ơ ấ ướ ơ ề ả ạ ễ Đ bài: Bình gi ng đo n th sau trong bài th Đ t n c (Nguy n Đình Thi): Mùa
ư ọ ữ ồ ổ ề thu nay khác r i!... Nh ng bu i ngày x a v ng nói v
Bài làm
ơ ấ ướ ượ ầ ộ Bài th Đ t n c đ ầ ờ c hình thành trong m t quãng th i gian dài (19481955); l n đ u
ượ ư ế ậ ơ tiên đ c d a vào t p Chi n sĩ (1956). Bài th đ ơ ượ ổ ợ ừ ộ ố h p t m t s bài th khác nh c t ư
ủ ề ư ư ủ Sáng mát trong nh sáng năm x a (1948) và Đêm mít tinh (1949). Ch đ bao trùm c a
ấ ướ ướ ồ ế ứ ộ ậ ự ủ ự Đ t n c là lòng yêu n c n ng nàn, thi t tha, ý th c đ c l p t ch , là lòng t hào v ề
ừ ươ ệ ướ ự ả ấ ướ đ t n c và nhân dân anh hùng, t trong đau th ng nô l ạ ủ i s lãnh đ o c a Đ ng đã , d
ữ ế ễ ạ ậ ắ ở ơ qu t kh i vùng lên chi n th ng huy hoàng.Trong đó có nh ng đo n th Nguy n Đình Thi
ầ ứ ố ộ ậ ự ứ ồ ổ ố ủ ề ự đó là T qu c h i sinh tràn đ y s c s ng, ý th c đ c l p t ch và ni m t hào v T ề ổ
ẹ ấ ấ ố ườ ề qu c giàu đ p, có truy n thông b t khu t kiên c ng:
Mùa thu nay khác r i!ồ
...
ư ọ ữ ổ ề Nh ng bu i ngày x a v ng nói v .
ồ ưở ớ ả ủ ữ ế ờ ộ ớ Sau khi h i t ng đ n mùa thu c a nh ng ngày r i Hà N i ra đi vì nghĩa l n v i c m xúc
ồ ặ ặ ồ ả ộ ộ ả ủ ề "Bu n bu n l ng l ng" (Hoài Thanh), tác gi b c l ớ c m nghĩ c a mình v mùa thu m i,
ấ ướ ủ ậ ủ ệ mùa thu trên đ t n c nhân dân đã làm ch v n m nh c a mình, mùa thu kháng chi n ế ở
ệ ơ ầ ấ ẳ ắ ồ ờ ị ừ núi r ng Vi t B c: "Mùa thu nay khác r i". L i th đ y tính ch t kh ng đ nh. Đó là s ự
ồ ề ạ ư ờ khác r i v không gian, th i gian và tâm tr ng con ng ườ ướ i tr c mùa thu. Nh ng cái khác
ướ ế ủ ượ ườ ọ ở ệ ị ế ấ tr c h t c a mùa thu này đ c ng ậ i đ c nh n ra ngay nh p đi u, ti ả t t u, hình nh
ơ ừ ơ ấ ườ ữ ắ ậ ắ ổ th : t nh ng câu th th t ngôn sâu l ng, c kính mang đ m màu s c Đ ng thi, bài th ơ
ơ ự ữ ể ố ả ệ ạ ộ ơ ớ ị ỗ b ng chuy n sang nh ng câu th t do, t o nên m t nh p đi u h i h ph i ph i làm cho
ơ ư ạ ừ ộ ứ ề đo n th nh hát vang lên t ấ m t trái tim ch t ch a ni m vui.
