BI N PHÁP GIÚP H C SINH L P 2 GI I TOÁNỆ Ọ Ớ Ả
CÓ L I VĂN THEO MÔ HÌNH TR NG H C M IỜ ƯỜ Ọ Ớ
I. ĐT V N Đ:Ặ Ấ Ề
1. B i c nh c a đ tài:ố ả ủ ề
Năm h c 2017 – 2018 tôi đc Ban Giám hi u nhà tr ng phân côngọ ượ ệ ườ
ch nhi m l p 2D, đa s các em thu c h gia đình nông dân và buôn bán ho củ ệ ớ ố ộ ộ ặ
đi làm ăn xa nên không có nhi u th i gian đ quan tâm đn vi c h c c a conề ờ ể ế ệ ọ ủ
em mình. Trong đó có môn toán h c là m t môn khoa h c nghiên c u m t sọ ộ ọ ứ ộ ố
m t c a th gi i hi n th c, là m t trong nh ng môn h c chính mà chúng ta đuặ ủ ế ớ ệ ự ộ ữ ọ ề
quan tâm. Nó góp ph n r t quan tr ng trong vi c rèn luy n ph ng pháp suyầ ấ ọ ệ ệ ươ
nghĩ, ph ng pháp suy lu n, ph ng pháp gi i quy t v n đ có căn c khoaươ ậ ươ ả ế ấ ề ứ
h c. Phát tri n trí thông minh, các suy nghĩ đc l p, linh ho t, sáng t o c a h cọ ể ộ ậ ạ ạ ủ ọ
sinh. Nó cũng góp ph n vào vi c hình thành các ph m ch t c n thi t cho conầ ệ ẩ ấ ầ ế
ng i nh : C n cù, c n th n, ý th c v t khó khăn, làm vi c có k ho ch, cóườ ư ầ ẩ ậ ứ ượ ệ ế ạ
n n p và tác phong khoa h c. Đng th i Toán h c nó cũng là công c c nề ế ọ ồ ờ ọ ụ ầ
thi t cho vi c h c t p các môn h c khác.ế ệ ọ ậ ọ
Trong môn toán, vi c gi i các bài toán có l i văn có v trí quy t đnh,ệ ả ờ ị ế ị
nh m giúp h c sinh bi t v n d ng nh ng ki n th c v toán, đc rèn luy nằ ọ ế ậ ụ ữ ế ứ ề ượ ệ
k năng th c hành v i nh ng yêu c u đc th hi n m t cách đa d ng, phongỹ ự ớ ữ ầ ượ ể ệ ộ ạ
phú. Gi i toán có l i văn là m t ho t đng bao g m nh ng thao tác: Xác l pả ờ ộ ạ ộ ồ ữ ậ
đc m i quan h gi a các d li u; gi a cái đã cho và cái ph i tìm trong đi uượ ố ệ ữ ữ ệ ữ ả ề
ki n c a bài toán. H c sinh ph i bi t ch n đc phép tính thích h p, tr l iệ ủ ọ ả ế ọ ượ ợ ả ờ
đúng câu h i c a bài toán. Vi c gi i toán có l i văn là s v n d ng có tính ch tỏ ủ ệ ả ờ ự ậ ụ ấ
t ng h p các ki n th c, kĩ năng, ph ng pháp v toán ti u h c v i ki n th cổ ợ ế ứ ươ ề ể ọ ớ ế ứ
cu c s ng.ộ ố
2. Lí do ch n đ tàiọ ề
Là m t giáo viên tr c ti p đng l p 2, tôi th y gi i toán có l i văn có vộ ự ế ứ ớ ấ ả ờ ị
trí r t quan tr ng trong ch ng trình toán ti u h c và đc bi t d y h c theoấ ọ ươ ở ể ọ ặ ệ ạ ọ
Mô hình tr ng h c m i. Các em làm quen v i toán có l i văn ngay t l p h c,ườ ọ ớ ớ ờ ừ ớ ọ
đc bi t l p 2 yêu c u các em vi t l i gi i cho phép tính, chúng ta th y r ngặ ệ ở ớ ầ ế ờ ả ấ ằ
đây là m t khó khăn l n đi v i các em. Đc m t đ toán đang còn là khó v iộ ớ ố ớ ọ ộ ề ớ
