Cương 6: Cấu tạo và thiết kế mạng lưới thoát nước trong nhà

VI. Ch−¬ng 6: CÊu t¹o vµ thiÕt kÕ m¹ng l−íi tho¸t n−íc trong nhµ. (06 tiÕt)

6.1 Kh¸i niÖm chung vÒ hÖ thèng tho¸t n−íc trong nhµ:

(0.5 tiÕt) 6.1.1 ý nghÜa HTTN trong nhµ:

- HTTN trong nhµ lµ hÖ thèng thu gom tÊt c¶ c¸c lo¹i n−íc th¶i, kÓ c¶ r¸c nghiÒn vµ n−íc m−a trªn m¸i nhµ, ®Ó ®−a ra m¹ng l−íi tho¸t n−íc bªn ngoµi.

- Trong nh÷ng tr−êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ xö lý côc bé n−íc th¶i trong nhµ tr−íc khi ®−a ra m¹ng l−íi tho¸t n−íc bªn ngoµi.

6.1.2 Ph©n lo¹i HTTN trong nhµ:

Tuú theo tÝnh chÊt vµ ®é bÈn cña n−íc th¶i, ng−êi ta th−êng thiÕt kÕ c¸c HTTN trong nhµ nh− sau :

- HTTN sinh ho¹t : dïng ®Ó dÉn n−íc th¶i sinh ho¹t tõ c¸c dông cô vÖ sinh

(hè xÝ, chËu röa, t¾m...)

- HTTN s¶n xuÊt : dïng ®Ó tho¸t n−íc tõ c¸c m¸y mãc trong nhµ s¶n xuÊt. Tuú thuéc vµo tõng lo¹i s¶n xuÊt, thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt cña n−íc th¶i s¶n xuÊt rÊt kh¸c nhau.V× vËy, hÖ thèng tho¸t n−íc cã thÓ riªng hoÆc chung víi HTTN sinh ho¹t. §èi víi n−íc th¶i s¶n xuÊt qui −íc s¹ch cã thÓ x¶ vµo HTTN m−a bªn ngoµi.

- HTTN m−a : dïng ®Ó tho¸t n−íc m−a tõ c¸c m¸i nhµ. HTTN nµy cã thÓ dïng m¸ng hë, èng hoÆc rFnh kÝn ®Ó ®−a n−íc m−a tõ c¸c m¸i nhµ hoÆc trªn mÆt ®Êt ®Ó ra HTTN m−a bªn ngoµi.

- HTTN kÕt hîp : lµ HTTN kÕt hîp c¸c lo¹i hÖ thèng tho¸t n−íc trªn t−¬ng

øng víi HTTN bªn ngoµi.

6.1.3 C¸c bé phËn cña HTTN trong nhµ:

Trang 1/17

èng th«ng h¬i

èng kiÓm tra

thiÕt bÞ thu nuíc

èng tÈy röa

èng nh¸nh

èng ®øng

èng th¸o (èng x¶)

HÖ thèng tho¸t n−íc trong nhµ bao gåm c¸c bé phËn sau :

- C¸c thiÕt bÞ thu n−íc th¶i : lµm nhiÖm vô thu n−íc th¶i tõ c¸c khu vÖ sinh, nh÷ng n¬i s¶n xuÊt cã n−íc th¶i : chËu röa mÆt, chËu giÆt, thïng röa hè xÝ, ©u tiÓu, l−íi thu n−íc...

- Xiph«ng hay tÊm ch¾n thuû lùc.

- M¹ng l−íi ®−êng èng tho¸t n−íc : bao gåm ®−êng èng ®øng, èng nh¸nh, èng th¸o(èng x¶), èng s©n nhµ : dÉn n−íc th¶i tõ c¸c thiÕt bÞ thu n−íc th¶i ra m¹ng l−íi tho¸t n−íc bªn ngoµi.

- C¸c c«ng tr×nh cña HTTN trong nhµ :

Trong tr−êng hîp cÇn thiÕt, HTTN trong nhµ cã thÓ thªm c¸c c«ng tr×nh sau :

+ Tr¹m b¬m côc bé : ®−îc x©y dùng trong tr−êng hîp n−íc th¶i trong nhµ kh«ng thÓ tù ch¶y ra m¹ng l−íi tho¸t n−íc bªn ngoµi ®−îc.

Trang 2/17

+ C¸c c«ng tr×nh xö lý côc bé : ®−îc sö dông khi cÇn thiÕt ph¶i xö lý côc bé n−íc th¶i trong nhµ tr−íc khi cho ch¶y vµo m¹ng l−íi tho¸t n−íc bªn ngoµi hoÆc x¶ ra nguån.

6.2 CÊu t¹o m¹ng l−íi tho¸t n−íc trong nhµ:(0.5 tiÕt)

M¹ng l−íi tho¸t n−íc trong nhµ bao gåm c¸c thiÕt bÞ thu n−íc th¶i, c¸c ®−êng èng vµ phô tïng nèi èng.

