Bài giảng Vật liệu gốm sứ: Phần 2 - Huỳnh Ngọc Minh

Chia sẻ: Thiên Lăng Sở | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:60

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Vật liệu gốm sứ: Phần 2 - Huỳnh Ngọc Minh cung cấp cho học viên những kiến thức về sấy, phủ men, nung, một số sản phẩm gốm sứ cụ thể, các phương pháp tráng men,... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Vật liệu gốm sứ: Phần 2 - Huỳnh Ngọc Minh

Biên soạn: Huỳnh Ngọc Minh 1
CHÖÔNG 5: SẤY
SAÁY 3 Saûn phaåm moäc sau khi taïo hình coù ñoä aåm töông ñoái cao, phaûi saáy ñeå loaïi nöôùc. Caùc loaïi nöôùc trong moäc goám söù coù theå phaân thaønh ba loaïi: - Nöôùc lieân keát hoùa hoïc, khoâng theå taùch ñöôïc khi saáy - Nöôùc lieân keát lyù hoïc - Nöôùc töï do. Muïc ñích saáy laø loaïi nöôùc lieân keát lyù hoïc sao cho nhanh nhaát, laøm ñoä beàn cô saûn phaåm moäc taêng maø khoâng bò bieán daïng hoaëc nöùt vôõ.
QUÁ TRÌNH SẤY Gồm hai quá trình:  Quá trình khuyếch tán: nước ở bề mặt dễ bốc hơi, bề mặt khô trước, trong lòng vẫn còn ẩm, nên gây chênh lệch độ ẩm.  Quá trình dẫn ẩm: ở tâm có độ ẩm cao hơn ở bề mặt, nên nước ở tâm sẽ dịch chuyển đến bề mặt và tiếp tục bốc hơi.  Nhiệt độ ở tâm nhỏ hơn nhiệt độ bề mặt, nên dòng nhiệt truyền từ bề mặt vào tâm. Wt Wbm dòng dòngdẫn ẩm nhiệt dòng khuyếch tán dòng nhiệt tt tbm 14/12/2021 SẤY 4
QUÁ TRÌNH SẤY  Trong quá trình sấy, sự thay đổi: nhiệt độ sản phẩm, độ ẩm sản phẩm và tốc độ sấy theo thời gian như sau: I: gia nhiệt II: tốc độ sấy không đổi III: tốc độ sấy giảm I II III nhiệt độ tác nhân sấy Nhiệt độ mộc A Tốc độ sấy Wcb độ ẩm Thời gian 14/12/2021 SẤY 5
Loø saáy Lò sấy
CHÖÔNG 6: PHỦ MEN
MEN Men laø lôùp phuû ceramic moûng treân beà maët vaät lieäu (coù theå 11 laø goám söù hay kim loaïi) nhaèm baûo veä beà maët vaø trang trí. Caùc lôùp phuû goám raát khaùc nhau veà thaønh phaàn, tính chaát vaø hình thöùc beân ngoaøi. Caáu truùc lôùp phuû naøy thöôøng laø pha thuûy tinh coù theå chöùa tinh theå hoaëc laø pha khí. VAI TROØ VAØ TAÙC DUÏNG CUÛA MEN 1. Nhôø coù lôùp phuû thuûy tinh, saûn phaåm coù ñoä beàn cô cao hôn (do thuûy tinh laáp ñaày, ngaên söï phaùt trieån cuûa veát nöùt töø beàø maët vaät lieäu). 2. Baûo veä khoûi söï xaâm nhaäp cuûa chaát khí vaø chaát loûng, 3. Laøm beà maët nhaün boùng taêng ñoä beàn hoùa, ñoä beàn ñieän, ñoä beàn nhieät. 4. Caùc lôùp maøu trang trí saûn phaåm seõ mang tính thaåm myõ cao.
