Câu 1: Các khái ni m c b n c a Giáo d c h c.ệ ơ ả ủ ụ ọ
Mu n nghiên c u Giáo d c h c có k t qu , m t trong nh ng đi u ki n quan tr ng là chúng taố ứ ụ ọ ế ả ộ ữ ề ệ ọ
ph i n m v ng các ki n th c công c , mà tr c h t là các ph m trù, các ki n th c cả ắ ữ ế ứ ụ ướ ế ạ ế ứ ơ
b n.Ch có nh v y chúng ta m i có c s đ th c hi n các ho t đ ng nghiên c u, phát tri nả ỉ ư ậ ớ ơ ở ể ự ệ ạ ộ ứ ể
đ c t duy khoa h c trong lĩnh v c này. Vi c n m v ng các khái ni m c a Giáo d c h cượ ư ọ ự ệ ắ ữ ệ ủ ụ ọ
không ch có ý nghĩa đ i v i các nhà nghiên c u mà còn đ i v i t t c nh ng ai tham gia vàoỉ ố ớ ứ ố ớ ấ ả ữ
ho t đ ng Giáo d c.ạ ộ ụ
Sau đây chúng ta s đi vào tìm hi u m t s khái ni m c b n:ẽ ể ộ ố ệ ơ ả
Giáo d c (theo nghĩa r ng):ụ ộ
Là s hình thành nhân cách đ c t ch c m t cách có m c đích, có t ch c thông qua cácự ượ ổ ứ ộ ụ ổ ứ
ho t đ ng và các quan h gi a nhà Giáo d c v i ng i đ c giáo d c nh m giúp ng i đ cạ ộ ệ ữ ụ ớ ườ ượ ụ ằ ườ ượ
giáo d c chi m lĩnh nh ng kinh nghi m xã h i c a loài ng i.ụ ế ữ ệ ộ ủ ườ
Đ hi u rõ h n khái ni m Giáo d c (theo nghĩa r ng) c n làm sáng t khái ni m nhân cách vàể ể ơ ệ ụ ộ ầ ỏ ệ
khái ni m xã h i hoá con ng i.ệ ộ ườ
Hình thành nhân cách: Đó là quá trình phát tri n con ng i v m t sinh lý, tâm lý và m t xãể ườ ề ặ ặ
h i, mang tính ch t tăng tr ng v l ng và bi n đ i v ch t. Quá trình này di n ra do nhộ ấ ưở ề ượ ế ổ ề ấ ễ ả
h ng c a các nhân t bên trong (b m sinh, di truy n, tính tích c c c a ch th …), và cácưở ủ ố ẩ ề ự ủ ủ ể
nhân t bên ngoài ( nh hu ng c a hoàn c nh t nhiên và hoàn c nh xã h i, tác đ ng giáoố ả ở ủ ả ự ả ộ ộ
d c), do nh h ng c a các tác đ ng t phát, ng u nhiên (tác đ ng bên trong, bên ngoài ch aụ ả ưở ủ ộ ự ẫ ộ ư
đ c ki m soát, đi u khi n) và các tác đ ng có m c đích, có t ch c (ki m soát đ c, đi uượ ể ề ể ộ ụ ổ ứ ể ượ ề
khi n đ c). Quá trình này làm bi n đ i đ a tr v i nh ng t ch t v n có c a con ng iể ượ ế ổ ứ ẻ ớ ữ ư ấ ố ủ ườ
thànhm t nhân cách.ộ
Xã h i hoá con ng i:ộ ườ Đó là quá trình có tính ch t xã h i hình thành nhân cách. Quá trình nàyấ ộ
ch bao hàm các tác đ ng do nh ng nhân t xã h i; xã h i tác đ ng m t cách có m c đích, cóỉ ộ ữ ố ộ ộ ộ ộ ụ
t ch c t i cá nhân, m t khác cá nhân tích c c tái s n xu t các m i quan h xã h i b ng ho tổ ứ ớ ặ ự ả ấ ố ệ ộ ằ ạ
đ ng, b ng s tham gia tích c c vào môi tr ng xã h i. T đó, giáo d c nói m t cách khác làộ ằ ự ự ườ ộ ừ ụ ộ
s xã h i hoá con ngu i ch d i nh ng tác đ ng có m c đích và có t ch c.ự ộ ờ ỉ ướ ữ ộ ụ ổ ứ
Giáo d c (theo nghĩa h p):ụ ẹ
Đó là m t b ph n c a quá trình s ph m, là quá trình hình thành nh ng c s khoa h c c aộ ộ ậ ủ ư ạ ữ ơ ở ọ ủ
