ấ ướ ủ ơ ơ ề ả ạ Đ bài: Bình gi ng đo n th sau trong bài th "Đ t n ễ c” c a Nguy n Đình Thi:
ớ ắ ữ ồ ườ "Ôi nh ng cánh đ ng quê... nh m t ng i yêu"
Bài làm
ồ ồ ữ ữ ế ầ ắ ạ ầ ơ ơ ọ Có nh ng v n th xao xuy n b i h i. Có nh ng v n th ng t ngào say đ m. L i có
ữ ả ầ ạ ơ ị ướ ữ nh ng v n th đĩnh đ c, hào hùng. Còn có lúc, ta b ám nh khôn nguôi tr ầ c nh ng v n
ơ ươ ậ th yêu th ng và căm gi n:
ữ ả ồ "Ôi nh ng cánh đ ng quê ch y máu,
ờ ề Dây thép gai đâm nát tr i chi u
ữ ấ Nh ng đêm dài hành quân nung n u
ớ ắ ỗ ồ ườ ồ B ng b n ch n nh m t ng i yêu".
ấ ướ (“Đ t n ễ c" Nguy n Đình Thi)
ấ ướ ễ ơ ế ế "Đ t n ấ ủ c" là bài th sáng giá nh t c a Nguy n Đình Thi vi ố t trong kháng chi n ch ng
ơ ệ ế ề ề ươ ấ ướ ủ ề ơ ệ Pháp, cũng là bài th ki t tác vi t v đ tài quê h ng đ t n c c a n n th ca Vi t Nam
ệ ạ ượ ả ử ộ ị hi n đ i. Nó đã đ c tác gi thai nghén và hình thành trong m t quá trình l ch s khá dài
ư ư ơ ơ (19481955). Các áng th "Đêm mít tinh", “Sáng mát trong nh sáng năm x a" đã kh i
ồ ả ệ ẹ ể ệ ứ ể ễ ướ ngu n c m h ng đ Nguy n Đình Thi khám phá và th hi n tuy t đ p tình yêu n ộ c m t
ắ ồ cách n ng nàn, say đ m.
ấ ướ ư ộ ề ả ứ ệ ươ ư "Đ t n c" nh m t ph c đi u đa thanh nói v c m xúc mùa thu quê h ng x a và nay.
ế ắ ươ ẹ ề ự ề ả Là ti ng nói say mê v c nh s c thiên nhiên t i đ p, hùng vĩ, là ni m t ề ề hào v truy n
ấ ủ ế ậ ấ ộ ố th ng b t khu t c a dân t c anh hùng. Nó là ti ng nói xót xa, căm gi n quân xâm l ượ c
ấ ướ ơ ể ộ ề ủ ầ ố đang giày xéo đ t n c thân yêu. Ph n cu i bài th bi u l ni m kiêu hãnh c a ng ườ i
ế ướ ư ế ế ế ắ ẫ ấ ệ ứ ậ chi n sĩ tr th chi n đ u và chi n th ng l m li c t t hiên ngang "rũ bùn đ ng d y sáng
ấ ướ ơ ố ứ ủ ầ ạ ủ lòa!" c a đ t n ấ c. Đo n th b n câu trên đây trích trong ph n th ba c a bài "Đ t
ướ n c".
ườ ư ế ắ ắ ắ ồ ơ Nhà th ng i chi n sĩ nh đang n m ch c tay súng “l ng h n núi sông ngàn năm",
ủ ị ữ ế ầ ấ ố ự ử ắ l ng nghe nh ng âm vang c a l ch s , gi ng nòi “rì r m trong ti ng đ t” t ư nghìn x a
ấ ử ừ ư ữ ứ ề ạ ằ ọ ố "v ng nói v ": nh ng B ch Đ ng, Chi Lăng, Đ ng Đa... b t t ! T quá kh nghìn x a tr ở
ẹ ơ ớ ề ệ ạ v hi n t i, câu th vút lên ngh n ngào, đau đ n:
ữ ả ồ "Ôi nh ng cánh đ ng quê ch y máu".