các em v y mà còn ph i ti p t c tìm hi u đ toán, tóm t t đ toán, đt câu l iậ ả ế ụ ể ề ắ ề ặ ờ
gi i, vi t phép tính, ghi đáp s . Trong vi c d y h c theo Mô hình tr ng h cả ế ố ệ ạ ọ ườ ọ
m i h c sinh làm bài m t cách đc l p theo t ng cá nhân. Chính vì đi u y màớ ọ ộ ộ ậ ừ ề ấ
tôi luôn băn khoăn trăn tr làm sao t t c các em đu làm đúng phép tính, ghi l iở ấ ả ề ờ
gi i chu n xác và ghi đáp s rõ ràng.ả ẩ ố
Trang 1
T đó b n thân tôi đã trăn tr , mình c n ph i làm gì đ giúp h c sinh l pừ ả ở ầ ả ể ọ ớ
2 n m và có kĩ năng gi i đc các d ng toán có l i văn đng th i khi làm bàiắ ả ượ ạ ờ ồ ờ
các em m nh d n và t tin không c n s h tr c a các nhóm tr ng hay c aạ ạ ự ầ ự ỗ ợ ủ ưở ủ
cô giáo. Chính vì đi u đó nên m i n i, m i lúc tôi luôn tìm tòi, h c h i đ ápề ở ọ ơ ọ ọ ỏ ể
d ng m t s bi n pháp, m t s kinh nghi m vào trong gi ng d y gi i toán cóụ ộ ố ệ ộ ố ệ ả ạ ả
l i văn đi v i h c sinh l p 2 vì v y tôi đã ch n đ tài: “Bi n pháp giúp h cờ ố ớ ọ ớ ậ ọ ề ệ ọ
sinh l p 2 gi i toán có l i văn theo mô hình tr ng h c m i”.ớ ả ờ ườ ọ ớ
3. Ph m vi và đi t ng c a đ tài: ạ ố ượ ủ ề
- Ph m vi nghiên c u: Các bi n pháp, k năng gi i toán có l i văn cho h cạ ứ ệ ỹ ả ờ ọ
sinh l p 2.ớ
- Đi t ng nghiên c u: H c sinh kh i l p 2 tr ng Ti u h c Th nhố ượ ứ ọ ố ớ ườ ể ọ ạ
Đông A1, xã Th nh Đông A, huy n Tân Hi p, t nh Kiên Giang.ạ ệ ệ ỉ
4. M c đích c a đ tài:ụ ủ ề
Giúp h c sinh l p 2 n m và có kĩ năng gi i đc các d ng toán có l i vănọ ớ ắ ả ượ ạ ờ
đng th i khi làm bài các em m nh d n và t tin, không c n s h tr c a cácồ ờ ạ ạ ự ầ ự ỗ ợ ủ
nhóm tr ng hay c a cô giáo;ưở ủ
5. S l c nh ng đi m m i c b n nh t trong k t qu nghiên c u:ơ ượ ữ ể ớ ơ ả ấ ế ả ứ
- Rèn k năng gi i bài toán có l i văn cho h c sinh l p 2ỹ ả ờ ọ ớ
- M t s k năng đt l i gi i cho các bài toán.ộ ố ỹ ặ ờ ả
- Giúp h c sinh xác đnh chính xác các b c gi i m t bài toán có l i văn. ọ ị ướ ả ộ ờ
- Xác đnh chính xác các phép tính cho m t bài toán.ị ộ
6. Kh ng đnh tính sáng t o v khoa h c và th c ti n c a v n đ:ẳ ị ạ ề ọ ự ễ ủ ấ ề
B n thân tôi kh ng đnh nh ng ph ng pháp đc đ xu t đc chínhả ẳ ị ữ ươ ượ ề ấ ượ
b n thân tôi nghiên c u và l n đu tiên đc áp d ng t i tr ng Ti u h cả ứ ầ ầ ượ ụ ạ ườ ể ọ
Th nh Đông A1 huy n Tân Hi p, t nh Kiên Giang. Trong đó tôi đã đ xu t cácạ ệ ệ ỉ ề ấ
kinh nghi m ho t đng theo m t h th ng logic và có tính nguyên t c cao đmệ ạ ộ ộ ệ ố ắ ả
