1
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
SỬ DỤNG KĨ THUẬT TRÒ CHƠI Ở HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG VÀ LUYỆN
TẬP, CỦNG CỐ NHẰM NÂNG CAO HỨNG THÚ VÀ CHẤT LƯỢNG DẠY
HỌC MÔN LỊCH SỬ 8 TRƯỜNG THCS
1. Mô tả bản chất của sáng kiến:
1.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thực hiện:
- Đê đat đươc hiêu qua cao trong cac giơ day Lich sư môi giao viên, môi đơn vi
trương hoc co nhiêu cach khac nhau tuy thuôc vao điêu kiên cua tưng trương, tưng đia
phương, tưng đôi tương hoc sinh. Trong khuôn khô cua đê tai nay, tôi chi trinh bay môt
sô “tro chơi” ma tôi đa thường lông ghep trong qua trinh soan giang cua minh va đa đat
hiêu qua cao trong cac giơ day, đươc Ban giam hiêu nha trương, tô chuyên môn, ban be
đông nghiêp đanh gia cao về tính hiệu quả của nó mang lại. Thông thường các trò chơi
này sẽ được thiết kế trên phần mềm Powerpoint với các hiệu ứng và liên kết thông
thường như Trigger, Hyperlink….
1.1.1. Một số nguyên tắc khi thiết kế và tổ chức trò chơi:
- Thiết kế và tổ chức trò chơi phải phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của nhà
trường, lớp học.
- Xác định phạm vi, mục đích của trò chơi trong mỗi phần, bài, chương
- Chọn trò chơi phù hợp với kĩ năng cần rèn luyện cho học sinh
- Tổ chức thiết kế và biên soạn câu hỏi cho trò chơi phải bám vào “Chuẩn kiến
thức - kĩ năng” của bộ môn.
- Tổ chức trò chơi phải xác định được thời gian: Trừ các trò chơi tổ chức ở các
tiết ngoại khoá (1 tiết hoặc nhiều hơn), các tiết làm bài tập lịch sử (1 tiết) thì các trò
chơi tổ chức trong tiết dạy chỉ dừng ở thời gian là 2 – 5 phút.
- Trò chơi phải có sức hấp dẫn, thu hút được sự tham gia của học sinh, tạo không
khí thoải mái, hấp dẫn trong học tập.
- Luôn thay đổi trò chơi trong các tiết dạy, khối lớp để thu hút học sinh, tuy
nhiên phải dựa vào dạng bài, kiểu bài để thực hiện.
- Khi tổ chức trò chơi, giáo viên là trọng tài công bằng, chính xác và là cổ động
viên tích cực của học sinh tham gia trò chơi, ghi điểm hoặc ngợi khen, tặng quà các em
trước tập thể của lớp.
1.1.2. Vai trò, ý nghĩa của việc thiết kế và tổ chức trò chơi đối với bộ môn
Lịch sử:
Trong giảng dạy bộ môn lịch sử nói riêng cũng như các bộ môn xã hội và tự
nhiên nói chung, thiết kế và tổ chức trò chơi trong dạy học có vai trò, ý nghĩa đặc biệt
quan trọng.
- Giúp các em thay đổi hình thức, phương pháp dạy và học truyền thống trước
đây, làm cho giờ học bớt căng thẳng, nặng nề, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu, để học
sinh tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, hứng khởi.
- Rèn luyện thêm kĩ năng sử dụng bản đồ, vẽ sơ đồ, tường thuật, hình thành kĩ
năng làm việc theo nhóm của học sinh.
- Tạo cho học sinh sự tìm tòi, sáng tạo, rèn luyện cho học sinh có cơ hội để hoàn
thiện bản thân.
2
- Qua việc thiết kế và tổ chức trò chơi đã kích thích học sinh vận dụng kiến thức
năng động, rèn luyện trí nhớ, phát triển khả năng phán đoán, suy luận. Từ đó phát triển
tư duy độc lập, học tập cách xử lý thông minh các tình huống phức tạp, tăng cường khả
năng vận dụng trong cuộc sống để thích nghi với điều kiện mới của xã hội.
- Ngoài ra, thông qua trò chơi còn giúp các em phát triển được nhiều phẩm chất
đạo đức như: tính nhanh nhẹn, tình đoàn kết thân ái, sự phối hợp nhịp nhàng, lòng trung
thực và tinh thần trách nhiệm lẫn nhau.