ượ ươ ế ế ơ ộ ả C nh t ng đau th ố ng mà nhà th nói đ n là mùa thu 1948, khi cu c kháng chi n ch ng
ượ ủ ễ ệ ề ề Pháp xâm l c c a nhân dân ta đang di n ra vô cùng ác li ị t! Nhi u đô th , nhi u vùng
ấ ướ ủ ớ ộ ị ặ nông thôn r ng l n c a đ t n ườ ế c ta đang b gi c Pháp chi m đóng và giày xéo "Đ ng
ươ ơ ờ ườ ố làng bao x ng máu t i b i V n không nhà tr ng tàn hoang" ("Làng tôi" Văn Cao).
ụ ượ ữ ả ồ ấ ướ ư ả "Nh ng cánh đ ng quê ch y máu" hình nh hoán d t ng tr ng cho đ t n c thân yêu,
ữ ắ ộ ị ế ữ nh ng làng xóm thân thu c đang b quân thù càn quét, b t gi t dã man. Máu nh ng ng ườ i
ề ả ậ ườ ướ ạ ủ nông dân hi n lành đã ch y ng p đ ố ng thôn, lu ng cày... d i làn bom đ n c a lũ c ướ p
ướ ấ ướ ư ở ữ ồ ơ n c. X a kia thu thanh bình, đ t n c là "nh ng cánh đ ng th m mát…”, "xanh xanh
ể ừ ờ ặ ấ ề ở ươ bãi mía b dâu...", thì k t khi "súng gi t đ t r n", đã tr nên tang th ớ ng, điêu tàn v i
ị ặ ữ ữ ả ồ ả "nh ng cánh đ ng quê ch y máu". Nhân dân ta b gi c Pháp tàn sát dã man. Hai ch "ch y
ộ ủ ướ ướ ế ạ ướ máu" lên án t i ác và chính sách tam quang c a quân c p n c: gi t s ch, c ạ p s ch,
ễ ả ỗ ể ế ừ ể ạ ả ớ ố đ t phá s ch! T "ôi" c m thán di n t n i lòng đau đ n, xót xa không th nào k xi t!
ừ ề ả ươ ữ ề ả ồ T cái nhìn toàn c nh v không gian đau th ng, v "nh ng cánh đ ng ch y máu", nhà
ẽ ậ ơ ứ ư ề ấ ặ ạ ờ ộ ộ th đ ng l ng nhìn v các phía chân tr i. M t nét v th m x ng, đ c đáo, r t sáng t o:
ề ờ “Dây thép gai đâm nát tr i chi u”.
ứ ắ ặ ế ư ấ ế ấ ặ ồ ồ ạ Quân gi c tàn b o ra s c b n gi ộ t, càn quét, chi m đ t, d n dân. Đ n gi c nh n m đ c
ề ố ồ ọ ơ ụ ả ắ ọ ộ ặ m c lên kh p m i n i. "Dây thép gai" cũng là m t hình nh hoán d nói v b t đ n gi c,
ủ ế ữ ữ ự s chi m đóng dã man c a quân c ướ ướ p n c. Nh ng núi thép gai, nh ng hàng rào dây thép
ỡ ữ ủ ặ ằ ắ ọ ọ ố ỉ ậ ồ gai tua t a nh n ho t bao b c xung quanh đ n gi c không ch nh m ch ng đ nh ng tr n
ủ ề ậ ộ ờ ộ ư ấ t n công vũ bão c a quân đ i ta, mà còn "đâm nát tr i chi u” M t cách nói th m x ng
ề ộ ư ướ ướ ủ ặ ấ ầ ấ ượ đ y n t ng v t i ác và âm m u c p n ấ c c a gi c Pháp. "M y trăm năm th p
ữ ề ề ắ ẫ ộ thoáng m ng bình yên” là nh ng chi u thôn trang êm đ m có "cánh cò tr ng v y mênh
ư ẳ ụ ế ế ề ẫ ố ố ồ ồ mông", có "ti ng c xa đ a v ng tr ng đ n", có ti ng sáo m c đ ng d n trâu v thôn...
