ấ ướ ủ ề ả ừ ổ ơ Đ bài: Bình gi ng kh th sau đây trong bài Đ t n ễ c c a Nguy n Đình Thi, t :
ờ ậ ữ ứ ổ ậ "Súng n rung tr i gi n d ... Rũ bùn đ ng d y sáng loà"
Bài làm
ế ấ ướ ư ắ ộ ơ ạ ấ ộ Chúng ta bi t "Đ t n c" tuy là m t bài th ng n, nh ng l i có dáng d p m t khúc tráng
ể ặ ở ả ẫ ỏ ề ổ ứ ả ca thu nh . Không ph i ng u nhiên mà có th g p đây b c tranh toàn c nh v t ố qu c
ệ ấ ướ ữ ử ầ ị ấ ướ ư ồ Vi t Nam qua nh ng thăng tr m l ch s : Đ t n c bu n trong thu x a, Đ t n c ngày
ấ ướ ươ ấ ướ ậ ở ỗ ớ ổ đ i m i, Đ t n c chìm trong đau th ng, Đ t n ầ c vùng lên qu t kh i. M i ph n
ươ ớ ộ ươ ữ ướ ườ ươ t ng đ ng v i m t ch ng tráng ca. Qua nh ng b ấ c dài y, ng ờ ứ ấ i ta c th y ng i
ệ ứ ố ữ ệ ế ườ ả ộ ứ ố lên m t s c s ng Vi t Nam kì di u, s c s ng đã bi n nh ng ng ữ i áo v i thành nh ng
ộ ướ ế ệ ấ ầ ướ ệ anh hùng, bi n m t n c Vi t chân đ t c n lao lam lũ thành n c Vi ứ t Nam rũ bùn đ ng
ậ d y sáng lòa.
ổ ơ ế ạ ấ ướ ạ ư ả ơ ệ Đây là kh th k t l i toàn bài th , ch a lúc nào, hình nh Đ t n c l i hi n ra kì vĩ và
ư ế hoành tráng nh th :
ậ ữ ổ ờ Súng n rung tr i gi n d
ườ ư ướ ỡ ờ Ng i lên nh n c v b
ệ ừ ướ N c Vi t Nam t ử máu l a
ứ ậ Rũ bùn đ ng d y sáng lòa
ơ ượ ẫ ố ế ấ ể ấ ự ẽ ẫ ặ D u b n câu th đ c vi t r t ch t ch , chúng ta v n có th th y t nó đã chia thành hai
ệ ể ề ả ầ ph n khá rõ r t. Hai câu trên phác ra khung c nh đ làm phông n n, hai câu d ướ ậ i t p
ấ ướ ạ ả ố ằ ề ấ ế ố ố trung khác ho hình nh Đ t n ử c n i hình n i kh i h n lên trên cái n n y. N u n a
ề ả ự ầ ượ trên có ph n nghiêng v t th c, thì n a d ử ướ ạ ẩ i l i đ y tính khái quát, hình t ệ ng hi n ra
ả ừ ừ v a kì o v a kì vĩ.