Men cho caùc saûn phaåm goám söù 12 Coâng ñoaïn phuû men ñöôïc thöïc hieän sau khi saáy moäc hoaëc nung non (Coâng ngheä nung moät laàn hoaëc hai laàn). Caùc phöông phaùp ñöa men leân beà maët goám: traùng men (nhuùng, xoái, doäi) hoaëc phun men. Huyeàn phuø men thöôøng coù caùc caáu töû cuûa xöông goám söù nhöng mòn hôn vaø chöùa nhieàu thaønh phaàn deã chaûy hôn. Sau khi ñöa men leân beà maët, nung tôùi nhieät ñoä xaùc ñònh seõ chaûy taïo thaønh moät lôùp thuûy tinh moûng chaûy laùng treân beà maët saûn phaåm. Yeâu caàu chung cuûa men: Men phaûi baùm dính vaøo xöông toát. Nhieät ñoä noùng chaûy cuûa men phaûi phuø hôïp vôùi nhieät ñoä nung saûn phaåm ñeå khi nung xöông khoâng bò bieán daïng. Men phuû khaép beà maët cuûa xöông vaø taïo beà maët nhaün boùng: ñoä nhôùt, söùc caêng beà maët cuûa men phaûi phuø hôïp.
Men cho caùc saûn phaåm goám söù 13 1. Phaân loaïi men theo caáu truùc pha : Men coù caáu truùc moät pha thuûy tinh Lôùp men thuûy tinh coù caáu truùc lôùp (thieân tích) Men coù pha tinh theå keát tinh töø pha thuûy tinh Men môø do caùc vi tinh theå Men coù caáu truùc tinh theå (xitan). 2. Phaân loaïi men theo caùch cheá taïo : Men soáng hoaëc men nguyeân lieäu Men chín hoaëc men frit Men töï taïo 3. Phaân loaïi men theo caûm quan: Men trong Men ñuïc
PHÂN LOẠI Men rạn Men tuôn Men khử Men kết tinh Men co 14/12/2021 MEN 14
LÔÙP TRUNG GIAN GIÖÕA MEN VAØ XÖÔNG 18 Do thaønh phaàn men vaø moäc raát khaùc nhau, neân söï hình thaønh lôùp trung gian ñaûm baûo cho ñoä beàn lieân keát giöõa men vaø xöông. Caùc lieân keát giöõa men-xöông: - Lieân keát cô hoïc (ma saùt): men noùng chaûy traøn laáp ñaày caùc loã xoáp cuûa moäc taïo treân beà maët tieáp xuùc lieân keát thuaàn tuùy cô hoïc, khoâng beàn. Söï töông ñöông heä soá daõn nôû nhieät giöõa men vaø xöông chuû yeáu coù taùc duïng taêng ñoä beàn cho loaïi lieân keát naøy. - Lieân keát hoùa hoïc giöõa men vaø moäc: xaûy ra töông taùc giöõa men vaø moäc trong quaù trình keát khoái thaønh xöông (khueách taùn hai chieàu, hoøa tan laãn nhau) taïo nhöõng hôïp chaát môùi coù thaønh phaàn vaø tính chaát trung gian naèm giöõa men vaø moäc cuõng nhö caû söï hình thaønh caùc vaät chaát tinh theå môùi vaø caùc boït khí.
LÔÙP TRUNG GIAN GIÖÕA MEN VAØ XÖÔNG 21 Vôùi caùc saûn phaåm oáp laùt, theo coâng ngheä nung nhanh moät laàn: ñöôøng ranh giôùi giöõa xöông-men theå hieän roõ neùt, khoâng thaáy nhöõng daáu hieäu cuûa phaûn öùng. Do lôùp trung gian khoù hình thaønh, vì vaäy thöôøng phaûi duøng lôùp men loùt (engob) taïo lôùp thaønh phaàn bieán ñoåi trung gian nhaèm taêng ñoä beàn lieân keát cho xöông vaø men.
Các tính chất của men  Ở nhiệt độ cao (trạng thái lỏng)  độ nhớt,  sức căng bề mặt  Ở trạng thái rắn:  Hệ số dãn nở nhiệt  Độ cứng  Độ bền hóa… 22
Caùc tính chaát cuûa men 26 Söï daõn nôû nhieät Yeâu caàu cô baûn: söï cheânh leäch heä soá daõn nôû nhieät giöõa xöông vaø men khoâng lôùn. HDN cuûa men nhoû hôn HDN cuûa xöông 10 ñeán 20% nghóa laø men phaûi chòu taùc ñoäng cuûa öùng suaát neùn (Vì men coù caáu truùc thuûy tinh neân chòu neùn toát hôn chòu keùo) . HDNmen > HDNxöông HDNmen < HDNxöông Men chòu keùo (nöùt men) Men chòu neùn (bong men) Theo thöïc nghieäm HDN cuûa men : taêng theo daõy sau : Al2O3 < K2O < Na2O < Li2O ; vaø giaûm theo daõy sau : CaO > ZnO > MgO > SnO2 >B2O3 > SiO2 .