ư ữ ề ả ờ ươ ồ ị Nh ng nay còn đâu n a? C nh tr i chi u quê h ặ ng đã và đang b dây thép gai đ n gi c
ỗ ừ ấ ờ ư ườ "đâm nát". N i đau t ứ đ t tr i nh đang c a nát, đâm nát lòng ng i!
Ở ầ ề ả ễ ắ ầ ơ ươ ẹ ph n đ u bài th , Nguy n Đình Thi nói v c nh s c thiên nhiên t i đ p và hùng vĩ
ớ ờ ữ ữ ồ ơ ủ ấ ướ c a đ t n c v i tr i xanh, núi xanh, nh ng cánh đ ng quê th m mát, nh ng ng đ ả ườ ng
ỏ ặ ữ ấ ả ề ủ ư ừ bát ngát, nh ng dòng sông đ n ng phù và t t c đ u "c a chúng ta". Nh ng t ặ khi gi c
ớ ề ả ồ ờ ị tràn t i, đ ng quê thì "ch y máu", tr i chi u thôn trang thì b dây thép gai "đâm nát",bi ế t
ờ ớ ả ấ ướ ự ố ậ ạ ươ ả bao đau đ n, căm h n! Tác gi "Đ t n c" t o nên s đ i l p, t ầ ấ ng ph n đ y n
ơ ớ ư ữ ế ớ ượ t ng: x a và nay, thanh bình v i chi n tranh, h u tình nên th v i điêu tàn,tang tóc đ ể
ộ ủ ể ặ ờ ườ ườ ề lên án t i ác dã man c a gi c Pháp mà tr i không th dung tha, ng i ng i đ u căm
ự ế ợ ệ ậ ừ ụ ả ư ậ gi n! S k t h p tài tình các bi n pháp tu t hoán d , c m thán, th m x ng, và t ươ ng
ả ạ ơ ượ ể ả ả ậ ượ ầ ph n đã t o nên v n th giàu hình t ng và bi u c m. Qua đó, ta c m nh n đ ố c c t
ơ ẹ ủ ễ ả ồ ừ cách thi sĩ c a Nguy n Đình Thi: th đ p, tài hoa, c m d n nén, ngôn t ự xác th c, hình
ạ ẫ ơ ồ ườ ọ ố ự ấ ướ ệ ả ớ ượ t ng sáng t o. Nhà th đã d n h n ng i đ c s ng và c m v i hi n th c đ t n ộ c m t
ộ ườ ử ờ ưở ề ệ ở ộ th i khói l a, m r ng cho ta m t tr ng liên t ậ ể ọ ng v không gian ngh thu t đ m i
ườ ả ị ử ủ ề ẫ ộ ng i cùng suy ng m v dòng ch y l ch s và hành trình bi tráng c a dân t c. Và đó cũng
ủ ộ ậ ự ể ớ ự là cái giá c a đ c l p t do đ ta nh và t hào!
ề ướ ầ ễ ể ạ ặ ậ ơ G n 150 năm v tr c, trong bài th "Ch y gi c", Nguy n Đình Chi u đã căm gi n lên
án quân xâm l c:ượ
ợ ừ ế "Tan ch v a nghe ti ng súng Tây…
ế ề ủ (...) B n Nghé c a ti n tan b t n ọ ướ c
ồ ố Đ ng Nai tranh ngói nhu m màu mây…”
ế ụ ơ ộ ườ ấ ướ ữ ậ Có bi t bao câu th xúc đ ng làm sôi s c lòng ng i nh ng năm tháng đ t n c "ra tr n":
ươ ừ “Quê h ng ta t ế ủ ngày kh ng khi p
ụ ử ặ Gi c kéo lên ngùn ng t l a hung tàn
ộ Ru ng ta khô
Nhà ta cháy
ộ ộ Chó ng m t đàn
ưỡ L ắ i dài lê s c máu
ệ ẳ ờ Ki t cùng ngõ th m b hoang…”
ầ ố ("Bên kia sông Đu ng” Hoàng C m)
ơ ộ ờ ạ ữ ầ ờ ườ ể ớ Đó là nh ng v n th m t th i t c vào th i gian và lòng ng i đ ta nh mãi.