th gi i quan, ni m tin, lý t ng, đ ng c , tình c m, thái đ , nh ng tính cách, nh ng hành vi,ế ớ ề ưở ộ ơ ả ộ ữ ữ
thói quen c x đúng đ n trong xã h i, k c vi c phát tri n và nâng cao th l c.ư ử ắ ộ ể ả ệ ể ẻ ự
Ch c năng tr i c a quá trình giáo d c (theoứ ộ ủ ụ nghĩa h p) ch đ c th c hi n trên c s v a tácẹ ỉ ượ ự ệ ơ ở ừ
đ ng đ n ý th c, v a tác đ ng đ n tình c m và hành vi.ộ ế ứ ừ ộ ế ả
Giáo d ng (hay trau d i h c v n):ưỡ ồ ọ ấ
D i góc đ là quá trình thì đó là quá trình con ng i lĩnh h i h th ng tri th c nh t đ nh vướ ộ ườ ộ ệ ố ứ ấ ị ề
khoa h c t nhiên, xã h i và v t duy.ọ ự ộ ề ư
D i góc đ k t qu lĩnh h i thì đó là trình đ h c v n, nghĩa là trình đ tri th c, k năng kướ ộ ế ả ộ ộ ọ ấ ộ ứ ỹ ỹ
x o đã đ c lĩnh h i, ch ng h n nh ng i ta nói trình đ THPT c s , trình đ Đ i h c…ả ượ ộ ẳ ạ ư ườ ộ ơ ở ộ ạ ọ
Ch c năng tr i c a nó là s tác đ ng đ n ý th c là chính.ứ ộ ủ ự ộ ế ứ
D y h c – Đó là con đ ng, ph ng ti n c a giáo d ng (trau d i h c v n) và giáoạ ọ ườ ươ ệ ủ ưỡ ồ ọ ấ
d c (nghĩa h p):ụ ẹ
D i góc đ quá trình thì d y h c là quá trình tác đ ng qua l i gi a giáo viên và h c sinh,ướ ộ ạ ọ ộ ạ ữ ọ
đi u khi n ho t đ ng tâm lý c a h c sinh đ giúp h t giác, tích c c, ch đ ng chi m lĩnhề ể ạ ộ ủ ọ ể ọ ự ự ủ ộ ế
tri th c khoa h c, nh ng k năng, k x o ho t đ ng nh n th c và th c ti n, trên c s đóứ ọ ữ ỹ ỹ ả ạ ộ ậ ứ ự ễ ơ ở
phát tri n năng l c nh n th c và hình thành th gi i quan khoa h c cho h .ể ự ậ ứ ế ớ ọ ọ
Câu 2: Phân tích các ch c năng và tính ch t c a Giáo d c?ứ ấ ủ ụ
2.1. Nh ng tính ch t c a Giáo d cữ ấ ủ ụ
Là m t hi n t ng xã h i, giáo d c ch u s tác đ ng hay còn g i là ch u s quy đ nh c a cácộ ệ ượ ộ ụ ị ự ộ ọ ị ự ị ủ
lĩnh v c khác c a đ i s ng xã h i, c a các quá trình xã h i khác: kinh t , chính tr , xã h i, vănự ủ ờ ố ộ ủ ộ ế ị ộ
hoá…Khi nh ng quá trình xã h i đó có nh ng bi n đ i, b t ngu n t nh ng bi n đ i v trìnhữ ộ ữ ế ổ ắ ồ ừ ữ ế ổ ề
đ s n xu t và tính ch t c a quan h s n xu t, r i kéo theo nh ng bi n đ i v ch đ chínhộ ả ấ ấ ủ ệ ả ấ ồ ữ ế ổ ề ế ộ
tr , c u trúc xã h i và h t t ng c a xã h i thì toàn b h th ng xã h i t ng ng v i hìnhị ấ ộ ệ ư ưở ủ ộ ộ ệ ố ộ ươ ứ ớ
thái kinh t xã h i đó cũng bi n đ i theo. Ngay nh ng bi n đ i v văn hoá – khoa h c cũngế ộ ế ổ ữ ế ổ ề ọ
bu c giáo d c ph i có nh ng bi n đ i t ng ng. L ch s phát tri n c a Giáo d c h c và nhàộ ụ ả ữ ế ổ ươ ứ ị ử ể ủ ụ ọ
tr ng trên th gi i cũng nh n c ta đã kh ng đ nh r t rõ ràng tính quy đ nh c a xã h iườ ế ớ ư ở ướ ẳ ị ấ ị ủ ộ
