Báo cáo thực tập Luật kinh tế: Quyền và nghĩa vụ cha, mẹ với con sau ly hôn theo luật hôn nhân gia đình Việt Nam

ƯỜ Ạ Ọ Ấ TR NG Đ I H C NGUY N T T THÀNH

Ễ KHOA LU TẬ (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190)

Ự Ậ Ố

Ệ

BÁO CÁO TH C T P T T NGHI P

Ế

Ậ NGÀNH LU T KINH T

Ề

Ẹ Ớ

Ậ

Ụ QUY N VÀ NGHĨA V CHA, M V I CON SAU LY HÔN THEO LU T HÔN NHÂN GIA Ệ ĐÌNH VI T NAM

ả ướ ự

ệ Sinh viên th c hi n Ọ Ễ ẫ Gi ng viên h ng d n: ThS. HÀ THU TH Y Ủ

ớ NGUY N NG C TRANG ố Mã s SV: 1711546444 L p: 17DLK1B

ồ TP.H Chí Minh 2020

ƯỜ Ạ Ọ Ấ TR NG Đ I H C NGUY N T T THÀNH

Ễ KHOA LU TẬ (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190) (cid:190)

Ự Ậ Ố

Ệ

BÁO CÁO TH C T P T T NGHI P

Ế

Ậ NGÀNH LU T KINH T

Ề

Ẹ Ớ

Ậ

Ụ QUY N VÀ NGHĨA V CHA, M V I CON SAU LY HÔN THEO LU T HÔN NHÂN GIA Ệ ĐÌNH VI T NAM

ả ướ ự

Ễ ẫ ng d n: Gi ng viên h ThS. HÀ THU TH YỦ

ố

ớ ệ Sinh viên th c hi n Ọ NGUY N NG C TRANG Mã s SV: 1711546444 L p: 17DLK1B

ồ TP.H Chí Minh – 2020

Ờ Ả Ơ L I C M N

ệ ố ự ậ ủ ầ ắ ổ ợ ơ ộ Tám tu n th c t p ng n ng i là c h i cho em t ng h p và h th ng hóa l ạ i

ờ ế ợ ự ế ể ứ ữ ế ế ọ ớ ồ nh ng ki n th c đã h c, đ ng th i k t h p v i th c t ứ đ nâng cao ki n th c

ự ậ ự ậ ư ầ ỉ chuyên môn. Tuy ch có tám tu n th c t p, nh ng qua quá trình th c t p, em đã

ượ ở ộ ự ế ừ ứ ế ề ế ấ ầ đ c m r ng t m nhìn và ti p thu r t nhi u ki n th c th c t . T đó em

ự ế ậ ấ ọ ọ ệ nh n th y, vi c c sát th c t là vô cùng quan tr ng – nó giúp sinh viên xây

ề ả ắ ơ ữ ự d ng n n t ng lý thuy t đ ế ượ ọ ở ườ c h c tr ng v ng ch c h n.

ờ ả ơ ử ờ ế ệ ơ ầ L i c m n đ u tiên xin g i l i cám n chân thành đ n Ban giám hi u tr ườ ng

ạ ọ ễ ầ ậ ậ ả ấ ạ Đ i h c Nguy n T t Thành cùng quý th y/cô khoa Lu t đã t n tâm gi ng d y

ữ ứ ề ế ệ ặ ạ ệ và truy n đ t nh ng ki n th c, kinh nghi m quý báu cho em. Đ c bi t, em xin

ủ ườ ậ ướ ẫ ả ơ c m n cô Hà Thu Th y, ng i đã t n tình h ng d n em hoàn thành bài báo

cáo này.

ử ế ụ ạ ị Em xin g i đ n ban lãnh đ o C c, các Phòng ban, các cô chú, anh ch trong

ụ ự ặ ồ ệ ả ơ ấ C c Thi Hành án Dân s TP H Chí Minh – và đ c bi t c m n Ch p hành

ị ự ậ ể ẫ ố viên Phan Th Soa ng ườ ướ i h ng d n cho em trong su t quá trình th c t p đ em

ỳ ự ậ ố ể ả ơ ế ậ ơ ị ệ có th hoàn thành k th c t p t t. C m n đ n v đã ti p nh n và nhi t tình

ậ ợ ề ệ ọ ộ ỳ ự ậ ộ ạ t o m i đi u ki n thu n l i cho em hoàn thành m t k th c t p m t cách

ậ ợ ề ế ặ thu n l ề i m c dù còn nhi u đi u thi u xót.

ứ ế ể ạ ờ ỏ ẹ Vì th i gian và ki n th c còn h n h p nên bài báo cáo không th tránh kh i

ữ ự ủ ế ể ầ ạ ấ nh ng thi u sót, r t mong s góp ý c a quý th y cô và các b n, đ em rút kinh

ệ ố ơ nghi m và hoàn thành t t h n.

ả ơ Em xin chân thành c m n!

ự ọ Ngày ……... tháng ….…. năm 2020 ệ Sinh viên th c hi n (ký và ghi h tên)

Ủ

Ậ

Ả

ƯỚ

Ẫ

NH N XÉT C A GI NG VIÊN H

NG D N

(cid:0) H và tên ng ……………

ọ ườ ậ ọ ị i nh n xét:…………………………………….…H c v :

Ộ

Ậ

N I DUNG NH N XÉT

…………………………………………………………………………………………...

TPHCM, ngày ….. tháng …. năm 2020

ƯỜ NG Ậ I NH N XÉT

………………………………..

Ụ

M C L C

Ừ Ế

Ụ

Ắ

DANH M C CÁC C M T VI T T T

HN&GĐ Hôn nhân và gia đình

TAND Tòa án nhân dân

TADS Toàn án dân s ự

ệ ể VKS Vi n Ki m sát

M Đ UỞ Ầ

ấ ế ủ ề 1.Tính c p thi t c a đ tài:

ộ ượ ề ề ấ ọ ế ậ Gia đình và khoa h c v gia đình luôn là v n đ xã h i đ c ti p c n và nghiên

ậ ọ ứ ề ậ ộ ứ ừ c u t ộ nhi u góc đ khác nhau. Trên góc đ nghiên c u lu t h c, pháp lu t hôn

ộ ề ắ ớ ộ ộ nhân gia đình là m t đ tài l n có ý nghĩa xã h i nhân văn sâu s c. Ly hôn là m t

ế ị ề ẽ ậ ả ậ ộ ộ ấ ch đ nh pháp lu t; ly hôn cũng là m t v n đ xã h i. H u qu ly hôn s đem l ạ i

ả ưở ộ ế ấ ượ ả ế ấ ạ nh h ng x u cho gia đình và xã h i n u không đ c gi i quy t th u tình đ t lý.

ậ ụ ể ị ặ ữ ọ ệ ạ Khoa h c pháp lý và nh ng quy ph m pháp lu t c th có giá tr đ c bi ệ t trong vi c

ạ ừ ặ ả ấ ữ ề ậ ấ ặ ả ớ lo i tr ho c gi m b t nh ng h u qu x u do v n đ ly hôn đ t ra.

ề ươ ệ ị ử ướ ậ ướ ấ ỳ ế ộ ộ Xét v ph ng di n l ch s nhà n c và pháp lu t, d i b t k ch đ xã h i nào,

ướ ế ệ ả ế ệ ậ ả Nhà n c cũng quan tâm đ n vi c gi ủ i quy t vi c ly hôn và h u qu pháp lý c a

ố ớ ư ữ ụ ủ ề ộ ỉ ậ nó. Nh ng đ i v i nh ng xã h i khác nhau thì m c đích đi u ch nh c a pháp lu t

ư ệ ề ả ố ớ ấ đ i v i v n đ hôn nhân và gia đình nói chung cũng nh vi c ly hôn và gi ế i quy t

ả ủ ự ế ậ h u qu c a nó nói riêng là hoàn toàn khác nhau. Trong th c t , nhìn chung các v ụ

ệ ề ơ ả ệ ụ ế ạ ki n v hôn nhân và gia đình là không đ n gi ề vì ngoài vi c đ ng ch m đ n quy n

ế ủ ươ ự ề ặ ậ ề ủ ế ấ ấ ấ ợ l i thi t thân c a các bên đ ng s v m t v t ch t thì v n đ ch y u nh t chính

ệ ụ ủ ợ ẹ ớ ữ ế ạ ả ồ là vi c đ ng ch m đ n tình c m c a v , ch ng; gi a cha, m v i con cái. Cho nên

ả ế ấ ự ề ắ ợ ế n u gi ợ i quy t v n đ này không h p tình, h p lý, không d a trên nguyên t c bình

ố ớ ỏ ươ ự ẽ ẫ ệ ẳ đ ng, không làm th a mãn đ i v i các bên đ ế ng s s d n đ n vi c các bên

ươ ự ả ạ ệ ụ ề ầ ề ờ ộ đ ng s ph i đi l ố ấ i ki n t ng nhau nhi u l n, m t nhi u th i gian, cu c s ng

ẽ ả ổ ị ưở ỏ ế ợ ủ không n đ nh s làm nh h ng không nh đ n l i ích c a cá nhân cũng nh l ư ợ i

ủ ữ ữ ế ế ạ ấ ộ ích chung c a xã h i không nh ng th còn gây nên tình tr ng m t đoàn k t gi a các

ươ ự bên đ ng s .

ậ ả ế ấ ụ ề ề Vì v y, trong quá trình xem xét, gi ủ i quy t v n đ quy n và nghĩa v nuôi con c a

ẹ ậ ệ ệ cha m sau ly hôn theo lu t hôn nhân gia đình Vi ả t Nam thì Tòa án ngoài vi c ph i

ế ề ể ư ủ ệ ọ ươ ự ủ ti n hành đi u tra, tìm hi u tâm t , nguy n v ng c a các bên đ ng s , c a con cái

ụ ể ủ ả ắ ữ ả ạ ầ ả ớ thì c n ph i ph i n m v ng tình hình tài s n, tình tr ng c th c a gia đình m i có

ỗ ả ế ị ủ ể ệ ạ ắ th ra quy t đ nh đúng đ n trong m i b n án c a mình. Trong giai đo n hi n nay,

ả ụ ệ ủ ế ằ ậ ắ ệ vi c gi ả i quy t đúng đ n, công b ng h u qu pháp lý c a các v vi c ly hôn nói

ư ấ ụ ủ ủ ề ề ẹ chung cũng nh v n đ quy n và nghĩa v c a cha m sau ly hôn nói riêng c a nó

ặ ộ ệ ề ặ ố ữ ậ ắ ớ có m t ý nghĩa đ c bi ế ộ ộ ủ t to l n. V m t lý lu n nó c ng c v ng ch c ch đ m t

ồ ự ệ ế ầ ẳ ắ ộ ị ợ ộ v m t ch ng, t ắ nguy n, ti n b góp ph n kh ng đ nh các nguyên t c: Nguyên t c

ữ ợ ề ợ ủ ắ ả ả ẳ ồ ườ ợ bình đ ng gi a v và ch ng, nguyên t c b o đ m quy n l i c a ng i v và con

ư ệ ẻ ả ậ ắ ẹ ch a thành niên, nguyên t c b o v bà m và tr em theo Lu t Hôn nhân gia đình

ả ự ề ặ ề ợ ự ễ ả ằ ư năm 2000. V m t th c ti n nó đ m b o s công b ng v l ề i ích cũng nh quy n

ươ ệ ố ớ ẹ ẻ ụ ủ và nghĩa v c a các bên đ ự ặ ng s đ c bi t là đ i v i bà m và tr em.