6.2.1 C¸c thiÕt bÞ thu n−íc th¶i:

- §Ó thu n−íc th¶i sinh ho¹t, ng−êi ta th−êng dïng c¸c thiÕt bÞ vÖ sinh nh− : ©u xÝ, ©u tiÓu, chËu röa tay, röa mÆt, chËu giÆt, chËu t¾m, l−íi thu n−íc trªn sµn...Tuú theo tÝnh chÊt cña ng«i nhµ(nhµ ë, nhµ tËp thÓ, nhµ c«ng céng...) mµ trang bÞ c¸c thiÕt bÞ vµ dông cô vÖ sinh cho phï hîp.

- §Ó thu n−íc th¶i s¶n xuÊt cã thÓ dïng l−íi thu, phÔu thu, chËu röa ...

- §èi víi n−íc m−a cã thÓ dïng c¸c m¸ng n−íc ( xªn«) vµ phÔu hoÆc l−íi thu n−íc m−a.

C¸c yªu cÇu chung ®èi víi c¸c thiÕt bÞ thu n−íc th¶i :

+ TÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ(trõ ©u xÝ) ®Òu ph¶i cã l−íi ch¾n b¶o vÖ ®Ò phßng r¸c chui vµo lµm t¾c èng.

+ TÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ ®Òu ph¶i cã xiph«ng ®Æt ë d−íi hoÆc ngay trong thiÕt bÞ ®ã ®Ó ®Ò phßng mïi h«i thèi vµ khÝ ®éc bay lªn.

+ MÆt trong c¸c thiÕt bÞ ph¶i tr¬n, nh½n, Ýt gFy gãc ®Ó ®¶m b¶o dÔ dµng tÈy röa vµ cä s¹ch.

+ VËt liÖu chÕ t¹o ph¶i bÒn : kh«ng thÊm n−íc, kh«ng bÞ ¶nh h−ëng bëi ho¸ chÊt. VËt liÖu tèt nhÊt lµ sø, sµnh, hoÆc chÊt dÎo, s¾t hoÆc gang cã tr¸ng men...

+ KÕt cÊu vµ h×nh d¸ng thiÕt bÞ ph¶i ®¶m b¶o vÖ sinh cho viÖc sö dông.

+ C¸c chi tiÕt cña thiÕt bÞ ph¶i ®ång nhÊt vµ dÔ dµng thay thÕ.

6.2.2 C¸c lo¹i xiph«ng:

- ý nghÜa : Xiph«ng hay cßn gäi lµ tÊm ch¾n thuû lùc cã nhiÖm vô ng¨n ngõa mïi h«i thèi , khÝ ®éc tõ m¹ng l−íi tho¸t n−íc bay vµo phßng.

- VÞ trÝ : Xiph«ng cã thÓ ®Æt d−íi mçi dông cô vÖ sinh(hè xÝ), hoÆc nhãm dông cô vÖ sinh(chËu röa), cã thÓ ®−îc chÕ t¹o riªng rÏ (chËu röa, chËu röa mÆt, chËu t¾m...) hoÆc g¾n liÒn víi thiÕt bÞ thu n−íc (©u xÝ, l−íi thu...).

Trang 3/17

- Ph©n lo¹i:

Lo¹i ngang

Lo¹i xiªn

Lo¹i th¼ng

+Xiph«ng uèn khóc: cã 3 lo¹i (th¼ng ®øng, nghiªng 450, n»m ngang), th−êng sö dông cho ©u xÝ.

+Xiph«ng kiÓm tra: th−êng sö dông cho c¸c chËu röa, n¬i dÔ bÞ t¾c.

Xiph«ng kiÓm tra

Xiph«ng h×nh chai

+Xiph«ng h×nh chai : th−êng ®Æt ë c¸c chËu röa mÆt, ©u tiÓu trªn t−êng.

Trang 4/17

+Xiph«ng thu n−íc s¶n xuÊt :

- CÊu t¹o:

+ChiÒu s©u cña tÊm ch¾n thuû lùc hay lµ mùc n−íc trong xiph«ng th−êng lµ 55-75mm(riªng ©u xÝ 60mm). Xiph«ng cã ®−êng kÝnh 32,50,100mm cã thÓ chÕ t¹o b»ng gang, sµnh, kim lo¹i mµu, cao su vµ chÊt dÎo.

6.2.3 §−êng èng tho¸t n−íc vµ c¸c phô tïng nèi èng:

C¸c lo¹i èng dïng ®Ó x©y dùng cèng tho¸t n−íc: (xem l¹i 3.1.3)

- èng sµnh :

- èng gang :

- èng thÐp :

- èng fibr« xim¨ng:

- èng bª t«ng :

- èng nhùa :

- C¸c lo¹i phô tïng nèi : tª, cót, c«n... 6.2.4 èng nh¸nh tho¸t n−íc:

- NhiÖm vô: dïng ®Ó dÉn n−íc th¶i tõ c¸c thiÕt bÞ vÖ sinh vµo èng ®øng tho¸t n−íc. - VÞ trÝ: cã thÓ ®Æt trong sµn nhµ(trong líp xØ ®Öm) hoÆc d−íi trÇn nhµ-d¹ng èng treo (khi ®ã nªn cã trÇn che kÝn cho mü quan). - Yªu cÇu bè trÝ èng nh¸nh:

+ ChiÒu dµi mçi èng nh¸nh kh«ng lín qu¸ 10m ®Ó tr¸nh bÞ t¾c vµ tr¸nh cho chiÒu dµy sµn qu¸ lín nÕu ®Æt èng trong sµn nhµ. Khi ®Æt èng d−íi nÒn nhµ th× chiÒu dµi èng nh¸nh cã thÓ lín h¬n, nh−ng trªn èng ph¶i cã giÕng kiÓm tra theo mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh.