đ i v i giáo d c. Đó là m t tính quy lu t quan tr ng c a s phát tri n giáo d c.ố ớ ụ ộ ậ ọ ủ ự ể ụ
V y s phù h p t t y u c a giáo d c đ i v i trình đ phát tri n c a s c s n xu t xã h i vàậ ự ợ ấ ế ủ ụ ố ớ ộ ể ủ ứ ả ấ ộ
tính ch t c a quan h s n xu t xã h i là m t trong nh ng tính quy lu t c a giáo d c.ấ ủ ệ ả ấ ộ ộ ữ ậ ủ ụ
Do tính quy lu t này, giáo d c bi n đ i không ng ng trong quá trình phát tri n c a l ch s xãậ ụ ế ổ ừ ể ủ ị ử
h i loài ng i, c a xã h i t ng đ t n c, t ng dân t c. Vì v y giáo d c bao gi cũng cóộ ườ ủ ộ ở ừ ấ ướ ừ ộ ậ ụ ờ
tính l ch s c th , tính giai c p trong xã h i có giai c p.ị ử ụ ể ấ ộ ấ
Tính l ch s c a giáo d c th hi n t ng ng v i m i ph ng th c s n xu t c a xã h i loàiị ử ủ ụ ể ệ ươ ứ ớ ỗ ươ ứ ả ấ ủ ộ
ng i thì có n n giáo d c phù h p v i nó m i n c trong nh ng giai đo n l ch s nh tườ ề ụ ợ ớ ở ỗ ướ ữ ạ ị ử ấ
đ nh; có m t n n giáo d c t ng ng th hi n ch nh ng đ c tr ng c a nó v m c đích,ị ộ ề ụ ươ ứ ể ệ ở ỗ ữ ặ ư ủ ề ụ
nhi m v , n i dung, ph ng pháp, hình th c t ch c t ch c giáo d c đ u do nh ng đi uệ ụ ộ ươ ứ ổ ứ ổ ứ ụ ề ữ ề
ki n phát tri n kinh t xã h i c a giai đo n l ch s quy đ nh. ệ ể ế ộ ủ ạ ị ử ị
T đó c n rút ra hai đi u:ừ ầ ề
- C n tránh gi nguyên mô hình giáo d c đã hình thành tr c đây khi nh ng đi u ki n xã h iầ ữ ụ ướ ữ ề ệ ộ
c a giai đo n l ch s đã thay đ i.ủ ạ ị ử ổ
- Không nên sao chép nguyên b n mô hình giáo d c c a các n c khác vào vi c xây d ng n nả ụ ủ ướ ệ ự ề
giáo d c c a đ t n c mình. T t nhiên ph i h c t p kinh nghi m xây d ng n n giáo d c c aụ ủ ấ ướ ấ ả ọ ậ ệ ự ề ụ ủ
các n c khác nh ng không bao gi đ c b qua b n s c văn hoá c a dân t c, trong đó cóướ ư ờ ượ ỏ ả ắ ủ ộ
truy n th ng giáo d c, đ ng th i cũng ph i chú ý đ n yêu c u phát tri n kinh t – xã h i c aề ố ụ ồ ờ ả ế ầ ể ế ộ ủ
đ t n c giai đo n l ch s nh t đ nh và đi u ki n c th trong quá trình xây d ng n n giáoấ ướ ở ạ ị ử ấ ị ề ệ ụ ể ự ề
d c c a đ t n c mình.ụ ủ ấ ướ
Vi ph m hai đi u trên là đi ng c l i v i tính quy lu t c a giáo d c.ạ ề ượ ạ ớ ậ ủ ụ
Tính giai c p c a giáo d c trong xã h i có giai c p:ấ ủ ụ ộ ấ
Do tính quy đ nh c a xã h i đ i v i giáo d c nên trong xã h i có giai c p giáo d c bao giị ủ ộ ố ớ ụ ộ ấ ụ ờ
cũng mang tính giai c p. Trong cu c đ u trang giai c p thì giai c p nào n m đ c quy nấ ộ ấ ấ ấ ắ ượ ề
th ng tr bao gi cũng s d ng giáo d c, s d ng nhà tr ng nh là m t ph ng ti n đ duyố ị ờ ử ụ ụ ử ụ ườ ư ộ ươ ệ ể
trì và c ng c s th ng tr , s bóc l t c a h đ i v i nhân dân lao đ ng b ng cách nhào n nủ ố ự ố ị ự ộ ủ ọ ố ớ ộ ằ ặ
con em giai c p b tr thành s c lao đ ng đem l i nhi u l i nhu n, bi t ph c tùng h m t cáchấ ị ị ứ ộ ạ ề ợ ậ ế ụ ọ ộ
