Chẩn đoán bệnh
hen phế quản
Có thể chẩn đoán bệnh bằng các xét nghiệm máu, xét nghiệm đờm, X
quang…
Chẩn đoán xác định: dựa vào lâm sàng và cận lâm sàng (lâm sàng là
chủ yếu).
Cận lâm sàng
- Công thức máu: E tăng trên 10%. Nếu bội nhiễm bạch cầu tăng, N
tăng.
- X quang: hình ảnh giãn phổi cấp ( trong cơn hen : phổi tăng sáng,
gian sườn giãn, vòm hoành hạ thấp và dẹt, tăng kích thước khoảng sáng sau
tim ).
- Xét nghiệm đờm có: E , tế bào phế quản , tinh thể Charcot-Leyden .
- Chức năng hô hấp: rối loạn thông khí tắc nghẽn có hồi phục hoặc
rối loạn hỗn hợp .
Nếu hen điển hình thì chẩn đoán hen dựa vào các triệu chứng lâmsàng
.Nhưng tiêu chuẩn khách quan để chẩn đoán hen phế quản là bệnh nhân bị
tắc nghẽn đường thở hay thay đổi:
+ Test hồi phục phế quản: là cách đơn giản nhất để khẳng định chẩn
đoán.
Đo FEV1 , sau đó xịt 2 nhát Salbbutamol liều 200mg - 300mg. Sau 30
phút đo lại . Nếu FEV1 tăng >15% là test hôì phục phế quản dương tính.
+ Thay đổi theo thời gian trong ngày: theo dõi bằng đo PEF.
PEF thay đổi ³20% trong ngày ( sáng, tối ) có giá trị chẩn đoán hen
phế quản.
+ Test gắng sức: khi chức năng phổi bình thường làm test đi bộ
6phút (chú ý không có tiền sử thiếu máu cơ tim mới làm test này ) thấy
50% bệnh nhân hen giảm PEF ít nhất 15% sau đi bộ)
+ Test kích thích: hít Histamin hoặc Methacolin sẽ gây thành cơn hen
ở nồng độ thấp hơn rất nhiều so với người bình thường(100mg so với
»10.000mg ở người bình thường ). Test này nguy hiểm chỉ làm ở những nơi
có kinh nghiệm và bệnh nhân hen không rõ ràng.
Chú ý: một số bệnh nhân bị hen, nhưng chỉ có triệu chứng ho, đặc biệt
ho về đêm, nếu nghi ngờ hen có thể làm test hồi phục và điều trị thử .
- Test dị nguyên để chẩn đoán hen ngoại sinh.
Thể lâm sàng
Hen trẻ em: cơn khó thở rít hay gặp ở trẻ em đặc biệt là khi có nhiễm
vi rút đường hô hấp cấp, 1/3 số bệnh nhân sau này có thể bị hen nhưng
thường được chẩn đoán viêm phế quản co thắt. Chẩn đoán như thế dẫn đến
điều trị không thích hợp ( dùng kháng sinh + giảm ho ) bệnh nhân dễ chuyển
thành thể hen nặng, gây dị dạng lồng ngực, giảm phát triển cơ thể.
Có 2 loại cơ điạ kèm theo thở rít ở trẻ em:
+ Không có cơ địa dị ứng chỉ bị thở rít khi có nhiễm vi rút đường hô
hấp, khi trẻ lớn hơn, đường thở của trẻ phát triển, thì tự khỏi.
+ Cơ địa dị ứng: cũng bị khó thở nặng hơn khi có nhiễm vi rút đường
hô hấp nhưng sẽ bị hen ở suốt thời kỳ trẻ con ( nhóm này thường bị kèm
theo các bệnh dị ứng như : eczema, viêm mũi dị ứng, dị ứng với các thức ăn
hoặc dấu hiệu khác của dị ứng ). Cả hai nhóm trên nếu điều trị tích cực như
hen đều có kết quả tốt.
Hen gắng sức
Có cơ chế giống như bệnh nhân phải thở khí lạnh và khô làm tăng áp
lực thẩm thấu của đường hô hấp; khí lạnh và khô kích thích gây co thắt
đường thở tăng các yếu tố hoá ứng động N và Histamin. Có thể tránh hen do
gắng sức bằng thở khí ấm và ẩm khi gắng sức, hoặc dùng thuốc kích thích
b2 trước khi gắng sức.
Hen nghề nghiệp
Một số trường hợp bị hen khi tiếp xúc với bụi ô nhiễm do nghề nghiệp
như: công nhân ở xưởng cao su, tiếp xúc với Epoxy , công nhân ở xưởng gỗ
, bánh mì, sản xuất một số thuốc và sản phẩm sinh học, bông, vải, sợi...
Chẩn đoán hen nghề nghiệp khi một công nhân có thể tạng Atopy
chưa từng bị hen, rất dễ bị hen nghề nghiệp, khi công tác ở một số nghề như
đã nói ở trên, thường bị cơn hen ở cuối ngày làm việc hoặc buổi tối sau khi
làm việc về, đỡ khó thở sau khi được nghỉ cuối tuần.
Chẩn đoán phân biệt
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính: khởi phát muộn ( sau 40 tuổi ), có
tiền sử hút thuốc nhiều năm, hoặc tiếp xúc với bụi khói, không có tiền sử gia
đình bị hen, bệnh nhân không có tiền sử dị ứng. Bệnh sử ho khạc mạn tính,
khó thở khi gắng sức đôi khi có khó thở thành cơn. Chức năng hô hấp: có rối
loạn thông khí tắc nghẽn hoặc hỗn hợp không hồi phục. Test hồi phục phế
quản âm tính.
Hen tim
Ở người có hẹp van hai lá, hở động mạch chủ, suy tim trái. Do ứ máu
ở phổi về ban đêm, xung huyết, phù nề, kích thích gây co thắt cơ phế quản.
Triệu chứng: có cơn khó thở về đêm, nghe phổi có ran rít, ran ngáy,
ran ẩm, đờm bọt hồng, Xquang phổi: hình ảnh phổi tim, điều trị lợi tiểu,
chống suy tim thì đỡ khó thở.