b o th c hi n có hi u qu .ả ự ệ ệ ả
II. PH N N I DUNG: Ầ Ộ
1. C s lý lu n:ơ ở ậ
- Ng i giáo viên mu n d y t t ph i n m v ng ch ng trình, n mườ ố ạ ố ả ắ ữ ươ ắ
v ng đc tr ng c a phân môn toán, chu n b t t các ph ng ti n, các đ dùngữ ặ ư ủ ấ ị ố ươ ệ ồ
c n thi t cho ti t h c. Luôn ch n cho mình ph ng pháp d y phù h p nh t choầ ế ế ọ ọ ươ ạ ợ ấ
t ng bài toán. Và bên c nh đó ng i giáo viên ph i n m v ng ph ng phápừ ạ ườ ả ắ ữ ươ
d y h c m i theo Mô hình tr ng h c m i.ạ ọ ớ ườ ọ ớ
- Các em h c sinh mu n h c t t thì tr c h t ph i t p trung h c t p,ọ ố ọ ố ướ ế ả ậ ọ ậ
ph i suy nghĩ kĩ và đc đ toán nhi u l n. Tuy nhiên trong th c t ý th c h cả ọ ề ề ầ ự ế ứ ọ
Trang 2
t p h c sinh l p 2 còn th p, không ch u đc đ vì các em còn nh , đc đi mậ ở ọ ớ ấ ị ọ ề ỏ ặ ể
tâm sinh lý ch a n đnh, còn ham ch i. Vi c d y h c theo Mô hình tr ng h cư ổ ị ơ ệ ạ ọ ườ ọ
m i h c sinh ph i ng i h c theo nhóm nên các em các em d quay cóp khi làmớ ọ ả ồ ọ ễ
bài nên t đó suy tính l i, không ch u t p trung suy nghĩ.ừ ỷ ạ ị ậ
- Nh ng bài toán có l i văn l p 2 là nh ng bài toán th c t , n i dungữ ờ ở ớ ữ ự ế ộ
bài toán thông qua nh ng câu nói v nh ng quan h t ng đng và phữ ề ữ ệ ươ ươ ụ
thu c, có liên quan đn cu c s ng h ng ngày. Cái khó đây là làm th nào độ ế ộ ố ằ ở ế ể
l c b nh ng y u t v l i văn đã che đy b n ch t toán h c c a bài toán.ượ ỏ ữ ế ố ề ờ ậ ả ấ ọ ủ
Hay nói m t cách khác làm sao ph i ch ra đc các m i quan h gi a các y uộ ả ỉ ượ ố ệ ữ ế
t toán h c ch a đng trong bài văn và tìm ra đc nh ng câu l i gi i, phépố ọ ứ ự ượ ữ ờ ả
tính thích h p đ t đó tìm đc đáp s c a bài toán.ợ ể ừ ượ ố ủ
2. Th c tr ng v n đ:ự ạ ấ ề
- Khi gi ng d y l p 2 theo Mô hình tr ng h c m i, tôi nh n th y h cả ạ ớ ườ ọ ớ ậ ấ ọ
sinh khi gi i toán có l i văn th ng r t ch m so v i các d ng bài t p khác. Cácả ờ ườ ấ ậ ớ ạ ậ
em r t lúng túng khi vi t câu l i gi i tuy r ng các em bi t ghi phép tính đúng.ấ ế ờ ả ằ ế
Nhi u em nêu câu l i gi i không phù h p v i yêu c u đ toán đt ra. T t cề ờ ả ợ ớ ầ ề ặ ấ ả
các nhóm khi làm đn d ng toán có l i văn đu đa th c u tr đ giáo viênế ạ ờ ề ư ẻ ứ ợ ể
đn h ng d n;ế ướ ẫ
- Qua k t qu kh o sát đu năm ph n gi i toán có l i văn thì l p 2D cóế ả ả ầ ở ầ ả ờ ớ
9/32 em h c sinh gi i và trình bày đc, 10/32 các em bi t tóm t t bài toán, ghiọ ả ượ ế ắ
đúng l i gi i nh ng th c hi n phép tính thì sai. 13/32 các em ch a bi t ghi l iờ ả ư ự ệ ư ế ờ