1.1.3. Sử dụng kĩ thuật trò chơi ở phần hoạt động khởi động
Hoat đông khơi đông đong vai tro quan trong trong giơ hoc. Đây la hoat đông
khơi đâu nên co tac đông đên cam xuc, tri tuê cua ngươi hoc trong toan tiêt hoc. Nêu tô
chưc tôt hoat đông nay se tao ra môt tâm ly hưng phân, tư nhiên đê lôi keo hoc sinh vao
giơ hoc. Vi thê ngươi hoc se không con cam giac mêt moi, nham chan, năng nê, lo lăng
như khi giao viên kiêm tra bai cu. Cac em se đươc thoai mai tham gia vao hoat đông
hoc tâp, giơ hoc cung bơt sư căng thăng khô khan. Hoạt động khởi động giúp học sinh
huy động những kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm của bản thân về các vấn đề có nội
dung liên quan đến bài cũ hoặc bài mới, kich thich tinh to mo, sự hứng thú, tâm thế của
học sinh ngay từ đầu tiết học. Chuẩn bị phần khởi động như thế nào cho hiệu quả phải
dựa vào nội dung bài, đối tượng học sinh và cả điều kiện của giáo viên. Như vây co thê
hiêu, hoat đông nay chưa đoi hoi sư tư duy cao, không qua coi trong vê vân đê kiên
thưc ma chu yêu latao tâm thê tôt nhât cho cac em nhâp cuôc, lôi keo cac em co hưng
thu vơi cac hoat đông phia sau đo.
Có rất nhiều hình thức để tổ chức hoạt động khởi động song hình thức tro chơi
đươc cac hoc sinh thich thu tham gia nhất. Các trò chơi co khanăng lôi cuốn sư chu y
va khơi dây đươc hưng thu hoc tâp; đồng thời co thê ôn tập kiên thưc cu hoăc dân dăt
cac em vao hoat đông tim kiêm tri thưc mơi môt cach tư nhiên, nhe nhang. Hoăc co
nhưng tro chơi giup cac em vân đông tay chân khiên cho cơ thê tinh tao, giam bơt
nhưng ap lưc tâm ly do tiêt hoc trươc gây ra.
Một số trò chơi có thể sử dụng trong hoạt động khởi động như “Bức tranh bí ẩn”,
“Vòng quay kì diệu”, “ Nhìn chữ đoán hình”, “Mảnh ghép bí ẩn”, “Lật mảnh ghép”,
“Cùng đi du lịch”…
1.1.3.1 Trò chơi: “Mảnh ghép yêu thương”
Ví dụ: Khi dạy bài 21- Chiến tranh thế giới thứ hai 1939-1945 (Lịch sử 8)
*Mục tiêu: nhằm kiểm tra các kiến thức ở bài trước, tạo sự tò mò, ham học hỏi
và lòng khao khát muốn tìm hiểu những điều ở hoạt động hình thành kiến thức mới của
bài học; tạo không khí hứng khởi để HS bắt đầu một tiết học mới. Từ đó, giáo viên dẫn
vào bài mới
*Phương thức thực hiện: Có 7 mảnh ghép (6 mảnh ghép đúng và 1 mảnh ghép
nhiễu), trong mỗi mảnh ghép đều có ghi nội dung, thông tin; nhiệm vụ của HS hãy lựa
chọn các nội dung phù hợp có trong từng mảnh ghép để ghép lại tạo thành 1 nội dung
hoàn chỉnh. Giáo viên mời lần lượt từng học sinh tham gia trò chơi; HS lần lượt chọn 2
mảnh ghép để ghép lại với nhau; Sau khi học sinh hoàn thành; giáo viên có thể yêu cầu
học sinh nêu nội dung của các mảnh ghép….
