gì! Đã không còn ai có đủ tài để cùng thi hành một chính sách hay, ta chỉ còn cách theo về nơi cửa Bành Hàm mà ở. Vãn rằng: Thôi than tiếc làm chi cho cực! Biết ta đâu một nước không người. Chính lành làm sức với ai, Bành Hàm đâu đó ta thời đi theo.