ơ ứ ạ ườ ế ậ Câu th th ba nói lên tâm tr ng ng i chi n sĩ ra tr n:
ữ ấ "Nh ng đêm dài hành quân nung n u".
ữ ề ả ứ ơ ỉ ồ Câu 1 nói v "nh ng cánh đ ng quê ch y máu”, câu ba t ữ th ch rõ "Nh ng đêm dài hành
ấ ừ ươ ỉ ộ ậ ở ờ quân nung n u", t không gian đau th ng m ra th i gian căm gi n, không ch m t đêm,
ệ ạ ườ ữ ấ ữ ầ năm m i đêm mà là "nh ng đêm dài”…C u trúc song hành, đi p l ữ i 2 l n ch "nh ng",
ữ ấ ữ ệ ệ ạ ạ ầ ầ ầ ớ ch "n u" v n v i ch "máu” (v n chân) đã t o nên giai đi u, nh c đi u tr m hùng đang
ấ ồ ườ ế ườ ấ nung n u tâm h n ng i chi n sĩ xung kích trên đ ậ ng hành quân ra tr n. "Nung n u" vì
ữ ộ ỏ ưỡ ố ớ ắ ọ ố căm thù d d i. Nòng súng nóng b ng, l ặ i lê nh n ho t căm thù! M i thù đ i v i gi c
ướ ướ ụ ố ử ụ ấ ỉ Pháp c p n ộ c nung n u, ngùn ng t b c l a, sôi s c trong lòng, không ch trong m t
ữ ữ ạ ạ ờ ờ th i gian h u h n mà kéo dài trong th i gian vô h n "Nh ng đêm dài hành quân nung
ữ ể ệ ắ ấ ướ ủ ữ ườ ấ n u". Hai ch "nung n u” bi u hi n sâu s c tình yêu n c c a " nh ng ng ả i áo v i Đã
ữ ứ đ ng lên thành nh ng anh hung!”.
ấ ờ ượ ươ Càng nung n u căm h n quân xâm l c bao nhiêu thì lòng càng yêu quê h ng đ t n ấ ướ c
ườ ấ ướ ụ ặ ấ ấ ậ ấ b y nhiêu. Ng i lính ra tr n nung n u, sôi s c căm thù gi c khi nhìn th y đ t n c tang
ữ ữ ắ ả ấ ồ tóc, điêu tàn "nh ng cánh đ ng quê ch y máu…”, nhìn th y “nh ng bóng thù h c ám",
ữ ề ặ ọ ớ ồ ờ nh ng đ n gi c m c lên v i bao “dây thép gai đâm nát tr i chi u”. Câu th th t ơ ứ ư ế ti p
ề ẽ ộ ồ ườ ế ề ậ ắ theo là m t nét v , nét kh c chi u sâu tâm h n ng i chi n sĩ ra tr n; nhi u khám phá và
sáng t o:ạ
ớ ắ ỗ ồ ườ ồ "B ng b n ch n nh m t ng i yêu”
ệ ủ ể ạ ấ ồ ồ ớ ộ "Nung n u" căm thù và "b n ch n nh " là hai nét bi u hi n c a m t tâm tr ng, làm nên
ủ ế ế ệ ế ạ ấ ắ ố ờ ứ s c m nh chi n đ u và chi n th ng c a anh V qu c quân th i kháng chi n 9 năm đánh
ớ ứ ặ ậ ạ ớ ướ ươ Pháp. Anh ra tr n v i s c m nh căm thù gi c, v i tình yêu n c th ỗ ớ ng dân, v i bao n i
ớ ố ạ ớ ớ ươ ớ ế ướ ớ ố nh . Nh lu ng cày mái r , nh bãi mía n ng dâu, nh gi ng n c g c đa, nh "ng ườ i