ngoan ngoãn, trung thành; b ng cách đ c quy n v võ trang đ y đ nh ng tri th c khoa h cằ ộ ề ề ầ ủ ữ ứ ọ
và nh ng giá tr văn hoá cho con em c a h . Tính ch t giai c p th m sâu vào h th ng giáoữ ị ủ ọ ấ ấ ấ ệ ố
d c trong và ngoài nhà tr ng. Còn đ i v i giai c p b tr , b bóc l t thì thông qua nh ng đ iụ ườ ố ớ ấ ị ị ị ộ ữ ạ
bi u u tú c a mình đã s d ng giáo d c nh là m t ph ng ti n đ u tranh l t đ giai c pể ư ủ ử ụ ụ ư ộ ươ ệ ấ ậ ổ ấ
th ng tr . H không ng ng đ u tranh giành l i quy n h c t p cho con em mình, cho m t n nố ị ọ ừ ấ ạ ề ọ ậ ộ ề
giáo d c dân ch , th ng nh t, bình đ ng, t o nên s phát tri n nhân cách hài hoà.ụ ủ ố ấ ẳ ạ ự ể
Tuy nhiên giai c p t s n th ng che đ y tính giai c p c a giáo d c b ng lu n đi u tuyênấ ư ả ườ ậ ấ ủ ụ ằ ậ ệ
truy n b p b m v tr ng h c và giáo d c đ ng ngoài chính tr và ph c v cho toàn xã h i.ề ị ợ ề ườ ọ ụ ứ ị ụ ụ ộ
Lênin đã v ch ra tính ch t x o trá c a lu n đi m đó.ạ ấ ả ủ ậ ể
Vì v y, tính giai c p c a giáo d c là m t tính quy lu t quan tr ng c a vi c xây d ng và phátậ ấ ủ ụ ộ ậ ọ ủ ệ ự
tri n giáo d c trong xã h i có giai c p. Tính quy lu t này quy đ nh b n ch t c a giáo d c làể ụ ộ ấ ậ ị ả ấ ủ ụ
m t ph ng th c đ u tranh giai c p, nhà tr ng là m t công c chuyên chính giai c p và ho tộ ươ ứ ấ ấ ườ ộ ụ ấ ạ
đ ng giáo d c cũng nh môi tr ng nhà tr ng là m t vũ đài đ u tranh giai c p.ộ ụ ư ườ ườ ộ ấ ấ
Đ tránh s vi ph m tính quy lu t này, ngh quy t c a Ban ch p hành T l n th 2 – khoáể ự ạ ậ ị ế ủ ấ Ư ầ ứ
VIII v giáo d c đã kh ng đ nh:ề ụ ẳ ị
- Gi v ng m c tiêu XHCN trong n i dung, ph ng pháp giáo d c – đào t o, trong các chínhữ ữ ụ ộ ươ ụ ạ
sách, nh t là chính sách công b ng xã h i…Ch ng khuynh h ng th ng m i hoá, đ phòngấ ằ ộ ố ướ ươ ạ ề
khuynh h ng phi chính tr hoá giáo d c – đào t o; không truy n bá tôn giáo trong tr ng h c.ướ ị ụ ạ ề ườ ọ
- Th c hi n công b ng xã h i trong giáo d c, t o đi u ki n cho ai cũng đ c h c hành, ng iự ệ ằ ộ ụ ạ ề ệ ượ ọ ườ
nghèo đ c nhà n c và c ng đ ng giúp đ đ đ c h c hành, đ m b o đi u ki n cho cượ ướ ộ ồ ỡ ể ượ ọ ả ả ề ệ ả
nh ng ng i h c gi i phát tri n tài năng.ữ ườ ọ ỏ ể
(Văn ki n h i ngh l n th 2-BCHTW khoá VIII – NXB chính tr qu c gia).ệ ộ ị ầ ứ ị ố
2.2. Các ch c năng c a giáo d c:ứ ủ ụ
Giáo d c ch u s quy đ nh c a xã h i nh ng đi u đó không có nghĩa giáo d c th đ ng ch uụ ị ự ị ủ ộ ư ề ụ ụ ộ ị
s tác đ ng c a xã h i mà giáo d c cũng có tác đ ng tích c c tr l i xã h i thông qua th cự ộ ủ ộ ụ ộ ự ở ạ ộ ự
hi n nh ng ch c năng xã h i, đó là:ệ ữ ứ ộ
- Ch c năng tái s n xu t nhân cách.ứ ả ấ