ầ ằ ố ỏ ớ ỏ ề ặ ề ậ ấ V i mong mu n nh bé nh m góp ph n làm sáng t ề v m t lý lu n v n đ quy n

ẹ ớ ụ ủ ơ ở ủ ị và nghĩa v c a cha, m v i con sau khi ly hôn trên c s các quy đ nh c a pháp

ệ ẹ ớ ụ ủ ề ề ọ ậ lu t Vi t Nam, tôi xin ch n đ tài: "Quy n và nghĩa v c a cha, m v i con sau ly

ậ ệ ự ậ hôn theo lu t hôn nhân gia đình Vi t Nam" làm báo cáo th c t p.

ụ ứ 2. M c đích nghiên c u:

ậ ủ ụ ứ ề ậ ơ ở M c đích nghiên c u đ tài là làm rõ c s lý lu n c a Lu t hôn nhân gia đình Vi ệ t

ụ ủ ự ề ạ ẹ ớ Nam về quy n và nghĩa v c a cha m v i con sau ly hôn. Đánh giá th c tr ng, đ ề

ộ ố ấ ươ ướ ả ệ ậ ườ xu t m t s ph ng h ng gi i pháp hoàn thi n pháp lu t và tăng c ệ ng hi u qu ả

ụ ủ ủ ề ề ề ậ ỉ ẹ ớ đi u ch nh c a pháp lu t hôn nhân gia đình v quy n và nghĩa v c a cha m v i

ư ả ề ợ ả con sau khi ly hôn cũng nh đ m b o quy n l ệ ủ ợ ồ i chính đáng c a v ch ng trong vi c

ưỡ nuôi d ng, chăm sóc con.

ố ượ ứ ạ 3. Đ i t ng ph m vi nghiên c u:

ố ượ ứ ứ ề ề ề ậ ấ Đ i t ụ ủ ng nghiên c u: Đ tài t p trung nghiên c u v n đ quy n và nghĩa v c a

ẹ ớ ủ ậ ệ ị cha m v i con sau ly hôn theo quy đ nh c a pháp lu t hôn nhân gia đình Vi t Nam

ệ ẹ ớ ụ ủ ự ự ệ ề ạ hi n hành , th c tr ng th c hi n quy n và nghĩa v c a cha m v i con sau ly hôn.

ứ ề ạ ướ ớ ụ ủ ề Ph m vi nghiên c u: Đ tài h ng t i nghiên c u ứ v ề quy n và nghĩa v c a cha

ẹ ớ ậ ệ m v i con sau ly hôn trong lu t hôn nhân gia đình Vi ệ t Nam hi n hành và các văn

ả b n liên quan.

ươ ứ 4. Ph ng pháp nghiên c u

ề ươ ứ ư ươ ậ ử ụ Đ tài s d ng các ph ng pháp nghiên c u nh : Ph ệ ng pháp duy v t bi n

ứ ươ ậ ị ử ươ ổ ợ ch ng, ph ng pháp duy v t l ch s , ph ng pháp phân tích t ng h p, so sánh, logic

ộ ọ ề ầ ứ ủ ể ề ấ ộ ọ h c và xã h i h c … đ làm rõ n i dung các v n đ c n nghiên c u c a đ tài

ằ ả ả ọ nh m đ m b o tính khoa h c.

ế ấ 5. K t c u bài báo cáo:

ủ ề ở ầ ệ ế ả ầ ộ ụ Ngoài ph n m đ u, k t thúc và danh m c tài li u tham kh o, n i dung c a đ tài

ươ ồ g m 3 ch ng:

ươ ự ậ ề ơ ổ Ch ng 1: T ng quan v c quan th c t p.

ươ ẹ ớ ụ ủ ữ ề ề ề ậ ấ Ch ng 2: Nh ng v n đ lý lu n v quy n và nghĩa v c a cha m v i con sau ly

hôn.

ươ ự ụ ự ệ ạ ậ ị Ch ễ ng 3: Th c tr ng pháp lu t và th c ti n áp d ng các quy đ nh hi n hành v ề

ẹ ớ ụ ủ ề ộ ố ả quy n và nghĩa v c a cha m v i con sau khi ly hôn và m t s gi i pháp hoàn

ệ ậ . thi n pháp lu t

ƯƠ

CH

NG 1

Ự Ậ

Ề Ơ

Ổ

T NG QUAN V C QUAN TH C T P

ự ậ ề ơ 1.1 Khái quát v c quan th c t p:

ơ ượ ề ụ ự 1.1.1 Vài nét s l c v C c thi hành án dân s TP.HCM:

ễ ỉ ị ượ ườ ấ ậ Đ a ch : 372A Nguy n Văn L ng, Ph ng 16, Qu n Gò V p, TP.HCM.

ệ ạ Đi n tho i: 08.39893919; Fax: 08.39893918.

Email: hochiminh@moj.gov.vn

ự ụ ứ ụ ệ ạ ị ề ị C c Thi hành án dân s có v trí, ch c năng, nhi m v , quy n h n; Theo quy đ nh

ị ị ủ ố ủ ị ạ t i Ngh đ nh s 74/2009/NĐCP ngày 09 tháng 9 năm 2009 c a Chính ph quy đ nh

ế ướ ộ ố ề ủ ự ề ơ ậ ẫ chi ti t và h ng d n thi hành m t s đi u c a Lu t Thi hành án dân s v c quan

ự ơ ự ứ ả qu n lý thi hành án dân s , c quan thi hành án dân s và công ch c làm công tác thi

ự ụ ự ứ ụ ệ ề ị ạ hành án dân s , C c Thi hành án dân s có v trí, ch c năng, nhi m v , quy n h n

ơ ấ ổ ứ ư và c c u t ch c nh sau:

ự ỉ ụ ụ ự ộ ơ ổ ự 1.C c Thi hành án dân s t nh là c quan tr c thu c T ng c c Thi hành án dân s ,

ứ ự ụ ụ ự ệ ệ ổ ưở th c hi n ch c năng thi hành án dân s , có nhi m v giúp T ng C c tr ổ ng T ng

ộ ố ặ ự ả ổ ứ ộ ủ ơ ụ c c Thi hành án dân s qu n lý m t s m t công tác t ch c, cán b c a c quan thi

ự ị ươ ự ệ ề ệ ạ hành án dân s đ a ph ụ ng và th c hi n các nhi m v , quy n h n khác theo quy

ủ ậ ị đ nh c a pháp lu t.

ự ỉ ụ ự ộ 2.C c Thi hành án dân s t nh có các phòng chuyên môn tr c thu c.

ự ỉ ụ ụ ưở ủ ưở ồ ơ 3.C c Thi hành án dân s t nh có C c tr ờ ng đ ng th i là Th tr ng c quan thi

ụ ưở ủ ưở ồ ờ ơ ự hành án dân s ; Phó C c tr ng đ ng th i là Phó Th tr ng c quan thi hành án

ơ ấ ự ấ ấ ấ ấ ấ dân s ; Ch p hành viên s c p; Ch p hành viên trung c p; Ch p hành viên cao c p;

ể ẩ ẩ ẩ Th m tra viên thi hành án; Th m tra viên chính thi hành án; có th có Th m tra viên

ư ứ ấ cao c p thi hành án; Th ký thi hành án và công ch c khác.

ưở ự ỉ ụ ệ ị ướ ổ ụ 4.C c tr ng C c Thi hành án dân s t nh ch u trách nhi m tr ụ c T ng C c

ưở ụ ự ổ ướ ậ ề ạ ộ ộ tr ng T ng c c Thi hành án dân s và tr ủ c pháp lu t v toàn b ho t đ ng c a

ự ỉ ụ ụ ưở ự ỉ ụ ị C c Thi hành án dân s t nh. Phó C c tr ng C c Thi hành án dân s t nh ch u trách

ướ ưở ự ỉ ụ ướ ậ ề ệ nhi m tr ụ c C c tr ng C c Thi hành án dân s t nh và tr c pháp lu t v lĩnh

ượ ụ ự v c công tác đ c phân công ph trách.

ị ự ỉ ạ ủ Ủ ấ ỉ ự ỉ ụ 5.C c Thi hành án dân s t nh ch u s ch đ o c a y ban nhân dân c p t nh theo

ạ ớ Ủ ề ệ ậ ị quy đ nh t ự i Đi u 173 Lu t Thi hành án dân s , có trách nhi m báo cáo v i y ban

ề ủ ươ ấ ệ ườ nhân dân cùng c p v ch tr ng, bi n pháp tăng c ng công tác thi hành án dân s ự

ự ướ ự ệ ị ộ ồ trên đ a bàn và th c hi n báo cáo công tác thi hành án dân s tr c H i đ ng nhân

ủ ậ ấ ị dân cùng c p theo quy đ nh c a pháp lu t.

ơ ấ ổ ứ ụ ự 1.1.2 C c u t ch c C c thi hành án dân s TP.HCM:

ự ụ ụ ệ ạ ồ ồ C c Thi hành án dân s TP. H Chí Minh hi n có 04 lãnh đ o g m 01 C c tr ưở ng

ụ ưở ự ư ế ớ và 04 Phó C c tr ạ ng, v i 06 phòng chuyên môn tham m u tr c ti p cho lãnh đ o

ụ ụ ụ ệ ệ ậ C c cùng 19 Chi c c THADS qu n và 05 Chi c c THADS huy n, có trách nhi m t ổ

ế ị ứ ủ ậ ả ị ự ch c thi hành các b n án, quy t đ nh theo quy đ nh c a Lu t Thi hành án dân s .

ứ ệ ụ 1.2 Ch c năng, nhi m v :

ự ụ ố ộ ộ Là m t trong s 06 phòng chuyên môn thu c C c Thi hành án dân s TPHCM,

ả ạ ố ế ế ứ ư ể Phòng Ki m tra, Gi i quy t khi u n i, t ụ cáo có ch c năng tham m u, giúp C c

ưở ồ ơ ự ệ ể ế ẩ tr ử ng th c hi n công tác ki m tra; Th m tra h s thi hành án; Ti p dân; X lý

ư ả ạ ố ế ế ự ư ề ơ đ n th , gi i quy t khi u n i, t cáo v thi hành án dân s ; tham m u công tác

ả ờ ự ố ố phòng, ch ng tham nhũng trong ngành Thi hành án dân s thành ph ; Tr l i kháng

ị ủ ế ồ ợ ị ườ ướ ổ ngh , ki n ngh c a VKSND và t ng h p, báo cáo công tác b i th ng nhà n c.

ƯƠ

CH

NG 2

Ữ

Ậ

Ấ

Ề

Ụ Ủ Ề NH NG V N Đ LÝ LU N V QUY N VÀ NGHĨA V C A

Ẹ Ớ

CHA M V I CON SAU LY HÔN

ụ ẹ ề 2.1 Khái quát v ề quy n và nghĩa v cha m sau ly hôn:

ẹ ớ ụ ề ệ 2.1.1 Khái ni m quy n và nghĩa v cha m v i con sau ly hôn:

ẹ ố ớ ụ ủ ể ượ ề ế ậ ướ Quy n và nghĩa v c a cha m đ i v i con có th đ c ti p c n d ộ ộ i góc đ m t

ề ậ ặ ườ ướ ộ ộ b ph n đ c thù quy n con ng ự i trong lĩnh v c gia đình và d ề i góc đ các quy n

ự ụ và nghĩa v dân s .