+ Kh«ng ®−îc ®Æt èng treo qua c¸c phßng ë, bÕp vµ c¸c phßng s¶n xuÊt kh¸c khi s¶n phÈm yªu cÇu vÖ sinh cao.

Trang 5/17

+ §é s©u ®Æt èng nh¸nh trong sµn nhµ (chiÒu s©u líp b¶o vÖ) ph¶i s©u h¬n 10cm kÓ tõ mÆt sµn ®Õn ®Ønh èng.

+ Trong c¸c nhµ ë gia ®×nh vµ c«ng céng khi yªu cÇu mü quan ®ßi hái kh«ng cao l¾m cã thÓ x©y c¸c m¸ng hë ®Ó dÉn n−íc t¾m röa, giÆt giò ®Õn c¸c èng ®øng. Tr−íc khi n−íc vµo èng ®øng ph¶i qua l−íi thu vµ xiph«ng. M¸ng cã thÓ lµm b»ng g¹ch hay bªt«ng, cã chiÒu réng 100-200mm, ®é dèc tèi thiÓu lµ 0.01. 6.2.5 èng ®øng tho¸t n−íc:

- NhiÖm vô: dïng ®Ó thu toµn bé n−íc th¶i tõ c¸c èng nh¸nh.

- VÞ trÝ: th−êng ®Æt ë trong c¸c gãc cña t−êng nhµ. èng ®øng cã thÓ bè trÝ hë ngoµi t−êng hoÆc bè trÝ chung trong hép kü thuËt víi c¸c ®−êng èng kh¸c.èng th−êng ®Æt gÇn nh÷ng chç tËp trung nhiÒu thiÕt bÞ vÖ sinh, ®Æc biÖt lµ c¸c thiÕt bÞ vÖ sinh x¶ ra nhiÒu cÆn nhÊt (th−êng lµ gÇn hè xÝ). - Yªu cÇu bè trÝ èng ®øng:

+ NÕu èng ®øng ®Æt kÝn th× ë chç èng kiÓm tra ph¶i chõa c¸c cöa më ra ®ãng vµo dÔ dµng ®Ó th¨m nom tÈy röa ®−êng èng.

+ §−êng kÝnh èng ®øng tho¸t n−íc trong nhµ tèi thiÓu lµ 50mm ®èi víi tho¸t n−íc t¾m vµ röa sµn, 100 mm ®èi víi thu n−íc tõ hè xÝ.

+ èng ®øng nªn bè trÝ th¼ng ®øng tõ tÇng d−íi lªn tÇng trªn cña nhµ. NÕu cÊu tróc nhµ kh«ng cho phÐp nh− vËy th× cã thÓ ®Æt mét èng ngang ng¾n cã h−íng dèc lªn vµ kh«ng cã ®o¹n èng nµo kh¸c nèi vµo èng ngang nµy.

+ Tr−êng hîp chiÒu dµy t−êng, mãng nhµ thay ®æi th× dïng èng cong h×nh ch÷ S. 6.2.6 èng th¸o (èng x¶):

- NhiÖm vô: lµ èng chuyÓn tiÕp tõ cuèi èng ®øng d−íi nÒn nhµ tÇng mét hoÆc tÇng hÇm ra giÕng th¨m ngoµi s©n nhµ. - Yªu cÇu bè trÝ èng th¸o:

+ ChiÒu dµi lín nhÊt cña èng th¸o theo quy ph¹m lÊy nh− sau :

D = 50mm Lmax=10m

D = 100mm Lmax=15m

Trang 6/17

D = 150mm Lmax=20m

+ Trªn ®−êng èng th¸o ra khái nhµ, c¸ch mãng nhµ 3-5m, bè trÝ mét giÕng th¨m, chç giao gi÷a èng th¸o vµ èng ngoµi s©n nhµ còng cÇn bè trÝ mét giÕng th¨m(th−êng kÕt hîp hai giÕng ®ã lµ mét). + Gãc ngoÆt gi÷a èng th¸o vµ èng ngoµi s©n nhµ kh«ng nhá h¬n 900 theo chiÒu n−íc ch¶y.

+ Cã thÓ nèi mét hay 2-3 èng th¸o chung trong mét giÕng th¨m. Cã thÓ nèi nhiÒu èng ®øng víi mét èng th¸o.