ấ ướ ườ ặ ườ ọ Ở ươ ch ng Đ t n c (trích tr ng ca "M t đ ề ấ ng khát v ng"), khi hình dung v đ t
ướ ễ ề ườ ự ệ ả ấ n c, Nguy n Khoa Đi m th ng t a vào hai bình di n, hai hình nh chính là Đ t và
ướ ế ấ ơ ườ ướ ắ ấ ơ ơ N c (Đ t là n i anh đ n tr ng / N c là n i em t m... đ t là n i con chim ph ượ ng
ề ạ ướ ư ơ ướ ể ấ hoàng bay v hòn núi b c / n c là n i con cá ng ông móng n ơ c bi n kh i... Đ t là
ệ ố ơ ồ ướ ề ệ ở ả ơ n i chim v ? N c là n i r ng ). Trong khi đó, hai bình di n chính, hai h th ng nh
ự ể ề ộ ấ ướ ễ ể ấ chính mà Nguy n Đình Thi l y làm đi m t a đ hình dung v m t Đ t n ẹ c toàn v n,
ấ ướ ấ ờ ổ ờ ổ ừ ấ ớ ờ ạ l i là Đ t và Tr i (Đ t n c đ i đ i: Gió th i r ng tre ph p ph i / Tr i thu thay áo
ấ ướ ớ ạ ủ ừ ề ờ m i... Đ t n c giành l ủ ủ i ch quy n: Tr i xanh đây là c a chúng ta / Núi r ng đây là c a
ấ ướ ươ ữ ả ồ chúng ta.. Đ t n c đau th ng: Ôi nh ng cánh đ ng quê ch y máu? Dây thép gai đâm
ề ờ Ở ấ ướ ế ả ệ ượ nát tr i chi u...), đây cũng th , hình nh đ t n c Vi t Nam vùng lên đ ậ c nhìn nh n
ở ả ặ ấ ầ ờ c hai phía B u tr i và M t đ t:
ậ ữ ổ ờ Súng n rung tr i gi n d
ườ ư ướ ỡ ờ Ng i lên nh n c v b
ợ ạ ả ố ệ ễ ầ C hai h p l ộ ổ i thành m t T qu c Vi ụ t Nam tràn đ y hào khí. Nguy n Đình Thi đã d ng
ệ ế ự ế ể ồ ố công trong vi c ti t ch ngòi bút d n khí l c vào bên trong đ cu i cùng bùng lên thành
ươ ứ ớ ượ ộ ướ ệ ấ ự s công phá. T ề ng ng v i đi u này là hình t ng m t n c Vi t Nam nung n u đau
ươ ụ ế ấ ả ứ ạ ậ ầ ờ ố th ng, tích t căm h n, âm th m bi n t ở ể t c thành s c m nh đ cu i cùng qu t kh i
ầ ấ ộ ỗ ồ ữ ồ vùng lên. Ban đ u là cái n u nung bên trong phát l ra thành n i b n ch n: "nh ng đêm
ớ ắ ấ ồ ồ ườ ế ậ ỗ dài hành quân nung n u b ng b n ch n nh m t ng i yêu". Nó b t lên thành ti ng: "T ừ
ữ ế ậ ậ ồ ờ ờ ồ ộ ố g c lúa b tre h n h u đã b t lên nh ng ti ng căm h n". R i nó phát l ế ra thành ti ng
ệ ầ ẳ ọ ọ ồ ự kèn g i quân: "Kèn g i quân văng v ng cánh đ ng", nó hi n ra trong v ng trán cháy r c:
ờ ấ ự ể ệ ớ ủ ứ "Trán cháy r c nghĩ tr i đ t m i"... Đó là quá trình chuy n hoá kì di u bên trong c a s c
ữ ộ ườ ữ ả ố s ng dân t c, quá trình nh ng ng i áo v i hoá thành nh ng anh hùng : "Ôm đ t n ấ ướ c
ữ ườ ứ ữ ư ả ấ ả ữ ề nh ng ng i áo v i / Đã đ ng lên thành nh ng anh hùng". Nh ng t t c nh ng đi u đó
ậ ườ ằ ố ỉ ồ ở ố ố ỉ ch nh m vào cái đích cu i cùng là qu t c ng đ ng kh i. B n câu cu i cùng này là đ nh
ủ ả ữ ể ẽ ơ ố ấ ượ đi m c a c m xúc th , cũng là nh ng nét v cu i cùng hoàn t t hình t ng đ t n ấ ướ c
ư ế ậ ủ ễ ệ ấ ớ ị ủ c a ngòi bút Nguy n Đình Thi. Có nhìn nh th , m i th y giá tr ngh thu t c a hai
ộ ự ệ ế ế ậ ổ ỉ ượ ả ự ti ng súng n . Nó đâu ch là m t s ki n chi n tr n đ ệ ệ th c. Nó còn là hi u l nh c t
ấ ổ ế ữ ậ ơ ở ố ụ ộ qu t kh i. H n th n a, nó chính là cái kh i ch t n tích t bao năm trong lòng m t dân
ờ ứ ổ ệ ậ ộ ị t c b dày xéo gi đang bùng n thành s c công phá mãnh li t, thành hào khi xung tr n vũ
ế ắ bão, thành hào khí chi n th ng.