ề ố ườ ố ế ậ ề ậ Trong s các quy n con ng ả i mà các văn b n lu t qu c t ế nêu trên có đ c p đ n

ộ ộ ơ ả ế ề ẹ ậ thì quy n liên quan đ n cha m , con cũng là m t n i dung c b n và nh n đ ượ ự c s

ủ ề ề ả ạ ố ướ quan tâm c a nhi u qu c gia thành viên. T i kho n 1, Đi u 9 công c qu c t ố ế ề v

ả ả ề ẻ ẻ ả ằ ố ị quy n tr em có quy đ nh: Các qu c gia thành viên ph i b o đ m r ng tr em không

ủ ẹ ớ ỏ ố ọ ơ ợ ị b tách kh i cha, m trái v i ý mu n c a h , tr ừ ườ tr ng h p do các c quan có

ớ ự ẩ ế ị ủ ề ằ ậ ẩ ị th m quy n quy t đ nh v i s th m đ nh c a Tòa án r ng theo pháp lu t và các th ủ

ư ậ ụ ệ ẹ ầ ế ợ ố ỏ ụ t c áp d ng thì vi c tách kh i cha m nh v y là c n thi t cho l i ích t ấ ủ t nh t c a

ế ị ể ầ ế ữ ườ ặ ợ ệ tr eẻ m. Quy t đ nh này có th là c n thi t trong nh ng tr ng h p đ c bi t nh tr ư ẻ

ỏ ặ ẹ ố ẹ ạ ụ ầ ị ộ ặ em b cha m l m d ng hay b m c, ho c khi cha m s ng ly thân và c n có m t

ề ơ ư ế ị ủ ẻ quy t đ nh v n i c trú c a tr em.

ẹ ố ớ ể ư ụ ủ ệ ể ề ề Đ có th đ a ra khái ni m v quy n và nghĩa v c a cha m đ i v i con thì tr ướ c

ữ ụ ể ề ậ ầ ộ ủ ế h t chúng ta c n tìm hi u rõ n i dung c a thu t ng “nghĩa v ” và “quy n”. Theo

ư ừ ể ậ ọ ể ệ ề ỉ ữ ọ Quy n là khái ni m khoa h c pháp lý dùng đ ch nh ng nh t đi n lu t h c, “

ố ớ ự ệ ề ả ậ ậ ổ ả đi u mà pháp lu t công nh n và b o đ m th c hi n đ i v i cá nhân, t ứ ch c đ ể

ổ ượ ưở ượ ượ ỏ theo đó cá nhân, t ứ ch c đ c h ng, đ c làm, đ c đòi h i mà không ai đ ượ c

ả ạ ụ ủ ệ ậ ổ ngăn c n, h n ch ả ế”1, còn “Nghĩa v là vi c ph i làm theo b n ph n c a mình ”2.

ẹ ố ớ ủ ự ụ ề ề ậ ị ữ Pháp lu t quy đ nh v nghĩa v và quy n c a cha m đ i v i con d a trên nh ng

ừ ể

1 T đi n lu t h c, Trang 648 ậ ọ

ừ ể

2 T đi n lu t h c, Trang 560 ậ ọ

ề ả ề ạ ứ ứ ấ ẩ ừ ế ố ữ chu n m c v đ o đ c có n n t ng xu t phát t nh ng y u t ế ả : tình c m, huy t

ố ưỡ ả ả ẫ ả ắ ấ ộ ố th ng, nuôi d ng, tuy nhiên v n ph i b o đ m theo m t quy t c th ng nh t và

ự ề ủ ậ ỉ ệ theo s đi u ch nh c a pháp lu t Vi t Nam.

ụ ủ ừ ữ ề ẹ ố ể ể T nh ng phân tích trên, chúng ta có th hi u quy n và nghĩa v c a cha m đ i

ẹ ố ớ ụ ủ ư ề ổ ợ ữ ớ v i con nh sau: “Quy n và nghĩa v c a cha m đ i v i con là t ng h p nh ng

ẹ ượ ưở ị ượ ượ ậ quy đ nh mà pháp lu t cho phép cha, m đ c h ng, đ c làm, đ ỏ c đòi h i, bên

ữ ự ề ẹ ệ ả ắ ộ ợ ạ c nh đó còn là nh ng đi u b t bu c cha m ph i th c hi n cho con vì l ủ i ích c a

ụ ề ề ẫ ả ả ồ con, bao g m c nghĩa v và quy n v nhân thân l n tài s n.

ẹ ố ụ ủ ề ắ ị 2.1.2. Nguyên t c xác đ nh quy n và nghĩa v c a cha m đ i vói con sau ly hôn :

ộ ượ ề ở ầ ế ố ớ ộ ấ Ly hôn là m t v n đ xã h i đ c quan tâm h u h t các qu c gia gi i. Đây là

ả ặ ư ứ ữ ề ề ậ ớ ố ở ấ v n đ không m i nh ng luôn nh c nh i b i nh ng h u qu n ng n mà nó đ l ể ạ i.

ẹ ố ớ ệ ợ ứ ư ệ ấ ồ Ly hôn làm ch m d t quan h v ch ng, nh ng quan h cha m đ i v i con thì

ỉ ặ ề ả ấ ổ ự ế ế không thay đ i mà ch đ t ra v n đ gi i quy t giao con cho ai tr c ti p nuôi d ưỡ ng

ưỡ ư ế ả ượ ữ ề ấ ả ệ ấ và vi c c p d ng nuôi con nh th nào. Nh ng v n đ này ph i đ c gi ế i quy t

ấ ừ ề ủ ờ ả ộ ả ệ ẻ ệ ề ồ xu t phát t ẹ góc đ b o v quy n tr em, đ ng th i b o v quy n c a cha m .

ắ ả ộ ư ệ ẹ ườ ẻ Nguyên t c b o v bà m và tr em: Trong xã h i x a và nay, ng i ph n ụ ữ

ể ệ ộ ọ góp m t vai trò vô cùng quan tr ng, vai trò đó th hi n ngay trong gia đình, h ọ

ườ ợ ườ ườ ọ ừ v a là ng i v , ng ẹ i m , ng ớ i con dâu trong gia đình. H còn có vai trò l n

ườ ậ ộ ộ ườ ụ ữ ỉ ộ ớ v i xã h i đó là ng i lao đ ng trong xã h i, vì v y ng i ph n không ch có

ố ớ ả ế ộ ướ ọ ộ vai trò quan tr ng trong gia đình mà còn đ i v i c xã h i. D i ch đ cũ,

ề ợ ủ ụ ữ ị ạ ữ ề ầ quy n yêu c u ly hôn và nh ng quy n l i c a ph n sau khi ly hôn b h n ch ế

ế ộ ệ ẳ ấ ố ưở ườ ở b i m i quan h “b t bình đ ng”, duy trì ch đ gia tr ng. Ng ụ ữ i ph n sau

ả ắ ề ả ả ầ ậ ớ ị khi ly hôn ph i g ng ch u h u qu vô cùng l n v nhân thân và tài s n, h u nh ư

ề ợ ủ ọ ặ ữ ượ ậ ậ nh ng quy n l i c a h m c nhiên không đ ế c công nh n. Đ n Lu t Hôn nhân

ừ ệ ả ị ườ và gia đình t năm 1986, năm 2000 và năm 2014 các quy đ nh b o v ng i ph ụ

ầ ượ ệ ậ ậ ữ n khi ly hôn d n đ c hoàn thi n và ghi nh n trong Lu t.

ỉ ề ủ ườ ậ ả ụ ữ ệ Không ch đ cao vai trò c a ng i ph n và pháp lu t b o v quy n l ề ợ ủ ọ i c a h

ố ượ ẻ ề ộ ượ ư khi ly hôn mà đ i t ẻ ng tr em và quy n tr em cũng là n i dung đ c u tiên hàng

ả ườ ợ ẻ ủ ạ ầ đ u khi gi ế i quy t các tr ng h p ly hôn. Tr em là h nh phúc c a gia đình là

ấ ướ ườ ế ụ ự ự ệ ả ươ t ủ ng lai c a đ t n ớ c, là l p ng i k t c s nghi p xây d ng và b o v T ệ ổ

ố ượ ự ộ ự ả ệ ủ ủ ậ ế qu c. N u không đ ữ c s quan tâm c a xã h i, s b o v c a pháp lu t thì nh ng

ể ở ủ ữ ầ ộ m m non c a hôm nay không th tr thành nh ng công dân có ích cho xã h i mai

ữ ứ ẹ ẻ ả ị ệ ạ ớ sau. Nh ng đ a tr có cha m ly hôn ph i ch u thi ồ t thòi so v i các b n bè đ ng

ể ự ữ ư ơ ượ ự ậ ầ ứ l a, h n n a chúng còn ch a th t lo cho mình đ c, vì v y c n có s quan tâm

ả ắ ướ Nhà n c, xã ặ đ c bi ệ ớ ố ượ i đ i t t t ẫ ng này. Không ph i ng u nhiên mà nguyên t c "

ụ ữ ẻ ệ ả ượ ư ệ ộ h i và gia đình có trách nhi m b o v ph n , tr em ... " đ c đ a vào trong quá

ự ự ẹ ậ ả trình xây d ng và th c thi pháp lu t hôn nhân, gia đình. Và ngay c cha m là

ữ ủ ụ ẻ ạ ậ ọ nh ng b c sinh thành c a tr , khi có hành vi vi ph m nghiêm tr ng nghĩa v trông

ưỡ ẽ ị ạ ề ủ ụ ế nom, chăm sóc, nuôi d ặ ng, giáo d c con cũng s b h n ch quy n c a mình. Đ c

ệ ự ệ ữ ả ậ ườ ẻ ợ bi t, nhà làm lu t còn d li u c nh ng tr ng h p sau ly hôn, tr ph i ả ở ớ ố v i b

ượ ế ố ề ạ ự ấ d ẹ ế ể ạ ng hay m k , đ h n ch t ả ạ i đa v n đ b o l c, b o hành gia đình, gây nh

ưở ờ ố ẻ ạ ủ ế ấ ề Cha h ng x u đ n đ i s ng tâm sinh lý c a tr , t ậ i Đi u 79 Lu t HNGĐ 2014 “

ượ ẹ ế ụ ề ưỡ ụ d ng, m k có quy n và nghĩa v trông nom, nuôi d ng, chăm sóc, giáo d c con

ủ ố ớ ị ạ ề riêng c a bên kia cùng s ng chung v i mình theo quy đ nh t i các đi u 69, 71 và 72

ố ượ ủ ợ ẹ ế ặ ồ ậ ủ c a Lu t này ng, m k và con riêng c a v ho c ch ng không đ ượ c ” hay “B d

ượ ạ ạ ề ả ữ ự ị ng c đãi hành h , xúc ph m nhau ạ ”. Nh ng quy đ nh này d a trên n n t ng đ o

ề ộ ố ố ẹ ủ ệ ồ ờ ứ đ c xã h i mang tính truy n th ng t t đ p c a gia đình Vi ấ t Nam, đ ng th i xu t

ừ ắ ả ề ợ ệ ẻ phát t nguyên t c b o v quy n l i cho tr em.

ắ ẳ ồ ườ ườ ữ ợ Nguyên t c bình đ ng gi a v và ch ng: Khi ly hôn, ng i cha và ng i m ẹ

ơ ộ ề ệ ợ ồ ượ ự hay chính là v và ch ng đ u có c h i ngang nhau trong vi c đ ế c tr c ti p

ưỡ ề ậ ợ ồ ỏ ườ ự nuôi d ng, chăm sóc con . Theo đó, v ch ng th a thu n v ng ế i tr c ti p

ố ớ ụ ủ ề ế ỗ nuôi con, quy n và nghĩa v c a m i bên sau khi ly hôn đ i v i con n u không

ậ ượ ỏ ế ự ớ ầ ệ ừ ợ ồ th a thu n đ c thì m i c n đ n s can thi p t tòa án. Ngoài ra, v , ch ng còn

ề ẳ ườ ự ế bình đ ng trong quy n thăm nom con sau ly hôn, ng i không tr c ti p nuôi con

ề ượ ả ở ườ ự ề có quy n thăm nom con, không ai đ c c n tr ng ệ i đó th c hi n quy n thăm

ủ ề ẳ ầ ổ ườ nom con c a mình, và bình đ ng trong quy n yêu c u thay đ i ng i ng ườ ự i tr c

ứ ế ế ệ ườ ti p nuôi con sau khi ly hôn, t c là sau khi ly hôn, n u phát hi n ng i cha

ườ ự ế ề ợ ề ọ ẹ ả ặ ( ho c ng i m ) đang tr c ti p nuôi con không bao đ m quy n l ặ i v m i m t

ườ ế ị ề ệ ầ ổ ủ c a con thì ng i kia có quy n yêu c u Tòa án quy t đ nh vi c thay đ i ng ườ i

ể ả ự ế ả ợ ư ườ ụ ợ tr c ti p nuôi con đ b o đ m l i ích cho con. Ví d nh tr ng h p con sau

ượ ố ố ượ ư ẹ ẹ ớ ườ khi ly hôn đ c s ng v i m nh ng khi m tái hôn thì b d ng th ng xuyên

ủ ợ ả ạ ậ ưở ố ế ứ ẻ hành h , đánh đ p con riêng c a v nh h ng không t t đ n tâm lý đ a tr , lúc

ườ ố ủ ứ ổ ự ế ẻ ề ề ầ này ng i b c a đ a tr có quy n yêu c u thay đ i tr c ti p quy n nuôi con.