+ èng th¸o cã ®−êng kÝnh b»ng hoÆc lín h¬n ®−êng kÝnh èng ®øng.

+ Chç èng th¸o xuyªn qua t−êng, mãng nhµ ph¶i chõa mét lç lín h¬n ®−êng kÝnh èng tèi thiÓu lµ 30cm. Khe hë gi÷a èng vµ lç ph¶i bÞt kÝn b»ng ®Êt sÐt nhµo (cã thÓ trén víi ®¸ d¨m, g¹ch vì) nÕu lµ ®Êt kh«. Tr−êng hîp ®Êt −ít cã n−íc ngÇm th× ph¶i ®Æt trong èng bao b»ng thÐp hay gang cã nhÐt kÝn khe hë b»ng sîi gai tÈm bitum.

+ Cho phÐp ®Æt èng th¸o d−íi mãng nhµ nh−ng ®−êng èng ph¶i ®−îc b¶o vÖ cÈn thËn tr¸nh t¸c ®éng c¬ häc g©y bÓ vì.

+ §é dèc cña èng th¸o ngoµi nhµ cã thÓ lÊy lín h¬n tiªu chuÈn th«ng th−êng mét chót ®Ó ®¶m b¶o n−íc tho¸t dÔ dµng, nhanh chãng, Ýt bÞ t¾c. 6.2.7 èng th«ng h¬i:

- NhiÖm vô: lµ èng nèi tiÕp èng ®øng ®Ó dÉn c¸c khÝ ®éc, c¸c h¬i nguy hiÓm cã thÓ g©y næ(NH3,H2S, CH4, h¬i dÇu...) ra khái m¹ng l−íi tho¸t n−íc bªn trong nhµ. - Yªu cÇu bè trÝ èng th«ng h¬i:

+ Kh«ng nèi èng ®øng tho¸t n−íc víi èng th«ng khãi cña nhµ.

+ §èi víi nh÷ng nhµ kh«ng cã ng−êi qua l¹i trªn m¸i th× chiÒu cao cña èng ®øng c¸ch m¸i nhµ tèi thiÓu lµ 0.7m.

+ §èi víi nhµ cã ng−êi qua l¹i trªn m¸i th× chiÒu cao cña èng ®øng c¸ch m¸i nhµ tèi thiÓu lµ 3.0m vµ ph¶i c¸ch xa cöa sæ hoÆc ban c«ng nhµ bªn c¹nh lµ 4m.

Trang 7/17

+ §−êng kÝnh cña èng th«ng h¬i cã thÓ lÊy b»ng hoÆc nhá h¬n ®−êng kÝnh èng ®øng tho¸t n−íc mét chót.

+ Chç c¾t nhau gi÷a èng th«ng h¬i vµ m¸i nhµ ph¶i cã biÖn ph¸p chèng thÊm tèt.

+ §èi víi c¸c nhµ cao tÇng hoÆc c¸c nhµ ®F x©y dùng mµ kh«ng thay ®æi èng ®øng ®−îc khi t¨ng thªm thiÕt bÞ vÖ sinh th× ph¶i bè trÝ èng th«ng h¬i phô. Theo qui ph¹m ®−êng èng th«ng h¬i phô ®Æt trong c¸c tr−êng hîp sau : ▪ Khi ®−êng èng ®øng tho¸t n−íc d=50mm vµ l−u l−îng lín h¬n 2(l/s). ▪ Khi ®−êng èng ®øng tho¸t n−íc d=100mm vµ l−u l−îng lín h¬n 9(l/s). ▪ Khi ®−êng èng ®øng tho¸t n−íc d=150mm vµ l−u l−îng lín h¬n 20(l/s). 6.2.8 èng kiÓm tra vµ èng tÈy röa:

- èng kiÓm tra: ®−îc bè trÝ trªn èng ®øng ë mçi tÇng nhµ, c¸ch mÆt sµn kho¶ng 1m vµ cao h¬n mÐp thiÕt bÞ vÖ sinh lµ 15cm vµ còng cã thÓ ®Æt trªn c¸c èng nh¸nh. Khi cÇn kiÓm tra hay th«ng t¾c ta th¸o ªcu më n¾p kiÓm tra ra, dïng n−íc ¸p lùc hoÆc gËy mÒm th«ng t¾c. - èng tÈy röa: ®−îc bè trÝ cuèi èng nh¸nh, trªn ®−êng cã nhiÒu thiÕt bÞ nèi vµo hoÆc bè trÝ t¹i c¸c chç ngoÆt vµ chç uèn cong. èng tÈy röa nh− mét c¸i cót 900 cã n¾p th¸o ra dÔ dµng ®Ó th«ng t¾c.

- Trªn c¸c ®−êng èng nh¸nh hay èng th¸o qu¸ dµi còng ph¶i ®Æt èng kiÓm tra hoÆc èng tÈy röa. Kho¶ng c¸ch lín nhÊt gi÷a chóng cã thÓ lÊy theo qui ph¹m.