* Câu hỏi và sản phẩm dự kiến
(1) 1929-1933 / Khủng hoảng “thừa”
(2) Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản/ Phát xít hóa bộ máy thống trị
(3) Mĩ, Anh, Pháp/ Cải cách kinh tế, xã hội
Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933, đã tàn phá nặng nề nền kinh tế,
tài chính và xã hội của các nước tư bản. Trước tình hình đó, để đưa đất nước thoát khỏi
3
khủng hoảng, một số nước tư bản đã tiến hành cải cách kinh tế, xã hội như Anh, Pháp,
Mĩ nhưng một số nước lại tìm cách phát xít hóa bộ máy thống trị và đặt nhân loại trước
nguy cơ của một cuộc chiến tranh thế giới mới - chiến tranh thế thứ hai. Vậy nguyên
nhân nào dẫn đến chiến tranh thế giới thứ 2, diễn biến và kết cục và hậu quả ra sao….
Chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay.
1.1.3.2. Trò chơi “Mảnh ghép bí ẩn” hoặc “Lật mảnh ghép”
Ví dụ: Khi dạy bài 19 Nhật Bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới 1918-1939 (Lịch
sử 8)
* Mục tiêu: nhằm kiểm tra các kiến thức ở bài trước, tạo hứng khởi cho học sinh
trước khi vào bài mới và từ những nội dung trên, giáo viên dẫn vào bài mới.
* Phương thức thực hiện: học sinh lần lượt đi lật mở từng mảnh ghép để tìm ra
bức tranh bí ẩn. Có 6 mảnh ghép, sau 6 mảnh ghép là bức tranh bí ẩn, bức tranh này có
liên quan đến bài học mới. Giáo viên chiếu lên màn hình trò chơi, phổ biến luật chơi,
học sinh chọn mảnh ghép (có thể chọn bất kì mảnh ghép nào) mỗi mảnh ghép sẽ có một
câu hỏi, học sinh trả lời đúng câu hỏi, mảnh ghép sẽ mở và một phần bức tranh bí ẩn sẽ
được lật mở. Học sinh sẽ đoán nội dung của bức tranh bí ẩn đó. Trò chơi được tổ chức
trong khoảng 3-5 phút, học sinh sẽ xung phong trả lời các câu hỏi bằng cách chọn các
mảnh ghép, nếu trả lời chính xác mảnh ghép sẽ được mở và một phần bức tranh sẽ hiện
ra. 6 mảnh ghép đều có liên quan đến bức tranh. Học sinh trả lời đúng được nhận quà
(cây bút, quyển vở…) hoặc giáo viên ghi điểm miệng. Học sinh có thể nêu một vài hiểu
biết của mình về nội dung của bức tranh…
*Câu hỏi và sản phẩm dự kiến:
Câu hỏi 1: Quan sát tranh và cho biết: Loài hoa này có tên là gì?
Đáp án: Anh đào
Câu hỏi 2: Đây là tên của 1 cuộc cải cách được thực hiện ở cuối thế kỉ XIX ở Nhật
Bản?
Đáp án: Cuộc Duy tân Minh Trị
Câu hỏi 3: Quan sát tranh và cho biết đây là ai?
Đáp án: Thiên Hoàng Minh Trị
Câu 4: Quan sát tranh và cho biết: Bộ trang phục này có tên là gì?
Đáp án: Kimono
Câu hỏi 5: Cuộc Duy tân Minh Trị được tiến hành trên những lĩnh vực nào?
4
Đáp án: Kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, giáo dục, quân sự
Câu 6: Bước sang thế kỉ XX, giới cầm quyền Nhật Bản đã đẩy mạnh chính sách gì?
Đáp án: xâm lược và bành trướng
1.1.3.3.Trò chơi “Cùng đi du lịch”
Ví dụ: khi dạy bài 18: Nước Mĩ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới 1918-1939 (Lịch
sử 8)
* Mục tiêu: nhằm tạo hứng khởi cho học sinh trước khi vào bài mới và từ những
nội dung trên, giáo viên dẫn vào bài mới.
* Phương thức thực hiện: Trò chơi được tiến hành khoảng 2-3 phút, giáo viên
chiếu 4 bức tranh được đánh số thứ tự (có thể là bức tranh liên quan tới bài học trước
hoặc là những bức tranh liên quan đến một đất nước, khu vực). Sau đó, giáo viên yêu
cầu học sinh quan sát tranh thật nhanh (trong thới gian 5s), học sinh xung phong trả lời
từng bức tranh, học sinh trả lời đúng được nhận quà (cây bút, quyển vở…), tràng pháo
tay…. Sau khi học sinh trả lời được nội dung của 4 bức tranh, giáo viên có thể hỏi
thêm: Qua những hình ảnh trên, em hãy đoán xem, chúng ta đang đi du lịch đến đất
nước nào? Và dẫn vào bài mới
*Câu hỏi và sản phẩm dự kiến:
Bức tranh 1: là một tác phẩm điêu khắc bằng đồng biểu tượng mẫu mực của lý tưởng tự
do, đặt trên Đảo Liberty tại cảng New York?