ứ ử ữ ầ ớ B c tranh hoành tráng s thi v đ t n ề ấ ướ ượ ẽ ằ c đ c v b ng nh ng nét bút l n, đ y tính khái
ượ ữ ờ ạ ế ộ ộ ư ậ ổ ờ ơ quát t ng tr ng: Súng n rung tr i gi n d . L i th cũng đ t đ n m t đ hàm súc cao.
ữ ậ ữ ơ ậ ế ở ớ ữ ừ Hai ch gi n d khi n cho ý th th t đa nghĩa. B i nó có t i hai ch t ế . Đó là ti ng súng
ậ ườ ớ ẻ ậ ầ ờ ổ ẽ ả ữ ủ gi n d c a con ng i hay b u tr i cũng đang n i gi n v i k thù? Có l ộ là c hai. T i
ủ ấ ắ ờ ế ác c a chúng gieo r c bao năm khi n cho tr i không dung đ t không tha.
ứ ứ ế ề ấ ở ạ ả ề ộ ả N u câu th nh t m lên chi u cao, thì câu th hai l i tr i ra b r ng. Hình nh Ng ườ i
ư ướ ỡ ờ ượ ợ ứ ế ừ ự ữ ể ườ ướ lên nh n c v b đ c g i h ng tr c ti p t nh ng bi n ng i tràn lên c p chính
ớ ớ ề ế ạ ố ệ ồ quy n trong Cách m ng tháng Tám và l p l p chi n sĩ xông lên phá b t di t đ n giành
ấ ượ ữ ữ ế ượ ạ ấ l i đ t đai trong nh ng năm kháng chi n. Nh ng n t ự ấ ng th c y đ ạ c tái t o cùng
ứ ướ ữ ộ ộ ỡ ờ ả ộ m t thành ng quen thu c: T c n ơ ừ c v b . C hai hòa vào nhau trong m t câu th v a
ứ ợ ả ừ ệ ượ ườ ọ ể ể ộ có s c g i t v a cách đi u t ư ng tr ng. Ng i đ c có th hình dung m t bi n ng ườ i
ế ạ ẽ ứ ộ ố ấ ả ậ đang vùng lên, m t khí th m nh m c tràn đi cu n phăng t ả t c . Th t ít có hình nh
ể ệ ứ ủ ằ ả ạ ế nào th hi n s c m nh c a chi n tranh nhân dân b ng hình nh n ướ ỡ ờ ư ế c v b nh th .
ề ấ ươ ấ ướ ư ộ ể ừ ệ Trên cái phông n n y, hình t ng đ t n ự c hi n lên nh m t th c th v a kì o v a k ả ừ ỳ
vĩ:
ệ ừ ướ N c Vi t Nam t ử máu l a
ứ ậ Rũ bùn đ ng d y sáng lòa
ừ ễ ế ộ ề ấ ứ ủ ế ệ ả ị Nguy n Đình Thi t ng "ti t l " v xu t x c a hình nh này trong chi n d ch Đi n Biên,
ừ ứ ữ ủ ử ế ế ả ướ ông đã t ng ch ng ki n c nh nh ng chi n sĩ c a ta dám n a mình trong bùn d i giao
ế ượ ệ ấ ọ thông hào. Đ n khi đ c l nh t n công, h đã nh t t ấ ề ượ v ệ t lên trên mi ng giao thông
ộ ư ề ậ ắ ả ệ hào, bùn b n tung toé. C m quan thi sĩ li n nh n ra đây là m t t ẫ thê l m li ể ộ t, m t bi u
ư ế ừ ậ ẽ ộ ế ầ ả ẹ tr ng cao đ p. Th là. t hình nh th t v m t chi n sĩ, thi sĩ đã nâng t m vóc lên thành
ủ ả ấ ướ ả ằ ề ậ ấ ạ ườ hình nh c a c đ t n ơ c. Nói rõ h n, b ng l ố ư i t duy đ m ch t huy n tho i, ng i làm
ả ơ ệ ỏ ộ ượ ồ ả th đã làm cho hình nh cá bi t nh nhoi thành m t hình t ổ ng kh ng l , kì o, hoành
ử ế ỗ ươ ụ ằ ệ tráng. N u máu l a là n i đau th ỗ ng, thì bùn đen là n i nh c nh n nô l ả . Hình nh th ơ
ễ ả ộ ướ ệ ị ươ ấ ố ị di n t m t n c Vi t Nam b vùi trong đau th ng, b nh n sâu xu ng bùn đen nô l ệ
ư ộ ơ ỏ ậ ầ ỏ ụ ứ v t đ ng lên nh m t thiên th n. Rũ b bùn nh , t a sáng hào quang. Đây là quy lu t kì
ệ ệ ươ ầ ạ ả ẫ ớ ủ ứ ố di u c a s c s ng Vi t Nam khi đ ng đ u v i ngo i xâm. Đâu ph i ng u nhiên, sau
ơ ố ữ ế ế ộ ố ế này, khi k t thúc cu c kháng chi n ch ng Mĩ, Nhà th T H u cũng vi t:
ệ ừ Ôi Vi t Nam t ể trong bi n máu
ư ộ ầ Ng ườ ươ i v n lên nh m t thiên th n
ệ ả ằ ấ ừ ượ ử ụ ễ ấ Ph i nói r ng, ch t li u ngôn t đã đ c Nguy n Đình Thi s d ng r t thành công.