ề ủ ẹ ề ắ ắ ọ ẹ Nguyên t c tôn tr ng quy n c a cha, m : Theo nguyên t c, quy n cha, m là

ệ ố ề quy n tuy t đ i.

ụ ủ ự ề ẹ ề ấ ặ Quy n và nghĩa v c a cha m sau ly hôn th c ch t là chúng ta đ t quy n và nghĩa

ậ ụ ể ệ ệ ậ ộ ụ v trong m t quan h pháp lu t c th đó là quan h pháp lu t hôn nhân gia đình,

ả ệ ợ ế ề ấ ố ồ hay chính là gi i quy t m i quan h v ch ng trong v n đ con cái sau khi ly hôn.

ệ ố ẹ ượ ữ ệ ớ ạ ị Trong quan h này quy đ nh nh ng vi c b m đ c phép làm trong gi ề i h n quy n

ẹ ủ ư ề ượ ủ ư ả ả làm cha, làm m c a mình nh quy n đ c qu n tài s n riêng c a con ch a thành

ề ưỡ ờ ọ ề ồ niên, quy n chăm sóc, nuôi d ả ng hay quy n thăm nom. Đ ng th i h cũng ph i

ụ ồ ấ ị ự ữ ư ệ ườ ệ ạ th c hi n nh ng nghĩa nh t đ nh nh nghĩa v b i th ng thi ư t h i do con ch a

ụ ấ ưỡ ề thành niên gây ra, nghĩa v c p d ố ng nuôi con ... Trong s các quy n hay nghĩa v ụ

ể ệ ữ ừ ừ ụ ề ộ ượ đó có nh ng n i dung v a là quy n và cũng v a là nghĩa v , nó th hi n đ c quan

ỗ ủ ế ố ầ ả ồ ờ ệ h qua l ạ ươ i, t ng h c a hai y u t này, đ ng th i cũng ph n nào ph n ánh đ ượ c

ệ ủ ệ ậ ặ ặ ấ tính ch t riêng bi t và đ c thù c a quan h pháp lu t hôn nhân gia đình; m c dù là

ế ố ạ ứ ư ệ ề ẫ ậ ỉ quan h pháp lu t đi u ch nh nh ng v n mang trong đó y u t ề đ o đ c và truy n

ộ ố th ng dân t c.

ẹ ớ ụ ủ ề ậ 2.2. Quy n và nghĩa v c a cha m v i con sau khi ly hôn theo pháp lu t Vi ệ t

Nam

ụ ề ề 2.2.1 Quy n và nghĩa v v nhân thân

ườ ự ưỡ ườ Sau khi ly hôn, ng ế i tr c ti p nuôi d ụ ng, giáo d c con là ng ớ ố i cùng s ng v i

ẹ ố ớ ề ủ ị ạ ế ậ ộ ọ con trong m t ngôi nhà, vì v y h không b h n ch quy n c a cha m đ i v i con.

ọ ườ ể ệ ề H là ng ụ ủ ự i có th theo dõi con hàng ngày, th c hi n các quy n và nghĩa v c a

ườ ụ ữ ơ ọ ườ ượ ộ mình m t cách th ng xuyên, liên t c. H n n a, h là ng i đã đ ị c xác đ nh là

ườ ưỡ ụ ố ơ ườ ụ ữ ng ể i có th nuôi d ng, giáo d c con t t h n ng i kia, nên nh ng nghĩa v và

ừ ự ề ệ ợ ồ ướ ẫ ượ ọ quy n mà hai v ch ng đã t ng th c hi n tr c đây v n đ c giao cho h . Đó là

ư ự ữ ụ ề ế ệ ạ ạ ỗ nh ng nghĩa v và quy n nh tr c ti p chăm sóc, d y d con, đ i di n cho con

ướ ả ủ ậ ả tr c pháp lu t, qu n lý tài s n c a con …

ề ưỡ ự ế Quy n tr c ti p nuôi d ng con:

ự ế ề ấ ưỡ ộ ộ ề V n đ trao quy n tr c ti p nuôi d ọ ng con cho ai luôn là m t n i dung quan tr ng

ộ ố ố ớ ế ị ụ ươ trong các v án ly hôn, có ý nghĩa quy t đ nh đ i v i cu c s ng và t ủ ng lai c a các

ườ ự ế ườ ớ ộ ố ở con. B i vì, ng i tr c ti p nuôi con là ng i cùng s ng v i con trong m t mái nhà,

ưở ắ ế ự ể ấ ủ ề ệ ể ẻ ả có nh h ộ ng sâu s c đ n s phát tri n v nhân cách, trí tu , th ch t c a tr . M t

ế ị ầ ườ ể ẫ ữ ế ậ quy t đ nh sai l m khi giao con cho ng i kia nuôi có th d n đ n nh ng h u qu ả

ụ ể ắ ọ ượ ệ ậ nghiêm tr ng không th kh c ph c đ c. Vì v y, dù vi c giao con cho ai nuôi

ưỡ ự ỏ ế ị ụ ự ủ ế ẹ d ậ ủ ng, giáo d c tr c ti p là s th a thu n c a cha m hay quy t đ nh c a Tòa án

ả ượ ề ả ả ệ ẩ ộ ọ thì đ u ph i đ c xem xét m t cách toàn di n và c n tr ng, ph i đ m b o đ ả ượ ợ i c l

ố ề ậ ấ ả ích t t nh t cho con cái. Kho n 2 Đi u 81 Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy

ậ ợ ồ ườ ự ụ ủ ế ỏ V , ch ng th a thu n ng ỗ ề i tr c ti p nuôi con, quy n và nghĩa v c a m i ị đ nh: “

ố ớ ế ậ ỏ ượ ế ị bên sau khi ly hôn đ i v i con; n u không th a thu n đ c thì Tòa án quy t đ nh

ề ợ ề ọ ự ứ ộ ế giao con cho m t bên tr c ti p nuôi căn c vào quy n l ế ặ ủ i v m i m t c a con; n u

ừ ủ ả ổ ở ệ ọ ủ ả con t đ b y tu i tr lên thì ph i xem xét nguy n v ng c a con ”.3

ề ợ ề ọ ặ ủ ứ ủ ệ ả ả ị Vi c xác đ nh quy n l i v m i m t c a con ph i căn c vào hoàn c nh c a ng ườ i

ề ợ ề ọ ặ ủ ự ứ ữ ế ỉ tr c ti p nuôi con. Quy n l i v m i m t c a con không ch là đáp ng nh ng nhu

ữ ề ệ ể ầ ồ ế ự ể ầ ố c u t i thi u mà còn bao g m nh ng đi u ki n c n thi t cho s phát tri n v th ề ể

ệ ủ ẫ ấ ườ ợ ả ẹ ch t và trí tu c a con. Tuy nhiên, v n còn có tr ng h p c cha và m không ai có

ể ượ ệ ặ ự ự ề ế ệ ủ ư đ t ề cách ho c đi u ki n đ đ c th c hi n quy n tr c ti p nuôi con thì có th ể

ộ ườ ưỡ ườ ể giao con cho m t ng i khác nuôi d ng. Ng i đó có th là ông bà, cô, dì, chú, bác

ẻ ề ệ ả ả ặ ị ộ ố ủ ứ ho c là anh, ch , em đã thành niên... c a đ a tr , có đi u ki n b o đ m cu c s ng

ổ ề ợ ủ ữ ứ ễ ị ượ ả ệ n đ nh cho các em. Mi n sao quy n l i c a nh ng đ a con đ ệ c b o v toàn di n

ẹ ố ớ ụ ủ ế ấ ấ ấ nh t. T t nhiên là nghĩa v c a cha m đ i v i con cái cũng không vì th mà m t

đi.

ụ ưỡ ề Nghĩa v và quy n chăm sóc, nuôi d ng con :

ề ẻ ậ ị ẻ ề ượ : "Tr em có quy n đ c chăm sóc, nuôi Đi u 15 Lu t Tr em năm 2016 quy đ nh

ưỡ ể ệ ề ả ậ d ể ng đ phát tri n toàn di n”. Kho n 1, Đi u 71 Lu t Hôn nhân và gia đình năm

ị ụ ẹ ưỡ ề Cha m có nghĩa v và quy n cùng nhau chăm sóc, nuôi d ng con 2014 quy đ nh: "

ư ặ ị ậ ự ấ ch a thành niên ho c con đã thành niên b tàn t ự t, m t năng l c hành vi dân s ,

ố ộ

ậ

3 Qu c h i (2014), Lu t Hôn nhân và gia đình, Hà N i ộ

ể ự ả ả ộ không có kh năng lao đ ng và không có tài s n đ t nuôi mình ".

ự ể ệ ệ ồ ọ ợ Khi v ch ng ly hôn, h không th cùng nhau th c hi n vi c chăm sóc, nuôi d ưỡ ng

ủ ượ ư ữ ấ ụ ề ừ con nh lo cho con t ng b a ăn, gi c ng đ c mà quy n và nghĩa v này đ ượ c

ự ở ườ ự ế ườ ự ế ệ th c hi n b i ng i tr c ti p nuôi con. Ng i không tr c ti p nuôi con không th ể

ể ự ự ệ ệ ế ệ ọ ộ ỉ ệ th c hi n vi c này ,h ch có th th c hi n m t cách gián ti p qua vi c thăm nom

ưỡ ư ậ ư ụ ố ấ và c p d ng nuôi con. Nh v y, dù không cùng chung s ng nh ng nghĩa v chăm

ẫ ượ ặ ả ườ ụ sóc, giáo d c con v n đ c đ t ra cho c hai ng ệ i. Tuy nhiên, vi c chăm lo cho

ộ ố ụ ủ ủ ằ ộ ườ ự ế cu c s ng h ng ngày c a con thu c nghĩa v c a ng i tr c ti p nuôi con.

ụ ụ ề Nghĩa v và quy n giáo d c con:

ề ả ậ ị ẹ Cha m có nghĩa Kho n 1 Đi u 72 Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy đ nh: "

ụ ề ề ệ ề ạ ụ v và quy n giáo d c con, chăm lo và t o đi u ki n cho con h c t p ọ ậ ”. Đi u này

ủ ề ậ ả ợ ớ ị Trẻ ẻ cũng phù h p v i quy đ nh c a Lu t Tr em năm 2016, theo kho n 1, Đi u 16: "

ọ ậ ụ ể ể ệ ố em có quy n ề đ c ượ giáo d c, h c t p đ phát tri n toàn di n và phát huy t ấ t nh t

ủ ả ề ti m năng c a b n thân ."