Đáp án: Tượng nữ thần tự do
Bức tranh 2: Đây là nơi ở và làm việc chính thức của tổng thống Hòa Kì?
Đáp án: Nhà trắng (Tòa Bạch Ốc)
Bức tranh 3: Đây là một tác phẩm điêu khắc được tạc vào khối đá granite trên núi
Rushmore?
Đáp án: Núi tổng thống
Bức tranh 4: Đây là một cây cầu treo bắc qua Cổng Vàng, nối liền vịnh San
Francisco và Thái Bình Dương?
Đáp án: Cầu Cổng Vàng
5
Câu hỏi: Qua những hình ảnh trên, em hãy đoán xem, chúng ta đang đi du lịch đến đất
nước nào?
Đáp án: Nước Mĩ
1.1.3.2 Sử dụng kĩ thuật trò chơi ở phần hoạt động luyện tập, củng cố
Hoạt động này yêu cầu HS phải vận dụng những kiến thức vừa tiếp thu được ở
phần hình thành kiến thức mới để giải quyết những nhiệm vụ cụ thể. Qua đó, GV xem
HS đã lĩnh hội được kiến thức hay chưa và lĩnh hội ở mức độ nào. Đây là những hoạt
động như trình bày, luyện tập, bài thực hành,… giúp cho các em thực hiện tất cả những
hiểu biết ở trên lớp và biến những kiến thức thành kĩ năng. Hoạt động luyện tập, củng
cố có thể thực hiện qua hoạt động cá nhân hoặc hoạt động nhóm để các em học tập lẫn
nhau, tự sửa lỗi cho nhau, giúp cho quá trình học tập hiệu quả hơn.
Để hoạt động luyện tập, củng cố bớt khô khan và không gây áp lực cho học sinh,
thay bằng những bài trình bày kiến thức vừa được học, GV có thể kiểm tra nhanh HS
thông qua một số trò chơi như “ Ai nhanh hơn” “ Trò chơi ô chữ”, “Ai lên cao hơn”,
“Hái khế”; “Giải cứu đại dương”….
1.1.3.2.1. Trò chơi “Ai lên cao hơn”
Ví dụ: Khi dạy bài 21: Chiến tranh thế giới thứ hai 1939-1945 (Lịch sử 8)
* Mục tiêu: thông qua trò chơi giúp học sinh củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện
kiến thức mới mà học sinh vừa lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức; tạo không khí
vui vẻ, phấn khởi cho học sinh sau tiết học.
* Phương thức thực hiện: Trò chơi được tổ chức trong khoảng 3-5 phút. Giáo
viên tổ chức lớp thành hai đội chơi (đội Xanh và đội Đỏ) hai đội cử người chơi Oắn tù
tì để phân định đội sẽ chơi trước, mỗi đội sẽ trả lời 4 câu hỏi; các đội sẽ lẫn lượt trả lời
xen kẽ các câu hỏi, trả lời đúng sẽ được lên cao hơn 1 nấc và dành điểm tương ứng với
câu hỏi; Nếu đội nào trả lời đúng 4 câu và hơn đội còn lại, đội đó sẽ giành chiến thắng;
Nếu cả hai đội đều trả lời số câu đúng bằng nhau thì cả hai đội hòa. (Giáo viên ghi điểm
hoặc phát quà để khích lệ các đội chơi)
* Câu hỏi và sản phẩm dự kiến:
Đội Xanh
Câu hỏi 1: Chiến tranh thế giới thứ hai được mở đầu bằng sự kiện nào?
Đáp án: Đức tấn công Ba Lan
Câu hỏi 2: Chiến thắng nào của Đồng minh tạo nên bước ngoặt làm xoay chuyển tình
thế chiến tranh thế giới thứ hai?
Đáp án: Chiến thắng Xta-lin-grát