- Ch c năng tái s n xu t xã h i.ứ ả ấ ộ
Hai ch c năng này có m i quan h ch t ch v i nhau, tác đ ng, h tr l n nhau. Trong xã h iứ ố ệ ặ ẽ ớ ộ ỗ ợ ẫ ộ
chúng ta, hai ch c năng trên đ c c th hoá thành ba ch c năng sau:ứ ượ ụ ể ứ
Ch c năng kinh t – s n xu t:ứ ế ả ấ
Giáo d c tái s n xu t s c lao đ ng xã h i, t o ra s c lao đ ng m t trình đ m i, cao h n,ụ ả ấ ứ ộ ộ ạ ứ ộ ở ộ ộ ớ ơ
khéo léo h n, hi u qu h n đ thay th s c lao đ ng cũ b m t đi. Vì v y, giáo d c t o raơ ệ ả ơ ể ế ứ ộ ị ấ ậ ụ ạ
m t năng su t lao đ ng xã h i cao h n, có tác d ng đ y m nh s n xu t và phát tri n kinh t .ộ ấ ộ ộ ơ ụ ẩ ạ ả ấ ể ế
Ch c năng chính tr – xã h i:ứ ị ộ
Ch đ chúng ta là: “ T t c c a dân, do dân và vì dân”, do đó giáo d c t o đi u ki n cho thế ộ ấ ả ủ ụ ạ ề ệ ế
h tr và nhân dân nói chung nâng cao dân trí đ tham gia qu n lý xã h i, đ t n c v i tệ ẻ ể ả ộ ấ ướ ớ ư
cách là ch nhân c a xã h i, c a đ t n c, ý th c rõ rang đ c quy n l i và nghĩa v c aủ ủ ộ ủ ấ ướ ứ ượ ề ợ ụ ủ
ng i công dân.ườ
Giáo d c góp ph n tích c c trong vi c xoá đ i, gi m nghèo, t o đi u ki n cho các thành viênụ ầ ự ệ ố ả ạ ề ệ
c a xã h i tìm ki m vi c làm, đ thay đ i ngh nghi p cho phù h p, đ đ dàng thích ngủ ộ ế ệ ể ổ ề ệ ợ ể ễ ứ
v i môi tr ng lao đ ng m i m . Nh v y giáo d c đã góp ph n gi i quy t nh ng v n đ xãớ ườ ộ ớ ẻ ờ ậ ụ ầ ả ế ữ ấ ề
h i.ộ
Ngoài ra giáo d c góp ph n t o đi u ki n cho các giai c p, các t ng l p xã h i nâng cao trìnhụ ầ ạ ề ệ ấ ầ ớ ộ
đ h c v n nên d dàng g n gũi nhau, thông c m v i nhau đ tìm ra đ c ti ng nói chung.ộ ọ ấ ễ ầ ả ớ ể ượ ế
Ch c năng t t ng- Văn hoá:ứ ư ưở
Giáo d c có tác d ng to l n trong vi c xây d ng m t h t t ng chi ph i toàn xã h i, xâyụ ụ ớ ệ ự ộ ệ ư ưở ố ộ
d ng m t l i s ng ph bi n trong toàn xã h i, trình đ văn hoá cho toàn xã h i thông qua vi cự ộ ố ố ổ ế ộ ộ ộ ệ
ph c p giáo d c ph thông ngày càng đ c nâng cao d n. Qua đó mà t o ngu n nhân l cổ ậ ụ ổ ượ ầ ạ ồ ự
đông đ o v i ch t l ng cao, đ ng th i có đi u ki n phát hi n và b i d ng nhân tài.ả ớ ấ ượ ồ ờ ề ệ ệ ồ ưỡ
Tóm l i, trong xu th phát tri n giáo d c hi n nay, giáo d c luôn luôn có xu th “m ”, khôngạ ế ể ụ ệ ụ ế ở
ch trong ph m vi qu c gia, dân t c mà c ph m vi qu c t n a. “Giáo d c không đ nỉ ạ ố ộ ả ở ạ ố ế ữ ụ ơ
thu n là s ph n ánh các l c l ng kinh t và xã h i đang ho t đ ng trong m t xã h i. Nóầ ự ả ự ượ ế ộ ạ ộ ộ ộ
còn là m t ph ng ti n quan tr ng đ đào t o nên các l c l ng kinh t - xã h i và văn hoá,ộ ươ ệ ọ ể ạ ự ượ ế ộ
khoa h c, k thu t, quy t đ nh chi u h ng phát tri n c a các l c l ng này. Đ n l t mình,ọ ỹ ậ ế ị ề ướ ể ủ ự ượ ế ượ