ố ợ ụ ự ẻ ẹ ặ ỉ ụ ủ Giáo d c tr em không ch là nghĩa v c a cha m mà nó là s ph i h p ch t ch ẽ

ữ ườ ẻ ậ ộ ơ ổ ứ C quan, t ch c, c ơ gi a gia đình, nhà tr ng và xã h i, theo Lu t Tr em 2016: "

ụ ự ệ ệ ề ả ả ổ ở s giáo d c, gia đình, cá nhân có trách nhi m b o đ m th c hi n quy n và b n

ỗ ợ ạ ể ẻ ủ ự ẻ ề ệ ệ ề ậ ổ ậ ph n c a tr em; h tr , t o đi u ki n đ tr em th c hi n quy n và b n ph n

ố ợ ủ ậ ổ ị ủ c a mình theo quy đ nh c a pháp lu t; ph i h p, trao đ i thông tin trong quá trình

ự th c hi n ệ ."4

ẹ ề ấ ả ưở ế Tuy nhiên, khi cha m ly hôn có r t nhi u nguyên nhân nh h ệ ọ ậ ng đ n vi c h c t p

ướ ổ ề ọ ậ ự ế ầ ủ c a các con. Tr c h t, đó là s thay đ i v tâm lý, tính cách, tinh th n h c t p và

ổ ớ ạ ặ ả ệ ấ ầ ơ ạ rèn luy n. Không ít các em r i vào tình tr ng m c c m, x u h v i b n bè, th y cô

ế ớ ườ ổ ườ ệ ố ọ ớ ố nên không mu n đ n l p và th ng xuyên tr n h c. Vi c thay đ i tr ng l p cũng

ể ả ể ượ ớ ườ ể ệ ớ có th x y ra và đ làm quen đ c v i môi tr ọ ng m i cũng có th làm vi c h c

ợ ọ ẻ ấ ậ ạ ị ườ ế ề ậ t p b gián đo n. Tr r t khó hòa nh p vì s m i ng i bi ả t v hoàn c nh gia đình

ệ ọ ậ ẽ ả ạ ị ưở ể ủ ế ự ớ mình. Vi c h c t p b gián đo n, sa sút s nh h ng l n đ n s phát tri n c a các

ậ ườ ưỡ ỹ ớ ả ắ em sau này. Vì v y, khi giao con cho ng i nuôi d ng ph i cân nh c k t ệ i vi c

ủ ẻ ườ ự ệ ộ ế ọ ậ ủ h c t p c a tr . Và vai trò c a ng ả i tr c ti p nuôi con trong vi c đ ng viên, qu n

ề

ẻ

ả

ậ

ố

ộ

4kho n 2, Đi u 9, Qu c H i (2016), Lu t Tr em, Hà N i ộ

ọ ậ ệ ấ ọ lý con trong h c t p, rèn luy n là r t quan tr ng.

ề ệ ạ Quy n đ i di n cho con:

ậ ị ườ ạ ệ ẹ Cha m là ng ậ i đ i di n theo pháp lu t Theo Lu t HN&GĐ năm 2014 quy đ nh: "

ư ự ấ ủ c a con ch a thành niên, con đã thành niên m t năng l c hành vi dân s , tr tr ự ừ ườ ng

ườ ặ ộ ườ ệ ạ ợ h p con có ng i khác làm giám h ho c có ng i khác đ i di n theo pháp lu t ậ "5.

ệ ệ ạ ộ ườ ườ ự ệ ậ ị Đ i di n là vi c m t ng i nhân danh ng i khác xác l p, th c hi n giao d ch dân

ủ ự ề ệ ậ ạ ẩ ạ ị ự s trong ph m vi th m quy n đ i di n. Theo quy đ nh c a pháp lu t dân s thì cha

ẹ ườ ạ ệ ươ ư m là ng i đ i di n đ ng nhiên cho con ch a thành niên, con đã thành niên

ự ừ ộ ố ườ ư ự ấ ẹ ợ nh ng m t năng l c hành vi dân s , tr m t s tr ng h p. Khi cha m ly hôn mà

ố ượ ộ ầ ả ưỡ ườ ự ế có con thu c đ i t ng c n ph i chăm sóc nuôi d ng thì ng i tr c ti p nuôi con

ờ ồ ườ ạ ọ ủ ề ậ ủ ế ệ ệ cũng đ ng th i là ng i đ i di n theo pháp lu t c a con n u h đ đi u ki n. Đ ể

ề ợ ủ ữ ả ị ườ ợ ả đ m b o quy n l ậ i c a con, pháp lu t quy đ nh nh ng tr ng h p mà cha m ẹ

ượ ạ ệ không đ c đ i di n cho con.

ụ ề Quy n và nghĩa v thăm nom, chăm sóc con:

ề ậ ị ườ ế Sau khi ly hôn, ng ự i không tr c ti p nuôi Đi u 82 Lu t HN&GĐ 2014 quy đ nh: "

ụ ề ượ ả con có quy n, nghĩa v thăm nom con; mà không ai đ c c n tr ở".

ố ớ ơ ả ề ộ ườ ự Thăm nom con là m t quy n c b n đ i v i ng ế i không tr c ti p nuôi con. Pháp

ớ ả ề ậ ị ườ ấ ợ lu t quy đ nh quy n này là r t h p lý và có ý nghĩa v i c ng ẫ i con l n ng ườ i

ượ ố ớ ự ế ườ ượ ố không đ c tr c ti p nuôi con. Đ i v i ng i con, khi không cùng đ ớ c s ng v i

ẹ ộ ớ ệ ỉ ớ ắ ổ cha hay v i m là m t thi ữ ở t thòi không gì bù đ p n i. B i vì chúng ch m i là nh ng

ẻ ấ ề ơ ượ ố ả ứ đ a tr r t ngây th và có quy n đ ạ c s ng trong gia đình h nh phúc có c cha và

ẻ ỉ ượ ố ư ứ ẹ ố ộ m . Nh ng dù không mu n, đ a tr ch đ ớ c s ng v i m t ng ườ Ở ứ i. ổ l a tu i đang

ẹ ự ạ ắ ủ ủ ỗ ạ ả ố ầ ự ỗ c n s d dành, chăm chút c a m , s d y d , dìu d t c a cha l ớ i ph i s ng v i

ườ ẻ ẽ ự ụ ế ệ ạ ắ ắ ồ ộ m t ng i ch c ch n trong tâm h n tr s có s thi u h t và l ch l c. Và không ít

ế ự ụ ẻ ạ ậ ượ ớ ạ tr em đã lâm và tình tr ng r t rè, thi u t tin, không hòa nh p đ c v i các b n bè

ứ ậ ậ ị ườ ượ ự ế cùng l a. Vì v y, pháp lu t quy đ nh cho ng i không đ c tr c ti p nuôi con có

ụ ề ắ ượ ụ ự ầ ố quy n và nghĩa v thăm nom con đã bù đ p đ ả ế c ph n nào s thi u h t, tr ng tr i

ủ ệ ề ạ ậ ị đó. Quy đ nh này c a pháp lu t đã t o đi u ki n cho con cái đ ượ ưở c h ng tình yêu

ươ ẹ ạ ơ ộ ủ ả ượ ườ th ng, chăm sóc c a c cha và m , t o c h i cho con cái đ c th ặ ng xuyên g p

ề

ả

ậ

ộ

ố

5 kho n 1, Đi u 73, Qu c H i (2014), Lu t HN&GĐ, Hà N i ộ

ớ ườ ặ ườ ẹ ạ ố ỡ ế g , ti p xúc v i ng i cha ho c ng ố ớ i m không s ng bên c nh mình. Đ i v i

ườ ự ế ề ầ ơ ng ỗ i không tr c ti p nuôi con thì quy n thăm nom con đã ph n nào làm v i đi n i

ứ ả ả ớ ớ ồ ả bu n và nh con, làm gi m b t đi c m giác day d t khi vì mình mà con cái ph i

ế ả ả ố ượ ọ ố s ng trong c nh thi u th n tình c m. Khi đ c thăm nom con, h có th bi ể ế ượ c t đ

ọ ậ ủ ộ ố ự ể ả tình hình cu c s ng và h c t p c a con mình, có th tâm s và giúp con gi ế i quy t

ữ ề ấ ả ạ ườ ự ế ượ nh ng v n đ nh y c m mà ng i tr c ti p nuôi con mình không làm đ c… Đây

ể ọ ự ộ ơ ở ề ủ ế ệ cũng là m t c s pháp lý đ h th c hi n quy n c a mình. Tuy nhiên, dù th nào

ỉ ượ ề ư ế ấ ọ thì quy n thăm nom ch đ c duy trì và tôn tr ng n u nh xu t phát t ừ ợ l ủ i ích c a

con cái.

ủ ề ề ườ ự ộ Quy n thăm nom con là m t quy n nhân thân c a ng ế i không tr c ti p nuôi con vì

ượ ở ọ ả ườ ự ữ ế ườ ậ v y không ai đ c c n tr h . Ng i tr c ti p nuôi con và nh ng ng i khác có

ể ả ủ ụ ề ề ả ọ ườ nghĩa v tôn tr ng quy n này. Đ đ m b o cho quy n thăm nom c a ng i không

ự ế ượ ậ ợ ự ệ ệ tr c ti p nuôi con đ ộ c th c hi n m t cách thu n l ề ể ả i, và cũng là đ b o v quy n

ố ị ị ị ợ ủ l i c a con, Ngh đ nh s 167/2013/NĐCP đã có quy đ nh:

ạ ề ừ ạ ả ặ ố ớ ế ồ ồ "Ph t c nh cáo ho c ph t ti n t 100.000 đ ng đ n 300.000 đ ng đ i v i hành vi

ữ ề ẹ ả ữ ngăn c n quy n thăm nom, chăm sóc gi a ông, bà và cháu; gi a cha, m và con, tr ừ

ườ ẹ ị ạ ế ị ủ ề ế ợ tr ng h p cha m b h n ch quy n thăm nom con theo quy t đ nh c a tòa án;

ữ ợ ữ ồ ớ ị gi a v và ch ng; gi a anh ch em v i nhau.”

ậ ị ườ ườ ự Tuy nhiên pháp lu t cũng quy đ nh rõ: "Trong tr ợ ng h p ng ế i không tr c ti p

ể ả ụ ệ ả ạ ở ưở ế ệ ấ nuôi con l m d ng vi c thăm nom đ c n tr gây nh h ng x u đ n vi c trông

ụ ưỡ ườ ự ế ề nom, chăm sóc, giáo d c, nuôi d ng con, thì ng i tr c ti p nuôi con có quy n yêu

ủ ế ạ ườ ề ầ c u Tòa án h n ch quy n thăm nom con c a ng i đó"

ư ậ ụ ủ ữ ề ỉ Nh v y, thăm nom con không ch là quy n mà còn là nghĩa v c a nh ng ng ườ i

ự ế ể ệ ữ ậ không tr c ti p nuôi con. Đây là đi m khác bi t gi a Lu t Hôn nhân và gia đình

ậ ậ năm 2014 và Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2000 vì Lu t Hôn nhân và gia đình năm

ề ủ ỉ ị ườ ự ế 2000 ch quy đ nh thăm nom con là quy n c a ng ở i không tr c ti p nuôi con. S dĩ

ư ậ ị ẽ ự ế ự ậ ườ có quy đ nh khác nh v y có l là nhà làm lu t đã d a vào th c t . Ng i cha,

ườ ọ ừ ẹ ầ ệ ả ng ố ớ i m c n ph i có trách nhi m đ i v i con, h v a coi đó là quy n l ề ợ ủ i c a

ề

ố

ị

6 Đi u 53 Ngh đ nh s 167/2013/NĐCP

ề

ả

ậ

7 Kho n 3, Đi u 82 Lu t HN&GĐ 2014

ố ụ ắ ừ ả ả ộ ộ mình và cũng là t ự t cho con cái, v a ph i coi đó là m t nghĩa v b t bu c ph i th c

ể ả ề ợ ệ ả ủ ệ ệ ậ hi n đ b o đ m quy n l i toàn di n c a con cái. Tuy nhiên, vi c pháp lu t quy

ư ụ ử ệ ế ả ạ ộ ẫ ị ị đ nh đây là m t nghĩa v thì ph i quy đ nh ch tài x ph t. Nh ng hi n nay v n

ử ạ ư ế ớ ủ ự ụ ệ ệ ch a có ch tài x ph t liên quan t i vi c th c hi n nghĩa v thăm nom c a cha m ẹ

ụ ế ấ ườ ủ ệ ề khi n cho r t nhi u ph huynh coi th ế ng vi c thăm nom con cái c a mình khi n

ưở ề ớ ấ ẻ ả cho nh h ng r t nhi u t i tâm lý tr em.