ớ ắ ườ ắ ườ ả ộ tình chung"... "nh m t ng i yêu". “M t ng ụ ấ i yêu” cũng là m t hình nh hoán d r t
ễ ả ươ ẻ ẹ ườ ắ đ t di n t hình bóng quê h ng, v đ p duyên dáng "ng i tình chung" sau lũy tre làng
ớ ắ mà anh nh l m:
ề ầ ờ ươ "V ng trán em mang tr i chi u quê h ng
ư ế ắ ướ M t em nh gi ng n c thôn làng
ớ ứ ắ ắ Tôi nh x Đoài mây tr ng l m
ớ ươ Em đã bao ngày em nh th ng?…”
ườ ơ Tây” Quang Dũng) ắ ("M t ng i S n
ườ ỉ ệ ẻ ẹ ầ ớ ộ ớ ớ ắ "Nh m t ng ờ i yêu" v i bao k ni m đ p m t th i trai tr . "Xa em năm nh g n em
ươ ớ ươ ư ớ ị ậ ườ m i th ng". Chàng trai cày ngày x a nh quê nhà là nh h ng v đ m đà “bát canh rau
ả ớ ố ướ ườ ộ ộ ụ ồ mu ng, qu cà giòn tan", là "nh ai tát n c bên đ ng hôm nào”. Anh b đ i C H giã
ắ ố ơ ướ ặ ấ ồ ơ ỏ ừ ơ t n i chôn nhau c t r n, n i “n c m n đ ng chua”, n i “đ t cày lên s i đá", có ng ườ i
ớ ầ ầ ấ ầ ấ ạ ộ nh th m: "B m ra ru ng c y b m run Chân l ộ ướ i d i bùn, tay c y m non”. Có ng ườ i
ườ ợ ẻ ẻ ạ ớ nh "ng i v tr mòn chân bên g o canh khuya”. Chàng lính tr hào hoa trong đoàn binh
ạ ề ơ ộ ơ ớ ớ ỗ ế Tây Ti n thì l i " Đêm m Hà N i dáng ki u th m". Có trăm nghìn n i nh quê, nh nhà,
ườ ươ ư ư ề ỗ ớ ớ ớ nh ng i thân th ng: “Anh b ng nh em nh đông v nh rét – Tình yêu ta nh cánh
ế ế ki n hoa vàng" (Ch Lan Viên), v.v...
ở ạ ớ ắ ơ ỗ ồ ườ ữ ồ ồ Tr l ồ i câu th "b ng b n ch n nh m t ng i yêu” hai ch “b n ch n" nghĩa là nóng
ừ ể ế ộ ệ ễ ả ỗ ớ ộ ru t, không yên tâm (T đi n ti ng Vi t); di n t n i nh xôn xao, rung đ ng, dâng lên
ổ ổ ồ ồ ữ ư ợ ỗ ớ ỗ ự ấ nh nh ng đ t sóng v mãi trong lòng. Đã có n i nh “b i h i b i h i”. Đã có s v n
ươ ề ộ ớ ớ ờ v ng "không yên m t b ". Đã có tâm tình khao khát “nh ai, ai nh , bây gi nh ớ
ớ ắ ồ ỗ ồ ơ ườ ẽ ấ ẹ ể ệ ộ ai...".Câu th "B ng b n ch n nh m t ng i yêu” là m t nét v r t đ p th hi n bút
ủ ứ ẻ ề ễ ắ ả ớ pháp tài hoa c a Nguy n Đình Thi. "Nh " là c m h ng nhi u màu s c và dáng v đã làm
ơ ẹ ữ ữ ủ ễ ậ ầ ơ ơ nên nh ng câu th hay, nh ng v n th đ p c a Nguy n Đình Thi trong t p th "Ng ườ i
ế chi n sĩ":
ấ ướ ư ... "Anh yêu em nh anh yêu đ t n c
ấ ả ươ ươ ắ ầ V t v đau th ng t i th m vô ng n