đ ng l c c a chúng l i tác đ ng tr l i đ i v i giáo d c”. (Raja Roy Singh).ộ ự ủ ạ ộ ở ạ ố ớ ụ
Nh v y có nghĩa là, giáo d c v a có vai trò thúc đ y s phát tri n và ti n b xã h i, v a ch uư ậ ụ ừ ẩ ự ể ế ộ ộ ừ ị
s quy đ nh c a trình đ phát tri n chung c a n n kinh t - xã h i trong t ng giai đo n l ch sự ị ủ ộ ể ủ ề ế ộ ừ ạ ị ử
nh t đ nh.ấ ị
Cũng chính b i vi c th c hi n nh ng ch c năng c a giáo d c ngày càng có hi u qu nên v tríở ệ ự ệ ữ ứ ủ ụ ệ ả ị
c a giáo d c ngày càng đ c ý th c sâu s c h n, th ng nh t h n. Đó là:ủ ụ ượ ứ ắ ơ ố ấ ơ
+ Giáo d c trong th i đ i ngày nay đ c coi là chìa khoá vàng đ con ng i b c vào cánhụ ờ ạ ượ ể ườ ướ
c a t ng lai.ử ươ
+ Ch y đua phát tri n giáo d c v i nh ng chu n m c qu c t v ch t l ng là t o c s choạ ể ụ ớ ữ ẩ ự ố ế ề ấ ượ ạ ơ ở
s tăng t c trong ch y đua v kinh t .ự ố ạ ề ế
+ Cùng v i khoa h c và công ngh , giáo d c – đào t o đ c coi là qu c sách hàng đ u.ớ ọ ệ ụ ạ ượ ố ầ
+ Nh ng nghiên c u c a ch ng trình phát tri n Liên h p qu c đã ch ra r ng trong s phátữ ứ ủ ươ ể ợ ố ỉ ằ ự
huy và phát tri n ngu n l c con ng i có 5 ngu n phát năng: Giáo d c; s c kho và dinhể ồ ự ườ ồ ụ ứ ẻ
d ng; môi tr ng; vi c làm và t do chính tr - kinh doanh, trong đó thì giáo d c đ c coi làưỡ ườ ệ ự ị ụ ượ
nhân t c b n đ i v i các nhân t phát năng còn l i. Chính vì v y, khi thi t k k ho ch đố ơ ả ố ớ ố ạ ậ ế ế ế ạ ể
t o gia t c cho s phát tri n thì h u nh các qu c gia đ u nh n m nh đ n chính sách giáoạ ố ự ể ầ ư ố ề ấ ạ ế
d c.ụ
Đó là s th hi n m t cu c cách m ng v v trí giáo d c.ự ể ệ ộ ộ ạ ề ị ụ
Câu 3: M c đích giáo d c?ụ ụ
3.1. Khái ni m m c đích giáo d c:ệ ụ ụ
Nói t i giáo d c là nói t i hi n t i và suy nghĩ t i t ng lai, vi n c nh, tri n v ng. Giáo d cớ ụ ớ ệ ạ ớ ươ ễ ả ể ọ ụ
là c u n i gi a quá kh và hi n t i, đ c bi t là gi a hi n t i và t ng lai. Vì v y tính đ nhầ ố ữ ứ ệ ạ ặ ệ ữ ệ ạ ươ ậ ị
h ng c a giáo d c là đ c tr ng c a nó, giáo d c luôn phát tri n theo đ nh h ng phát tri nướ ủ ụ ặ ư ủ ụ ể ị ướ ể
b n v ng chung c a xã h i. Do đó nó đ c xem là nhân t then ch t c a s phát tri n b nề ữ ủ ộ ượ ố ố ủ ự ể ề
v ng.ữ
T nh ng năm 70, UNESCO luôn kh ng đ nh: “Xét t b n ch t c a nó, giáo d c là m t đ nhừ ữ ẳ ị ừ ả ấ ủ ụ ộ ị
h ng mà con ng i sáng t o ra, s d ng đ tác đ ng đ n chính b n than mình, đ t o ra conướ ườ ạ ử ụ ể ộ ế ả ể ạ
ng i th hai t con ng i th nh t có tính t nhiên”; “Xu t phát t nh ng không gian, th iườ ứ ừ ườ ứ ấ ự ấ ừ ữ ờ
gian c th , do s thay đ i liên t c c a môi tr ng l ch s xã h i, các m c tiêu giáo d c luônụ ể ự ổ ụ ủ ườ ị ử ộ ụ ụ