ụ ấ ưỡ Nghĩa v c p d ng nuôi con:

ệ ủ ụ ệ ẹ ẹ ộ Nuôi con là trách nhi m c a cha m , không ph thu c vào cha m có quan h hôn

ứ ệ ệ ặ ấ nhân hay đã ch m d t quan h hôn nhân ho c không có quan h hôn nhân. Khi ly

ợ ồ ể ố ộ hôn, v ch ng không cùng s ng chung trong m t căn nhà, không th cùng nhau chăm

ự ự ệ ế ệ ệ ạ ỗ sóc, d y d và lo toan cho con cái mà vi c tr c ti p th c hi n trách nhi m này

ườ ộ ố ớ ạ ệ ả ớ ớ ộ ộ ề ộ thu c v m t ng i. V i vi c ph i làm quen v i cu c s ng m i l i m t mình nuôi

ườ ự ẽ ặ ư ế ề ế ườ con, ng i tr c ti p nuôi con s g p nhi u khó khăn n u nh ng ự i không tr c

ư ự ế ẻ ế ặ ắ ti p nuôi con không chia s gánh n ng này. N u nh thăm nom con là s bù đ p cho

ề ặ ữ ế ả ấ ố ưỡ ự con nh ng thi u th n v m t tình c m thì c p d ng nuôi con là s đóng góp đ ể

ự ầ ủ ố ả ề ặ ậ ề ể ậ ậ ấ ả đ m b o cho con s đ y đ t i thi u v m t v t ch t. Vì v y, Đi u 82 Lu t Hôn

ị ự ế ẹ Khi ly hôn, cha m không tr c ti p nuôi con có nhân và gia đình năm 2014 quy đ nh: "

ụ ấ ưỡ nghĩa v c p d ng cho con ".

ư ậ ệ ấ ậ ớ ị ưỡ Nh v y, khác v i vi c thăm nom con, lu t quy đ nh c p d ộ ng là m t nghĩa v ụ

ườ ự ế ữ ệ ẹ ủ c a ng i không tr c ti p nuôi con. Sau khi ly hôn, quan h pháp lý gi a cha m và

ấ ưỡ ề ậ ẫ ổ ụ ể ộ con v n không h thay đ i. Vì v y, c p d ng nuôi con là m t nghĩa v hi n nhiên.

ườ ự ế ự ệ ề ả ố Ng ệ i không tr c ti p nuôi con dù mu n hay không đ u ph i th c hi n trách nhi m

ư ế ệ ể ậ ưỡ ủ c a mình. N u nh pháp lu t không th dùng các bi n pháp c ế ể ng ch đ bu c h ộ ọ

ự ệ ả ậ ị ụ ề ặ th c hi n nghĩa v v m t tình c m thì ng ượ ạ c l ữ ể i, pháp lu t có th quy đ nh nh ng

ụ ề ặ ậ ể ọ ự ữ ệ ệ ể ấ ườ bi n pháp đ h th c hi n nh ng nghĩa v v m t v t ch t. Có th ng i không

ẽ ấ ự ế ưỡ ệ ị ưỡ ế tr c ti p nuôi con s c p d ng do b dùng các bi n pháp c ư ng ch nh ng dù sao

ệ ấ ưỡ ụ ạ ượ ẫ ủ thì m c đích c a vi c c p d ng v n đ t đ c.

ẽ ồ ệ ộ ườ ệ ậ Khi ly hôn, vi c chăm sóc con s d n lên vai m t ng i, vì v y vi c nuôi d ưỡ ng

ẽ ặ ớ ướ ề ấ ể ự ậ con s g p nhi u khó khăn so v i tr c đây. Do đó, s đóng góp v t ch t đ nuôi

ấ ầ ế ộ ố ể ổ ị ỉ con là r t c n thi t. Đó không ch là đ duy trì cu c s ng n đ nh cho con mà còn

ể ệ ủ ụ ệ ẹ ỉ ậ th hi n trách nhi m c a cha m . Vì v y, đây không ch là nghĩa v mà còn là

ề ợ ủ ườ ự ườ ự ế quy n l i c a ng ế i không tr c ti p nuôi con. Ng i tr c ti p nuôi con không th ể

ế ả ớ ườ ự ế ự ể vì h t tình c m v i ng i không tr c ti p nuôi con hay vì t ữ ái mà đ cho nh ng

ị ệ ố ườ ự ế ả ứ đ a con ph i ch u thi ế t thòi, thi u th n. Ng i không tr c ti p nuôi con cũng không

ể ệ ườ ủ ề ệ ể ầ ố th vi n lý do ng i kia có đ y đ đi u ki n đ nuôi con mà tr n tránh nghĩa v ụ

ụ ệ ở ỉ ủ ủ c a mình. B i vì nuôi con không ch là nghĩa v pháp lý mà còn là trách nhi m c a

cha m . ẹ

ụ ề ề ả 2.2.2 Quy n và nghĩa v v tài s n:

ủ ề ả ả Quy n qu n lý tài s n riêng c a con:

ề ề ậ ị Theo Đi u 75 Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy đ nh:"con có quy n có tài

ụ ụ ộ ố ệ ạ ủ ể ả ươ ả s n riêng". Tài s n riêng c a con là đ ph c v cu c s ng hi n t i và t ng lai sau

ủ ậ ườ ự ế ườ ườ ệ này c a con, vì v y, ng i tr c ti p nuôi con th ng là ng ả i có trách nhi m qu n

ề ự ủ ế ả ổ ở lý tài s n đó. Tuy nhiên, n u con đã đ 15 tu i tr lên thì có quy n t ặ mình ho c

ườ ủ ụ ẹ ả ả ờ nh ng ả i khác qu n lý tài s n riêng c a mình. Cha m không có nghĩa v ph i

ả ả ườ ế ợ ườ ầ qu n lý tài s n riêng cho con trong tr ng h p này. N u ng i con có yêu c u cha

ẹ ề ả ả ở ộ ộ ụ ủ m qu n lý thì khi đó nó tr thành m t quy n mà không ph i là m t nghĩa v c a

ẹ ậ ườ ổ ở ủ ả ợ cha m . Vì v y, trong tr ng h p con đ 15 tu i tr lên có tài s n riêng mà không

ẹ ụ ể ầ ườ ự ế ả ườ yêu c u cha m , c th là ng i tr c ti p nuôi con qu n lý thì ng i đó cũng không

ơ ươ ể ế ả ộ ố ườ ề có quy n đ n ph ả ng bu c con đ mình qu n lý s tài s n đó. N u ng i con đó

ướ ả ủ ự ự ệ ả ặ ấ ổ d ẽ i 15 tu i ho c m t năng l c hành vi dân s thì vi c qu n lý tài s n c a con s là

ụ ủ ề ẹ ườ ự ế quy n và nghĩa v c a cha m ng i tr c ti p nuôi con. Ở ộ ổ ướ đ tu i d ặ i 15 ho c

ế ị ự ự ể ấ ượ ề ấ ả m t năng l c hành vi dân s thì con không th quy t đ nh đ c v n đ qu n lý tài

ủ ắ ậ ộ ườ ả s n riêng c a mình m t cách chính xác và đúng đ n. Vì v y, là ng i sinh thành,

ưỡ ẹ ườ ấ ể ụ ệ ợ nuôi d ng con, cha m là ng i thích h p nh t đ làm nhi m v này. Tuy nhiên,

ộ ố ườ ặ ợ ệ ề ề ẹ ộ trong m t s tr ng h p đ c bi t thì quy n này không thu c v cha m . Đó là

ườ ợ ượ ặ ủ ặ ườ tr ng h p con đ ừ ế c t ng cho ho c th a k theo di chúc c a ng i khác mà ng ườ i

ạ ộ ỉ ị ườ ẹ ẹ ả ả ố đó l i ch đ nh m t ng ọ ả i khác cha m qu n lý s tài s n đó. Cha m ph i tôn tr ng

ệ ủ ả ý nguy n c a ng ườ ể ạ i đ l i tài s n cho con mình.

ả ủ ộ ậ ự ế ả Theo B lu t Dân s năm 2015 thì trong quá trình qu n lý tài s n c a con, n u con

ướ ủ ư ẹ ề ạ ả ả ổ ị ợ d i 15 tu i thì cha m có quy n đ nh đo t tài s n c a con nh ng ph i vì l i ích

ổ ở ủ ế ẹ ệ ả ọ ủ ủ c a con và n u con đã đ 7 tu i tr lên thì cha m ph i xem xét nguy n v ng c a

ườ ủ ẹ ả ả ợ ổ ở con. Tr ế ng h p con đã đ 15 tu i tr lên n u tài s n do cha m qu n lý thì con

ả ấ ị ớ ữ ề ả ặ ạ ị ỉ ẫ v n có quy n đ nh đo t tài s n y, ch có nh ng tài s n có giá tr l n ho c dùng tài

ự ồ ẹ ể ằ ả ị ạ ủ ả s n đ kinh doanh thì ph i có s đ ng ý c a cha m . Quy đ nh này không nh m h n

ề ủ ề ợ ủ ự ế ở ứ ườ ch quy n c a con mà th c ra là vì quy n l i c a con. Vì ổ l a tu i này, ng i con

ự ự ế ị ể ự ư ữ ắ ọ ch a th c s chín ch n và nh ng quy t đ nh quan tr ng chúng không th t mình

ấ ầ ế ị ự ướ ộ ỉ ả ủ ẫ quy t đ nh m t cách chính xác mà r t c n s h ẹ ng d n, ch b o c a cha m

ữ ườ ừ ể ế ả ơ nh ng ng i t ng tr i và hi u con mình h n ai h t.

ụ ồ ườ ệ ạ ữ ườ ậ ợ Nghĩa v b i th ng thi t h i do con gây ra trong nh ng tr ng h p pháp lu t quy

ị đ nh:

ả ồ ẹ ề ậ Theo Đi u 74 Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì: "Cha m ph i b i th ườ ng

ệ ạ ự ư ự ấ thi t h i do con ch a thành niên, con đã thành niên m t năng l c hành vi dân s gây

ị ạ ộ ậ ự ề ra theo quy đ nh t i Đi u 599 B lu t dân s 2015".

ộ ậ ự ị B lu t Dân s năm 2015 quy đ nh:

ườ ủ ườ ư ờ ổ ườ ự ọ “Ng i ch a đ m i lăm tu i trong th i gian tr ế ng h c tr c ti p

ả ệ ạ ườ ả ồ ọ ườ ệ ạ ả qu n lý mà gây thi t h i thì tr ng h c ph i b i th ng thi t h i x y ra.

ườ ự ự ấ ệ ạ ườ Ng i m t năng l c hành vi dân s gây thi t h i cho ng i khác trong

ự ệ ệ ệ ệ ế ả ờ th i gian b nh vi n, pháp nhân khác tr c ti p qu n lý thì b nh vi n, pháp

ả ồ ườ ệ ạ ả nhân khác ph i b i th ng thi t h i x y ra.