gi i c a bài toán, ch a có em nào có sáng t o hay có l i gi i hay h n, g n h n. ả ủ ư ạ ờ ả ơ ọ ơ
3. Các bi n pháp đã ti n hành đ gi i quy t v n đ:ệ ế ể ả ế ấ ề
a) Chu n b cho vi c gi i toán:ẩ ị ệ ả
- Đ giúp h c sinh có kĩ năng trong vi c gi i toán có l i văn thì chúng taể ọ ệ ả ờ
không nh ng h ng d n các em trong gi h c toán khi các em c u tr mà cònữ ướ ẫ ờ ọ ứ ợ
luy n cho các em kĩ năng nói trong các ti t h c môn Ti ng Vi t.ệ ế ọ ở ế ệ
Chúng ta đã bi t các em còn nh , còn r t rè ch a t tin trong giao ti p.ế ỏ ụ ư ự ế
Chính vì v y khi d y ch ng trình tr ng h c m i các em đc hoà đng cùngậ ạ ươ ườ ọ ợ ượ ồ
b n bè, h c h i b n bè và m nh d n đa th c u tr khi làm bài ch a đc.ạ ọ ỏ ở ạ ạ ạ ư ẻ ứ ợ ư ượ
Giáo viên g n gũi v i h c sinh, khuy n khích các em trong giao ti p, t ch c cácầ ớ ọ ế ế ổ ứ
trò ch i đ các em luy n nói nhi u đ giúp các em có v n t l u loát. Bên c nhơ ể ệ ề ể ố ừ ư ạ
đó ng i giáo viên ph i chú ý nhi u đn kĩ năng đc và ph n tìm hi u bài c aườ ả ề ế ọ ầ ể ủ
phân môn Ti ng Vi t đ t đó các em có kĩ năng phán đoán yêu c u c b n màế ệ ể ừ ầ ơ ả
bài t p đ ra.ậ ề
Trang 3
b) Giúp h c sinh n m đc trình t c a vi c gi i m t bài toán có l i văn:ọ ắ ượ ự ủ ệ ả ộ ờ
* Tìm hi u n i dung bài toán: Đc đ, tìm hi u đ bài.ể ộ ọ ề ể ề
Đây là m t b c r t quan tr ng, giáo viên c n nh c nh cho h c sinh đcộ ướ ấ ọ ầ ắ ở ọ ọ
kĩ đ, đc nhi u l n (đc th m trong nhóm) đ hi u rõ đ toán cho bi t gì? Nhề ọ ề ầ ọ ầ ể ể ề ế ư
đã cho bi t đi u ki n gì? Bài toán h i cái gì ? Bài toán thu c d ng nào? Khi đcế ề ệ ỏ ộ ạ ọ
bài toán ph i hi u th t kĩ m t s t , thu t ng quan tr ng ch rõ tình hu ngả ể ậ ộ ố ừ ậ ữ ọ ỉ ố
Toán h c đc di n đt theo ngôn ng thông th ng. ọ ượ ễ ạ ữ ườ
Trong đ tài này tôi không th trình bày đc h t ph n th c nghi m vàề ể ượ ế ầ ự ệ
đánh giá k t qu th c nghi m c a tôi trong năm qua, ch xin mô t m t vài bàiế ả ự ệ ủ ỉ ả ộ
th c nghi m ch ng trình toán 2 đ ch ng minh ph n lý lu n đã nêu .ự ệ ở ươ ể ứ ầ ậ
Ch ng h n “ M t giàn có 46 qu g c” bài 4/65 SHD. Hay “ B n Tú cân ẳ ạ ộ ả ấ ạ
n ng 32 kg...” 5/86 SHD vv.... M i h c sinh trong nhóm c n đc nh m nhi u ặ ỗ ọ ầ ọ ẩ ề
l n đ toán đã cho.ầ ề
C n dùng bút chì g ch chân ho c ghi vào v nháp nh ng đi u ki n đã bi t vàầ ạ ặ ở ữ ề ệ ế
cái ph i tìm.ả
Ví d :ụ Bài toán: M nh ảv i màu xanhả dài 34 dm, m nh ảv i màu tímả ng n h nắ ơ
m nh ảv i màu xanh 15 dmả. H i m nh ỏ ả v i màu tímả dài bao nhiêu dm?