- TÇng hÇm ph¶i bè trÝ c¸c giÕng kiÓm tra cã d¹ng trßn hoÆc vu«ng víi kÝch th−íc tèi thiÓu lµ 700x700mm. 6.2.9 Liªn hÖ gi÷a tho¸t n−íc trong vµ ngoµi nhµ:

- N−íc th¶i tõ m¹ng l−íi trong nhµ ch¶y ra m¹ng l−íi tho¸t n−íc s©n nhµ vµo m¹ng l−íi tiÓu khu råi ®i vµo m¹ng l−íi tho¸t n−íc ®−êng phè.

- Chç giao nhau gi÷a c¸c lo¹i èng tho¸t n−íc ph¶i bè trÝ giÕng th¨m, giÕng kiÓm tra. Trªn c¸c chç ngoÆt, thay ®æi tèc ®é, ®−êng kÝnh hoÆc c¸c ®o¹n èng th¼ng qu¸ dµi ph¶i bè trÝ giÕng th¨m. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c giÕng th¨m lÊy theo qui ph¹m.

Trang 8/17

- M¹ng l−íi tho¸t n−íc s©n nhµ th−êng x©y dùng song song víi t−êng nhµ, c¸ch t−êng nhµ tèi thiÓu lµ 3m víi dmin lµ 125mm.

- M¹ng l−íi tho¸t n−íc tiÓu khu ®æ ra m¹ng l−íi ®−êng phè theo con ®−êng ng¾n nhÊt víi dmin lµ 150mm.

®uêng èng tho¸t nuíc s©n nhµ

®uêng èng tho¸t nuíc tiÓu khu

®uêng èng tho¸t nuíc s©n nhµ

mÐp bã vØa

®uêng èng tho¸t nuíc ngoµi phè

- CÊu t¹o vµ ®Æc ®iÓm cña giÕng th¨m(xem l¹i phÇn 3.2).

6.3 TÝnh to¸n m¹ng l−íi tho¸t n−íc trong nhµ:(0.5 tiÕt)

- TÝnh to¸n MLTN trong nhµ th−êng tÝnh to¸n cho m¹ng l−íi s©n nhµ, cßn c¸c èng bªn trong nhµ th−êng chän theo kinh nghiÖm.

- Môc ®Ých tÝnh to¸n : x¸c ®Þnh l−u l−îng n−íc th¶i, t×m ®−îc ®−êng kÝnh hîp lý víi c¸c th«ng sè thuû lùc. a/X¸c ®Þnh l−u l−îng n−íc th¶i: x¸c ®Þnh dùa vµo sè thiÕt bÞ vÖ sinh cã trong nhµ. Do c¸c thiÕt bÞ vÖ sinh th¶i n−íc kh¸c nhau nªn ng−êi ta ®−a ra kh¸i niÖm l−u l−îng ®¬n vÞ cña mét dông cô vÖ sinh hay ®−¬ng l−îng tho¸t n−íc. §−¬ng l−îng tho¸t n−íc lín h¬n ®−¬ng l−îng cÊp n−íc nh»m môc ®Ých x¶ ®−îc n−íc ®i nhanh chãng.

- L−u l−îng tÝnh to¸n cña c¸c ®o¹n èng tho¸t n−íc trong nhµ ë gia ®×nh

Trang 9/17

hoÆc nhµ c«ng céng :

qth = qc+qdcmax (l/s)

Trong ®ã :

qth- l−u l−îng n−íc th¶i tÝnh to¸n(l/s).

qc- l−u l−îng n−íc cÊp tÝnh to¸n x¸c ®Þnh theo c¸c c«ng thøc cÊp n−íc trong nhµ.

qdcmax- l−u l−îng n−íc th¶i cña dông cô vÖ sinh cã l−u l−îng n−íc th¶i lín nhÊt cña ®o¹n èng tÝnh to¸n (th−êng lµ hè xÝ :1.4-1.6l/s).

- L−u l−îng tÝnh to¸n cña c¸c ®o¹n èng tho¸t n−íc trong c¸c ph©n x−ëng, nhµ t¾m c«ng céng vµ phßng sinh ho¹t cña c«ng nh©n trong xÝ nghiÖp :

Qth = S (qo.n.b )/100 (l/s)

Trong ®ã :

qth- l−u l−îng n−íc th¶i tÝnh to¸n(l/s).

qc- l−u l−îng n−íc th¶i cña tõng thiÕt bÞ vÖ sinh, cïng lo¹i (lÊy theo qui ph¹m).

n – sè thiÕt bÞ vÖ sinh cïng lo¹i mµ ®o¹n èng phôc vô. b – hÖ sè ho¹t ®éng ®ång thêi th¶i n−íc cña c¸c thiÕt bÞ vÖ sinh.

b/TÝnh to¸n thuû lùc: x¸c ®Þnh ®−êng kÝnh èng, ®é dèc, ®é ®Çy, tèc ®é n−íc ch¶y trong èng.

- §−êng kÝnh trong nhµ th−êng chän theo kinh nghiÖm.

VÝ dô : èng tho¸t n−íc ra chËu röa mÆt lµ D30, ®èi víi xÝ lµ D90 hoÆc110.

