BỘ Y TẾ
CỤC DÂN SỐ
TÀI LIỆU
“TẬP HUẤN BẢNG KIỂM VIÊN THUỐC TRÁNH THAI
DÀNH CHO GIẢNG VIÊN TUYẾN TỈNH”
Hà Nội, năm 2023
BAN BIÊN SOẠN
1.
Ths. Bs Nguyễn Tân Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm Đào tạo, bồi
dưỡng, Cục Dân số, Bộ Y tế, Chủ biên;
2.
Bs. CKI Khổng Văn Lanh, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm chăm sóc
sức khỏe sinh sản tỉnh Thái Bình, Thành viên chính;
3.
Bs. CKI. GVC. Vũ Xuân Đốc, nguyên giảng viên chính bộ môn Dân số và
Phát triển, Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội, Thành viên;
4.
Ths. Lê Thị Lan Hương, Giảng viên Trung tâm Đào tạo, bồi dưỡng, Cục
Dân số, thư ký.
2
LỜI GIỚI THIỆU
Viên thuốc tránh thai được đưa vào chương trình kế hoạch hóa gia đình Việt
Nam và cung cấp đến các đối tượng sử dụng chủ yếu qua kênh phân phối cộng
đồng thông qua mạng lưới cán bộ dân số xã và cộng tác viên dân số thôn, bản,
xóm, ấp, phum, sóc, tổ dân phố (sau đây gọi chung là cộng tác viên dân số). Hiện
nay, với hơn 8.600 viên chức dân số xã và 140.000 cộng tác viên dân số trên toàn
quốc, đây là lực lượng cung cấp viên thuốc tránh thai chủ yếu đến người sử dụng.
Xác định công tác tập huấn cập nhật về kỹ năng sử dụng bảng kiểm viên
thuốc tránh thai cho cộng tác viên dân số là một trong những nhiệm vụ thường
xuyên, liên tục nhằm nâng cao kỹ năng tư vấn, theo dõi, quản lý và cung cấp viên
thuốc tránh thai cho đối tượng có nhu cầu tại cộng đồng. Cục Dân số đã ban hành tài
liệu “Tập huấn về bảng kiểm viên thuốc tránh thai dành cho cộng tác viên dân số”.
Với mục đích đảm bảo các giảng viên tuyến tỉnh giảng dạy các lớp tập
huấn cho đội ngũ cộng tác viên dân số trên cả nước theo tài liệu này được hiệu
quả, đạt mục tiêu và thống nhất, Cục Dân số tổ chức biên soạn và ban hành
chương trình, tài liệu “Tập huấn về bảng kiểm viên thuốc tránh thai dành cho
giảng viên tuyến tỉnh”.
Chương trình “Tập huấn về bảng kiểm viên thuốc tránh thai dành cho giảng
viên tuyến tỉnh” gồm 3 bài: “Bài 1. Giới thiệu tài liệu tập huấn bảng kiểm viên
thuốc tránh thai dành cho cộng tác viên dân số”; “Bài 2. Phương pháp dạy học
tích cực”, “Bài 3: Xây dựng kế hoạch giảng dạy, thực hành”.
Tài liệu được ban hành và cung cấp tới các địa phương, sẽ giúp công tác
tập huấn cho đội ngũ giảng viên tuyến tỉnh được thống nhất và hiệu quả. Trong
quá trình biên soạn, nhóm tác giả không tránh khỏi những thiếu sót. Để tài liệu
được hoàn thiện hơn nữa, phù hợp với thực tiễn của các địa phương, chúng tôi
kính mong nhận được sự góp ý của các đồng nghiệp và học viên.
Xin chân thành cảm ơn!
3
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU ...................................................................................................... 2
BÀI 1. GIỚI THIỆU TÀI LIỆU TẬP HUẤN BẢNG KIỂM VIÊN THUỐC
TRÁNH THAI DÀNH CHO CỘNG TÁC VIÊN DÂN SỐ.................................... 6
1. Viên thuốc tránh thai kết hợp ............................................................................... 6
1.1. Giới thiệu viên thuốc tránh thai kết hợp ............................................................... 6
1.2. Chỉ định và chống chỉ định ................................................................................... 7
1.3. Ưu điểm, nhược điểm ............................................................................................ 8
1.4. Bảng kiểm và quy trình thực hiện ......................................................................... 9
1.5. Những vấn đề cần lưu ý khi uống thuốc và cách xử trí ...................................... 11
1.6. Đối với khách hàng HIV (+) ............................................................................... 13
2. Viên thuốc tránh thai chỉ có progestin ............................................................... 13
2.1. Giới thiệu viên thuốc tránh thai chỉ có progestin…………………………14
2.2. Chỉ định và chống chỉ định ................................................................................. 14
2.3. Ưu điểm, nhược điểm .......................................................................................... 14
2.4. Bảng kiểm và quy trình thực hiện ....................................................................... 15
2.5. Những vấn đề cần lưu ý khi uống thuốc và cách xử trí ...................................... 17
2.6. Đối với khách hàng HIV (+) ............................................................................... 19
3. Hướng dẫn cộng tác viên dân số thực hành sử dụng bảng kiểm trong việc
tư vấn khách hàng về viên thuốc tránh thai .......................................................... 20
3.1. Giới thiệu sơ lược về tư vấn ................................................................................ 20
3.2. Quy trình thực hiện ............................................................................................. 20
3.3. Thực hành ............................................................................................................ 20
BÀI 2. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY TÍCH CỰC ............................................ 22
1. Các khái niệm ....................................................................................................... 22
1.1. Phương pháp giảng dạy ...................................................................................... 22
1.2. Phương pháp giảng dạy tích cực ........................................................................ 22
2. Đặc điểm của học viên là cộng tác viên dân số .................................................. 23
3. Nguyên tắc trong giảng dạy ................................................................................. 23
4. Một số phương pháp giảng dạy tích cực ............................................................ 23
4
4.1. Phương pháp “Làm việc nhóm” ......................................................................... 23
4.2. Phương pháp “Sử dụng tình huống có vấn đề” .................................................. 27
4.3. Phương pháp “Đóng vai” ................................................................................... 29
4.4. Phương pháp “Thuyết trình” .............................................................................. 32
4.5. Phương pháp “Sử dụng bảng kiểm” ................................................................... 36
BÀI 3. XÂY DỰNG KẾ HOẠCH GIẢNG DẠY, THỰC HÀNH THAO
GIẢNG 38
1. Khái quát về kế hoạch giảng dạy ........................................................................ 38
2. Hướng dẫn xây dựng kế hoạch giảng dạy .......................................................... 39
2.1. Thông tin chung ................................................................................................... 39
2.2. Xác định mục tiêu bài giảng................................................................................ 39
2.3. Tiến trình bài giảng ............................................................................................. 40
3. Thực hành xây dựng kế hoạch giảng dạy, thao giảng ...................................... 43
3.1. Xây dựng kế hoạch giảng dạy ............................................................................. 43
3.2. Thực hành thao giảng ......................................................................................... 44
3.3 Đánh giá kết quả thực hành thao giảng ............................................................... 44