ườ ệ ệ ọ ị ạ Tr ng h c, b nh vi n, pháp nhân khác quy đ nh t ả i kho n 1 và

ả ồ ề ả ườ ế ượ kho n 2. Đi u này không ph i b i th ứ ng n u ch ng minh đ c mình không

ỗ ả ườ ẹ ợ ườ có l i trong qu n lý; trong tr ng h p này, cha, m , ng ộ ủ i giám h c a

ườ ổ ườ ự ự ấ ng ườ ướ i d i m i lăm tu i, ng ả ồ i m t năng l c hành vi dân s ph i b i

ườ th ng.”

ư ậ ướ ự ấ ổ ệ ạ Nh v y, khi con d ự i 15 tu i và m t năng l c hành vi dân s gây thi t h i trong

ờ ườ ẹ ẽ ệ ệ ả ả ọ th i gian tr ớ ồ ng h c, b nh vi n…qu n lý thì cha m s không ph i liên đ i b i

ườ ổ ứ ỗ ả ồ ệ ả ọ ườ th ế ng n u các t ch c đó có l i trong vi c qu n lý thì h ph i b i th ng toàn b ộ

ệ ạ ả ồ ẹ ỉ ườ ơ ổ ứ ứ thi t h i. Cha m ch ph i b i th ng khi các c quan, t ch c đó ch ng minh

ộ ậ

ự

ề

8 Đi u 599 B lu t Dân s năm 2015

ượ ỗ ử ổ ủ ộ ậ ự ệ ả đ c mình không có l i trong vi c qu n lý. Đây là s a đ i c a B lu t Dân s năm

ộ ậ ự ế ệ ầ ớ ồ 2015 so v i B lu t Dân s năm 1995 liên quan đ n ph n trách nhi m b i th ườ ng

ệ ạ ủ ử ổ ẹ ệ ằ ả thi t h i c a cha m do con gây ra. S a đ i này nh m nâng cao trách nhi m qu n lý

ư ườ ơ ệ ọ ủ c a các c quan nh tr ệ ng h c, b nh vi n …

ể ẹ ưỡ Khi ly hôn dù cha m không th cùng nhau chăm sóc, nuôi d ề ả ư ng con nh ng v b n

ề ủ ẹ ớ ụ ề ậ ẫ ấ ổ ch t nghĩa v và quy n c a cha m v i con v n không h thay đ i. Vì v y, khi con

ệ ạ ẹ ề ệ ả ồ ườ ị gây ra thi t h i thì c cha và m đ u có trách nhi m b i th ng theo quy đ nh. Tuy

ự ế ế ư ệ ạ ỉ ộ ỏ nhiên trên th c t n u nh thi t h i mà con gây ra là nh mà ch m t mình ng ườ i

ể ự ồ ự ế ườ ượ ườ ườ ứ tr c ti p nuôi con có th t b i th ng đ c thì ng i đó th ự ng đ ng ra th c

ầ ớ ự ỗ ợ ủ ệ ườ ặ ườ ự hi n mà không c n t i s h tr c a ng i kia. M t khác, do ng ế i tr c ti p nuôi

ườ ườ ạ ậ ủ ệ ườ ỉ ả con th ng là ng i đ i di n theo pháp lu t c a con, ng i ch b o, theo dõi con

ệ ạ ệ ồ ườ ệ ạ ườ nên khi có thi t h i do con gây ra thì trách nhi m b i th ng thi t h i th ng do

ườ ư ả ậ ườ ệ ạ ớ ng i đó đ m nh n. Nh ng không ít tr ợ ng h p thi ơ t h i do con gây ra l n h n

ủ ả ườ ự ề ồ ế ấ ườ ệ ạ ẫ kh năng c a ng i tr c ti p nuôi con thì v n đ b i th ng thi t h i v n do hai

ườ ự ườ ể ệ ự ế ng ệ i th c hi n và ng i không tr c ti p nuôi con không th vi n lý do không

ụ ả ố qu n lý con mà tr n tránh nghĩa v này.

ƯƠ

CH

NG 3

Ự

Ạ TH C TR NG VI C

Ự Ệ TH C HI N

Ệ QUY Đ NHỊ

V Ề

Ụ Ủ

Ẹ Ớ

Ề

QUY N VÀ NGHĨA V C A CHA M V I CON SAU

Ộ Ố Ế

Ị LY HÔN VÀ M T S KI N NGH

ự ễ ẹ ớ ụ ụ ề ị 3.1. Th c ti n áp d ng quy đ nh quy n và nghĩa v cha m v i con sau ly hôn:

ệ ự ừ ủ ả Ông T và bà H ly hôn theo b n án c a Tòa án có hi u l c t ngày 1972017. Theo

ế ủ ượ ề ưỡ ứ phán quy t c a Tòa, sau khi ly hôn, ông T đ c quy n nuôi d ng con gái th hai (6

ầ ậ ổ ổ ổ tu i), còn bà H nuôi con gái đ u (12 tu i) và c u con trai út (32 tháng tu i). Trong

ả ậ ượ ậ ậ ỏ biên b n giao, nh n con đ c l p vào ngày 11082017, các bên có th a thu n: “Ông

ề ở ế ệ ề ề ầ ọ ứ ả T có nguy n v ng chi u th b y hàng tu n đón cháu P v , đ n chi u ch nh t s ủ ậ ẽ

ạ ườ ế ệ ấ ộ ợ ư ề đ a v bàn giao l i cho bà H. Tr ế ng h p n u có vi c đ t xu t, ông T không đ n

ượ ẽ ướ ặ ườ ế ợ thăm con đ c s báo tr c cho bà H ho c tr ng h p n u gia đình bên bà H có

ệ ẹ ả ị ướ vi c không giao con cho ông T theo đúng l ch h n thì cũng ph i báo tr c cho ông T

ế ề ậ ả ả ồ ờ ộ ồ bi t”. Đ ng th i, n i dung biên b n cũng ghi nh n “c ông T và bà H đ u đ ng ý

ư ệ ế ế ả ầ ự nh cam k t nên yêu c u ông bà ph i th c hi n nghiêm túc cam k t đã nêu trên”.

ự ế ề ầ ư ế ượ ặ Tuy nhiên, trên th c t , sau nhi u l n đ n thăm nh ng ông T không đ c g p con.

ừ ụ ệ ể ấ ữ ế ế ệ ị ị T v vi c trên, có th th y, vi c thi u khuy t nh ng quy đ nh mang tính đ nh

ướ ư ị ứ ể ờ ị h ng khi xác đ nh cách th c, th i gian cũng nh đ a đi m thăm nom con có th ể

ệ ụ ề ợ ự ế ề ế ẫ d n đ n nhi u h l y tiêu c c, khi n cho quy n l ủ i chính đáng c a con không đ ượ c

ả ả b o đ m.

ị ượ ề ồ ợ ổ Ch Ánh và anh Minh có chung 1 con trai đ c 2 tu i 8 tháng. Hai v ch ng đ u là

ứ ị ượ ự ế công ch c. Khi ly hôn ch Ánh đ c giao tr c ti p nuôi con. Anh Minh có nghĩa v ụ

ưỡ ứ ấ ế ổ ưỡ ả ấ ph i c p d ng cho con

ng nuôi con cho đ n khi thành niên(18 tu i), m c c p d 29

ư ậ ứ ụ ậ ỏ ỗ ậ ủ do 2 bên th a thu n tùy vào m c thu nh p c a m i bên. Nh v y qua ví d trên cho

ẹ ớ ụ ủ ề ấ ậ ị ượ ề th y pháp lu t quy đ nh rõ v quy n và nghĩa v c a cha m v i con đ ự c th c

ể ứ ẻ ớ ế ề ệ ả ố ị ươ hi n rõ ràng đ đ a tr l n lên không ph i ch u thi u th n v tình th ng cũng nh ư

ấ ậ v t ch t.

ả ệ 3.2. M t sộ ố gi ậ i pháp hoàn thi n pháp lu t

ả 3.2.1 Gi ề ặ ậ i pháp v m t l p pháp:

ủ ủ ữ ệ ạ ầ ỉ Chúng ta c n nâng cao vai trò c a Tòa án trong vi c ch rõ nh ng sai ph m c a cha,

ệ ẹ ưỡ ụ ụ ệ ồ ờ m trong vi c chăm sóc, nuôi d ng, giáo d c con, đ ng th i áp d ng bi n pháp x ử

ứ ụ ậ ằ ợ ọ ọ ề lý phù h p nh m giáo d c ý th c tôn tr ng pháp lu t nói chung và tôn tr ng quy n

ư ầ ườ ự ả ả ơ ủ c a con ch a thành niên nói riêng. C n tăng c ng năng l c qu n lý c quan b o v ệ

ạ ơ ế ố ợ ể ễ ẻ ơ ớ ơ tr em, t o c ch pháp lí cho c quan này có th d dàng ph i h p v i các c quan

ứ ư ể ệ ệ ả ườ ệ ch c năng nh Tòa án, Công an, Vi n ki m sát… trong vi c b o v ng ư i ch a

ẩ ấ ạ ể ả ệ ụ ệ ờ thành niên, k c vi c áp d ng các bi n pháp kh n c p t m th i.

ả ề ấ ụ ứ ề ậ ậ 3.2.2 Gi i pháp v v n đ áp d ng pháp lu t và nâng cao ý th c pháp lu t:

ự ữ ạ ậ ơ ộ Qua h n 4 năm th c thi Lu t Hôn nhân và gia đình 2014, bên c nh nh ng tác đ ng

ự ủ ờ ố ườ ệ ề ậ ế tích c c c a lu t đ n đ i s ng ng i dân, các quan h pháp lý v hôn nhân và gia

ượ ứ ủ ả ả ườ ượ đình đ ậ c đ m b o, nh n th c c a ng i dân ngày càng đ c nâng lên thì trong

ộ ộ ụ ậ ấ ậ ề ướ ắ quá trình áp d ng lu t cũng b c l nhi u b t c p, v ng m c gây khó khăn cho quá

ả ụ ể ộ ố ướ ụ ế ư ắ trình gi i quy t các v án. C th m t s v ng m c nh sau:

ề ặ ậ ả ồ ợ ầ Theo kho n 1 Đi u 56 Lu t Hôn nhân và gia đình 2014 “khi v ho c ch ng yêu c u

ả ế ế ly hôn mà hòa gi ả ạ i t i Tòa án không thành” thì Tòa án gi i quy t cho ly hôn n u có

ứ ề ệ ạ ặ ồ ợ ọ ạ ự căn c v vi c v , ch ng có hành vi b o l c gia đình ho c vi ph m nghiêm tr ng

ụ ủ ợ ề ạ ầ ồ ọ quy n, nghĩa v c a v , ch ng làm cho hôn “nhân lâm vào tình tr ng tr m tr ng”,

ạ ượ ụ ể ờ ố đ i s ng chung không th kéo dài, m c đích hôn nhân không đ t đ c. Tuy nhiên,

ư ế ạ ầ ọ ị ả ể đ xác đ nh th nào là hôn nhân lâm vào tình tr ng tr m tr ng là ch a có văn b n

ướ ủ ứ ệ ầ ẫ ộ ọ ị h ủ ng d n, vi c xác đ nh m c đ hôn nhân tr m tr ng là vào ý chí ch quan c a

ườ ề ẩ ả ế ụ ệ ử ụ ệ ng i có th m quy n đang gi i quy t v vi c, gây khó khăn cho vi c xét x v án.