- §−êng kÝnh tho¸t n−íc trong s©n nhµ : x¸c ®Þnh dùa vµo qth.

Tõ qth tra b¶ng tÝnh to¸n thuû lùc chän v,i, h/d tho¶ mFn c¸c ®iÒu kiÖn sau :

+ §¶m b¶o vËn tèc tù lµm s¹ch cña èng :

Vmin = 0.7(m/s) ®èi víi n−íc th¶i sinh ho¹t.

Vmin = 0.6(m/s) ®èi víi n−íc m−a vµ n−íc th¶i quy −íc s¹ch.

Vmin= 0.4(m/s) ®èi víi m¸ng hë.

+ §¶m b¶o tèc ®é lín nhÊt cho phÐp trong èng :

Trang 10/17

èng kh«ng kim lo¹i Vmax=4(m/s).

èng kim lo¹i Vmax=8(m/s).

+ §é dèc tèi thiÓu : imin = 1/D

+ §é ®Çy h/d=0.5-0.8.

6.4 HÖ thèng tho¸t n−íc m−a trªn m¸i nhµ:(0.5 tiÕt)

- NhiÖm vô: dÉn toµn bé n−íc m−a trªn m¸i nhµ vµo hÖ thèng tho¸t n−íc m−a bªn ngoµi. §¶m b¶o c«ng tr×nh khái dét vµ ¶nh h−ëng tíi ng−êi sèng trong nhµ.

6.4.1 S¬ ®å vµ cÊu t¹o :

a/ S¬ ®å tho¸t n−íc m−a ®èi víi nhµ d©n dông:

I - I

i

2 I

1

a u m

i

N T

g n è c

èng ®øng

3

giÕng th¨m

r·nh hë

I

4

1- M¸ng dÉn(xªn«) 2- Lu¬Ý ch¾n vµ phÔu thu 3- èng ®øng 4- Cót vµ bÖ ®ì cót 5- R·nh tho¸t nu¬c mua xung quanh nhµ

5

Trang 11/17

- Khi n−íc m−a ch¶y th¼ng tõ èng ®øng qua èng th¸o vµo giÕng th¨m cña m¹ng l−íi tho¸t n−íc m−a s©n nhµ th× kh«ng cÇn rFnh tho¸t n−íc m−a

xung quanh hÌ nhµ. Khi ®ã, cÇn bè trÝ èng kiÓm tra trªn èng ®øng, ë ®é cao kho¶ng 1m ®Ó tÈy röa vµ th«ng t¾c khi cÇn thiÕt.

b/ S¬ ®å tho¸t n−íc m−a ®èi víi nhµ c«ng nghiÖp:

Lu¬Ý ch¾n vµ phÔu thu

èng dÉn

èng ®øng

èng kiÓm tra

m¹ng lu¬Ý ngÇm duíi nÒn nhµ

- M¸i nhµ trong c¸c nhµ c«ng nghiÖp th−êng réng vµ cã h×nh d¸ng phøc t¹p nªn n−íc m−a kh«ng tho¸t ngay ra ngoµi mµ ch¶y vµo m¹ng l−íi ngÇm d−íi sµn nhµ råi míi dÉn ra bªn ngoµi. Khi kh«ng thÓ thu n−íc trùc tiÕp vµo èng ®øng, cã thÓ dïng c¸c èng dÉn g¾n trùc tiÕp vµo kÕt cÊu m¸i nhµ(v× kÌo, dÇm...) dÉn n−íc ®Õn èng ®øng gÇn nhÊt.

- M¹ng l−íi tho¸t n−íc m−a cã thÓ kÕt hîp ®Ó tho¸t n−íc th¶i s¶n xuÊt quy

−íc s¹ch.

c/ CÊu t¹o :

- Xªn« (m¸ng dÉn) : lµ n¬i tËp trung n−íc m−a ch¶y tõ m¸i xuèng. §èi víi c¸c nhµ cã chiÒu réng nhá (B<12m), do thêi gian tËp trung dßng n−íc trªn m¸i vµ l−îng n−íc m−a nhá nªn th−êng thiÕt kÕ xªn« vÒ mét phÝa. Khi chiÒu réng lín h¬n th−êng thiÕt kÕ xªn« c¶ hai phÝa m¸i nhµ.

Trang 12/17

+ Xªn« cã thÓ bè trÝ trong hay ngoµi t−êng bao. Bè trÝ xªn« ë ngoµi t−êng bao thuËn lîi cho tho¸t n−íc, cã kh¶ n¨ng chèng dét cho c«ng tr×nh nh−ng cã thÓ g©y mÊt mü quan cho nhµ. Bè trÝ xªn« ë trong t−êng bao th× èng

®øng còng nªn bè trÝ ngoµi t−êng bao(®Ò phßng bÓ vì rß rØ ch¶y qua phßng).

+ Xªn« cã thÓ b»ng g¹ch, bªt«ng, cã d¹ng ch÷ nhËt hoÆc b¸n nguyÖt (m¸ng t«n). Xªn« bª t«ng cã thÓ ®æ toµn khèi hay l¾p ghÐp.