ấ ờ ứ ữ ữ ớ Đ ng gi a không gian bao la, gi a đ t tr i bát ngát thoáng đãng, v i trái tim reo vui, tác
ả ậ ắ ứ ữ ắ ả ồ ớ ồ gi đã l ng nghe, c m nh n s c thu, h i thu m i "Tôi đ ng vui nghe gi a núi đ i". "Vui
ứ ề ả ừ nghe" ch không ph i là nghe vui. Nghe vui là ni m vui t ề bên ngoài còn vui nghe là ni m
ừ ỗ ậ ả ố ấ ả ả ấ ờ ậ ỏ vui t trái tim tr i d y, dâng lên, lan to , nhu m lên t t c c nh v t, đ t tr i, c cây mây
ướ ổ ừ ộ ừ ấ ấ ớ ớ ấ ợ ợ ả n c "Gió th i r ng tre ph p ph i". "Ph p ph i" là m t t láy r t g i hình, g i c m và
ễ ả ớ ủ ớ ừ ỏ ỏ ấ ấ ổ giàu ý nghĩa di n t . Ph p ph i r ng tre gió th i hay ph p ph i c a lá c đ tung bay
ữ ự ớ ủ ề ợ ơ ườ ế gi a chi n khu t do hay còn g i cho ta ni m vui ph i ph i c a con ng i đang bay lên
ớ ấ ờ ả cùng v i đ t tr i gi i phóng?
ề ả ơ ượ ự ổ ấ ự ể ấ Trong ni m vui lâng lâng y, nhà th đã c m nghe đ c s chuy n đ i r t m c tinh t ế
ủ ồ c a h n thu:
ờ ớ Tr i thu thay áo m i
ườ ế ế Trong bi c nói c i thi t tha
ờ ử ụ ặ ắ ệ ơ Nh s d ng bi n pháp nhân hóa đ c s c, nhà th không ch di n t ỉ ễ ả ượ ự đ ổ c s thay đ i
ườ ườ ủ ắ c a s c thu mà còn di n t ễ ả ượ ự đ ổ ủ c s thay đ i c a lòng ng ồ i, h n ng ơ ủ i. Qua câu th c a
ễ ườ ấ ướ ư ượ ồ ư ộ Nguy n Đình Thi, d ng nh mùa thu đ t n c đã đ ệ c h i sinh và hi n lên nh m t cô
ẻ ẻ ả ầ ứ ẻ ả ế ắ ồ ườ ế gái đ y s c tr , tr c hình s c, tr c tâm h n. "Trong bi c nói c i thi t tha". Câu th ơ
ữ ồ ế ấ ượ ườ có 6 ch mà d n nén bi ả t bao nhiêu c m xúc và n t ng: âm thanh thì "nói c i" t ươ i
ẻ ế ả ắ ế ớ ạ ả ệ tr , màu s c thì "trong bi c", tình c m thì "thi t tha”. Nh l i c nh mùa thu cũ hi n v ề
ữ ứ ư ế ồ ố ị ệ ớ ơ nh thi u n "đ ng ch u tang Tóc bu n buông xu ng l ệ ngàn hàng" v i "áo m phai d t
ượ ế ằ ươ ấ ị lá vàng" còn thu nay đã đ c thay b ng chi c áo màu t i sáng, bình d , ta càng th m thía
ừ ả ầ ướ ộ thu t đây "không thu th m thu s u" mà là "thu s ng nhu m màu xuân mát mát":
ớ ồ Mùa thu vàng sáng t i r i đây
ớ ổ ầ ơ Áo m i em ph i gió th i đ y
ấ ắ ơ Áo tr ng đòi tà ph ph t hoá
ặ Áo vàng em m c cánh thu bay
(Xuân Di u)ệ
ạ ượ ả ử ụ ề ộ ừ ứ ổ ơ Đo n th trên đ c tác gi s d ng nhi u đ ng t "đ ng, nghe, gió th i, thay áo, nói,
ườ ợ ượ ổ ộ ủ ả ắ ộ ị c i" đã g i đ c không khí nh n nh p sôi n i r n ràng c a mùa thu. C nh s c thiên
ở ẻ ươ ừ ừ ẻ ắ ị ạ ợ nhiên đây v a bình d kho kho n, v a trong tr o t ớ i sáng hoà h p v i tâm tr ng vui
ộ ẻ ẹ ấ ướ ạ ớ ễ ồ ở ủ h h i c a thi nhân t o nên m t v đ p m i cho mùa thu đ t n c. Nguy n Đình Thi đã
ơ ề ữ ớ ộ ệ ờ ư ế đ a đ n m t nét m i cho nh ng bài th v mùa thu Vi t Nam muôn đ i.