ị ạ ề ề ậ Theo quy đ nh t i Đi u 81, Đi u 82 Lu t Hôn nhân và gia đình 2014, sau khi ly hôn

ẹ ẫ ề ưỡ ụ ụ cha m v n có quy n, nghĩa v , trông nom, chăm sóc, nuôi d ng, giáo d c con

ư ự ự ấ ặ chung ch a thành niên, con đã thành niên m t năng l c hành vi dân s ho c không

ể ự ả ả ộ ợ ồ ề có kh năng lao đ ng và không có tài s n đ t ỏ nuôi mình. V ch ng có quy n th a

ề ậ ườ ự ế ế ậ ỏ ượ thu n v ng i tr c ti p nuôi con, n u các bên không th a thu n đ c thì Tòa án

ế ị ự ế ộ ưỡ ề ợ ứ quy t đ nh giao con cho m t bên tr c ti p nuôi d ng căn c vào quy n l ọ i m i

ặ ủ ế ừ ủ ổ ở ủ ệ ả ọ m t c a con; n u con t đ 07 tu i tr lên thì ph i xem xét nguy n v ng c a ng ườ i

ự ế ế ậ ượ ỏ ề con. Tuy nhiên, trong th c t n u các bên không th a thu n đ ầ c và đ u có yêu c u

ủ ủ ệ ổ ọ ườ nuôi con, con chung đã đ 07 tu i nên xem xét nguy n v ng c a con. Tr ợ ng h p,

ố ở ớ ề ề ư ẹ ệ ậ ấ ả ả con mong mu n v i m nh ng xét v đi u ki n v t ch t không đ m b o chăm

ưỡ ườ ủ ề ệ ầ ạ sóc nuôi d ng con. Trong khi ng i cha có đ y đ đi u ki n thì l ớ i trái v i

ệ ọ ả ữ ế ườ ẫ ợ ủ nguy n v ng c a con, nên khi gi i quy t nh ng tr ng h p này v n còn lúng túng.

ự ế ố ớ ụ ấ ẹ ưỡ Đ i v i cha m không tr c ti p nuôi con có nghĩa v c p d ứ ấ ng cho con, m c c p

ưỡ ể ỏ ữ ậ ườ ụ ấ ưỡ ườ d ng có th th a thu n gi a ng i có nghĩa v c p d ng và ng i có nghĩa v ụ

ưỡ ứ ủ ậ ả ườ chăm nom, nuôi d ng con căn c vào thu nh p, kh năng c a ng i có nghĩa v ụ

ầ ế ế ủ ườ ượ ấ ưỡ ế ỏ ấ ưỡ c p d ng và nhu c u thi t y u c a ng c c p d i đ ậ ng; n u không th a thu n

ượ ả ế ườ ợ đ ầ c thì yêu c u Tòa án gi ư ậ i quy t. Nh v y, trong tr ỏ ng h p các bên không th a

ượ ưỡ ế ị ư ẽ ậ thu n đ ứ ấ c m c c p d ả ng thì Tòa án s quy t đ nh. Tuy nhiên, ch a có văn b n

ướ ậ ượ ế ẫ ỏ ứ ấ ưỡ ị nào h ng d n n u các bên không th a thu n đ c thì quy đ nh m c c p d ng c ụ

ư ế ủ ể ủ ừ ứ ứ ể ế ả ậ ở th nh th nào. B i, n u căn c kh năng, m c thu nh p c a t ng ch th có

ụ ấ ưỡ ể ườ ậ ườ nghĩa v c p d ng có th khác nhau, có ng i thu nh p cao có ng ậ i thu nh p

ấ ầ ế ế ủ ưỡ th p; nhu c u thi t y u c a ng ườ ượ i đ ấ c c p d ề ng cũng khác nhau tùy vào đi u

ư ệ ả ố ị ướ ụ ể ẫ ệ ki n, hoàn c nh sinh s ng. Hi n nay, do ch a có quy đ nh h ng d n c th , rõ

ề ứ ấ ưỡ ườ ườ ụ ấ ưỡ ràng v m c c p d ng nên có tr ợ ng h p ng i có nghĩa v c p d ứ ng có m c

ứ ấ ưỡ ế ị ư ậ ỉ ằ thu nh p cao nh ng Tòa án cũng ch quy t đ nh m c c p d ặ ng b ng 01 tháng ho c

ứ ươ ơ ở ứ ượ ầ ế ế ½ tháng m c l ng c s thì có khi không đáp ng đ c nhu c u thi ủ t y u c a

ườ ượ ấ ưỡ ố ạ ơ ng c c p d i đ ng sinh s ng t ị i n i đô th .

ặ ả ậ ủ ế ụ ươ ự Ho c, trong quá trình gi ự ỏ i quy t v án do s th a thu n c a các đ ộ ng s nên m t

ộ ạ ố ụ s v án tòa tuyên giao con cho m t bên và bên còn l ụ ấ i không có nghĩa v c p

ưỡ ư ậ ả ậ ỏ ưở ế d ệ ng theo đúng th a thu n. Vi c tuyên nh v y đã làm nh h ng đ n quy n l ề ợ i

ụ ấ ụ ẻ ưỡ ủ ế ể ả ự ả ủ c a tr trong v án vì nghĩa v c p d ng ch y u là đ đ m b o cho s phát

ủ ề ặ ể ể ẻ ệ ầ ả ầ ấ ưở tri n đ y đ v m t th ch t và tinh th n cho tr . Vi c này đã làm nh h ấ ng r t

ề ế ề ợ ủ ụ ẻ ợ nhi u đ n quy n, l i ích h p pháp c a tr em trong các v án ly hôn.

ề ệ ổ ườ ự ự ế ế V vi c thay đ i ng i tr c ti p nuôi con sau khi ly hôn thì trên th c t ữ có nh ng

ườ ự ế ệ ề ạ ố ườ ự ụ v ng i tr c ti p nuôi con c tình không t o đi u ki n cho ng ế i không tr c ti p

ượ ụ ặ ặ ườ ự nuôi con đ c g p m t, thăm nom, giáo d c con. Làm cho ng ế i không tr c ti p

ể ặ ượ ế ọ ặ ả nuôi con không có cách nào đ g p đ ầ c m t con vì th h đành ph i có yêu c u

ườ ự ư ế ị ạ ả ổ thay đ i ng i tr c ti p nuôi con sau ly hôn. Nh ng theo quy đ nh t ề i kho n 2 Đi u

ệ ậ ổ ườ ự ế 84 Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì vi c thay đ i ng i tr c ti p nuôi con

ỉ ượ ề ệ ứ ẹ ậ ỏ ch đ ổ c xem xét khi có các căn c sau: “Cha, m có th a thu n v vi c thay đ i

ườ ớ ợ ự ế ợ ủ ườ ự ế ng i tr c ti p nuôi con phù h p v i l i ích c a con; ng i tr c ti p nuôi con

ủ ề ự ệ ưỡ ụ ế không còn đ đi u ki n tr c ti p trông nom, chăm sóc, nuôi d ng, giáo d c con”.

ư ườ ợ ườ ự ữ ế ạ Nh ng trong tr ng h p này thì ng i tr c ti p nuôi con không vi ph m nh ng căn

ị ạ ề ậ ứ c theo quy đ nh t i Đi u 84 Lu t Hôn nhân và gia đình năm 2014 nên không có c ơ

ủ ậ ầ ấ ườ ư ậ ệ ở ạ ở ể s đ ch p nh n yêu c u c a ng i kh i ki n. Nh v y, l ả i vô tình làm nh

ưở ề ợ ủ ữ ế ườ ả ồ ờ ưở h ng đ n quy n l i c a nh ng ng i này, đ ng th i cũng làm nh h ế ng đ n

ặ ượ ủ ặ ủ ố ặ tâm lý c a con vì không g p đ ẹ c m t c a b ho c m .

ữ ớ ướ ự ướ ầ ắ ẫ ủ ơ V i nh ng khó khăn, v ng m c nêu trên c n có s h ng d n c a các c quan có

ể ệ ạ ượ ế ề ẩ ả ậ th m quy n đ vi c thi hành Lu t Hôn nhân và gia đình 2014 đ t đ c k t qu cao

nh t.ấ

ả ậ 3.2.3 Gi ề ặ ỹ i pháp v m t k thu t:

ể ầ ậ ộ ổ ứ ủ ể ị ề Chúng ta c n tuyên truy n, v n đ ng đ cá nhân, t ch c hi u rõ quy đ nh c a pháp

ẹ ố ớ ề ạ ư ề ế ậ lu t hôn nhân và gia đình v h n ch quy n cha, m đ i v i con ch a thành niên,

ơ ổ ứ ữ ự ệ ườ ạ ợ ể đ các cá nhân, c quan, t ch c tích c c phát hi n nh ng tr ng h p vi ph m và

ầ ơ ề ẩ ả ế yêu c u c quan có th m quy n gi i quy t.

Ậ

Ế

K T LU N

ộ ế ủ ủ ữ m c a nh ng ng

ặ ệ ớ i g n bó v i nhau do ề

ự ự t Nam đ

t đ p c a dân t c ta th hi n s quan tâm yêu th

ề ủ ẹ ớ ượ

ả ề ự ệ ổ

ữ ầ ủ ề ủ ộ ố ộ ị ự ị

ụ ị ữ ế ố ố ố , l

ộ ứ ở ấ ự ờ ơ ậ ị ậ ị ự ề ề

ạ ủ ậ ệ ế ễ

ự ậ ụ ủ ề ề

ấ ậ ể ộ

ậ ế ề ặ ộ ố ể ư ố

ậ ẹ ự ụ ủ ề ể ệ ườ ắ ổ ấ bào c a xã h i, là t Gia đình là t ữ ọ ớ ưỡ ụ ng, làm phát sinh nghĩa v và quy n gi a h v i quan h hôn nhân ho c nuôi d ố ề ơ ở ạ ứ ượ ệ c xây d ng d a trên c s đ o đ c và truy n th ng nhau. Gia đình Vi ọ ẫ ể ệ ự ươ ộ ố ẹ ủ ng, chăm sóc, đùm b c l n t ị ụ nhau gi a các thành viên. Nghĩa v và quy n c a cha m v i con đ c quy đ nh ậ khá đ y đ trong Lu t Hôn nhân và gia đình và m t s văn b n khác. Tuy nhiên ệ ộ trong đi u ki n xã h i hi n nay, khi mà trong xã h i có nhi u s thay đ i do tác ề ề ế ố ố ố ộ đ ng c a nhi u y u t i s ng và nhân cách b ch u nhi u áp d ng do s thay , l ự ề ủ ổ đ i tác đ ng c a nhi u y u t i s ng và nhân cách cá nh n ch u nh ng áp l c, ậ , thách th c b i nhi u lo i thang b c giá tr , s đ cao giá tr v t ch t, s th ẹ ố ớ ổ ế thi u trách nhi m c a b c cha m đ i v i con cái di n ra ngày càng ph bi n,… ẹ ơ ấ Qua bài báo cáo th c t p cho ta th y rõ h n v quy n và nghĩa v c a cha m ớ v i con theo lu t Hôn nhân và gia đình năm 2014. Có m t vài đi m b t c p cũng ậ ư ạ nh h n ch v m t pháp lu t. Nh ng trong s đó cũng có m t s đi m thu n ố ớ ợ ề ặ i v m t pháp lý đ cha m th c hi n quy n và nghĩa v c a mình đ i v i l

ế ẻ ể ị ủ ng c a

ư ề ề ẻ ệ ầ

ố ấ ể ứ ẹ ậ ầ ủ ư ể ứ ủ ọ ươ con c a h sau khi ly hôn đ cho đ a tr không b thi u th n v tình th ể ề ẹ ẫ cha l n m cũng nh đi u ki n v tinh th n v t ch t đ đ a tr có th phát ẻ ứ ượ ọ ậ c h c t p nh bao đ a tr có đ y đ ba m khác. tri n và đ