- L−íi ch¾n : cã nhiÖm vô gi÷ l¹i r¸c, l¸ c©y, cÆn bÈn vµ kh«ng cho c«n trïng chui vµo lµm t¾c èng. MÆt kh¸c, l−íi ch¾n cßn khèng chÕ n−íc m−a ch¶y qu¸ nhiÒu vµo èng ®øng lµm èng dÔ vì. V× vËy, chiÒu cao phÇn khe hë ph¶i kh«ng lín h¬n 10cm, phÝa trªn cña l−íi ch¾n th−êng bÞt kÝn.

+ L−íi ch¾n cã thÓ chÕ t¹o b»ng gang ®óc, b»ng c¸c thanh thÐp hµn d−íi d¹ng h×nh trô hoÆc vßm.

m c 0 1

+ Tû lÖ khe hë cho n−íc ch¶y qua so víi diÖn tÝch xung quanh l−íi ch¾n th−êng lÊy 70-80%.

- PhÔu thu : nèi gi÷a l−íi ch¾n vµ èng ®øng ®Ó cho n−íc ch¶y vµo èng nhÞp

nhµng, ®iÒu hoµ h¬n.

+ §−êng kÝnh l−íi ch¾n vµ phÔu thu th−êng lÊy b»ng 1.5-2lÇn ®−êng kÝnh èng ®øng.

Trang 13/17

+ Khi xªn« trong t−êng bao, cÇn cã c¸c biÖn ph¸p chèng thÊm ë chç nèi phÔu thu víi ®−êng èng bªn ngoµi.

) d 2 1 (

m 2 . 1 - 1

i>0.05

- Yªu cÇu vÒ èng nh¸nh, èng ®øng, èng th¸o tho¸t n−íc m−a :

+ èng nh¸nh : dÉn n−íc tõ phÔu thu ®Õn èng ®øng, èng ph¶i cã ®é dèc tèi thiÓu lµ 0.05. ChiÒu cao tõ phÔu thu ®Õn chç nèi èng nh¸nh víi èng ®øng lµ 1-1.2m hoÆc 12 lÇn ®−êng kÝnh èng.

+ èng ®øng : th−êng dùa vµo cét, t−êng nhµ b»ng mãc hoÆc neo. Khi x¶ n−íc ra hÌ nhµ tõ cuèi èng ®øng víi cót 450 th× ph¶i cã bÖ ®ì cót b»ng g¹ch hay bªt«ng ®Ó tr¸nh bÓ vì cót hay cót bÞ tuét ra khi n−íc ch¶y m¹nh.

+ C¸c èng nh¸nh, èng ®øng, èng th¸o cã thÓ lµm b»ng èng sµnh ®èi víi nhµ th«ng th−êng, èng t«n hµn thiÕc ®èi víi nhµ c«ng céng, èng gang cho c¸c nhµ c«ng céng ®Æc biÖt hay c¸c c¬ së s¶n xuÊt, hoÆc cã thÓ lµ èng chÊt dÎo cho tÊt c¶ c¸c lo¹i nhµ. Chän lo¹i èng ph¶i xuÊt ph¸t tõ kh¶ n¨ng cung cÊp cña ®Þa ph−¬ng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tÇm quan träng cña ng«i nhµ.

Trang 14/17

+ §èi víi m¹ng l−íi ngÇm d−íi nhµ, th−êng dïng èng bªt«ng hay bªt«ng cèt thÐp(khi d>500mm). ChiÒu s©u líp b¶o vÖ èng ngÇm d−íi nhµ khi kh«ng cã xe «t« qua l¹i cã thÓ lÊy 0.4m, khi cã xe «t« ®i qua lÊy tèi thiÓu lµ 0.7m (kÓ tõ ®Ønh èng).

6.5 TÝnh to¸n hÖ thèng tho¸t n−íc m−a trªn m¸i nhµ:(0.5 tiÕt)

- TÝnh to¸n HTTN m−a trªn m¸i nhµ bao gåm : chän ®−êng kÝnh èng ®øng, x¸c ®Þnh sè èng ®øng cÇn thiÕt vµ kÝch th−íc cña m¸ng dÉn (xªn«), tÝnh to¸n thuû lùc m¹ng l−íi.

- B−íc1 : tÝnh èng ®øng vµ èng nh¸nh.

+ Chän ®−êng kÝnh èng ®øng, sau ®ã tÝnh diÖn tÝch phôc vô giíi h¹n cña mét èng ®øng vµ sè èng ®øng cÇn thiÕt.

+ DiÖn tÝch phôc vô giíi h¹n cña mét èng ®øng(hoÆc èng nh¸nh) x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : Fgh = 20.d2.Vt/(Y .h5) (m2).

max) (m2).

+ DiÖn tÝch phôc vô giíi h¹n lín nhÊt cña mét èng ®øng(hoÆc èng nh¸nh) x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : Fgh = 20.d2.Vp/(Y .h5

Trong ®ã : d-®−êng kÝnh èng ®øng(cm). Y - hÖ sè dßng ch¶y trªn m¸i nhµ lÊy b»ng 1.