ứ ướ ấ ướ ả ứ ố ư ồ Đ ng tr c khung c nh mùa thu đ t n ề c nh đang h i sinh, trào dâng s c s ng, ni m
ớ ươ ồ ả ộ ộ ự ủ ề vui, v i tình yêu th ắ ng n ng th m, tác gi đã b c l ứ ộ ậ ý th c đ c l p, t ch và ni m t ự
ề ổ ẹ ả ắ ố ồ ươ ỏ ự hào v T qu c giàu đ p. Thông qua tình c m n ng th m yêu th ng và chói đ t hào
ả ứ ề ở ớ ủ c a tác gi , b c tranh đ t n ấ ướ ứ ầ ượ ượ c c l n l t đ c m ra v i không gian ba chi u bát ngát
ữ ệ ớ ườ ả ươ ắ ố ị ữ ậ và hi n lên v i nh ng đ ng nét, màu s c, hình kh i và c h ơ ng v n a, th t nên th ,
nên h a.ọ
ấ ừ ườ ư ắ ẩ ầ ầ ờ ổ ả Ng ng đ u lên là b u tr i "thu xanh ng t m y t ng cao". D ng nh không nén n i c m
ả ủ ắ ả ờ ờ xúc, tác gi ẳ ph i reo lên "Tr i xanh đây là c a chúng ta". Tr i ta xanh m t ai mà ch ng
ấ ứ ờ ấ ư ủ ễ ầ ở ơ ố ấ th y, v n r t xanh t ễ cái thu xa x a. B u tr i y qua th ca c a Nguy n Du, Nguy n
ế ả ờ ữ ắ ở ơ Khuy n, T n Đà... đã cao xanh, gi đây càng tr nên xanh cao h n n a. Vì trong s c xanh
ở ủ ủ ắ ầ ờ ưở muôn thu c a b u tr i, này có thêm s c xanh c a lòng ng ườ ượ i đ c h ộ ậ ng đ c l p, t ự
ư ế ế do. Đúng nh Ch Lan Viên đã vi t:
ế ấ ờ ổ Xanh bi ố t m y là tr i xanh T qu c
ự ở ầ Khi t ề do v chói trên đ u
ờ ắ Tr i thu xanh ng t sáng tuyên ngôn
ờ ỗ ắ ơ Tr i b ng xanh h n n ng chói loà
ệ ủ ộ ướ N c Vi t Nam Dân ch C ng hoà
ố ữ (T H u)
ữ ữ ừ ừ ệ ệ Nhìn sang bên kia là nh ng dãy núi, nh ng cánh r ng trùng trùng đi p đi p "Núi r ng đây
ề ợ ủ ữ ừ ả ướ ộ là c a chúng ta". Hai ch "núi r ng" không h g i lên c nh ma thiêng n c đ c mà ch ỉ
ố ẩ ủ ự ứ ộ ế ừ ợ g i lên s giàu có c a T qu c, n ch a bi t bao tài nguyên phong phú "R ng vàng b ể
ớ ạ ả ươ ế ầ ạ ấ b c đ t phì nhiêu". Nh l i c nh quê h ờ ử ng làng xóm trong máu l a chi n tranh, b u tr i
ố ủ ẻ ư ứ ữ ở ồ cánh đ ng nh a máu, rách nát b i dây thép gai, móng vu t c a k thù "Ôi nh ng cánh
ề ấ ả ờ ớ ồ đ ng quê ch y máu Dây thép gai đâm nát tr i chi u!" chúng ta m i th m thía cái vang
ưở ủ ự ứ ộ ậ ự ủ ề ừ h ng c a lòng t hào, ni m kiêu hãnh và ý th c đ c l p t ch toát ra t ơ hai câu th :
ủ ờ Tr i xanh đây là c a chúng ta
ừ ủ Núi r ng đây là c a chúng ta
ạ ừ ỉ ệ ừ ữ ữ ơ ớ ị ị ữ ủ ẳ Nh ng câu th kh ng đ nh, nh ng đ i t ch đ nh "đây” cùng v i đi p t ng "c a chúng
ề ạ ự ủ ấ ướ ề ề ả ta" đã vang lên dõng d c ni m t hào kiêu hãnh v quy n làm ch đ t n ứ c. C m h ng
ộ ả ứ ườ ặ ơ ệ ả này là m t c m h ng mà ta th ng g p trong th ca Vi t Nam sau ngày gi i phóng:
ủ ờ ấ C a ta tr i đ t, đêm ngày
ủ ồ ọ Núi kia đ ng n , sông này c a ta
ố ữ (T H u)
ữ ứ ữ ơ ớ ờ ộ ậ ữ ạ ủ Nh ng câu th "Tôi nh ; Tôi đ ng vui nghe" là nh ng l i đ c tho i c a nhân v t tr tình.