+ H c sinh đc đ, tìm hi u và có th g ch chân nh trên. Sau đó h cọ ọ ề ể ể ạ ư ọ
sinh có th nêu đc (có th cho các em t h i đáp nhau)ể ượ ể ự ỏ
* Bài toán cho bi t gì? (M nh v i xanh: 34dm, m nh v i tím ng n h nế ả ả ả ả ắ ơ
m nh v i xanh: 15dm).ả ả
* Bài toán h i gì? (M nh v i tím dài bao nhiêu dm?).ỏ ả ả
+ Cho h c sinh phân tích ng c: ọ ượ
* Bài toán h i gì? (M nh v i tím dài bao nhiêu dm?)ỏ ả ả
* Bài toán cho bi t gì? (M nh v i xanh: 34dm, m nh v i tím ng n h nế ả ả ả ả ắ ơ
m nh v i xanh: 15dm)ả ả
* Tìm tòi cách gi i toán :ả
- Ch n phép tính gi i thích h pọ ả ợ
-Sau khi các em đã xác đnh đc đ toán nh cái gì đã cho và cái gì ph iị ượ ề ư ả
tìm c n giúp h c sinh ch n phép tính thích h p: Ch n “ PHÉP C NG” n u bàiầ ọ ọ ợ ọ Ộ ế
toán yêu c u: “ Nhi u h n, n ng h n, cao h n ho c “ g p”, “ T t c ”. Ch nầ ề ơ ặ ơ ơ ặ ộ ấ ả ọ
tính tr n u đ toán ra là “ b t” ho c “tìm ph n còn l i” “ ng n h n” hay là “ ítừ ế ề ớ ặ ầ ạ ắ ơ
h n” “ trong đó”ơ
Trang 4
- L p k ho ch gi i toán nh m xác đnh trình t gi i quy t, th c hi nậ ế ạ ả ằ ị ự ả ế ự ệ
phép tính. T tóm t t đ toán, m t l n n a cho h c sinh n m l i m i liên hừ ắ ề ộ ầ ữ ọ ắ ạ ố ệ
gi a đ toán đã cho và cái c n tìm.ữ ề ầ
Trong l p GV ph i quan sát, n u có m t nhóm đa th c u tr thì ta đnớ ả ế ộ ư ẻ ứ ợ ế
nhóm đó đ h ng d n . Tr ng h p n u có nhi u nhóm cùng đa th c u trể ướ ẫ ườ ợ ế ề ư ẻ ứ ợ
thì giáo viên nên cho các em cùng quay m t lên b ng đ giáo viên h ng d n.ặ ả ể ướ ẫ
Ta có th h ng d n cho h c sinh suy lu n t câu h i bài toán đn d ki n đãể ướ ẫ ọ ậ ừ ỏ ế ữ ệ
cho.
+ Bài toán h i gì? (T m v i tím dài m y đ xi mét).ỏ ấ ả ấ ề
+ Trong đó d ki n nào đã bi t? (T m v i tím ng n h n t m v i xanhữ ệ ế ấ ả ắ ơ ấ ả
15dm)
+ Mà t m v i xanh đ toán đã cho bi t là bao nhiêu dm? (V i xanh dài 34ấ ả ề ế ả
dm)
+ V y mu n bi t t m v i tím dài bao nhiêu dm ta th c hi n phép tính gì?ậ ố ế ấ ả ự ệ
(Th c hi n phép tính tr 34 tr đi 15).ự ệ ừ ừ
+ V y k t qu cu i cùng có ph i là đáp s c a bài toán không? (Đó là đápậ ế ả ố ả ố ủ
s c a bài toán).ố ủ
* Th c hi n cách gi i quy t bài toán:ự ệ ả ế
- Quá trình tìm tòi cách gi i quy t, h c sinh t trình bày bài gi i c a mìnhả ế ọ ự ả ủ
có th làm v ô li, v nháp.ể ở ở
- Ho c t o s h tr , giúp đ l n nhau gi a các đi t ng h c sinh trongặ ạ ự ỗ ợ ỡ ẫ ữ ố ượ ọ
nhóm, h c sinh trong nhóm trao đi ý ki n v cách làm bài ho c gi i bài toán.ọ ổ ế ề ặ ả
- Giáo viên có th l a ch n n i dung cho th t tinh gi n, xác đnh rõ cácể ự ọ ộ ậ ả ị
ki n th c c b n, các thu t ng quan tr ng trong bài, l i gi i thích ph i ng n,ế ứ ơ ả ậ ữ ọ ờ ả ả ắ
g n, nh n m nh các ch c n thi t, minh h a b ng nhi u ví d quen thu c (g i ýọ ấ ạ ỗ ầ ế ọ ằ ề ụ ộ ợ
m t s đc đi m riêng c a đn v . Đi v i bài toán này đn v c a nó là dm).ộ ố ặ ể ủ ơ ị ố ớ ơ ị ủ
- Sau khi đã h ng d n, giáo viên cho các nhóm làm bài vào v . Bài toánướ ẫ ở
này có m t phép tính nh ng có th có nhi u l i gi i khác nhau mà v n phùộ ư ể ề ờ ả ẫ
h p .Vi c cho h c sinh t tìm nhi u l i gi i khác nhau có tác d ng l n trongợ ệ ọ ự ề ờ ả ụ ớ
vi c gây h ng thú cho h c sinh, thúc đy các c g ng tìm tòi, sáng t o và rènệ ứ ọ ẩ ố ắ ạ
luy n óc suy nghĩ linh ho t, đc l p. ệ ạ ộ ậ
H c sinh có th nêu l i gi i nh sau:ọ ể ờ ả ư
S dm m nh v i tím dài là (M nh v i tím dài là /Chi u dài m nhố ả ả ả ả ề ả
v i tím là /Đ dài m nh v i tím là ...)ả ộ ả ả
34 – 15 = 19 (dm).
Trang 5