luôn đ c v ch ra c th , phù h p v i đ nh ch và quan ni m c a t ng th i kỳ nh t đ nh”.ượ ạ ụ ể ợ ớ ị ế ệ ủ ừ ờ ấ ị
Vì v y, m c đích giáo d c là ph m trù c b n c a giáo d c h c, tr c h t ph n ánh k t quậ ụ ụ ạ ơ ả ủ ụ ọ ướ ế ả ế ả
mong mu n trong t ng lai c a giáo d c, ph n ánh tr c s n ph m d ki n c a ho t đ ngố ươ ủ ụ ả ướ ả ẩ ự ế ủ ạ ộ
chung c a giáo d c và h c t p.ủ ụ ọ ậ
Nói cách khác, m c đích c a giáo d c là mô hình nhân cách c a ng i h c, là t p h p nh ngụ ủ ụ ủ ườ ọ ậ ợ ữ
nét đ c tr ng c b n, là h th ng nh ng đ nh h ng phát tri n, nh ng s c m nh b n ch tặ ư ơ ả ệ ố ữ ị ướ ể ữ ứ ạ ả ấ
c a con ng i ng i h c nh m đáp ng m t cách có hi u qu yêu c u phát tri n kinh t -ủ ườ ở ườ ọ ằ ứ ộ ệ ả ầ ể ế
xã h i trong nh ng giai đo n l ch s nh t đ nh.ộ ữ ạ ị ử ấ ị
T đó ta có th th y r ng:ừ ể ấ ằ
+ M c đích giáo d c luôn luôn bi n đ i cùng v i s phát tri n kinh t - xã h i nh m đáp ngụ ụ ế ổ ớ ự ể ế ộ ằ ứ
yêu c u phát tri n đó. Vì v y m c đích giáo d c có tính l ch s và trong xã h i có giai c pầ ể ậ ụ ụ ị ử ộ ấ
m c đích giáo d c ph n ánh t p trung tính giai c p c a giáo d c.ụ ụ ả ậ ấ ủ ụ
+ M c đích giáo d c có quan h tr c ti p đ n vi c phát huy nhân t con ng i, s c m nh conụ ụ ệ ự ế ế ệ ố ườ ứ ạ
ng i. Đ i v i n c ta, s c m nh đó là s c m nh con ng i Vi t Nam XHCN. S c m nh đóườ ố ớ ướ ứ ạ ứ ạ ườ ệ ứ ạ
đ c hi n th c hoá trong s c m nh kinh t , s c m nh chính tr , s c m nh văn hoá c a đ tượ ệ ự ứ ạ ế ứ ạ ị ứ ạ ủ ấ
n c, và đ ng th i b ng s c m nh đó con ng i đ c đào t o s phát huy m nh m và đ yướ ồ ờ ằ ứ ạ ườ ượ ạ ẽ ạ ẽ ầ
đ h n. Do đó v n đ m c đích giáo d c là v n đ c b n c a chi n l c xây d ng conủ ơ ấ ề ụ ụ ấ ề ơ ả ủ ế ượ ự
ng i, phát tri n ngu n l c, là b ph n c a h th ng nh ng v n đ then ch t trong chi nườ ể ồ ự ộ ậ ủ ệ ố ữ ấ ề ổ ế
l c kinh t - xã h i c a đ t n c.ượ ế ộ ủ ấ ướ
M c đích giáo d c đ c xác đ nh đúng đ n s có tác d ng h t s c to l n, c th nh :ụ ụ ượ ị ắ ẽ ụ ế ứ ớ ụ ể ư
+ Nó quy đ nh tính ch t c a các thành t khác c a quá trình giáo d c t ng th .ị ấ ủ ố ủ ụ ổ ể
+ Nó đ nh h ng cho s v n đ ng c a các thành t đó c a quá trình giáo d c t ng th đ tị ướ ự ậ ộ ủ ố ủ ụ ổ ể ạ
đ c hi u qu và ch t l ng cao, không v n hành m t cách ch ch h ng b ng cách thôngượ ệ ả ấ ượ ậ ộ ệ ướ ằ
qua m c đích mà t đi u ch nh s v n đ ng c a mình.ụ ự ề ỉ ự ậ ộ ủ
+Nó là cái chu n đ đánh giá s n ph m c a quá trình giáo d c t ng th .ẩ ể ả ẩ ủ ụ ổ ể
Chính b i v y, vi c xác đ nh rõ ràng, đúng đ n và quán tri t m c đích giáo d c là m t v n đở ậ ệ ị ắ ệ ụ ụ ộ ấ ề
c b n c a lý lu n giáo d c và là m t đòi h i b c thi t c a giáo d c hi n nay.ơ ả ủ ậ ụ ộ ỏ ứ ế ủ ụ ệ
