Bệnh thường gặp ở bà mẹ sau sinh

Bệnh thường gặp ở bà mẹ sau sinh

Ngoài một số bệnh hay gặp sau sinh được đề cập ở số báo

trước thì sản phụ sau sinh còn có nguy cơ mắc một số bệnh

tiếp theo như sau:

Sinh đẻ là quá trình lao động cực kỳ vất vả đối với bà mẹ.

Cơn co giật

Cơn co giật diễn ra giống như người bị lên cơn động kinh,

vì thế với bà mẹ có bệnh động kinh thì phải được bác sĩ

chuyên khoa phân biệt xem đó là cơn động kinh hay cơn

sản giật sau đẻ. Đây cũng là một bệnh nặng, dễ làm chết

sản phụ và cho đến nay vẫn là nguyên nhân gây tử vong

đứng hàng thứ ba ở nước ta sau băng huyết và nhiễm khuẩn

với các bà mẹ khi thai nghén và sinh đẻ.

- Triệu chứng: Cơn sản giật thường diễn ra đột ngột trên

sản phụ đã bị tăng huyết áp ngay từ lúc đang mang thai,

cùng với tăng huyết áp bà mẹ có thể đi tiểu ra chất prôtêin.

Ngoài 2 triệu chứng tăng huyết áp và tiểu ra prôtêin, bà mẹ

có thể bị phù biểu hiện rõ nhất ở mi mắt và mặt (vào buổi

sáng) và ở 2 bàn chân (trong ngày). Nếu bà mẹ có thêm các

triệu chứng nhức đầu, ù tai, hoa mắt, mờ mắt và đau bụng

vùng dưới xương ức thì đã chuyển sang tình trạng tiền sản

giật, báo hiệu bước đầu của cơn sản giật.

- Chuyển sản phụ tới cơ sở y tế: Đây là một tai biến nghiêm

trọng của thai nghén và sinh đẻ cần được chăm sóc và điều

trị tích cực mới mong cứu được người bệnh vì thế nhất thiết

không thể để người bệnh ở nhà mà phải bằng mọi cách

chuyển ngay đến cơ sở y tế gần nhất. Khi vận chuyển cần

dùng một khăn mềm gấp lại, đặt giữa 2 hàm răng giữ cho

không cắn phải lưỡi nếu lên cơn tiếp theo, cần ủ ấm cho

người bệnh (cơn sản giật có tỷ lệ cao vào mùa đông), đặt

đầu nghiêng một bên để tránh hít phải chất dịch tiết từ

đường hô hấp. Nếu được cơ sơ y tế phát hiện chuyển đi,

người bệnh sẽ được tiêm thuốc chống co giật trước khi vận

chuyển.

- Phòng ngừa sản giật: Để phòng ngừa chỉ có một cách duy

nhất là người có thai phải được khám thai đều đặn nhiều

lần trong suốt quá trình thai nghén; trong mỗi lần khám đó,

thai phụ nhất thiết phải được khám toàn thân đặc biệt phải

được đo huyết áp, thử nước tiểu và tình trạng phù nề để

phát hiện những dấu hiệu sớm của tiền sản giật. Khi khám

thai nếu phát hiện bất thường, cán bộ y tế sẽ chuyển thai

phụ lên tuyến trên khám và theo dõi, điều trị.

Thiếu máu

Trong khi đẻ, bà mẹ nào cũng bị mất một số lượng máu

nhất định và sau đẻ dù không có biến chứng gì thì máu từ

tử cung cũng còn ra trong vòng trên dưới một tuần nữa.

Nếu lượng máu mất nhiều hoặc cơ thể đã thiếu máu từ

trước thì sau đẻ tình trạng thiếu máu sẽ nặng hơn. Lúc này

bà mẹ lại phải nuôi con và chăm sóc con nên tình trạng sức

khỏe sẽ trở nên trầm trọng.

- Biểu hiện: Người bị thiếu máu thường có nước da xanh

tái, nhiều “gân xanh” nổi dưới da, toàn thân mệt nhọc, thở

nhanh, tim cũng đập nhanh, thường xuyên có cảm giác mệt

mỏi, choáng váng, hoa mắt, chóng mặt nhất là khi đang

nằm ngồi dậy.

- Phòng ngừa: Để phòng ngừa thiếu máu ngay từ khi có

thai, các bà mẹ cần uống bổ sung hàng ngày viên sắt và axit

folic để dự phòng thiếu máu khi mang thai. Trường hợp đã

bị thiếu máu, bác sĩ sẽ cho liều uống tăng lên tùy mức độ

cần thiết. Viên sắt có thể tiếp tục uống kéo dài sau khi đẻ

một tháng. Trường hợp nghi thiếu máu cần đi khám để

được làm các xét nghiệm cần thiết và hướng dẫn cách điều

trị, dự phòng thích hợp.

Nhiều sản phụ bị rối loạn tâm thần sau sinh

Suy nhược cơ thể

Sinh đẻ là quá trình lao động cực kỳ vất vả đối với bà mẹ.

Sau đẻ bà mẹ lại phải ngày đêm vất vả nuôi nấng và chăm

sóc cho con; ấy là không kể còn bao nỗi lo toan về công

việc gia đình, về quan hệ chồng con và người thân thích…

Tất cả những điều này khiến sức khỏe bà mẹ giảm sút và dễ

dàng dẫn đến tình trạng suy nhược cơ thể sau đẻ cũng là lẽ

thường gặp. Nếu bà mẹ sau đẻ lại là người kiêng khem quá

kỹ trong việc ăn uống, vệ sinh thân thể thì đây lại là điều

thuận lợi cho các bệnh mãn tính phát triển, đặc biệt là bệnh

lao có thể dẫn đến chết người mà trước đây thường gọi là

tình trạng “hậu sản mòn”.

- Phòng tránh: Sau sinh các sản phụ cần có một chế độ ăn

uống đủ chất dinh dưỡng, không nên kiêng khem nhiều và

phải luôn giữ tâm trạng ổn định thoải mái.

Rối loạn tâm thần

Có một số người sau đẻ tính tình và cách cư xử với người

chung quanh thay đổi, họ có thể trở nên lầm lì, lo hãi, lúc

nào cũng thấy như mình bị theo dõi hoặc phạm phải một tội

lỗi nào đó không thể tha thứ được, từ đó nhiều hành vi

trong cuộc sống của họ bị thay đổi, việc chăm sóc con có

thể thiếu chu đáo. Những biến đổi về mặt tâm lý, tâm thần

này thường không kéo dài, lâu nhất chỉ trong vài ba tháng,

bà mẹ sẽ dần dần trở lại bình thường.

Phòng ngừa: Gia đình và người thân cần phải biết để có

thái độ chăm sóc và đối xử đúng mực với tình thương yêu

giúp cho bà mẹ có rối loạn tâm thần sau đẻ nhanh chóng trở

lại trạng thái tâm lý bình thường

Bác sĩ Phó Đức Nhuận

Bệnh viện Phụ sản Trung Ương