Vt,Vp – tèc ®é tÝnh to¸n vµ tèc ®é ph¸ ho¹i cña èng, cã thÓ lÊy nh− sau :

èng sµnh Vt = 1.0(m/s) Vp=2.0(m/s)

èng t«n Vt = 1.2(m/s) Vp=2.5(m/s)

èng gang Vt = 1.5(m/s) Vp=3.0(m/s)

max- líp n−íc m−a tÝnh to¸n lín nhÊt øng víi thêi gian m−a 5ph khi

h5- líp n−íc m−a tÝnh to¸n øng víi thêi gian m−a 5ph vµ chu kú v−ît qu¸ c−êng ®é tÝnh to¸n p=1n¨m.

max- x¸c ®Þnh theo c¸c tµi liÖu khÝ t−îng cña tõng ®Þa ph−¬ng.

h5 theo dâi nhiÒu n¨m.

h5, h5

+ Sè èng ®øng cÇn thiÕt :

n = Fm¸i/Fgh

Trang 15/17

Fgh : diÖn tÝch giíi h¹n cña mét èng ®øng.

- B−íc2 : tÝnh to¸n m¸ng dÉn n−íc(xªn«).

.F.h5/300 (l/s)

max /300 (/s)

+ L−îng n−íc m−a tÝnh to¸n qm vµ lín nhÊt qm.max ch¶y ®Õn phÔu thu x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : qm = Y qmmax = Y .F.h5

Trong ®ã : F- diÖn tÝch giíi h¹n cña mét èng ®øng (m2).

+ Tõ qm tra c¸c biÓu ®å hoÆc c¸c b¶ng tÝnh to¸n thuû lùc cho m¸ng dÉn h×nh ch÷ nhËt hoÆc b¸n nguyÖt ®Ó t×m ra vËn tèc n−íc ch¶y trªn m¸ng, ®é dèc lßng m¸ng, chiÒu réng m¸ng, chiÒu s©u trung b×nh cña m¸ng thu.

+ Khi tÝnh to¸n cÇn tu©n theo mét sè qui ®Þnh sau : • VËn tèc nhá nhÊt n−íc ch¶y trong m¸ng Vmin = 0.4(m/s). • §é dèc lßng m¸ng lÊy lµ 0.002 – 0.01. • ChiÒu cao líp n−íc ë miÖng phÔu trong tr−êng hîp th«ng th−êng(øng víi h5) lÊy 4-5cm vµ khi lín nhÊt (øng víi h5max) lµ 8-10cm.

+ X¸c ®Þnh l−u l−îng n−íc m−a trong tõng ®o¹n èng ngÇm dùa vµo l−u l−îng cña mçi èng ®øng.

max) lÊy

+ Tõ qm tra c¸c biÓu ®å hoÆc c¸c b¶ng tÝnh to¸n thuû lùc t×m ra d,V,i,h/d theo c¸c ®iÒu kiÖn sau :

Vmin = 0.6(m/s), imin = 1/d, h/d<0.5, tr−êng hîp bÊt lîi(øng víi h5 h/d≤1.

6.6 HÖ thèng tho¸t n−íc trong nhµ s¶n xuÊt:

6.6.1 §Æc ®iÓm n−íc th¶i trong nhµ s¶n xuÊt:

Trang 16/17

- N−íc th¶i trong c¸c nhµ s¶n xuÊt cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau : n−íc sinh ho¹t cña ng−êi s¶n xuÊt, n−íc lµm nguéi, vÖ sinh c«ng nghiÖp…Trong mét sè tr−êng hîp n−íc th¶i s¶n xuÊt cßn chøa c¸c chÊt ®éc h¹i, axit hoÆc kiÒm. Do vËy cÇn ph¶i n¾m ®−îc thµnh phÇn, tÝnh chÊt cña tõng lo¹i n−íc th¶i s¶n xuÊt ®Ó thiÕt kÕ cho phï hîp vµ kinh tÕ nhÊt.

6.6.2 §Æc ®iÓm thiÕt kÕ :

- Lùa chän s¬ ®å tho¸t n−íc cho thÝch hîp.

- NÕu n−íc th¶i s¶n xuÊt cã chøa axit hoÆc kiÒm th× tr−íc khi cho ch¶y vµo m¹ng l−íi tho¸t n−íc chung cÇn ph¶i tiÕn hµnh xö lý côc bé b»ng bÓ trung hoµ. Ngoµi ra khi cÇn thiÕt thiÕt kÕ c¸c bÓ thu dÇu mì, bÓ l¾ng c¸t, cÆn, khö khÝ ®éc…

- CÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p tho¸t n−íc tèt, nhanh chãng.

- L−u l−îng n−íc th¶i s¶n xuÊt ph¶i dùa vµo c«ng nghÖ, c¸c lý lÞch m¸y.

Trang 17/17

- Tõ l−u l−îng t×m d, V,i, h/d.