MAØU 32 Do moãi vaät chaát coù caáu taïo hoùa hoïc rieâng neân coù khaû naêng haáp thuï choïn loïc nhöõng phaàn nhaát ñònh cuûa aùnh saùng vaø phaûn xaï laïi nhöõng phaàn nhaát ñònh. Chuùng ta caûm thuï ñöôïc maøu cuûa nhöõng vaät naøy nhôø taùc duïng cuûa caùc tia phaûn xaï vaøo cô quan thò giaùc cuûa maét. Nhö vaäy maøu cuûa moät vaät laø do tia phaûn xaï taïo neân.
MAØU 33 Ñeå trang trí maøu cho men, caàn cheá taïo caùc chaát maøu vaø sau ñoù laø kyõ thuaät ñöa maøu leân men. Maøu saéc coù ñöôïc tuøy thuoäc vaøo thaønh phaàn vaø caáu truùc chaát taïo maøu vaø men. Xeùt theo vò trí töông ñoái giöõa men vaø maøu trang trí, coù theå phaân thaønh: 1.Maøu treân men (lôùp trang trí treân beà maët men, trong nhieàu tröông hôïp maøu hôi chìm vaøo trong men). 2.Maøu döôùi men (lôùp maøu trang trí naèm giöõa xöông vaø men). 3.Men thuûy tinh maøu (Lôùp men trang trí laø thuûy tinh maøu). Phaân loaïi caùc chaát taïo maøu ceramic: - Chaát taïo maøu daïng ion - Chaát taïo maøu daïng keo - Chaát taïo maøu coù caáu truùc tinh theå
Chaát taïo maøu coù caáu truùc tinh theå 34  Ñeå taïo neân nhöõng maøu saéc trang trí ñeïp, beàn hoùa, beàn cô vaø coâng ngheä ñôn giaûn ngöôøi ta taïo nhöõng chaát maøu goám tinh theå (pigment).  Caùc tính chaát cuûa maøu phuï thuoäc vaøo caáu truùc oâ maïng tinh theå mang maøu, neáu tinh theå mang maøu laø nhöõng tinh theå beàn thì maøu cuõng seõ beàn.  Caùc chaát gaây maøu thöôøng laø caùc nguyeân toá nhoùm kim loaïi chuyeån tieáp coù voû ñieän töû baát thöôøng, deã gaây sai soùt trong oâ maïng tinh theå, taïo neân nhöõng taâm haáp thuï maøu.  Moät soá tinh theå thöôøng laøm chaát mang maøu nhö sau:  - Spinel loaïi moät (MgO.Al2O3)  - Spinel loaïi hai (2ZnO.TiO2)  - Zircon (ZrO2.SiO2)  - Baddleyit (ZrO2)  - Granat (2CaO.Al2O3.3SiO2)  - Corund (Al2O3)  - Willemit (2ZnO.SiO2)  - Perovskit (CaO.TiO2)  - Mulit (3Al2O3.2SiO2)  - Olivin (CoO.SiO2).
CÁC PHƯƠNG PHÁP TRÁNG MEN 14/12/2021 MEN 35
GIA CÔNG MEN MEN SỐNG  Các nguyên liệu men được cho vào máy Nguyên liệu men nghiền bi ướt, cho đến khi đạt < 0,5% sót sàng Nghiền bi ướt 10.000 lổ/cm2. Sàng khử từ  Bể chứa men được khấy liên tục, tránh Bể khuấy men bị lắng.  Điều chỉnh huyền phù Tráng men men có độ ẩm, độ nhớt thích hợp khi tráng men. 14/12/2021 MEN 36