ờ ộ ế ạ ườ ư ủ ơ ồ Sau l i đ c tho i, đ n đây d ớ ng nh nhà th hát chung v i dàn đ ng ca c a nhân dân,
ứ ướ ự ượ ủ ấ ờ ổ ả hòa trong c m h ng vui s ng, t hào đ c làm ch đ t tr i thiên nhiên T qu c t ố ươ i
đ p:ẹ
ữ ơ ồ Nh ng cánh đ ng th m mát
ả ườ ữ Nh ng ng đ ng bát ngát
ỏ ặ ữ Nh ng dòng sông đ n ng phù sa
ạ ừ ằ ộ ừ ữ ở ầ ỉ ố ề B ng hàng lo t t "nh ng", m t t ơ ị ch s nhi u không xác đ nh m đ u các dòng th ,
ướ ế ả ẹ ủ ấ ướ ư ể ề ẻ ố ơ tr c h t tác gi nh mu n k thêm nhi u h n v giàu đ p c a đ t n ạ ữ c, sau n a đo n
ơ ợ ườ ọ ứ ẫ ở ộ th g i cho ng i đ c b c tranh đ t n ấ ướ ứ ầ ượ ượ c c l n l t đ c m ra l ng l y, bát ngát.
ử ụ ễ ề ừ ỉ ả ỏ ặ ơ Nguy n Đình Thi s d ng nhi u tính t ề ch c m xúc "th m mát, bát ngát, đ n ng". Đi u
ễ ả ượ ừ ướ ế ủ ồ ả ừ đó v a di n t đ ả c tình c m yêu n c thi t tha, n ng nàn c a tác gi ứ v a làm cho b c
ấ ướ ư ườ ớ ấ ắ ố ướ tranh đ t n c nh có thêm đ ng nét, màu s c, hình kh i. V i t m lòng yêu n c thi ế t
ặ ườ ả ả ậ ượ ả ủ ơ ồ ị tha sâu n ng, d ư ng nh tác gi c m nh n đ ậ c c cái v "th m mát" c a cánh đ ng, t n
ắ ấ ượ ự ả ườ ủ ở m t th y đ c cái "bát ngát" t ữ do c a nh ng ng đ ư ng m ra, nh trông thây đ ượ ả c c
ỏ ặ ơ ủ ụ ễ ữ ề ả ộ ậ nh ng dòng sông đ n ng phù sa cu n ch y v xuôi. Câu th c a Ng y n Đình Thi th t
ặ ư ỏ ặ ỏ ặ ữ ấ ươ trĩu n ng suy t . "Nh ng dòng sông đ n ng phù sa" hay đ n ng t m lòng yêu th ng và
ố ớ ấ ướ ủ ả Ở ơ ử ụ ở ự t hào đ i v i đ t n c c a tác gi ? ề đây nhà th s d ng nhi u nguyên âm m "a, at”
ễ ả ầ ơ ố ừ ả ơ cu i dòng th cũng đã góp ph n di n t ộ thành công cái c m xúc th nói trên (T cu c
ử ệ ầ ươ ố s ng có ph n tù túng trong năm c a ô, các văn ngh sĩ mang ba lô hành h ấ ng lên đ t
ệ ắ ẻ ườ ề ấ ướ ượ ế ậ thánh Vi t B c. Qua bao nhiêu n o đ ả ng kháng chi n, c m nh n v đ t n c đ c m ở
ề ộ ớ ầ ừ ữ ờ ủ ra theo chi u r ng không gian v i b u tr i thu trong xanh, nh ng núi r ng bát ngát c a
ệ ữ ữ ắ ồ ơ Vi ữ t B c, nh ng cánh đ ng lúa th m mùi s a, nh ng dòng sông Lô, sông Thao, sông
ộ ồ ồ H ng cu n cu n phù sa).