ườ ọ ệ ố ữ ể ộ ừ ừ ượ ử ụ ở Ng ấ i đ c không th không th y h th ng nh ng đ ng t , tính t c s d ng đ đây
ộ ườ ộ ạ ỡ ờ ử ữ ẽ ắ ậ ổ ờ ề đ u thu c c ng đ m nh m chói g t: n rung tr i, v b , gi n d , máu l a, sáng
ườ ề ừ ư ữ ự ả lòa ... Và d ng nh chúng đ u t nh ng c m xúc mang tính tr c quan mà đ ượ ượ ng c t
ữ ệ ấ ư ế ồ ượ ượ ỏ ầ tr ng hoá. N u không có ngu n ng li u y, hình t ơ ng th khó v t kh i t m m c t ứ ả
ự ể ượ ầ ượ ư th c đ có đ c t m vóc t ư ế ng tr ng kì vĩ nh th .
ể ạ ổ ơ ủ ể ơ ụ Làm nên thành công c a kh th này, không th không tính công cho th lo i th l c
ể ụ ẩ ượ ớ ướ ổ ơ ngôn. Trong toàn thi ph m, th l c ngôn đ c dùng t ầ i hai l n (Tr c đó là kh th lên
ộ ắ ụ ả ẫ ủ ư ầ ấ ằ ặ ằ ơ án t i ác c a th ng gi c Tây, th ng chúa đ t). Nh ng đ c d ng h n c v n là l n này.
ị ẻ ủ ề ượ ể ự ả ẫ ị C nh p chân l n nh p l c a th l c ngôn đ u đ c phát huy đúng lúc.
ứ ề ế ấ ầ ẵ ổ ờ ị ị Hai câu đ u nghiêng v nh p ch n. Đ n câu th ba. nó b t ng thay đ i nh p 2/2/2 dàn
ạ ỗ ị ả ừ tr i d ng l ậ ứ i Nh p 3/3 b t s c tr i lên:
ệ ừ ướ N c Vi t Nam / t ử máu l a
ộ ộ ệ ấ ế ể ệ ậ ắ ị ộ Khác nào m t đ t bi n không có nh p đi u y th t khó mà bi u hi n cho s c nét cú đ t
ở ươ ổ ồ ủ ầ ượ ấ ướ kh i v n mình thành kh ng l , thành thiên th n c a hình t ng Đ t n c. Hình và
ỗ ợ ậ ạ Nh c đã h tr nhau hay đã hóa thân vào nhau, th t khó mà phân bi ệ ượ t đ c.
ơ ở ầ ằ ươ ữ ề ố Bài th m đ u b ng h ở ể ồ ế ng c m hi n hòa trong nh ng sáng thu muôn thu đ r i k t
ậ ườ ằ ả ữ ộ ừ ừ ề ỉ thúc b ng hình nh qu t c ng, v a d d i v a oai hùng. Ch riêng đi u đó dù cho ta
ấ ứ ố ộ ướ ế ệ ộ ướ ề ệ th y s c s ng kì di u nào đã bi n m t n c Vi t Nam hi n hoà thành m t n c Vi ệ t
ổ ơ ế ủ ể ấ ấ ờ ộ Nam b t khu t. Kh th k t này chính là cái th i đi m chót cùng c a cu c hoá thân màu
ệ nhi m đó
