Bao nylon - chai nhựa gây
xáo trộn nội tiết tố
Đề tài “Sử dụng và quản lý hóa chất công nghiệp có thể có tác dụng
gây xáo trộn hệ thống nội tiết tố” đã được các nhà khoa học nêu lên từ lâu.
Hiện nay, nhiều nước trên thế giới rất quan tâm đến các hóa chất được xếp
vào loại gây rối loạn nội tiết tố EDC (Endocrine Disrupting Chemicals) có thể
dẫn đến dị tật bẩm sinh của một số loài động vật, kể cả con người. Nhiều hội
nghị quốc tế về EDC đã diễn ra tại các nước, kể cả Việt Nam.
Đối với con người, tuy chưa có những thử nghiệm cụ thể, nhưng cũng đã có
những dị dạng ở cơ quan sinh dục nam - nữ, ung thư vú, tử cung, âm đạo, sẩy thai,
ung thư tuyến tiền liệt, dị tật bẩm sinh… có liên quan đến EDC.
Túi nylon, bao bì nhựa rất tiện dụng, nhưng khi đựng nước, nước mắm, dầu
ăn, thức ăn có dầu mỡ và nhiệt độ nóng sẽ “thôi” chất độc vào thức ăn uống. Dùng
càng nhiều, càng lâu ngày sẽ bị nhiễm độc đáng kể.
Chẳng hạn chất dietylstilbestrol dùng để ngừa sẩy thai trước đây, đã gây dị
dạng thai nhi, hoặc trẻ gái sau này bị ung thư âm đạo ở tuổi dậy thì… nên đã bị
cấm sử dụng.
Một số hóa chất thuộc nhóm EDC như DDT và các thuốc trừ sâu rầy gốc
clor khác, dioxin, polyclorobiphenyl, polybromodiphenyleter, etynylestradiol, một
số chất dùng trong ngành nhựa (để hóa dẻo), bột giặt, mỹ phẩm như ester phtalat,
biphenol A, nonylphenol…
Các ester phtalat thuộc nhóm EDC thường dùng trong công nghiệp gồm
DEP (dietyl phtalat), DBP (dibutyl phtalat), BBP (butylbenzyl phtalat), DEHP (di-
(2-etylhexyl) phtalat), DNOP (di-n-octyl phtalat), DNP (dinonyl phtalat), DINP
(di-iso-decyl phtalat), DIDP (di-iso-decyl phtalat)… Các chất EDC này được
dùng khá phổ biến làm chất hóa dẻo cho nhựa plastic, nhất là PVC dùng làm hộp
chứa, can nhựa, gạch nền, giấy dán tường, áo mưa, màn che, mực in trên nhựa,
chất kết dính (keo dán), đồ chơi trẻ con, bình sữa, núm vú, túi nhựa (bao nylon),
ống nước, dẫn dịch truyền…
Dùng trong mỹ phẩm làm chất hóa dẻo, định hương (giữ mùi cho lâu), dung
môi cho nước hoa, sơn móng tay, chất khử mùi, son môi, keo dựng tóc, gel chải
tóc, dầu gội, sữa tắm, sữa rửa mặt, xà bông, bột giặt, nước rửa chén…
Đựng nước mắm, dầu mỡ, bia rượu trong can nhựa sẽ bị nhiễm độc do hóa
chất hóa dẻo trong nhựa “thôi” ra.
Các chất EDC trong nhựa, dễ tác dụng nhất với đồ ăn, thức uống có chất
béo và nhiệt độ cao. Do đó các vật đựng bằng nhựa, bao nylon sẽ “thôi” EDC ra
nếu đựng thực phẩm, nhất là thực phẩm có chất béo, chai dầu mỡ, nước mắm…
Thực phẩm không có chất béo như nước ngọt, nước tinh khiết… cũng bị “thôi” ra
một ít EDC!
Những sản phẩm dùng trực tiếp như các loại mỹ phẩm nêu trên thì EDC lại
thấm qua da rất nguy hiểm khi dùng dài ngày cho đàn ông, phụ nữ, nhất là cho trẻ
con!
Cộng đồng Âu châu đã cấm sử dụng EDC trong các sản phẩm liên hệ đến
sức khỏe con người. Nước ta cũng có Quyết định số 3339/2001/QĐ-BYT ngày
30/7/2001 quy định hàm lượng chất “thôi” ra tối đa từ bao bì đựng thực phẩm là
10 mg/dm2 hoặc tối đa là 60 mg/kg thực phẩm đựng trong bình. Tuy nhiên quy
định này chỉ mới áp dụng cho chất DEP trong khi có rất nhiều chất EDC nêu trên
trong các sản phẩm tiêu dùng.
Mặc dù các chuyên gia như GS. Chu Phạm Ngọc Sơn, phó chủ tịch các hội
KH&KT; BS. Nguyễn Lân Đính, chuyên gia dinh dưỡng; TS. Phạm Văn Tất,
chuyên gia về độc chất học và DS. Phan Đức Bình, phó CT Hội bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng TP.HCM, đã có rất nhiều bài về sự độc hại của chất hóa dẻo.
Hiện thời ở ta chưa có thống kê những trường hợp bị tác hại do dùng các
sản phẩm có chứa chất gây rối loạn nội tiết tố, nhưng ở các nước châu Phi thì bị
nhiều nhất: đàn ông thì bị chứng to vú, bất lực, trẻ gái cũng bị chứng vú to khi mới
3 - 5 tuổi, dậy thì sớm, bé trai thì chậm lớn, biến lệch giới tính… Những chất hóa
dẻo trong vật dụng bằng nhựa, chất giữ mùi trong mỹ phẩm, xà bông, bột giặt,
nước hoa, dầu gội, nước làm mềm vải, nước rửa chén, nước xịt phòng, thậm chí
thuốc xịt muỗi cũng cho mùi vào!… Các sản phẩm gia dụng càng có mùi thơm
nhiều chừng nào thì độc hại nhiều chừng ấy nhưng các bà, các cô lại rất thích,
thậm chí mua về ép con cháu mình dùng!
Độc hại của phtalat và các chất EDC trong thực phẩm, mỹ phẩm và dược
phẩm đã được nói tới, nhưng tới nay người dân chưa thấy hết sự độc hại của các
chất EDC vật dụng thường ngày.
Các ngành chức năng nhà nước cần phải cấm sản xuất các bao bì nhựa, túi
nylon, núm vú, bình sữa, bao bì, vật dụng y tế… có các chất hóa dẻo nêu trên.
Khuyên người tiêu dùng tránh đựng thức ăn, nước uống trong túi nylon, bao nhựa,
can nhựa; tránh dùng các loại nước uống vô chai, đóng lon, đóng hộp nhựa; tránh
dùng tối đa nước giải khát, nước trái cây công nghiệp; không đựng nước mắm, dầu
mỡ và mọi thực phẩm khác trong bao bì nhựa, túi nylon.
DS. TỪ BẢO ANH