ỗ ướ ườ ớ ướ Anh nh em m i b c đ ng anh b c
ỗ ố ế ằ ỗ M i t i anh n m m i mi ng anh ăn”…
(Nh )ớ
ớ ướ ữ ồ ớ ạ Trong cái chung nh n c, nh "ngu n thiêng ông cha” (H u Loan), l ỗ i có cái riêng "b ng
ớ ắ ồ ườ ỗ ờ ấ ồ ỗ ớ ồ ồ b n ch n nh m t ng ớ i yêu". Có n i h n "nung n u”, có n i nh “b n ch n” nên m i
ứ ế ề ắ ậ ạ ấ ạ ế ắ ặ có s c m nh chi n đ u và ni m tin th ng tr n: "Anh l i tìm em Em m c y m th m
ắ ụ ườ ẩ ộ ồ Em th t l a h ng Em đi tr y h i non song – C i mê ánh sáng muôn lòng xuân xanh"
(Hoàng C m).ầ
ơ ỉ ẹ ạ ủ ố ủ ả ơ ọ ơ ơ ồ Tình c m là cái g c c a th ca, là ng n ngu n sáng t o c a th ca. Th ch đ p khi th ca
ộ ố ự ầ ả ấ ờ ươ ệ hút màu m , phù sa trong lòng đ t hi n th c cu c s ng mà n y m m xanh t ơ i, đ m
ế ươ ơ ủ ễ ạ ơ ờ ọ ị hoa k t trái dâng h ư ộ ng th m, v ng t cho đ i. Đo n th c a Nguy n Đình Thi nh m t
ờ ạ ổ ủ ẹ ẹ ở ơ bông hoa đ p trong cành hoa đ p đã mang h i th nóng h i c a th i đ i, mang tình yêu
ệ ủ ườ ệ ử ấ ướ đ t n c mãnh li t c a con ng i Vi t Nam trong ba ngàn ngày khói l a.
ạ ả ậ ơ ọ ượ ẻ ẹ ủ ệ ầ Đ c đo n th trên, ta c m nh n đ ậ ủ c ph n nào v đ p c a phong cách ngh thu t c a
ộ ồ ự ễ ệ ế ạ ơ Nguy n Đình Thi, m t h n th giàu cá tính sáng t o. Hi n th c chi n tranh: đ t n ấ ướ c
ộ ươ ượ ễ ả ộ điêu tàn, dân t c đau th ạ ng trong bom đ n quân thù đã đ c di n t ệ ờ m t cách tuy t v i
ể ả ữ ầ ơ ượ qua nh ng v n th hàm súc, bi u c m và giàu hình t ng.
ữ ề ả ả ồ ờ ơ ớ "Cánh đ ng quê ch y máu", "Giây thép gai đâm nát tr i chi u” là nh ng hình nh th m i
ớ ắ ẻ ộ ồ ồ ườ ả ộ ỗ m , đ c đáo và hay. "B ng b n ch n nh m t ng i yêu" là m t hình nh mang tính k ế
ể ệ ộ ồ ừ ề ế ả ấ ạ ơ th a sáng t o, th hi n m t h n th chi n sĩ cho ta nhi u rung c m th m thía
ấ ướ ọ ủ ễ ồ ượ ồ ắ ẹ ả Đ c "Đ t n c" c a Nguy n Đình Thi, tâm h n ta đ c b i đ p bao tình c m đ p tr ở
ể ể ố ớ ạ ự ữ ề nên trong sáng và phong phú, đ ta yêu, đ ta nh , ta s ng l i và t hào v nh ng năm
ệ ớ ủ ấ ướ ọ ử ệ ầ ộ tháng hào hùng và oanh li t v i ng n l a Đi n Biên th n kì c a đ t n c và dân t c trong
ờ ạ ồ th i đ i H Chí Minh.