Khi xác đ nh m c tiêu giáo d c c n ph i:ị ụ ụ ầ ả
+ Ph n ánh mô hình nhân cách đáp ng đ c yêu c u phát tri n kinh t - xã h i m t giaiả ứ ượ ầ ể ế ộ ở ộ
đo n l ch s nh t đ nh.ạ ị ử ấ ị
+ Ph n ánh đ c tính th i đ i và tính dân t c trong mô hình nhân cách c n ph i hình thành.ả ượ ờ ạ ộ ầ ả
+ K th a nh ng kinh nghi m xây d ng và th c hi n m c đích giáo d c tr c đây.ế ừ ữ ệ ự ự ệ ụ ụ ướ
+ Tính t i hoàn c nh và đi u ki n phát tri n giáo d c c a đ t n c đ xây d ng m c đíchớ ả ề ệ ể ụ ủ ấ ướ ể ự ụ
giáo d c có tính kh thi và đ t hi u qu t t.ụ ả ạ ệ ả ố
3.2. M u con ng i m i và yêu c u đào t o th h tr c a Vi t Nam trong giai đo n hi n nayẫ ườ ớ ầ ạ ế ệ ẻ ủ ệ ạ ệ
Khi bàn v m c đích giáo d c, UNESCO đã kh ng đ nh r ng:ề ụ ụ ẳ ị ằ
+ Giáo d c ph i góp ph n đào t o m t l c l ng lao đ ng lành ngh và sáng t o, thích ngụ ả ầ ạ ộ ự ượ ộ ề ạ ứ
v i b c ti n hoá c a công ngh và tham gia vào cu c “cách m ng trí tu ” đang là đ ng l cớ ướ ế ủ ệ ộ ạ ệ ộ ự
c a n n kinh t .ủ ề ế
+ Giáo d c đ y t i tri th c sao cho phát tri n kinh t đ ng hành v i vi c qu n lý có tráchụ ẩ ớ ứ ể ế ồ ớ ệ ả
nhi m môi tr ng v t th và con ng i.ệ ườ ậ ể ườ
+ Giáo d c góp ph n quan tr ng đ đào t o nên nh ng công dân đ c b t r trong chính n nụ ầ ọ ể ạ ữ ượ ắ ễ ề
văn hoá c a h mà v n m ra v i các n n văn hoá khác và m t lòng vì ti n b xã h i, thíchủ ọ ẫ ở ớ ề ộ ế ộ ộ
ng m t cách năng đ ng v i quá trình phát tri n và ti n b xã h i.ứ ộ ộ ớ ể ế ộ ộ
Chính do ý nghĩa quan tr ng c a m c đích giáo d c nh v y, n c ta, đ th c hi n nhi mọ ủ ụ ụ ư ậ ở ướ ể ự ệ ệ
v n đ nh và phát tri n kinh t xã h i, Đ i h i Đ ng l n th VII đã đ ra m c tiêu giáo d cụ ổ ị ể ế ộ ạ ộ ả ầ ứ ề ụ ụ
c a n c ta trong giai đo n hi n nay nh sau “Nâng cao dân trí, đào t o nhân l c, b i d ngủ ướ ạ ệ ư ạ ự ồ ưỡ
nhân tài, hình thành đ i ngũ lao đ ng có tri th c, có tay ngh , có năng l c th c hành, t ch ,ộ ộ ứ ề ự ự ự ủ
năng đ ng và sáng t o, có đ o đ c cách m ng,tinh th n yêu n c, yêu ch nghĩa xã h i. Nhàộ ạ ạ ứ ạ ầ ướ ủ ộ
tr ng đào t o th h tr theo h ng toàn di n và năng l c chuyên môn sâu, có ý th c và khườ ạ ế ệ ẻ ướ ệ ự ứ ả
năng t t o vi c làm trong n n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n”.ự ạ ệ ề ế ề ầ
Qu đúng là nh v y! Đ đ a n n kinh t phát tri n, đ n c ta có th hoà nh p vào s ti nả ư ậ ể ư ề ế ể ể ướ ể ậ ự ế
b , s v n lên m nh m v m i m t v i các n c khác trên th gi i thì không có cách nàoộ ự ươ ạ ẽ ề ọ ặ ớ ướ ế ớ
khác là chúng ta ph i chú ý phát tri n n n giáo d c. Chính b i yêu c u c a th i đ i đ t ra choả ể ề ụ ở ầ ủ ờ ạ ặ