ủ ấ ướ ữ ữ ừ ả ậ ồ ờ ớ ề T nh ng c m nh n v cái h u hình c a đ t n ầ c v i không gian, b u tr i, cánh đ ng,
ư ầ ứ ẳ ậ ắ ồ ơ ố ỗ ượ dòng sông, câu th đang náo n c, d n d p reo vui b ng nh tr m l ng h n xu ng, đ m
ấ ướ ề ồ ề ẻ v thiêng liêng thành kính khi nghĩ v cái vô hình là h n thiêng đ t n c trên chi u dài
ờ ị ử ủ c a th i gian 4000 năm l ch s :
ướ N c chúng ta
ướ ữ ườ ư ờ N c nh ng ng i ch a bao gi ấ khu t
ế ầ ấ Đêm đêm rì r m trong ti ng đ t
ư ọ ữ ổ ề Nh ng bu i ngày x a v ng nói v
ư ổ ậ ơ ố ướ ữ ư ữ ơ "N c chúng ta", câu th có ba ch mà nh n i b t lên gi a bài th gi ng nh dòng n ướ c
ữ ỗ ộ ạ ồ ạ ứ ơ ị ả đang cu n ch y b ng ch ng l i, d n nén l ả ấ i. Câu th bình d mà ch t ch a bao nhiêu c m
ươ ự xúc yêu th ng và t hào.
ứ ủ ấ ướ ề ả ả ụ ề ấ Nghĩ v quá kh c a đ t n ề c chúng ta, đi u làm tác gi ố c m ph c nh t là truy n th ng
ườ ổ ậ ề ấ ạ ố ươ ặ ạ ỡ ấ ấ b t khu t kiên c ng. Truy n th ng y n i b t lên t o thành g ấ ng m t r ng r nh t
ướ ữ ử ườ ư ờ ấ ị ủ ị c a l ch s cha ông "N c nh ng ng i ch a bao gi ư ộ ơ ả khu t". Câu th gi n d nh m t
ườ ư ậ ố ướ ả ộ ứ ắ ờ l i nói th ng nh ng đã làm s ng d y tr c m t ta c m t quá kh oanh li ệ ủ ổ t c a t tiên.
ư ấ ư ế ủ ư ư ệ ầ ạ ợ Ta nh th y trong đó t th c a Bà Tr ng, Bà Tri u, Tr n H ng Đ o, Lê L i, Quang
ấ ấ ướ ọ ợ Trung... luôn luôn hiên ngang b t khu t tr ạ c m i đ t sóng ngo i xâm hung tàn: Hán,
ườ ố Đ ng, T ng, Nguyên, Minh, Thanh.
ộ ố ớ ệ ạ ứ ạ ộ ự ự ớ ờ ủ S c m nh anh hùng bao đ i c a dân t c đ i v i hi n t ồ i là m t s th c l n lao hùng h n.
ở ượ ơ ễ ả ệ ạ ộ ượ ư Nh ng đây đà đ c nhà th di n t thông qua vi c sáng t o ra m t hình t ng âm
ư ủ ậ ộ ưở ủ ơ thanh nh không th t, m t âm thanh c a tâm t ầ ng h n là c a thính giác: âm thanh rì r m
ấ ọ ừ ư ọ ớ ộ ừ ầ đêm đêm trong lòng đ t v ng t nghìn x a v ng t i mai sau. "Rì r m" là m t t láy t ượ ng
ấ ợ ả ụ ề ư ư ặ ồ ộ thanh r t g i c m. Nó không n ào vang đ ng, vang xa nh ng liên t c đ u đ n nh dòng
ấ ậ ấ ầ ả ầ ố ợ ặ su i ch y b t t n. "Rì r m" trong lòng đ t "đêm đêm" còn g i lên không khí th m l ng
ả ượ ấ ướ ư ủ ự ổ ồ ằ ấ thiêng liêng. "Đ t" là hình nh t ng tr ng cho đ t n c, c a s kh ng l , vĩnh h ng.
ấ ượ ự ừ ồ ướ ể ả ươ ắ ủ ế "Đ t" cũng là cái đ c d ng lên t m hôi n c m t, k c x ng máu c a bi t bao th ế
ơ ộ ả ớ ả ượ ượ ệ h cha ông. V i hình nh th đ c đáo này, tác gi đã hình t ng hóa đ ố ề c truy n th ng
ấ ướ ủ ầ ứ ố ả ầ ạ ầ ặ ộ anh hùng c a đ t n c thành m t hình nh đ y s c s ng, đ y m nh th m l ng, thiêng
ậ ủ ở ở ữ ử ề ị ị ệ liêng và v ng b n muôn thu , tr thành nh p đ p c a con tim l ch s Vi ấ ấ t Nam b t khu t
anh hùng:
ệ ạ ằ Tim Vi t Nam có B ch Đ ng ca hát
ườ ươ Có đ ng g m "sát thát" chém Toa Đô
ễ ồ ơ ạ Có Nguy n Trãi trong h n th ý nh c
ạ ả Sang s ng ngân trong Đ i cáo hình Ngô
ơ ầ ế ố ả ừ ạ ả ộ Đúng là m t hình nh th đ y sáng t o, v a mang y u t ụ ể ừ c m xúc c th v a có ý nghĩa
ư ượ t ng tr ng khái quát sâu xa.
ờ ự ế ợ ư ữ ữ ề ọ ổ ừ "Nh ng bu i ngày x a v ng nói v ". Nh s k t h p khéo léo gi a các t ữ "nh ng ...
ơ ủ ễ ả ượ ề ễ ọ ư x a... v ng... v ", câu th c a Nguy n Đình Thi cũng đã di n t đ ụ ấ c tính ch t liên t c
ề ấ ố ườ ủ ị ủ ả ẳ ộ ấ truy n th ng b t khu t kiên c ử ấ ứ ng c a dân t c. C quá kh sâu th m c a l ch s đ t
ướ ườ ử ề ặ ớ ư ề ắ n c d ữ ng nh cũng đ u có m t v i con cháu hôm nay, luôn luôn nh n g i v nh ng
ế ừ ư ế ờ l i thiêng liêng tha thi t. Đúng nh Lê Anh Xuân đã t ng vi t:
ư ế ở ướ ủ Nghe nh ti ng c a cha ông thu tr c
ề ầ ẩ ướ Truy n con cháu hãy ng ng cao đ u mà b c
ư ờ ỏ Nghe nh l ư i cây c gió m a
ế ế ấ ấ Hãy vi ư t ti p bài ca b t khu t ngày x a
ữ ằ ấ ư ữ ả ằ ả ơ B ng nh ng câu th giàu tính ch t suy t ừ và c m xúc, b ng nh ng hình nh nhân hoá v a
ỉ ể ệ ượ ư ạ ơ ề ề ự ụ ể ừ ượ c th v a t ng tr ng, đo n th trên không ch th hi n đ c ni m vui, ni m t hào v ề
ứ ộ ậ ự ủ ả ỏ ượ ẹ ố ổ ế ơ T qu c giàu đ p và ý th c đ c l p t ch mà còn b y t đ ề c ni m bi t n thành kính
ứ ượ ế ơ ơ ữ ẻ ế ớ ổ v i t tiên. Vì h n ai h t, nhà th đã ý th c đ c nh ng chi n công v vang hôm nay là
ả ủ ứ ữ ứ ạ ổ ợ ệ ủ ấ ộ ế k t qu c a s c m nh t ng h p gi a quá kh oanh li ớ t c a cha ông v i cu c đ u tranh
ủ anh hùng c a nhân dân ta.
